'Duitslanden nu en altijd apart' Zuid-Afrika zet leger in Britse Tories maskeren interne twist Mondale oogt beter in debat Moskou bij 35 jaar DDR: LEASING? Turkije voltrekt doodvonnis China koopt bij Philips Peres klopt in VS aan om extra hulp MAANDAG 8 OKTOBER 1984 BUITENLAND PAGINA 7 OOST-BERLIJN (DPA/REUTER) - De 35e verjaardag van de DDR is gisteren in Oost- Berlijn gevierd met een militaire parade van het Volksleger. De Sowjet-Unie maakte van de viering gebruik om Bonn opnieuw te waarschuwen dat het niet moet streven naar een hereniging van de twee Duitslanden. In een telegram aan Honecker prijst Moskou de oprichting van de DDR als een „bijzondere gebeurte nis in de geschiedenis van Euro pa. Het voegt er echter aan toe dat „reactionaire, imperialistische kringen, vooral in de Bondsrepu bliek" alles hebben geprobeerd om te voorkomen dat de DDR een soe vereine socialistische staat werd. „Zulke pogingen gaan door tot op de dag van vandaag. Maar, zij lie pen en lopen stuk op de eenheid en solidariteit van de broederlijke so cialistische landen", aldus het tele gram dat werd gepubliceerd door het partijblad Prawda. Een soortgelijke waarschuwing liet Gromyko zaterdag horen in een redevoering. Daarin zei hij dat Moskou niet zal toestaan dat West- Duitsland de DDR opslokt. Duitsland ziet economie weer optimistischer HANNOVER (Rtr) - De economie van West-Duitsland herwint haar dynamische groei die zich aan het begin van dit jaar voordeed, zo heeft bondskanselier Helmut Kohl eind vorige week op een bijeen komst van bankiers in Hannover gezegd. In het eerste kwartaal van dit jaar was er sprake van een reële groei met 3,6 procent, maar de sta kingen in de metaalindustrie en de grafische sector in mei en juni wa ren aanleiding voor een verlaging van de ramingen van de groei voor het hele jaar. De regering blijft bij een econo mische groei van 2,5 procent, zo betoogde Kohl, evenveel als zij in januari opgaf. Kohl liet verder we ten dat de werkloosheid, op het ogenblik 8,6 procent, het grootste probleem is. Aan de toeneming van de werk loosheid is echter wel een halt toe geroepen en het aantal mensen dat korter werkt dan normaal is ver minderd met een miljoen. Dat be tekent dat het economische herstel nu ook de werkgelegenheid ten goede komt en dat de economie onmiskenbaar in het goede spoor zit, aldus de bondskanselier. Gematigd optimisme is ge rechtvaardigd, want de orderont vangst van het bedrijfsleven, de produktie en de export gaan de goede kant op, zo liet Kohl verder weten. Recente cijfers geven aan dat de inflatie in West-Duitsland in de twaalf maanden tot en met sep tember slechts anderhalf procent heeft bedragen. Wandeling door de ruimte twee dagen uitgesteld CAPE CANAVERAL (RTR) - Als gevolg van de moeilijkheden met de antennes van de Challenger is de ruimtewandeling die voor dins dag op het programma stond, 48 uur uitgesteld. Kathryn Sullivan zal haar tocht naar de open laad ruimte van het veer nu donderdag maken. Zij wordt daarbij geassis teerd door David Leetsma. Het uitstel de wandeling bete kent dat de bemanning de aarde twee dagen langer kan observeren. De observatie van het aardopper vlak is een van de belangrijkste ta ken van de acht dagen durende missie. Ook hebben de astronauten nu drie volle dagen om met het ra darapparaat sir-b te werken, dat de door hem verzamelde gegevens via een antenne naar een satelliet moet zenden. Deze verbindingssatelliet stuurt dan de informatie door naar de aarde. ADVERTENTIE Alle grote merken Altijd 'n uitleenauto Voorzien van Europa- Servicepas. fc.lUj.BJL-m Kamsteeg Auto Lease B.V. Kamsteeg heeft vestigingen in: Oegstgeest. Voorschoten, Leiderdorp. Katwijk, Lisse, Hillegom en Alphen