'De Grens': allure van 'n topper, maar is het niet Na de cowboys, nu het gangsterdom Leone: 'Ik voel me in de VS een soort Marsman' FCIilËlCJhf jjdpHkib- jJP^v pt iiimiiiiimiinimiiiiiiiiiiiiii 'Once upon a time in America', Sergio Leone's nieuwste lik ,,;!i iiiniiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiii Televisie Vrij circuit P"7RIJDAG 28 SEPTEMBER 1984 PAGINA 23 1/ ui', ih,. iiiiik jêt jr a 'De Grens'; regie: Léon de Winter; hoofdrollen: Jo- han Leysen, Linda van Dyck en Angela Winkler; theater: Lido 4, Leiden; 16 jaar Een film die begint met een mooi klassiek lied heeft mij al half voor eich gewonnen. Bij 'Diva' zat ik al direct recht in mijn stoeltje toen Wilhelmina Wiggins Fernandez 'La Wally' zong. Niet echt een sluitend criterium voor een film, toegege ven, maar 'De Grens' mocht daar mee wel de eerste minuten op mijn warmste sympathieën rekenen (Lucia Meeuwsen zingt een Mah- ler-achtige compositie van Boude- wijn Tarenskeen). Uiteindelijk bleek Léon de Win ters eerste 'internationale' film een fikse teleurstelling. 'De Grens' heeft de allure van een topper, maar is dat niet. Vooral niet omdat de film geen centraal thema heeft. De titel is voor drieërlei uitleg (als ik goed geteld heb) vatbaar, maar die drie uitgangspunten missen een bindend element en zijn matig tot slecht uitgewerkt. In het kort eerst iets over het ver haal: een journalist reist naar een denkbeeldig land, waar een begin van democratie is, maar hec terro risme (die benaming is van De Winter zelf) ook nog actief is. Hij wil een interview met een terrorist en reist daartoe samen met zijn vrouw af naar een dorpje. Ze belan den in een uitgesproken vijandige sfeer. De vrouw vlucht, de journa list blijft achter en is noodgedwon gen getuige van een terroristische aanslag. De journalist komt in de gevangenis. Een vrouw die hij in De journalist (Johan Leysen) op weg naar het gevang. <foto Pr) het dorp ontmoettte, vangt hem op meest letterlijke zin voor de grens trouwd in het dorp dat sympathi- en dwingt de journalist haar te hel- die Rosa wil overschrijden. Zij is seert met de terroristen en gewan- pen de grens over te gaan. de weduwe van een gefusilleerde trouwd door de overheid. Waar staat'De Grens'voor? In de terrorist. Een eenling, gewan- Ten tweede staat'De Grens'voor het beroep journalist: de grens tus sen onafhankelijk waarnemer en sympathisant met het te beschrij ven onderwerp. Tenslotte en het meest staat 'De Grens' voor de (zo genaamde) westerse civilisatie en de primitieve samenleving van het verzonnen land. De journalist over schrijdt die grens en leert zichzelf kennen als een wezen dat allerlei oerdriften als geweld niet vreemd is. Dat klinkt natuurlijk allemaal heel interessant en dat is op zich ook, maar het komt er nauwelijks uit. Neem nu de figuur van Rosa. Toch een zeer dankbaar figuur voor de filmmakers, want een paria in dubbele zin. Haar rol krijgt veel te laat reliëf en komt daardoor in het geheel niet uit de verf. Dan kun je wel een internationale ster als Angela Winkler inhuren, maar die kan er ook niets aan veranderen. Ze loopt er bij als Suffe Let Nee, het sterkst aan 'De Grens' is de knappe vertelstructuur en de fo tografie. Het verhaal wordt verteld in terug- en vooruitblikken. Verle den en heden worden door wisse lend vertoond en treffen elkaar hal verwege. Een complexe vorm en het pleit voor De Winter dat het toch heel goed te volgen is. Met ca meraman Eddy van der Enden deed hij ook een goede greep. Het geweld is op een fascinerende, haast lyrische manier verfilmd. De