Lijst van klachten
over giro en
bank
Beursweek
WMife a
Terugslag serieus van aard
Liever zwart geld
dan een 'ausweis'
Lenende Jim Stacy zette
RSV-top 'mes op de keel'
Actie: Consumentenbond:
Crisisvluchf Goekoop
Bod van 239 miljoen
op Corriera del Sera
Videospellen zorgen
voor speelgoedhausse
ZATERDAG 6 OKTOBER 1984
ECONOMIE
PAGINA 9
Bankdirecteur na nieuwe inval:
DEN HAAG (ANP/GPD) - De Consumentenbond heeft deze week op de speciale klach
tenlijn ongeveer 1.500 klachten binnengekregen van consumenten over de werkwijze
van banken en giro.
LEIDEN De burgerij van Leiden doet er goed aan burgemeester
Goekoop voortaan op de voet te volgen. Hij zou eens last kunnen
krijgen van een een 'mid-carreer-crisis'. Goekoop is beschermheer
van een nationale conventie over dit onderwerp, die dit weekeinde in
Leiden wordt georganiseerd door de plaatselijke Juniorkamer en
kreeg gisteren een ereplaatsje in een vliegtuig van Transavia, dat
vanaf vliegveld Valkenburg een speciale rondvlucht maakte.
Uit een enquete onder 500 Nederlandse topmanagers, van 35 tot 45
jaar en van het mannelijk geslacht, is gebleken dat een kwart van hen
last heeft (gehad) van 'overgangsproblemen' op het moment dat de
tot dan toe voorspoedig verlopen opbouw van een carrière gaat hape
ren. Een periode waarin kwellende vragen zich opdringen in de trant
van 'waar ben ik mee bezig' of 'wat heeft het voor zin' en 'wat doe ik
mijn gezin aan'. Goekoop (op de foto achter hem de echtgenote van
premier Lubbers) zij dus gewaarschuwd. Hoewel, hij is al 51. (foto anp)
Volgens D. Westendorp, directeur
van de bond, zyn het bijna allemaal
reële klachten die vaak gaan over
te laat of verkeerd overmaken van
geld. Veel mensen beklaagden zich
over het gebrek aan privacy bij de
betalingsinstellingen.
Uit een eerste inventarisatie
blijkt dat de helft van de klachten
de banken betreft en de andere
helft over de giro gaat. De Consu
mentenbond komt binnenkort met
een uitgebreid verslag van de actie,
die vijf dagen heeft geduurd.
"Onze vermoedens zijn door alle
MILAAN (RTR) - Een door de Ita
liaanse industriële en financiële
elite ondersteund consortium
Glasvezel
Prins Bernard heeft in Hoogezand
een nieuwe glasoven bij de glasve-
zelfabriek Silenka in gebruik ge
steld. Silenka BV is een gezamen
lijke onderneming van Akzo Che
mie, de Noordelijke Ontwikke
lingsmaatschappij en de Ameri
kaanse glasproducent PPG. Ze
produceert glasvezels die bestemd
zijn voor de versterking van kunst
stoffen voor onder andere de auto
mobielindustrie en moderne elek
tronica. Het bedrijf (ongeveer 800
werknemers) investeerde 3D_mil-
joen en draait sinds 1982 weer met
winst.
de geregistreerde orders bedraagt
142,8 miljoen gulden tegen 79,4
miljoen gulden in de'eerste zeven
maanden van het vorig jaar. Vol
gens de Vimag blijkt duidelijk dat
de ondernemers ernst maken met
het moderniseringsproces van het
produktie-apparaat.
Veilingen
De omzet van de Nederlandse
groente- en fruitveilingen is in de
eerste zes maanden van 1984 met
tien procent gestegen ten opzichte
van dezelfde periode vorig jaar. In
tataal werd op de veilingen voor
1,72 miljard gulden omgezet. Dit
blijkt uit cijfers die het produkt-
schap voor Groenten en Fruit be
kend heeft gemaakt.
klachten weer eens bevestigd. Er
gaat nog steeds heel wat mis in het
betalingsverkeer en de afwikke
ling van die klachten laat te wen
sen over", aldus Westendorp.
„Hiermee komt wel vast te staan
dat de financiële instellingen in ei
gen huis orde op zaken moeten
stellen door een behoorlijke inter
ne klachtenprocedure te regelen".