a/d Rijn Honecker zegde vorige maand onder druk van de Sowjet-Unie een voorgenomen bezoek aan de Bondsrepubliek af. In een felle campagne beschuldigen de Sow- jet-media Bonn er toen van dat het met financiële kredieten probeer de de DDR te ondermijnen. Honec ker werd impliciet gekritiseerd om het aanvaarden van de kredieten. Het telegram van het Kremlin was niet ondertekend door een in dividuele Sowjet-leider, maar door de collectieve staats- en partijlei ding. Dat gebeurt steeds vaker bij officiële telegrammen. In Hongarije schreef het semi-of- ficiële dagblad „Magyar Hirlap" zondag dat de DDR „in woord en daad bewijst dat er van Duitse bo dem nooit meer een oorlog zal uit gaan". In een commentaar ter ere van de 35e verjaardag van de Oost- duitse staat onderstreept het blad de „ontelbare banden" tussen de DDR en Hongarije. „Zij aan zij met andere lidstaten van het Warschau Pact spannen we ons gezamenlijk in ter bescherming van de vrede en de verworvenheden van de ont spanning en voor ontwapening", zo heet het. Honecker maakte zaterdag tijdens een plechtigheid in Oost-Berlijn nog eens duidelijk dat het vraag stuk van de Duitse eenheid voor de DDR helemaal niet speelt. „Niets is meer open". Er zijn twee Duitse staten, die deel uitmaken van ver schillende bondgenootschappen. Tussen de Bondsrepubliek en de DDR kunnen slechts betrekkingen bestaan „zoals zij tussen soeverei ne, van elkaar onafhankelijke, ge lijkberechtigde staten gebruikelijk zijn". De parade van de Volksarmee langs de zonovergoten Karl-Marx- allee in Oost-Berlijn duurde een Bijna alle getoonde wapens wa ren van Sowjet-makelij. De DDR heeft nauwelijks een eigen wapen industrie. Volgens experts werd er geen nieuw wapentuig getoond. De drie westelijke geallieerden (de Verenigde Staten, Groot-Brit- tannië en Frankrijk) en hun NA- VO-bondgenoten zonden gewoon tegetrouw geen vertegenwoordi gers naar de militaire parade. De westelijke geallieerden protesteren daarmee tegen de aanwezigheid van Oostduitse militairen in Oost- Berlijn. Daar mogen volgens hen alleen de troepen van de vier geal lieerde bezettingsmogendheden komen. Oostduitse soldaten paradeerden gisteren door Oost-Berlijn bij de vie ring van het 35-jarig bestaan van de republiek. (toto ap> ATHENE (GPD) - In Turkije is zondag voor het eerst sinds een jaar weer een doodvonnis voltrok ken. De 26-jarige Ilias Has, lid van de extreem linkse organisatie Dev Yol (Revolutionaire Weg) die was veroordeeld wegens de moord op een bewaker tijdens een roofover val begin 1980 - dus voor de mili taire staatsgreep werd in de Bu- ca-gevangenis bij Izmir opgehan- door Frans van Hasselt gen nadat het parlement en presi dent Evren zijn doodvonnis had den bevestigd. Een ander dood vonnis van een Dev Yol-lid is even eens door het parlement geratifi ceerd maar over het gratieverzoek is in dit geval door president Evren nog niet beslist. Nadat tussen 1972 en 1980 in het geheel geen doodvonnissen waren voltrokken, kregen de beulen - in dit land altijd zigeuners weer werk onder het generaalsregime dat voorbeelden wilde stellen. Tus sen 1980 en 1983 werden 48 perso nen opgehangen, onder wie 25 po litieke activisten, 16 van links en 9 van rechts. Criminelen werden op gehangen wegens delicten van soms zes, zeven jaar geleden. Het aantal uitgesproken doodvonnis sen bedraagt momenteel 451. Sinds het optreden van het in no vember jl. gekozen parlement wa ren geen executies meer verricht, daar de aan het parlement voorge legde vonnissen niet in behande ling werden genomen, afgezien van de twee bovenstaande die eni- EINDHOVEN (ANP) - De Volks republiek China heeft bij Philips Medical Systems een order ge plaatst voor de levering van appa