Europa steunt Midden-Amerika De echte Reagan moet opstaan Jaarlijks 50 miljoen extra Van den Broek besprak moord op journalisten SPD grootste in Noordrijn-Westfalen Op veler verzoek: Baceara sinds kort ook in Casino Scheveningen. Casino Scheveningen MAANDAG 1 OKTOBER 1984 BUITENLAND PAGINA 7 SAN JOSE De landen in Midden-Amerika krijgen vijf jaar lang ruim vijftig miljoen gulden extra economische hulp, een werkcommissie en een permanent kantoor van de Europese Gemeenschap in de Costaricaanse hoofdstad San José. LONDEN - Meer dan 7000 kilo wapentuig, bestemd voor het ver boden Ierse Republikeinse Leger (IRA), is gevonden aan boord van de trawler Marita Anne, die zater dag ten zuidwesten van Ierland werd onderschept door de Ierse door Henk Dam De lading is afkomstig uit de Verenigde Staten waar de IRA tal van sympathisanten onder de Ierse bevolkingslaag heeft. De wapens zijn daar op de zwarte markt ge kocht, met een nog onbekend schip naar de wateren buiten Ier land vervoerd, waar zij zijn overge laden op de Marita Anne. De Ierse marine, die vrijwel ze- Schip vol wapens IRA aangehouden ker door Amerikaanse inlichtin genbronnen is getipt, was al sinds dagen paraat. Twee marinesche pen waren sinds het midden van de vorige week op zee, en werden geholpen door verkenningsvlieg tuigen. De aanhouding van de Ma rita Anne ging zonder enig geweld gepaard. De vijf man aan boord van de trawler werden gearresteerd, en zijn inmiddels voorgeleid. Later werden nog eens zes mannen gear resteerd. Het schip werd overge bracht naar de haven van Cork, waar gisteren de Ierse minister van justitie Michael Noonan zelf de omvang van het wapenarsenaal in ogenschouw kwam nemen. De lading van de Marita Anne bestaat uit raketten, handgranaten, ten minste 100 semi-automatische geweren, machinegeweren, revol vers, aanzienlijke hoeveelheden munitie, medisch materiaal en ge- vechtskleding. Vooral de vondst van de granaten heeft velen aan het denken gezet. Minister Noonan zei het gisteren zo: „Ik kan me niet herinneren dat de IRA ooit gebruik heeft gemaakt van handgranaten. Ik vraag me af wat ze ermee van plan waren. Wa ren ze misschien van plan de hand granaten in café's, winkels en der gelijke te gebruiken? Dat maakt me erg bezorgd." Noonan waarschuwde dat de IRA, ondanks de vangst van de wa pens, nog steeds „springlevend" is. Politiemensen in Noord-Ierland denken, dat de IRA de wapens had gekocht om te gebruiken bij een al sinds enige maanden door hen voorspeld „winteroffensief'. Hoewel de directe resultaten nogal mager zijn, blijken de Europese ministers van buitenlandse zaken uiterst tevreden over de top met hun collega's uit Midden-Amerika en de tussen die landen bemidde lende Contadora-groep. door Rob Sprenkels Hans van den Broek, de Neder landse minister, verklaarde dat de conferentie in de Costaricaanse hoofdstad volkomen aan zijn ver wachtingen had voldaan. Volgens hem is in San José de basis gelegd voor „een werkelijke dialoog tus sen Europa en Centraal-Amerika", heeft Europa politieke steun gege ven aan het Middenamerikaanse vredesproces dat is ingezet door de zogenoemde Contadora-groep, en heeft Eurona ook duidelijk ge maakt dat men bereid is om bij te dragen aan de sociaal-economi sche ontwikkeling van de regio. De Middenamerikaanse minis ters van buitenlandse zaken en ook hun collega's van de bemiddelende Contadora-landen (Mexico, Pana ma, Venezuela en Colombia) zullen ongetwijfeld teleurgesteld zijn over de concrete resultaten van de top. Ze deden echter hun best om dat niet te laten merken. Midden- Amerika had eigenlijk gehoopt op een paar miljard dollar steun tot het jaar 2000. De grootste opschudding op de top