Ook stelt de Consumentenbond
dat banken en Postgiro-RPS zorg
vuldiger moeten omspringen met
de privé-zaken van hun klanten.
heeft een bod uitgebracht op de ge
zaghebbende Italiaanse krant Cor-
riere della Sera. Dit heeft Antonio
Pizzi, een van degenen die is belast
met het vinden van een koper voor
het Rizzoli-concern waartoe de
krant behoort, gezegd.
De problemen van de Corriere
della Sera worden toegeschreven
aan de zeer nadelige verbintenis
van Rizzoli met de ter ziele gegane
Italiaanse Banco Ambrosiano. Na
dat het Rizzoli-concern in 1982 bij
na bankroet ging houdt de rechter
lijke macht er toezicht over.
Pizzi deelde mee dat de eigenaar
van het concern, Angelo Rizzoli,
een bod van het consortium heeft
aanvaard om zijn aandelen in het
concern, veertig procent, over te
nemen. De groep wil daarvoor 130
miljard lire (239 miljoen gulden)
betalen. Door een juridisch belet
sels kan de overeenkomst echter
nog niet worden beklonken, aldus
Pizzi. Ook twee andere groepen
van zakenlieden hebben al aange
boden om de Corriere della Sera te
kopen.
AMSTERDAM (ANP) - De jaarom
zet van de speelgoedhandel be
draagt naar schatting een miljard
gulden. Aanvankelijk werd die ge
raamd op 700 a 750 miljoen, ver
moedelijk door een onderwaarde
ring van de opkomst van onder
meer videospelletjes, spelcompu
ters en elektrotechnisch speel
goed, die nu ongeveer 17 procent
van de omzet uitmaken.
Dit heeft P. Boon, voorzitter van de
Algemene Nederlandse Vereni
ging van Speelgoedhandelaren
(ANVS), gisteren gezegd op een
persbijeenkomst naar aanleiding
van de internationale beurs voor
speelgoed en hobby-artikelen
Speelgoed 84, die van 24 tot en met
28 oktober in de Rai wordt gehou
den. Boon baseerde zich op cijfers
Men noteerde enkele sprekende
schendingen van de persoonlijke
levenssfeer. Een kleine bloemle
zing uit de klachtenstapel:
Een medewerkster van een
„Blijf-van-mijn-lijf'-huis komt aan
het bankloket geld halen. Zij legiti
meert zich met een pasje. De bank
employé vraagt haar naar het adres
van het huis, dat zij (om begrijpelij
ke redenen) weigert te noemen.
Een andere bankman springt zijn
collega bij door luidkeels het adres
te roepen.
Een cliënte krijgt aan een
bankloket het, voor iedereen ver
staanbare, advies „naar een andere
bank om te zien", omdat ze zo vaak
rood staat.
Iemand kreeg van de Postgiro
het gericht dat een betaling niet
zou worden verricht, omdat dege
ne die moest betalen rood staat.
Ettelijke meldingen kwamen
over het langdurig en hardnekkig
naar een oud of verkeerd adres stu
ren van giro- en bank(dag)afschrif-
ten.
Vaak schrijven rekeninghou
ders gelijktijdig bedragen bij en
van hun rekening. Uit meldingen
blijkt dat banken en Postgiro dan
eerst afschrijven en pas later bij
schrijven. Dit betekent dan dat
men in ieder geval renteverlies
lijdt en bovendien in geval van
„rood staan" boeterente moet
betalen en dat verdere betalingen
worden geblokkeerd.
DEN HAAG (GPD) - Het Rijn-
Schelde-Verolme-concern heeft
nooit een vinger kunnen krijgen
Van Rijn (foto anp>
van een marktonderzoekbureau
dat de afgelopen winter de speel
goedbranche onder de loep heeft
genomen.
Hij vroeg zich af of de specialist in
speelgoed onvoldoende alert heeft
gereageerd op de opkomst van de
electronica omdat een belangrijk
deel daarvan via de elektrotechni
sche handel wordt verkocht. Uit
achter mogelijke contractbreuk of
fraude door James D. Stacy, de
man die rijk wilde worden van de
kolengravers van RSV in de Ver
enigde Staten terwijl iedereen
sliep.