Amerikaan Sam Peckinpah ('Strawdogs') zou er jaloers van worden. Het Portugese landschap inspireerde beiden ook tot fraaie plaatjes vol mystiek. Filmmaker Theo van Gogh, die gloeiend de pest heeft aan Léon de Winter, zei vanwege dat laatste in het programma 'De Uitkijk' dat De Winter alleen maar geschikt is voor 'Van gewest tot gewest'. Heel onaardig en beslist niet waar natuurlijk- Maar wie zich ook stoort aan de grootse en slechts half waar gemaakte pretenties van 'De Grens' zal een glimlach niet kunnen onderdrukken. BART JUNGMANN Robert de Niro pikt zijn grote lief de, Elizabeth McGovern op in het theater en rijdt met haar naar een sjiek hotel aan zee. Een scène uit 'Once upon a time in America', niet langer dan vijf minuten. Het inte rieur van het theater werd gefilmd in Montreal, het exterieur in New York, het autoritje in New Jersey en het hotel in Venetië. Wie verbaast zich er dan nog over dat Sergio Leone sinds het be gin van de jaren zeventig aan 'Once upon a time in America' heeft ge werkt. Een tot in de puntjes gesti leerde film van drie uur en drie i kwartier. Van twee tot bijna zes uur in de bioscoop: je komt er als celluloid uit. Een echte indruk is een paar uur later dan ook niet te geven. 'Once upon a time in America' is een monumentaal werkstuk in de categorie van 'Novecento'. Maar één ding is zeker: zo goed is het niet. Sergio Leone is de man, voor wie dat nog niet weet, die voor een re volutie in de western zorgde. 'Once upon a time in the west' was een soort tableaux vivant, een kunst matig Wilde Westen. Na de cow boys heeft Leone zich nu op het HILVERSUM - Bijna tien jaar is de Italiaanse cineast Sergio Leone bezig geweest met het voorberei den, schrijven en de laatste jaren filmen en afwerken van zijn 'Once upon a time in America', een drie uur en 40 minuten durend gangste repos. Leone, de man die met zijn 'Once upon a time in the West' een klassieker schiep en wereldfaam verwierf met spaghetti-westerns als 'For a few dollars more', 'The good, the bad and the ugly' en 'For a fistful of dollars', heeft zich in zijn nieuwste monsterproduktie door Hein Kropman tot 1 Hoofdrollen in de film, geba seerd op de roman 'The Hoods' van Harry Grey, een pseudoniem voor een gangster die zijn boek schreef in de Sing Sing-gevangenis, zijn er voor Robert de Niro, James Woods en Elisabeth McGovern. Uiteraard is de muziek bij de film weer van Ennio Morricone. Al uw films spelen zich af in de Verenigde Staten, terwijl u een Eu ropeaan, een Italiaan bent, waar om steeds Amerika? "Ik zie de Verenigde Staten als een buitengewoon verschijnsel, een heel ander univers. Amerka stimuleert mij, maar het is voor mij alleen maar de Amerikaanse Droom, ik voel me helemaal niet thuis in dat land. Als ik in de Ver enigde Staten ben, voel ik me een soort Marsman, iemand die in een totaal andere wereld terecht is ge komen, in een totaal andere cul tuur". "De mensen van mijn generatie zijn opgegroeid met het échte idee van Amerika als het land van de onbegrensde mogelijkheden. Als het land van de toekomst, de grote droom. Italiaanse boeren gingen er naar toe en kwamen als gangsters weer terug. Mijn hoofdrolspeler Noodles ziet de Verenigde Staten net zoals ik het zie, ideeën geba seerd op dromen". "Hoe meer ik over Amerika te weten kom, hoe meer het land me fascineert. Al die tegenstellingen, het gevoel dat daar alles kan, waar ook van alles kan gebeuren, die on- gangsterdom gestort. Alleen: niet de Mafia, maar de joodse 'Casa No stra' staat bij hem centraal. Met Robert de Niro in de