in San José werd veroorzaakt door een brief van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, George Shultz, aan zijn Europese collega's. Daarin werd opgeroepen Broek na afloop e ten mogen rekenen. Een duidelijke poging van Washington om de top conferentie te beïnvloeden. Wat dat betreft heeft de druk uit Washington ogenschijnlijk maar weinig succes gehad. De slot verklaring van San José, in feite een soort Europese verklaring van goede wil, gaat namelijk uit van een interregionale samenwerking zonder onderscheid. Slotakte De pogingen om met name Nica ragua uit te zonderen werden toch uit de slotakte gehouden. Naar ver luidt was dat vooral te danken aan Frankrijk, Spanje en de Contado ra-landen. Desalniettemin waar schuwde ook minister Van den i San José voor te waken r dat landen die zich schuldig maken aan „ern- dat Nicaragua geen extra politieke stige, zeer ernstige schendingen en economische steun zou krijgen terwijl El Salvador op zijn beurt wel op „blijvende morele, politieke en economische" steun zou moe- (buitenlandse zaken) heeft zijn Sal- komt dat Nederland meer waarde vadoraanse collega gevraagd naar hecht aan de Salvadoraanse presi de stand van zaken bij het juri- dentsverkiezingen van een half disch onderzoek naar de dood van jaar geleden dan aan de Nicara- de vier Nederlandse journalisten in guaanse verkiezingen van 4 no- E1 Salvador tweeëneenhalf jaar ge leden. Van den Broek zou ook heb ben aangedrongen op de totstand koming van een vredesdialoog met er zowel in Nicaragua als in El Sal- de gewapende oppositie. De bewindsman had tussen de Europees/Midden-Amerikaanse topconferentie door gesprekken met zijn collega's uit Nicaragua, Honduras en El Salvador. Een van de topambtenaren in het gevolg van de Nederlandse minister sprak met vertegenwoordigers van het Salvadoraanse verzet en ook met de Nicaraguaanse oppositieleider Arturo Cruz. Cruz is de presidents kandidaat van de conservatieve oppositie die tot nu toe weigert om mee te doen aan de verkiezingen in Nicaragua. Van den Broek kondigde aan dat hij op korte termijn zal besluiten of hij al dan niet waarnemers zal stu ren naar de verkiezingen in Nicara- vember ging de minister uit de weg. In San José bleek trouwens dat vador maar weinig kansen bestaan op een vredesdialoog. De Nicara guaanse minister, Miguel d'Escoto, stelde dat de belangrijkste dialoog de verkiezingen van 4 november is, „de eerste vrije verkiezingen in de geschiedenis van Nicaragua", zo zei hij. Ook zijn Salvadoraanse collega, Eduardo Tenorio, vertaalde de term 'nationale dialoog' naar ver kiezingen. Herinnerend aan de massale opkomst van het Salvado raanse kiezersvolk bij de verkiezin gen van dit jaar 92 procent aldus Tenorio - stelde hij dat „dat onze vorm is van een vredesdialoog". Tenorio heeft in San José contact gehad met oppositieleider Guiller- mo Ungo. de mensenrechten" eventueel buiten spel zullen worden gezet. Wat de economische hulp betreft zal Europa zich vooral richten op projecten op het gebied van de landbouw, gezondheid en oplei ding van kaderpersoneel. Op initia tief van de Westduitse minister Hans-Dietrich Genscher zal ook worden geprobeerd om het mid den- en kleinbedrijf in Midden- Amerika te steunen. Edgard Pisani, de Europees commissaris, verklaarde dat het bijna zeker is dat Europa geduren de vijfjaar zo'n 250 miljoen gulden extra aan Midden-Amerika zal ge ven, in plaats van 100 miljoen per jaar. Volgens Van den Broek is die verhoging echter alleen zeker voor 1985. De bilaterale hulpprogram ma's van de verschillende Europe se landen aan Midden-Amerika gaan trouwens gewoon door. De werkcommissie die als ge volg van de top in San José