De financieel directeur en tegen
woordig ook de enig overgebleven
topman van RSV, J. van Rijn, ge
tuigde gisteren voor de parlemen
taire enquêtecommissie inzake
RSV dat er in de loop van het jaar
1982 „barsten" kwamen in het ver
trouwen in deze dubieuze Ameri
kaan. Bewijzen van kwade trouw
zijn er echter nooit gevonden.
De eerste barst in het vertrouwen
ontstond volgens Van Rijn toen
Stacy en diens partner Friede-
mann een lening bij RSV wilden
opnemen van 2,5 miljoen dollar per
persoon. Hoewel RSV er in 1981
toch al niet rooskleurig voorstond,
hebben de twee in de onderhande
lingen het concern „het mes op de
keel gezet", aldus Van Rijn.
RSV kon zich niet voldoende ver
weren tegen de eisen van Stacy en
Friedemann omdat de bouwkosten
van de kolengraafmachine 500.000
dollar per stuk hoger dreigden uit
te vallen en er dus een aanpassing
in het contract tussen RSV en de
het onderzoek is verder gebleken
dat er in Nederland jaarlijks 380
gulden per kind besteed wordt aan
speelgoed.
De speelgoedbeurs wordt dit jaar
voor de tweede maal gehouden. Er
doen 142 fabrikanten en impor
teurs uit binnen- en buitenland
mee, 22 meer dan vorig jaar. Deze
beide Amerikanen moest komen.
Over de gecontracteerde 200 ma
chines zou dat volgens Van Rijn
een strop van 100 miljoen dollar
hebben opgeleverd, als RSV niet in
de leningen had toegestemd.
Een tweede barst werd veroor
zaakt door de Stacy's MMWOPS,
de vennootschap met de illustere
naam 'Making money while other
people sleep' (geld verdienen ter
wijl anderen slapen). Stacy had
hierin een kolengraafmachine on
dergebracht waarmee hij geld ver
diende zonder dat hier ooit voor
aan RSV betaald hoefde te worden.
Tegen de commissie heeft Stacy
dat ook gezegd: „Iedereen zat te
slapen, behalve James D. Stacy"
aldus Marcel van Dam.
De derde barst werd veroorzaakt
door de exorbitante nota's die Sta
cy stuurde voor het onderhoud van
de machines, maar die RSV geen
juridisch houvast boden. Het ver
weer van Van Rijn dat Stacy nooit
is aangepakt was, dat er jaren ver
loren zouden gaan met het vechten
over de uitleg van de contracten,
terwijl RSV al 400 miljoen in het
project had zitten en in 1982 boven
dien de Amerikaanse kolenmarkt
volledig inzakte.
keer zullen de kinderen de nieuw
tjes niet alleen kunnen bekijken
maar er ook mee mogen spelen.
Zo kunnen bezoekers zelf aan de
slag met zaken als bouwdozen en
radiografisch bestuurde auto's,
vliegtuigen en boten. Er zal zelfs
een miniSAIL gehouden worden
met op%afstand bestuurbare zeil
schepen. Midden in de beurs is
Duckstad gebouwd, waar Donald
Duck en zijn vrienden de kinderen
zullen vermaken. Verder zijn er ou
derwetse speelgoedsoldaatjes te
zien en hun moderne tegenhangers
de robots, een rage die uit Amerika
is komen overwaaien. Op 27 en 28
oktober is er in de RAI een kinder
filmfestival, waar films te zien zijn
die na de beurs in première zullen
gaan.
Hoe was het ook al weer met dat
zwarte geld? Oh ja, banken die op
een gefingeerde naam een reke
ning openen voor een klant. Justi
tie die eigenlijk alleen maar in de
boekhouding van die bank mag
neuzen als er namen genoemd
kunnen worden en zware verden
kingen zijn. Slavenburgs Bank was
de eerste die met een inval werd
geconfronteerd. Het leverde een
bedrag van 170 miljoen zwarte gul
dens op.
Daarna kwamen banken en wet
gever nog eens overeen: de banken
zullen zich houden aan de richtlijn,
dat zij nimmer geld zullen accepte
ren als zij het vermoeden hebben
dat er een luchtje aan zit. Afdoen
de? Deze week werd de bankwe
reld opnieuw opgeschrikt door een
door
Lex Brom
inval, ditmaal bij een spaarbank.