rol van 'Noodles' wordt het verhaal in drie lagen en door elkaar verteld: de straatschoffies van Brooklyn die onder leiding van de iets oudere Max uit de Bronx een bende vor men. Dezelfde jongens als gang sters die in de jaren twintig en der tig profiteren van de drooglegging en ten slotte de oude 'Noodles' die na een anoniem bestaan terugkeert naar Brooklyn. Waar als vierde uit gangspunt dan nog de hallucine- JÊF A 'Once upon a time in Ame rica'; regie: Sergio Leone; hoofdrollen: Robert de Ni ro, James Woods en Eliza beth McGovern; theater: Lido 1, Leiden; 12 jaar rende droom bij komt, die 'Nood les' in een Chinese opiumkit heeft. Het valt eerlijk gezegd niet mee om de lijn van het verhaal vast te houden. Alleen het 'jeugdgedeelte' wordt tamelijk consequent verteld en is daarom het best te volgen. Is ook verreweg het mooist, in zacht gekleurde tinten en een prachtige decor met op de achtergrond de gi gantische Williamsburg Bridge. De verhalen van de jaren dertig en zestig is een stuk moeilijker te volgen en heeft waarschijnlijk te maken met de problemen met de lengte. In bijgaand interview legt Leone uit dat er uit de Europese versie al een minuut of vijftig moest en de VS-versie niet langer gelooflijke vitaliteit. Dat zijn de za ken waarover ik droom en waartoe ik me aangetrokken voel". - Tien jaar lang hebt u geen films gemaakt, heeft u al die tijd gestoken in 'Once upon a time in America? "Ja, jaren ben ik bezig geweest met de voorbereiding, het zoeken van de geschikte lokaties, bijna een jaar zijn we aan het filmen ge weest en daarna nog een jaar met het snijden van de film. De grote moeilijkheid was het vinden van de passende lokaties. New York zoals het was in de jaren twintig en dertig, bestaat niet meer. Maar Eu ropa is de bron van Amerika, zodat ik vooral in de Oude Wereld plaat sen vond die wél nog de sfeer van het New York van toen hadden"., "Ik kreeg foto's te zien van het Newyorkse Central Station uit de tijd waarin mijn film begint en toen zag ik dat dat station een ko pie was van het Gare du Nord in Parijs. Het Central Station bestaat zo niet meer, maar het station in Parijs nog wel. dus heb ik de scè nes die zich in dat Newyorkse sta tion afspelen, in Parijs opgeno men. Zo heb ik ook plaatsen terug gevonden in Venetië. Montreal in Sergio Leone: 'De film die in de VS draait, is een monster', (foto gpd> Canada, plekken die er exact uit zien als het New York van de jaren twintig. Verder hebben we erg veel geconstrueerd in de studio, hele straten hebben we nagebouwd". "Niet alleen ik wilde Robert de Niro met alle geweld hebben, hij zelf wilde ook met alle geweld in mijn film spelen. Hij heeft er alles aan gedaan om een al eerder gete kend contract ongedaan te maken om in mijn film te kunnen spelen. Robert wist aanvankelijk niet pre cies welke rol hij zou gaan spelen. Twee maanden heeft hij het script bestudeerd en uiteindelijk toch de beslissing genomen om Noodles te spelen. Ik zie Robert de Niro geestelijk als mijn zoon. We hou den allebei ontzettend veel van film, zijn alletwee perfectionisten". Geknipt Overigens is er iets heel eige naardigs aan de hand met Leone's nieuwste film. In Europa draait de oorspronkelijke versie, die drie uur en 40 minuten duurt. In de Ver enigde Staten evenwel is er ander half uur uit 'Once upon a time in America' geknipt, daar duurt de film nog maar net twee uur. Hoe is zoiets mogelijk? Leone: "In eerste instantie heb ik de film gemonteerd op vierenee- half uur. Over die versie ben ik vol komen tevreden, maar ik weet dat die