zal worden ingesteld, zal behalve de vijf Middenamerikaanse landen waartussen Contadora bemiddelt, ook het zesde Middenamerikaanse land bevatten, Panama, een lid trouwens van de Contadora-groep. De werkcommissie zal onder meer moeten zoeken naar wegen om te kunnen komen tot een grotere af zet van Middenamerikaanse pro- dukten op de Europese markt. Minister Van den Broek onthul de dat er geen verlaging in zit van de bestaande Europese douaneta rieven voor Middenamerikaanse produkten. Wat er echter zal wor den geprobeerd is afzetmogelijk heden te vinden voor nieuwe pro dukten uit Midden-Amerika. Tien jaar lang hebben duizenden arbeiders gewerkt aan de nieuwe trans-Siberische spoorlijn, die vandaag wordt voltooid. De aanleg heeft naar schatting dertig miljard roebel 110 miljard gulden) gekost. De lijn ver bindt het grondstofrijke deel van Siberië met de Stille Oceaan. Het traject ligt verder van de Chinese grens dan de oude trans-Siberische spoorlijn en is 240 kilometer korter. (foto Tass» 'Honderd nieuwe SS-22's erbij' BONN (Rtr.) - De Sowjet-Unie heeft 100 nieuwe SS-22 kernra ketten voor de middellange af stand geplaatst in Oost-Duits- land en in Tsjechoslowakije. Dit heeft Jürgen Todenhöfer, de woordvoerder van de West duitse regering op het terrein van bewapeningspolitiek, za terdag gezegd. „Moskou heeft dus zijn drei gementen van de afgelopen maanden (om de raketten te stationeren) waargemaakt", zo zei hij. Moskou heeft eerder la ten weten dat een dergelijke stationering het antwoord zou zijn op de plaatsing van nieuwe Amerikaanse kernraketten in de Bondsrepubliek. Andrei Gromyko is weer terug in Moskou en heeft daar geen ver klaring afgelegd. Maar na een week van spectaculaire gebeur tenissen op het gebied van de Oost-West-verhoudingen trek ken de tekstuitleggers nog steeds hun stofkammen door de woorden die in Washington wél werden gesproken. Na een slotbespreking tussen de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken George Shultz en Gromyko op zaterdag zijn de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie het eens geworden over 'een proces van voortgezet- door Henk Kolb te gedachtenwisseling tussen de twee partijen'. Dat hebben de Amerikanen meegedeeld en het persbureau Tass, spreekbuis van Moskou, heeft dit bevestigd. Is aldus een aanloop genomen naar een nieuwe periode van be trekkelijke ontspanning, is dit het begin van een Russisch vre desoffensief? Volgens Henry Kissinger is het niet uitgesloten. Zbigniew Brzezinski (Carters veiligheidsadviseur) zei gisteren dat de Russen geen vredesoffen sief hebben ingezet, maar ver kennen welke prijs het Westen voor ontspanning over heeft, na een kunstmatig geschapen cri sisstemming. Robert McFarlane (Reagans veiligheidsadviseur) vermoedt dat de Russen pas over enkele maanden zullen reageren, nadat zij hun ervaringen in de Verenigde Staten hebben over wogen. Potsierlijk Om opzichtige redenen van binnenlandse politiek adverte ren Shultz, McFarlane en ande ren Ronald Reagan als een waar dig tegenstander van de door de wol geverfde Gromyko. Zelfs al wordt hij momenteel in bijna potsierlijke herhaling gepresen teerd als iemand die er voor het eerst in is geslaagd zonder vallen een rondje te fietsen, een feit is dat Reagan na enkele maanden van voorbereiding nu meer van Gromyko: grappen (foto AP) wapenbeheersing weet dan tevo ren. Belangrijker nog: hij heeft, met Gromyko op komst, bij voorbaat over een kernwapenbe- leid en de betrekkingen met de Sowjet-Unie in het algemeen moeten beslissen. Er liggen, in tegenstelling tot voorheen, in Washington nu de omtrekken van een concept ter tafel. Weliswaar zijn die nog niet met veel