Bij elf filialen van de Verenigde
Spaarbank om precies te zijn, voor
heen de Centrumbank. Opnieuw
gaat het om tientallen miljoenen,
opnieuw worden filiaalhouders
verdacht medewerking te hebben
verleend bij het openen van reke
ningen op gefingeerde namen.
Lex Brom sprak naar aanleiding
van de nieuwste actie van de Fisca
le Inlichtingen en Opsporings
dienst (FIOD) met directeur Harte
lust van de Bondsspaarbank, die
toevallig een centrale computer
deelt met de Verenigde Spaar
bank. "Een legitimatieplicht? Ne
derland zou op z'n kop staan bij de
invoering van zo'n ausweis".
Verrassing
De voorzitter van de directie van
de Bondsspaarbank huivert bij de
gedachte, maakt een kwartslag in
zijn draaistoel in het Amersfoortse
hoofdkantoor en zegt: „Wij hebben
gelukkig nog nooit zoiets bij de
hand gehad. En ik denk ook niet
dat wij met zo'n verrassing zullen
worden geconfronteerd".
Drs. B. Hartelust maakt zich
niettemin zorgen. Hij verwacht
dan misschien dat zijn spaarbank
gevrijwaard zal blijven van een fis
cale actie zoals nu gehouden bij de
Verenigde Spaarbank, maar hij
vreest niettemin de gevolgen. „Dat
doet het imago van het bankwezen
bepaald geen goed. De Nederland
se bevolking heeft over het alge
meen veel vertrouwen in de ban
ken. Wij moeten nu trachten dat
vertrouwen overeind te houden".
De topfunctionaris van de
Bondsspaarbank ontkent niet dat
na de geruchtmakende affaire bij
de Verenigde Spaarbank de pu
blieke opinie wel eens het stand
punt zou kunnen innemen van:
„Zie je wel dat er iets loos is bij die
banken". Hartelust: „Maar dat is
een generaliserende opmerking.
Want laten we niet vergeten dat er
in het geval van de Verenigde
Spaarbank slechts sprake is van
een vooronderzoek. Het zijn ver
moedens. Die moeten eerst nog
worden omgezet in daadwerkelijke
feiten".
Ontsparing
Als reactie op de invallen bij de
Verenigde Spaarbank verwacht
Hartelust een periode van ontspa
ring. „Veel mensen die een spaar
rekening hebben, en of daar nu
zwart of wit geld op staat dat
maakt niet uit, zullen nu denken:
hé misschien komt de FIOD ook
wel bij mijn bank. Ik wil niet dat er
in de papieren en boeken wordt ge
snuffeld. Laat ik mijn geld maar
van de bank halen".
Ook bij de Bondsspaarbank wor
den de algemene instructies ten
aanzien van zwart geld gehanteerd.
Hartelust: „Wij voerden deze richt
lijnen zelfs al in 1978 in. Een paar
keer per jaar controleren wij of de
instructies worden nageleefd. Ge
beurt dat niet dan is dat voor be
trokkenen aanleiding voor ontslag
op staande voet".
Na de invoering van de alge
mene instructies zijn twee spraak
makende bankaffaires aan het
licht gekomen. Betekent dat dat de
richtlijnen onvoldoende zijn?
Hartelust: „Ik vind van niet. Die
bestaande instructies voldoen uit
stekend. De thans gebruikte ge
dragscode is bovendien destijds af
gesproken in overleg met het mi
nisterie van financiën".
Een concreet geval: een klant
komt binnen met een koffer met
geld. Hij wil een naamloze reke
ning openen. V/at dan?
Hartelust: „Dat kan niet. Er wor
den geen naamloze rekeningen ge
opend".
Okee, hij zegt: „Ik heet Piet
Jansen en woon in de Stations
straat". Wat dan?
„In dat geval openen wij een re
kening. Wij controleren niet of hier
sprake is van een gefingeerde
naam. In Nederland kennen we
geen legitimatieplicht. Het is dus
niet onze taak om te kijken of die
man echt Piet Jansen heet. Als wij
echter een vermoeden hebben dat
het hier om het aanbieden van
zwart geld gaat, dan stoppen wij,
volgens de instructies, de mede
werking".
Iemand kan onder valse naam
een rekening openen. Dat betekent
dus dat banken, zij het te goeder
trouw, gelegenheid geven om zwart
geld te deponeren. Met andere
woorden bij de banken is zwart
geld te vinden.