tijd veel te lang is voor een bio scooproulement. Daarom heb ik de film teruggebracht tot de drie uur en veertig minuten van nu, maar in Amerika heeft de producent er nog dan tweeëneenhalf uur mocht wor den. Al dat gemonteer heeft 'Once upon a time in America' zichtbaar geen goed gedaan. Zo krijgt 'Nood les' een verhouding met een zekere Eve. De toeschouwer wordt verder van haar weinig gewaar, maar uit het verdere verloop valt op te ma ken dat ze nogal belangrijk voor hem is. Vanuit dat standpunt bezien, is 'Once upon a time in America' een lichte teleurstelling. De film duurt te kort voor een overzichtelijke uit werking van alle relaties en daar door ook weer te lang: bij 220 mi nuten film wil de aandacht wel eens verslappen als het verhaal technisch niet allemaal af is. Zeker als wordt bedacht dat de acteurs een ondergeschikte rol spelen. Voor Robert de Niro hoeft u niet naar 'Once upon a time in America' te gaan. Aan de andere kant: Leone denkt in de eerste plaats visueel, in zijn westerns was hij ook al geen verteller. En de fotografie van 'On ce upon a time in America', dat staat buiten kijf, is van een zeldza me schoonheid. B.J. eens anderhalf uur uitgeknipt, is de film helemaal opnieuw gemon teerd. Ik kan van die moord op mijn film helaas niets veranderen. De film die in de VS draait, is een monster. Ik heb die versie niet ge zien en wil hem niet zien. In de Verenigde Staten wordt het au teursrecht niet erkend en kan de producent met de film doen wat hij wil". Joodse Mafia "Waarom ik gekozen heb voor joodse gangsters in plaats van het meest gebruikelijke Italiaanse gangsterdom? De gangster van joodse bloede hield er niet zo van echt de bandiet uit te hangen, de Italianen hadden dat wel. Die lie ten aan alles blijken dat ze deel uit maakten van de Cosa Nostra en zo. De joodse gangsters uit die tijd hielden zich veel meer 'verborgen'. Daarom ook is er zo weinig van hen bekend". "Behalve Robert de Niro zijn ook alle acteurs joods. De grootste moeilijkheid was om jonge men sen te vinden die rollen van de hoofdrolspelers in hun jeugdjaren voor hun rekening konden ne men". "Het boek 'The Hoods', waarop ik mijn film baseerde, is geschre ven door een joodse gangster die jaren in de gevangenis heeft geze ten. Een wat mysterieus persoon, hij is nooit een kopstuk geweest, alleen maar ëen hulpje". "Deze film is een fabel, een sprookje voor volwassenen, be slaat de periode van 1923 tot 1968 en gaat over de harde strijd om het bestaan van allereerst een bende straatboefjes, die naarmate de tijd vordert, uitgroeien tot keiharde gangsters die zich in de periode van de drooglegging bezig houden met dranksmokkel en daarna de vakbonden gingen 'helpen'. Daar tussendoor loopt het liefdesver haal tussen Noodles (Robert de Ni ro) en Deborah (Elisabeth McGovern), het verhaal van twee geliefden die elkaar nooit zullen krijgen". "Mijn plannen voor de toe komst? Ik ben nu bezig met het mogelijk verwezenlijken van een film naar het boek 'La condition humaine' van André Malraux, dat zich afspeelt tijdens de Grote Mars in China. Een heel moeilijk project, want het is nog steeds moeilijk overleggen met de betrokken men sen in China". "Gebroken spiegels" - Odeon 4, 16 jr- BLIJVERS 'Indiana Jones and the temple of Doom" - Kijker valt van de ene in de andere actie, lekker griezelspekta kel, Lido 2, Leiden, Euro 4, Alphen. "Romancing the stone" - Puur ver maak en romantiek tijdens avon tuur in Colombia, Lido 3, Leiden, Euro 2, Alphen. "Police Academy" - Onderhouden de komedie, Luxor, Leiden, Euro 