substantie bekleed, zo als Reagans rede voor de Ver enigde Naties duidelijk demon streerde, maar het is onmisken baar dat Moskou én Washington de noodzaak van onderhandelin gen voelen. Gromyko riep in New York uit dat niet woorden maar daden kunnen leiden tot verbetering van de betrekking met de Verenigde Staten. Shultz zei gisteren dat de Verenigde Staten precies hetzelfde vragen. Overdreven Omdat Reagan zelf met nogal wat aan de verkiezingen gerela teerde fanfare Gromyko's komst aankondigde, zijn vermoedelijk overdreven verwachtingen ge wekt omtrent de resultaten van deze eerste directe confrontatie met de smaakmaker van Mos- kou's buitenlands beleid. Voor de Russen was het de hoogste tijd om Reagan persoonlijk de maat te komen nemen (een ge beuren dat vele Amerikaanse ex perts met knikkende knieën heb- ben afgewacht). Reagan was er alles aan gelegen om zich los te maken van een reputatie als poli ticus die met machtsvertoon ge ringe diepgang compenseert en zich geen verzoening kan veroor loven omdat die intellectueel te veeleisend is. Het voornaamste resultaat is dan ook, in de woorden van een hooggeplaatste Amerikaanse functionaris die de besprekingen heeft bijgewoond, dat nu wordt gepraat waar voorheen werd ge zwegen. Robert McFarlane ver klaarde dat de gesprekken soms 'vinnig' waren en dat van beide zijden substantiële dingen zijn gezegd. De voornaamste daarvan laten zich gemakkelijk construeren uit standpunten die eerder werden uitgedragen. De Verenigde Sta ten willen op strategisch terrein niet langer vliegtuigen ruilen te gen vliegtuigen en land-raketten tegen land-raketten of zee-raket- ten tegen equivalente Russische systemen, maar zij zijn bereid te zoeken naar een algemener even wicht waarin bijvoorbeeld vlieg tuigen tegen raketten kunnen worden gewisseld. Zij willen een moratorium overwegen op het gebied van de ruimtewapens, maar eisen dat ook over offensie ve wapens wordt onderhandeld. In de woordenzeef is te Was hington de notie blijven hangen dat Gromyko niet meer heeft ge sproken van terugtrekking der middenafstandsraketten in Eu ropa als voorwaarde voor hervat ting van de INF-onderhandelin- gen en dat hij ook van een tijde lijk stilleggen van de beproeving van anti-satellietwapens geen voorwaarde vooraf heeft ge maakt. De volgens Shultz 'sobere en intense ontmoeting' moet in de komende maanden een eigen versnelling ontwikkelen. De ver kiezingstijd heeft omstandighe den geschapen waarin de civiele verdedigers van de harde lijn in het Pentagon buitenspel kwa men te staan. Ook de voorberei dingen zijn grotendeels buiten het ministerie van defensie om geleid uit vrees dat het machtige tweede echelon onder leiding van Richard Perle het plan (van Shultz) zou saboteren. Washington heeft een Gromy ko gezien, die glimlachte en grappen maakte, tot grote verba zing van Reagan en zijn topfunc tionarissen in het Witte Huis. Gromyko zo weten zij nu, is niet alleen maar keihard en kil maar paart gevoel voor humor aan groot raffinement. Toen hij het gastenboek van het Witte Huis tekende zei de Rus: „Aha. De eerste concessie". Reagans herverkiezing lijkt vrijwel onvermijdelijk. Voor het verdere verloop van de betrek kingen met de Sowjet-Unie zal het van belang zijn hoe hij zijn tweede kabinet formeert en wat het verdere verloop zal zijn van de verbitterde loopgravenoorlog die tussen het State Department en het Pentagon wordt gevoerd. In zijn wekelijkse radiopraatje beloofde Reagan de Russen een 'fair deal' als zij de weg bewande len van onderhandeling en vre de. De grote vraag voor de Sowjet- Unie, voor Amerika's bondgeno ten en voor het Amerikaanse volk is na deze week wélke Rea gan straks