Hartelust: „Dat is uw conclusie".
Hij vervolgt: „Maar laten we nou
ophouden over dat verhaal van de
man met de koffer geld. Daarmee
worden wij altijd geconfronteerd.
Dat is geen realistische gang van
zaken. Slechts één procent van de
transacties vindt aan de balie
plaats".
Verwacht u hernieuwde poli
tieke druk ten aanzien van de in
voering van de legitimatieplicht?
Hartelust: „Dat weet ik niet. Ik
stel mezelf de vraag: wat is in zo'n
geval de prijs van de privacy? Ik
ben nog van een generatie die de
oorlog heeft meegemaakt. Neder
land zou volgens mij op z'n kop
staan als het ausweis wordt inge
voerd".
Nou... ausweis.
„Jazeker... dat is 't", aldus Harte
lust.
door
C. Wagenaar
AMSTERDAM (GPD) - Wall-
street bleef onevenwichtig. Dit
maal deed onder leiding van
Wallstreet de internationale
beurswereld een geduchte stap
terug. Vooral toen ook Tokio
zwaar overstag ging durfde Am
sterdam niet achter te blijven.
Hoewel vooral de lokale indus
trie maar uiterst schoorvoetend
volgde. Meer verloren de banken
die onder druk kwamen te staan
door het sterk verslechterde
bankklimaat in de VS. Na drie
dagen beurshandel had Wall
street 25 punten vèrloren en viel
bijna zonder weerstand tot ver
beneden de magische grens van
1200.
Maar ook in Amsterdam ging
het onder leiding van de twee
topfondsen Koninklijke Petro
leum en Unilever behoorlijk in
neerwaartse richting. Na vier da
gen handel zagen de vijf interna
tionals op hun index die vorige
week nog een nieuwe historische
top had bereikt van even 199 zes
punten verloren gaan. Dankzij
een licht herstel van Wallstreet
op donderdag sloot het Damrak
de week boven het laagste ni
veau af.
Het bedenkelijke van de situa
tie is dat de terugslag van deze
week verder lijkt te gaan dan lou
ter van technische aard. Voor de
Amsterdamse effectenbeurs die
in september een flinke hausse
heeft afgedraaid zou dat laatste
nog volgehouden kunnen wor
den. Maar voor Wallstreet die
september lager afsloot dan au
gustus en in feite dus al terrein
had moeten prijsgeven, lijken de
nieuwe dalingen toch op diepere
gronden te berusten. Alle kort
durende pogingen tot licht her
stel ten spijt.
Het belangrijkste lijkt steeds
meer het feit van de economi
sche afkoeling die nu al enige
maanden aan de gang zou zijn.
Helemaal bewezen is deze groei
vertraging niet want er zijn ook
gegevens bekend geworden die
anders uitwijzen zoals bijvoor
beeld het gestegen conjunctuur
cijfer over augustus met een hal
ve punt tegen nog dalingen in de
juni- en julimaand. Maar de
meeste economische data geven
toch de indruk dat het economi
sche herstel in Amerika ver
traagt.
Nu zou dat volgens populaire
beleggerstheorieën zelfs gunstig
zijn want een economische over
verhitting werkt de inflatie in de
hand en vergroot dus de kans op
rentestijging. Maar de meer we
tenschappelijk gevormde analis
ten hebben zich tegen die opvat
ting altijd terughoudend opge
steld wetend dat elke vertraging
in de economische groei onge
merkt kan overgaan in een stag
natie en voor men het weet ver
woestende gevolgen met zich
mee kan brengen.
Een ander punt dat Wallstreet
deze week nogal heeft verontrust
is de nadelige invloed die de gro
te schuldenlanden hebben op de
gang van zaken van de Ameri
kaanse banken. Dit probleem
heeft over geheel '84 al een grote
seliauuw gticgu uii komt op on
regelmatige tijden tot uiting.
Vooral als de kwartaalcijfers be
kend worden of kunnen worden
verwacht, zoals thans.
Zo liet deze week een grote
Amerikaanse bank weten met
een verliescijfer voor het dag
licht te zullen treden omdat te
gen de grote financiële risico's in
Zuid-Amerika aanzienlijke voor
zieningen in het ook in ons land
beruchte stroppenpotje gestopt
moeten worden. Eerder al had
een bekend effectenkantoor voor
City Bank, Amerika's grootste
bank, zijn winstverwachtingen
over het derde kwartaal en ge
heel '84 danig teruggeschroefd.