3, Alphen. "Chained Heat" - Linda Blair in de gevangenis, City 2, Katwijk. "De Schorpioen" - Knappe, intrige rende, maar niet geheel bevredigen de film van Ben Verbong, Studio, Leiden en Euro 1, Leiden (OP)NIEUW "Emmanuelle 4", ditmaal Scandi navisch naakt in de Emmanuelle- reeks, Trianon, Leiden. "Halloween 3" - griezelfilm voor derde keer in kader van Ameri kaans feest, City 1, Katwijk. "Footloose" - aardige dansfilm van Herbert Ross met Kevin Bacon, Ci ty 3, Katwijk. "Chained Heat" - Linda Blair in de gavengenis, City 2, Katwijk "Enter the dragon" vechtfilm, Ci ty 4, Katwijk SEXFILMS NACHTFILMS "Jonge meisjes zonder taboe" - Rex, Leiden. "Wild pussycats" - Euro 1, Alphen. "Romancing the stone" - Euro 2, Al- 'Hete serveersters" - Le Paris 2, 18 ir. "Dallas schoolgirls".- Le Paris 3, 18 ir. "Spel der bekoring" - Le Paris 3,18 DEN HAAG "Indiane Jones and the Temple of Doom" - Babyion 2, 12 jr. "De grens" - Babyion 3,16 jr. "Conan de vernietiger" - Cineac 2, 16 jr. "Purple rain" - Cineac 3, al. "Les uns et les autres" - Euro "Once upon a time in America" - Metropole 1 (456756), 16 jr. "Gebroken spiegels" - Metropole 2, 16 jr. "De schorpioen" - Metropole 3,12 jr? "I never promised you a rose gar den" - Metropole 4, 16 jr. "Blame it on Rio" - Metropole 5, al. "The natural" - Odeon 1 (462400), al. "Police academy" - Odeon 2, al. "Ninja III de overheersing" - Odeon 3. 16 jr. jr. AMSTERDAM "De grens" - Alfa 1 (278806), 16 jr. "Purple rain" - Alfa 2, al. "Na de repetitie" - Alfa 3,16 jr. "Monty Python festival" - Alfa 4. "Gebroken spiegels" - Alhambra 1 (233192), 16 jr. "Na de repetitie" - Alhambra 2,16 jr. "Police academy" - Bellevue Cine rama (234876/266227), al. "The natural" - Calypso 1 (266227/ 234876), al. "Streets of fire" - Calypso 2, 12 jr. "Beatstreet" - Calypso 3, al. "Tropische Nachte" - Centraal (248933), 18 jr. "Indiana Jones and the Temple of Doom" - Cineac (243639), 12 jr. "Koyaanisqatsi" - Cinecenter (236615), 16 jr. "U bent mijn moeder" - Cinecenter, 16 jr. "Fanny Alexander" - Cinecenter, 16 jr. "De Oplossing en Video en Julia" - Cinecenter, 16 jr. "The natural" - Cinema 1 (151243), al. "Indiana Jones and the Temple of Doom" - Cinema 2, 12 jr. "Enter the dragon" - Cinema Rex (246132), 16 jr. "Karate duivels" - Cinama Rex", 16 jr. "De schorpioen" - City 1 (234579), 12 jr. "Gebroken spiegels" - City 2, 16 jr. "Emma Zunz" - City 3, 16 jr. "For those I loved" - City 4, 16 jr. "Indiana Jones and the Temple of Doom" - City 5, 12 jr. "Nipja III, de oveheersing" - City 6, 16 jr. "Blame it on Rio" - City 7, al. "Een dagje naar het strand" - Krite- rion, (231708), 16 jr. "Oblomow" - Studio K (231708), 16 jr. "Las Vegas girls" Parisien (248933), 18 jr. "Exterminator 2" - Rembrandt- pleintheater 1 (223542), 16 jr. "Ninja III, de overheersing" - Rem- brandtpleintheater 2, 16 jr. "A star is born" - The Movies 1 (245790), 16 jr. "La Luna" - The Movies 2,16 jr. "Los santos inocentes" - The Mo vies 3,16 jr. "Once upon a time in America" - Tuschinski 1 (262633), 16 jr. "Police academy" - Tuschinski 2, al. "Conan de vernietiger" - Tuschinski 3, 16 jr. "Blame it on Rio" - Tuschinski 4, al. "Terms of endearment" Tuschins ki 5, al. "Romancing the stone" - Tuschins ki 6,12 jr. "Betrayal" - De Uitkijk (237460), 16 jr. De Nederlandse televisie begint het winterseizoen met een uitge breid pakket films. Zeven in to taal, het zal wel te maken hebben met de zendtijduitbreiding. Een kleine greep uit het aanbod: mor genavond op Nederland 1 (23.30 uur) 'Prime Cut' van Michael Ritchie. De maker van