ratuur voor bestralingstherapie. Met de opdracht is f 13 miljoen ge moeid, aldus Philips. De apparatuur wordt geplaatst in zes verschillende ziekenhuizen in Peking en in de provincies. Philips zegt momenteel de grootste leve rancier van dit soort apparatuur aan China te zijn. De markt daar groeit snel en de verwachting is, dat dat zo zal blijven. ge maanden geleden het comité van juridische zaken hadden ge passeerd. Nu de situatie in het Oosten van het land waar Koerdische groepe ringen in opstand zijn gekomen zich toespitst en ook in Istanboel een aantal nieuwe bomaanslagen is gepleegd wil het regime kennelijk nieuwe voorbeelden stellen, zoals ook kon blijken uit een aantal ge pantserde redevoeringen die presi dent Evren vorige week in het Oos ten heeft gehouden. WASHINGTON - Het eerste poli tieke 'debat' tussen president Rea gan en zijn Democratische tegen strever Walter Mondale heeft geen nieuws en geen duidelijke winnaar opgeleverd. Commentatoren ga ven Mondale na afloop de zege 'op punten', maar traditiegetrouw kraaien beide kampen victorie. Reagan, die alleen maar te verlie zen had, bleef overeind. Mondale, ver achter in de opiniepeilingen, gebruikte zijn 90 minuten tegen over een publiek van meer dan 100 miljoen mensen voor een overtui gende demonstratie van meer ken nis van zaken dan de president toonde. Het is echter de vraag of hij daarmee veel stemmen heeft ver diend. door Henk Kolb - Kort voor het tv-debat fluisterde Joan Mondale haar et oor. Een laatste wijze raadgeving? WASHINGTON - Israëls eerste minister Peres, alom op de voet ge volgd door zijn voorganger en thans minister van buitenlandse zaken Shamir, is gisteren begon nen met een zevendaags bezoek aan de Verenigde Staten. Hij heeft maar één doel: meer Amerikaanse hulp voor een land met verbijste rende economische problemen. Peres heeft verklaard dat hij niet als bedelaar naar de VS reist, maar die toelichting kwam pas nadat de Amerikanen in Jeruzalem onom wonden hadden laten weten van Israël meer eigen inspanning te verwachten bij het beteugelen van zijn financiële en economische rampspoed. Dit betekent een dras tische beknotting van de levens standaard. Israël wordt momenteel volgens sommige economen geteisterd door een inflatie van 1000 procent op jaarbasis, een enorme buiten landse schuld, een zeer uit het lood hangende handelsbalans, een stag nerende industriële produktie, veel te geringe valuta-reserves en snel afnemende mogelijkheden om in het buitenland te lenen. De recente plannen voor het te rugtrekken van de troepen in Zuid- Libanon zijn eerder de vertaling van een economische noodzaak dan van een politieke beslissing. Israel staat aan de rand van een faillissement en het klopt niet zon der rechtvaardiging aan bij de su permacht die dit nog altijd demo cratisch pro-westelijk bolwerk in het Midden-Oosten als een lokale militaire supermacht ten koste van alles wil handhaven. Peres heeft het moment van zijn reis gunstig gekozen. Uit binnen landse politieke overwegingen kon hij niet wachten tot in februari alle inhuldigingsprocedures na de Amerikaanse verkiezingen achter de rug zijn en het is buitengewoon onwaarschijnlijk dat president Reagan aan de vooravond van zijn waarschijnlijke herverkiezing met botte weigeringen Joodse kiezers van zich zal vervreemden. De verlanglijst die Peres op zak heeft schildert Israëls precaire po sitie overduidelijk: betaling-ineens en niet per kwartaal van de 1.2 mil jard dollar die de VS in 1985 voor hulp willen uittrekken; een nood- lening (van naar men zegt een mil jard) die kan worden toegewezen zonder instemming van het Con gres dat zich naar verkiezings-re- ces haast; een wezenlijke verho ging van militaire en