vermoedelijk op nieuw als president wordt inge huldigd. De Reagan die zei dat de Russen zullen liegen en be driegen om hun doel te bereiken en gruwelijke grappen maakt over kernbommen die over vijf minuten zullen vallen. Of de Rea gan die nu beweert dat er voor mensen die bij hun volle ver stand zijn geen alternatief is voor onderhandelingen. Met andere woorden: Reagan zal snel ant woord moeten leveren op de vraag of de ommezwaai die hij recentelijk heeft gemaakt een be kering is, of slechts cynisch op portunisme met het oog op de verkiezingen. DUSSELDORF (DPA) - Volgens de voorlopige einduitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in de Westduitse deelstaat Noordrijn- Westfalen is de SPD de grootste partij geworden, zij het met een kleinere voorsprong dan voor speld. De liberale FDP wist de kiesdrempel niet te overschrijden, de CDU verloor en de milieupartij de Groenen boekte als enige grote winst. De minister-president van Noordrijn-Westfalen, Johannes Rau (SPD), verklaarde „werkelijk gelukkig" te zijn met het door zijn partij behaalde resultaat. De uitsla gen vormen volgens Rau een goe de uitgangspositie voor de deel staatsverkiezingen die in mei 1985 worden gehouden. Rau verklaarde verder dat het de SPD blijkbaar ge lukt is de verliezen aan de Groenen te compenseren met stemmen van mensen die eerder voor de CDU kozen. Voorzitter van de CDU in Düs- seldorf en kandidaat van de CDU voor de komende deelstaatsverkie zingen, Bernhard Worms, verklaar de dat de „generale repetitie" voor de verkiezingen van mei 1985 „niet gelukt is". Hij beschreef de verkie zingen als een nek-aan-nek race, waarbij geen van de grote partijen een absolute meerderheid heeft kunnen behalen. Eberhard Walde, woordvoerder van de milieupartij de Groenen", zei in een reactie op de voorspelde uitslag dat de gevestigde partijen in de toekomst de door de Grünen aangesneden problemen niet meer kunnen negeren. De regionale FDP-leider en rech terhand van minister Genscher, Jürgen Möllemann, zei ondanks het verlies niet te willen aftreden. Met het oog op de komende deel staatsverkiezingen luidt het devies „harder werken", aldus Mölle- ETA-leider gearresteerd MADRID (GPD) - De Baskische afscheidingsbeweging ETA heeft opnieuw een ernstige psychologi sche klap moeten incasseren. Za terdag werd Tomas Linaza Etxe- verria. een van de leidende figuren van de ETA-militar, door de politie in Biarritz gearresteerd. Linaza wordt van een lange reeks gewelddadige acties be schuldigd. Linaza wordt be schouwd als het brein achter de aanslag in 1980 in het Baskische Is- paster, waarbij zes guardia civiles om het leven kwamen. Ook in de ontvoering van en de moord op de Baskische industrieel Javier de Ybarra zou Linaza een belangrijk aandeel hebben gehad. Linaza zou ten slotte ook de hand hebben ge had in een aanslag op de kerncen trale van Lemoniz, waarvan mede daardoor de bouw is stilgelegd. Het Spaanse ministerie van bin nenlandse zaken zal dezer dagen officieel om uitlevering vragen van Linaza. Al in 1981 diende de toen malige UCD-regering een verzoek om uitlevering van Linaza in. Hoe wel een Parijse rechtbank zich voor uitlevering uitsprak, gaf pre sident Mitterrand er toen de voor keur aan om hem naar het eiland Yeu, in de buurt van Nantes te de porteren. In Madrid verwacht men, nu de Franse autoriteiten vorige week hun traditionele opstelling radicaal wijzigden door voor het eerst drie ETA-leden aan Spanje uit te leveren, dat dit keer niets de uitlevering van Linaza in de weg zal staan. Geding minister tegen Moederbond PARAMARIBO/DEN HAAG (ANP) - De directie van het Suri naamse houtbedrijf Bruynzeel, in de persoon van minister van