zulke ont roerende films als 'Bad News Bears' en 'Smile' beproefde hier mee zijn krachten op het genre van de misdaadfilm. Een gang ster-conflict is de aanleiding voor een bloederige film. Een dag later op hetzelfde net 'De op stand van Job' (20.45 uur), een Hongaarse film over een ouder joods echtpaar zonder kinderen dat de zorg op zich heeft geno men van een zevenjarig weesje. De film kreeg in '83 een Oscar nominatie. Verder drie klassiekers: maan dag 'Showboat' (Nederland 2, 19.55 uur), een klassieke musical over een showboot op de Missis sippi. Donderdag 'Dark Passage' (Nederland 2, 20.00 uur), een thriller met Humphrey Bogart en Lauren Bacall. De eerste zit ten onrechte in de gevangenis voor moord en ontsnapt om zijn on schuld te bewijzen. Vrijdag 'Sus picion' (Nederland 2, 23.30 uur), film van Alfred Hitchcock met Joan Fontaine als een vrouw die denkt dat haar echtgenoot (Cary Grant) haar wil vermoorden. Het interessantst deze week is 2 V Joan Fontaine te zien in 'Suspi cion'. (foto ANP)' echter de bijdrage van de Belgi sche tv die twee films van Woody Allen uitzendt. De onbetwist sterkste van die twee is 'Manhat tan'. In zwart-wit gefilmd (heel mooi), uiteraard over relaties en goed gedoseerde, sympathieke humor. Naast Allen zijn gebrui kelijke kracht Diane Keaton en verder Michael Murphy en Ma- riel Hemingway (dinsdag, België 2, 20.20 uur). Drie dagen later zijn eerder ge maakte (1975) 'Love and Death'. Leuke, soms iets te nadrukkelijk leuk, film met Allen als een ban ge Rus in Napoleontische tijden. Zijn tegenspeelster is weer Dia ne Keaton. Aanvang 20.30 uur. En voor wie daar niet genoeg van kan krijgen: vrijdag zendt Duitsland 1 'The third man' uit. Orson Welles als Harry Lime en Joseph Cotten als Holly Martins in het naoorlogse Wenen, waarin Lime van allerlei slechts wordt verdacht. Aanvang: 20.15 uur. Het Kijkhuis (Vrouwenkerk- koorstraat) gaat nog even door met de vertoning van recente Ne derlandse films. Vanavond en morgenavond staat 'De Stille Oceaan' van Digna Sinke op het programma. Journaliste Marian Winters (Josee Ruiter) keert daarin terug naar Nederland na dat ze een tijd lang in Zuid-Ame: rika heeft gewerkt. Thuis treft ze haar moeder en zuster met wie ze niet over haar ervaringen kan praten. De enige tot wie ze zich aangetrokken voelt, is haar broer Emil. Een zwakzinnige jongen die in een in richting verblijft Marian vindt dat hij beter verdient en neemt hem onder haar hoede. Zondag en maandag 'De Man netjesmaker' van Hans Hyikema. Daarin wordt het verhaal verteld van Ben Korsten, een man die in de jaren vijftig een belangrijke rol speelde in de KVP en de ka tholieke politici leerde zich te verkopen. Korsten raakte ver slaafd aan de morfine en werd door zijn voormalige vrienden gemeden als de pest. Volgende week donderdag heeft V Josse de Pauw en Josee Ruiter in 'De Stille Oceaan'. (foto pr) het Kijkhuis een première: 'A nos amours' van Maurice Pialat. Het LVC-Filmhuis (Breestraat) besluit van- en morgenavond het Cinemien-festival met 'Dance girl, dance'. Een ironische film van Dorothy Arzner over twee ambitieuze danseressen (Lucille Ball en Maureen O'Hara). Aan vang: 21.15 uur. In LAK-Cinema (Cleveringa- plaats) dinsdag 'Satyricon'. Een Fellini-film waarin een surrealis tisch beeld van het Romeinse keizerrijk. In het middelpunt van de film staan de erotische avon turen van twee jongemannen. Aanvang 20.00 uur. De gangsters verwisselen baby's om een weerspannige politieman dwars te zitten. igpd)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 23