economische hulp voor volgende jaren; een le ning op lange termijn voor indus triële ontwikkeling en garanties voor leningen die Israel elders in het buitenland wil sluiten. Opiniepeilingen laten zien, dat slechts vijf procent van de kiezers zijn keuze nog niet heeft bepaald. Zelfs wanneer die allen zouden be sluiten op Mondale te stemmen, dan zou dat nog niet genoeg zijn om Mondale's achterstand van 18 procent te overbruggen. Reagan staat voor het moment in 48 staten op winst en het laat zich aanzien dat de Republikeinen ook in Se naat en Huis van Afgevaardigden betere resultaten zullen boeken dan zij aanvankelijk verwachtten. De kandidaten, te Louisville (Kentucky) in het plaatselijke Cen trum voor Schone Kunst op pre cies 2.80 meter van elkaar opge steld, betoonden opmerkelijke we derzijdse achting gedurende het streng gereglementeerde 'nietes- welles' dat de naam debat niet ver diende. De campagneleiders had den slechts drie vragenstellers kunnen kiezen uit een lijst van honderd respectabele journalisten die voor beide zijden aanvaardbaar waren een vierde trok zich terug uit deze treurige gang van zaken. Sociale zorg, ouderdomspen sioen, belastingen, begrotingste korten, abortus, religie en politiek, leiderschap, de economie en mi lieuzaken passeerden omstandig JOHANNESBURG (AFP/UPI) - Voor het eerst hebben Zuidafrikaanse militairen de politie steun verleend bij het herstellen van de orde in een zwart woongebied. Dit gebeurde zaterdagavond in Joza, een zwarte stad bij Port Elisabeth, zo heeft het hoofd van de politie van Pretoria zondag bekendgemaakt. Volgens de burgemeester van Soweto heeft een bataljon van het leger tot taak gekregen de politie in de zwarte stad bij te staan bij ongeregeldheden. In Joza hielpen soldaten de oproerpolitie zaterdagavond met het ver wijderen van brandende wegversperringen die inwoners hadden opge worpen. Een militair raakte hierbij licht gewond. Een bataljon van de infanterie is voortaan belast met het handhaven van de orde in de zwarte stad Soweto bij Johannesburg. Dit verklaarde de burgemeester van Soweto in een vraaggesprek met een zwart zondags blad. Een woordvoerder van de politie in Pretoria wilde hier geen com- menaar op geven. Burgemeester Ephraim Tshabalala verklaarde dat hoge politiefunctio narissen hem hadden verteld dat het 21ste bataljon van het leger de poli tie zou steunen bij ongeregeldheden in de zwarte stad. Luitenant Henry Beck van de politie sprak tegen dat het om het 21ste bataljon ging, maar bevestigde dat andere eenheden van het leger in de stad gestationeerd waren. Om hoeveel man het ging kon hij niet zeggen. De minister voor recht en orde, Louis le Grange, had vrijdag aangekon digd dat het leger voortaan zo nodig te hulp geroepen zou worden bij ongeregeldheden. De afgelopen weken zijn er zeker 75 doden gevallen bij ongeregeldheden in zwarte woongebieden. De burgemeester van Soweto zei bang te zijn dat er nog meer doden zullen vallen wanneer het leger in gaat grijpen. de revue. Reagan beweerde dat on der zijn beheer Amerika erop was vooruitgegaan - Mondale hield staande dat dit weliswaar geldt voor de rijken, doch dat voor dc middenklasse weinig is veranderd, terwijl meer mensen dan ooit on der de armoedegrens zijn gezakt en de armen slechter af zijn dan vier jaar geleden. Knock out Beide kandidaten zochten naar openingen voor een knock-out en Mondale kwam daar nog het dichtst bij met een citaat van de weerbarstige politieke wijsgeer Will Rogers over president Hoover: „Ik maak me niet zoveel zorgen over wat hij niet weet, maar wel over de dingen die hij zegt zeker te weten en waarover hij het volstrekt bij het verkeerde eind heeft". Reagan, voormalig Democraat, zei