indus trie Fong Poen, heeft een kort ge ding aangespannen tegen de vak centrale Moederbond. dat vandaag zal dienen, zo is in vakbondskrin gen in Paramaribo vernomen. Bruynzeel in voor het grootste deel in handen van de overheid. De directie beschouwt het als een onrechtmatige daad van de Moederbond werknemers tot sta ken te hebben aangezet. Bij het be drijf wordt al enkele weken niet meer gewerkt omdat de directie weigert een nieuw vakbondsbe- stuur te erkennen. Bruynzeel wil dat de rechter de Moederbond op draagt op straffe van 10.000 gulden per dag de werkemers oproept het werk te hervatten. Berging Mont Louis gestaakt ROTTERDAM (ANP) - De berging van het gezonken vrachtschip Mont Louis is gistermiddag ge staakt in verband met de snel ver slechterende weersomstandighe den voor de kust van Oostende. Gisterochtend zijn twee stalen pijpen uit de Mont Louis gelicht. Die zullen vandaag in Duinkerken door verzekeringsexperts op roest en schade beoordeeld worden om vast te kunnen stellen of het de moeite loont de rest - in totaal 408 ton - aan stalen pijpen nog te lich ten. De officiële (voorlopige) uitslag luidt Opkomst CDU SPD FDP Groenen DKP Overige Het laatste - dertigste - vat ura- nium-hexafluoride is gisteren niet geborgen omdat de enige veilig- Gem. verk. 84 Gem. verk. 79 heidscontainer waarover de ber gingsmaatschappijen beschikken niet bij de hand was. In die contai ner is zaterdag namelijk een vat dat tijdelijk gelekt heeft naar Duinker ken vervoerd en vervolgens naar de opwerkingsfabriek in Pierrelat WENEN (GPD) - Een ontmoeting tussen het Poolse staatshoofd en partijleider generaal Jaruzelski en de Poolse primaat kardinaal Jozef Glemp, die voor afgelopen zater dag op het programma stond, is niet doorgegaan, maar naar een la tere datum verschoven. De reden voor het afgelasten is het recente bezoek van Michael Gorbatsjov, lid van het Russische politbureau, aan Polen. Hij heeft geprobeerd druk op de Poolse regering uit te oefe nen om de invloed van de kerk te verminderen. Omdat de opzet van de ontmoe- Gesprek Walesa Glemp uitgesteld ting tussen de kardinaal en de ge neraal het treffen van voorberei dingen was over een toekomstig Kerkelijk Landbouwfonds, heb ben beide partijen het beter gevon den om Gorbatsjov, die als een se rieuze kandidaat wordt be schouwd voor de opvolging van de Russische leider Tsjernenko, niet voor het hoofd te stoten. Afgelopen week hebben zowel vertegenwoordigers van de onder handelingsdelegatie van het Pool se episcopaat, alsmede vice-pre mier Roman Malinowski, die voor zitter is van de Poolse Boerenpartij en als minister verantwoordelijk voor het landbouwbeleid, in War schau verzekerd dat achter de schermen volledige overeenstem ming is bereikt en dat het fonds hoogstwaarschijnlijk voor het ein de van het jaar in werking zal tre den. ADVERTENTIE Elke avond om 9 uur verzamelt zich een aantal mensen rond een bijzondere speel tafel om een bijzonder kaartspel te spelen. Baceara (Chemin de fer). In plaats van tegen de bank, spelen ze tegen elkaar, onder het toeziend oog van een behulpzame croupier. Het gaat erom wie met 2 of 3 kaarten op 9 punten of het dichtsterbij komt Datis'alles', maar voor wie meedoet genoeg om er fors de span ning in te houden. Voor Baceara worden wat uitzonde ringen gemaakt: het wordt in een aparte zaal gespeeld, er mogen drankjes worden geserveerd en als er genoeg animo is wordt er doorgegaan tot 6 uur in de och tend. Meer informatie en spelregels bij de receptie. Roulette en Black Jack is er elke dag van 2 tot 2. Legitimatie is verplicht, kor- rekte kleding ook. Kurhaus, tel. 070-512621

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 7