Het waren daardoor deze week
de bankaandelen die Wallstreet
omlaag zogen.
Voor Nederlandse beleggers is
dat een extra teleurstelling want
het zijn vooral de bankaandelen
in Amsterdam geweest die in de
septembermaand zijn opgelo
pen. Want zonder invloed is de
ontwikkeling in Wallstreet voor
het koersbeloop van onze bank
aandelen natuurlijk niet geble
ven. Ook zij moesten ditmaal
flink inleveren. Trouwens de
oorzaak van de financiële tram
melant, de financiële nood van
de zware schuldenlanden gaat
ook in ons land dieper dan indi
rect bij ons bankwezen. Grote
concerns als Volker Stevin, RSV
en nu weer Bos Kalis zijn er door
in moeilijkheden geraakt.
De bankaandelen stonden ech
ter niet alleen. Vele aandelen
moesten deze week op onze
beurs behoorlijk terug. Maar hier
was het koerspeil rijp geworden
voor winstnemingen omdat Am
sterdam in september flink was
gestegen. Vorige week was al
duidelijk dat bij de beleggers een
toenemende aandrang tot ver
koop viel waar te nemen nu het
merendeel van de halfjaarresul
taten bekend is en er voorlopig
geen bedrijfsnieuws meer te ver
wachten valt. Na vier dagen han
del stond het algemeen beursge-
middelde dan ook 4.5 punt lager
dan vorige week vrijdag hetgeen
grotendeels het gevolg was van
de koersdalingen van Koninklij
ke Petroleum en Unilever ge
volgd door banken en de verze
kering.
Later in de week nam de weer
stand toe en boekten sommige
aandelen enig herstel. Maar dit
nam niet weg dat Unilever rond
tien gulden verpeeldc en Ko
ninklijke Olie zes gulden. Ook
Heineken moest zes gulden te
rug nu er een accijnsverhoging
in Amerika zou worden overwo
gen. Rond vijf gulden verloren
verder ABN, NMB, KLM, ACF,
KNP, Verenigde Glas en Norit.
Holec ging echter op raadselach
tige wijze sterk omhoog en
sprong over de honderd gulden
met een saldowinst van vijftien
gulden. De obligatiemarkt begon
na enige aarzeling met een lichte
rijzing.
Klompen
Het is vanwege de stagnerende
omzet noodzakelijk dat er meer en
beter wordt samengewerkt in de
Nederlandse klompenindustrie.
Dat betoogde K. van der Velden,
voorzitter van de Nederlandse Ver
eniging van Klompenfabrikanten,
gisteren bij de opening van de 57s-
te klompenbeurs in St.Oedenrode.
Van de zestig klompenfabrikanten
in Nederland is ruim de helft bij de
vereniging aangesloten. Zij zijn
verantwoordelijk voor zestig pro
cent van de produktie, die zo'n drie
miljoen paar klompen per jaar be
draagt.
Metaalindustrie
De investeringen in machines in de
metaalindustrie zijn in de eerste ze
ven maanden van dit jaar sterk ge
stegen. De vraag naar robots is ver
dubbeld van 42 tot 97. De Vereni
ging van Importeurs van Machines
en Gereedschappen voor de
Metaalindustrie (Vimag) spreekt
van een ommekeer. De waarde van
Financiën: blad
voor scholieren
DEN HAAG (GPD) Het ministe
rie van financiën heeft gisteren het
nieuwe onderwijsblad Finesse ge
presenteerd. Het blad is bedoeld
voor scholieren, geeft informatie
over financiëel-economische zaken
en verschijnt eens per jaar in een
oplage van 100.000 exemplaren. Fi
nesse verschijnt naast het even
eens jaarlijks gepubliceerde blad
Per Saldo.
In beide bladen, die voortaan
kort na prinsjesdag zullen uitko
men, wordt melding gemaakt van
een aarzelend economisch herstel.
In Finesse staan verhalen over
staatsleningen en winkeliers die
belasting innen. In Per Saldo
wordt informatie gegeven over het
huishoudboekje van de staat, over
omzetbelasting, de staatsloterij en
andere zaken.