dat de Amerikanen zich van de Democraten afkeren omdat de lei ders van die partij niet de kant op gaan die het volk wil. Mondale schoot terug met een opmerking over Reagans leiderschap: „Er is verschil tussen een spelverdeler en een 'cheerleader". Reagan. „Ik be roep mij tijdens deze verkiezingen op mijn staat van dienst. Ik heb de indruk dat de heer Mondale soms van de zijne wegloopt". „Nooit", zo bezwoer Reagan, „zal ik snijden in de ouderdomspen sioenen van degenen die daarvan nu genieten". „Dat hebt u in 1980 ook beloofd", wierp Mondale te gen, „en vervolgens werd een ver mindering voorgesteld". Als voorstander van een in een grondwetsamendement vastge legd verbod op vruchtafdrijving kwam Reagan regelrecht in bot sing met Mondale, die abortus een kwestie vindt van persoonlijke keuze. De Democraat onderstreep te dat het Republikeinse verkie zingsprogramma wil dat rechters worden benoemd die zich tegen abortus hebben verklaard. „Moet iedere vrouw in Amerika (die het slachtoffer is geworden van ver krachting of incest, voor legale abortus) toestemming hebben van een rechter die is uitgezocht door Jerry Falwell (de leider van de Mo ral Majority)?", vroeg Mondale. Reagan was duidelijk de verlie zer op punten als het benauwende begrotingstekort, belastingverho gingen en andere kwesties waar aan uitleg van technisch moeilijke problemen te pas komt. Hij leek gespannen, terwijl Mondale schijn baar zeer op zijn gemak en opge wekt stond te praten. Zodra emo tioneler kwesties als staatsreligie en de abortuskwestie aan de orde kwamen raakte Reagan beter op stoot. Mondale slaagde erin Rea gan voortdurend in de verdediging te dringen. De Democraat gaf zich alle moei te om deze president die zich on danks veel afkeer van zijn beleid in een ongeevenaarde persoonlijke populariteit mag verheugen niet te hard en bitter te lijf te gaan. Hij prees Reagan zelfs zo nu en dan een beetje, in deze strijd om de gro te middenmoot van een electoraat, dat zich verheugt in betere tijden dan voorheen. Het bleef zodoende beschaafd krijgertje spelen binnen smalle marges waarbij geen van beide deelnemers zich na dagen van in tensieve voorbereiding ernstig heeft bezeerd. Mondale kon op nieuw zeggen dat Reagan geen plan voor de toekomst heeft voor gelegd - de president antwoordde onverstoorbaar dat hij zal door gaan op de eenmaal ingeslagen weg, waarbij begrotingstekorten dank zij een groeiende economie zichzelf min of meer doen verdwij nen. Eigenlijk zouden de Britse Con servatieven, die vanaf dinsdag in de badplaats Brighton bijeen zijn voor hun jaarcongres, alle reden hebben massaal hun bezorgd heid uit te spreken over wat de regering van premier Margaret Thatcher het afgelopen jaar zoal is overkomen. door Henk Dam Het is een jaar geweest van schandaaltjes, grote en kleine blunders, tegenslagen en een ge staag dalende populariteitscurve voor de premier. Het is ook een jaar geweest waarin de regering, ook van de zijde van haar mede standers, steeds meer heeft opgeroepen. Die weerzin heeft vooral te ma ken met de rigide economische politiek van Thatcher en de ha ren. Steeds heeft het Britse volk te horen gekregen: we moeten de inflatie beteugelen, we moeten daarom de buikriem aanhalen, alleen op die manier kunnen we onze zieke economie weer ge zond maken. En dus werd er grof gesnoeid in de publieke uitgaven. Dat leid de niet alleen tot een explosieve groei van het aantal werklozen, maar ook tot een aantasting van de welvaartsstaat. In de Engelse armoewijken, scholen en zieken huizen zijn daarvan voorbeelden te c r te z Maar het was allemaal voor de goede zaak. Toen vorig jaar alge mene verkiezingen werden ge houden, was er sprake van een kleine economische opleving, en kwamen er maandelijks duide lijk minder werklozen bij dan in de jaren daarvoor. „Zie je wel", riepen de Thatcher-adepten, „Onze politiek werkt." Ze won nen de verkiezingen royaal. Juist de laatste maanden ech ter worden dergelijke triomfan telijke kreten niet langer ge hoord. Daar is alle reden toe. De vaart is uit de economische groei aan het raken, en de curve van de werkloosheidscijfers wijst weer steil omhoog. De magere eerste jaren van het bewind van That cher worden niet door de beloof de vette gevolgd. Die conclusie is onafwendbaar. Een aardige indicatie voor hoe dat bij de modale Tory valt, is te vinden in hoofdartikelen van de behoudende kranten en week bladen over de economie. Die schrijven elkaar nu vrijwel alle maal na: wordt het niet eens tijd voor een programma van publie ke werken waarmee a. mensen aan het werk worden gehouden en b. iets wordt gedaan aan uiter lijke tekenen van verval als bouwvallige huizen en slechte wegen? Socialer Er is, kortom, een roep om een socialer beleid. Ook een niet on aanzienlijk deel van de Conser vatieve Lagerhuisleden, aange voerd door mensen als oud-mi- Francis Pym: het nister van buitenlandse zaken Francis Pym, wil dat het roer om gaat. Het is echter niet reëel om te verwachten dat van deze onge rustheid over de gevolgen van „Thatcherisme" veel tijdens het jaarcongres te merken zal zijn. Daar zijn zo al twee vertrouw de redenen voor. Om te beginnen is Thatcher's wil wet, in haar ka binet en bij de meerderheid van de Conservatieve parlementa riërs. Daar komt bij, dat de jaar congressen van de Tories niet be doeld zijn om kritiek te spuien, maar van begin tot eind georke streerd zün. En er is nog een reden: de Con servatieven zullen het in Brigh ton te druk hebben met het oog sten van wat de vorige week door de Labour-partij, bij haar jaar congres in Blackpool, gezaaid is. Want dat Labour daar zichzelf door een aantal opmerkelijke congresuitspraken een slechte dienst bewezen heeft, staat vast. De totale steun aan de staken de mijnwerkers, de veroordeling van het „politiegeweld" (met voorbijgaan aan het grove ge weld van de stakers zelO, de hart stochtelijke ovaties voor de ex tremistische mijnwerkersleider Arthur Scargill, de aanvallen op „Tory-rechters", Labour heeft er tal van potentiële kiezers door verloren. Een opiniepeiling in The Sun day Times van afgelopen zondag bewijst dat: het verschil tussen de Conservatieven en Labour be draagt nu acht procent in het na deel van de socialisten, die tot hun jaarcongres maandenlang op een nagenoeg even groot aan tal stemmen als de Tories moch ten rekenen. Volhouden Mevrouw Thatcher heeft de af gelopen weken verklaringen uit gegeven waaruit mag worden op gemaakt dat ze het gevecht tot het bittere eind wil volhouden. „There will be no surrender", zei ze onlangs. Dat kan ze ook niet, zich overgeven, want als ze zou buigen voor de eisen van Scargill en zijn mijnwerkers, dan is het met haar reputatie en standing voorgoed gedaan. De mijnwerkersstaking is voor mevrouw Thatcher zoiets als de Falklandoorlog: als ze wint kan ze zich alles permitteren, als ze verliest heeft haar dan totaal ge demoraliseerde regering onge twijfeld de langste tijd achter de rug. Het is daarbij een sterk per soonlijke strijd: Scargill versus Thatcher. Arthur Scargill heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat de mijnwerkerssta king in feite een politieke sta king is, gericht tegen de rege- ring-Thatcher. De strijdbare premier heeft die handschoen opgenomen, wie dc langste adem heeft. Onder die omstandigheden is er er voor het Conservatieve congres maar één plaats: achter de premier.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 7