Tsjaad vreest
troepenakkoord
«fess*"
Amerikaanse verkiezingen op de buis
de bril die u
voor de prijs die u
past.
'Libië straks weer twee stappen vooruit'
Wk Onderzeeër
in netten
Noors schip
Italiaanse socialist
Lombardi (83) overleden
Televisie-circus van woordspelingen, grappen en blunders
Stakers Z.-Afrika doodgeschoten
EG pakt wijnprobleem aan
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1984
BUITENLAND
PAGINA 7
Tsjaad twijfelt er aan dat Libië ziel
zal houden aan het Frans-Libisch(
akkoord over de terugtrekking, dal
maandag onverwacht bekendge
maakt werd. De Tsjadische radio
bracht het nieuws pas gisteren en
de nieuwslezer begon met te zeg
gen dat „U het waarschijnlijk al ge
hoord hebt".
De radio benadrukte dat het hier
een besluit van Frankrijk en Libië
betrof. En daarin weerklonk het
ongenoegen van de Tsjadische re
gering die niet geraadpleegd was.
De Tsjadiërs zullen van nu af aan
op zichzelf moeten vertrouwen
voor het handhaven van de natio-
ROME (UPI) - Ricardo Lombardi,
die deel uitmaakte van de leiding
van de Italiaanse Socialistische
Partij, is dinsdag op 83-jarige leef
tijd in Rome overleden.
De op Sicilië geboren Lombardi
speelde voor de oorlog een grote
rol in het ondergrondse verzet te
gen de fascistische dictator Benito
Mussolini en was in 1942 een van
de stichters van de linkse Actiepar
tij en oprichter van een onder
gronds blad, getiteld „Vrij Italië".
Toen Mussolini in 1943 verdreven
werd, was Lombardi een van de
zes anti-fascistische leiders die het
Comité van nationale bevrijding
vormden dat het land onmiddellijk
na de bevrijding van het land in
1945 bestuurde.
In de eerste regering van de
christen-democraat Alcide de Gas-
peri was hij minister van vervoer.
Dat was de enige keer dat hij een
ministersportefeuille bekleedde.
Maar hij bleef een invloedrijke fi
guur in verscheidene parlementai
re commissies. Toen de Actiepartij
kort na de oorlog werd ontbonden,
leidde Lombardi de factie die zich
bij de Socialistisch Partij aansloot.
Hij was in 1946 lid van de grond
wetgevende vergadering en werd
Televisie-debatten tussen kandida
ten voor het Witte Huis zijn in de
Amerikaanse verkiezingsstrijd
min of meer een traditie geworden,
sedert John F. Kennedy naar veler
oordeel zijn verkiezing dankte aan
een woordenstrijd met Richard Ni
xon. Ook Walter Mondale en presi
dent Reagan gaan elkaar te lijf, op
7 en 21 oktober, terwijl mevrouw
Ferraro en vice-president Bush op
11 oktober aantreden.
door
Henk Kolb
Zulke debatten zijn nodig (zeg
gen doorgaans vooral de uitdagers)
om het electoraat met de neus op
de feiten te drukken en omdat het
publiek recht heeft om van die fei
ten kennis te nemen. Het zou ech
ter een volstrekte vergissing zijn,
te veronderstellen dat de Ameri
kaanse kiezer die bereid is drie
maal negentig minuten te luisteren
naar deze politieke balkonscènes,
op 22 oktober de feiten dus onder
de knie heeft. Want om feiten is het
niet begonnen, en op grond van fei
ten wordt over 'winst' of 'verlies' in
deze debatten niet beslist.
BaardgroeiToen Kennedy
met Nixon debatteerde, werd hij
algemeen tot winnaar uitgeroepen.
Nixon, geteisterd door een vrijwel
niet te stuiten baardgroei, zag er in.
het zwart-wit van die dagen nogal
onguur uit vergeleken bij de fris
ogende Kennedy. Maar degenen
die het debat via de radio volgden,
vonden algemeen dat Nixon het
veel beter had gedaan dan Kenne
dy. Niettemin dankte Kennedy zijn
uitzonderlijk smalle winstmarge
volgens kenners aan dat debat.
Johnson intussen debatteerde
niet met Barry Goldwater, Humph
rey niet met Nixon, Nixon (wijs ge
worden en nog steeds met een
baard die in Amerika bekend werd
als de 'five o'clock shadow') duel
leerde niet met McGovern. De tra
ditie kreeg pas weer leven toen
Ford en Carter elkaar te lijf gingen
op een theaterpodium, achter spe
ciaal getimmerde lessenaars die nu
deel uitmaken van de verzameling
van het Smithsonian Museum voor
Amerikaanse Geschiedenis, maar
daar minder belangstelling trek
ken dan de gemakkelijke stoel van
Archie Bunker.
nale soevereiniteit en territoriale
integriteit, aldus de radio. Er werd
aan herinnerd dat de Libische lei
der kolonel Gaddafi zich niet had
gehouden aan een soortgelijke af
spraak in 1981. In plaats van zijn
8.500 man terug te trekken over de
Libische grens, bleven de soldaten
gestationneerd in het noorden van
Tsjaad en dat vergemakkelijkte
hun terugkeer verleden jaar.
De Libische minister van buiten
landse zaken, Ali Abdessalam Tri-
ki, maakte gisteren duidelijk dat
Libië niet van plan is zich terug te
trekken uit de strook van Aouzou,
het grensgebied tussen Libië en
Ricardo Lombardi. (foto ap>
tot 1983 bij alle achtereenvolgende
verkiezingen in het Huis van Af
gevaardigden gekozen.
Carter en Reagan debatteerden
in 1980 ook, Reagan debatteerde
toen eveneens tijdens de voorver
kiezingen met zijn Republikeinse
medekandidaten, zo goed als Mon
dale dat nu heeft gedaan met zijn
Democratische collega's.
Theaterproduktie
Wat waren de netto-resultaten?
Ford vond tijdens de debatten uit
dat Polen eigenlijk niet achter het
IJzeren Gordijn lag, Carter beken
de tegenover Reagan vooral het ad
vies van zijn dochter Amy in te
winnen over het gevaar van een
kernoorlog, Reagan zei 'Daar heb
je hém weer' of woorden van gelij
ke strekking in het Amerikaans, en
daar hebben de mensen het nu nóg
over. Zo goed als over zijn opmer
king 'Ik heb voor de microfoon be
taald', toen Republikeins tegen
kandidaat Bush hem te na kwam.
En Mondale ontdekte dat de zwar
te voorman Jesse Jackson alle de
batten leek te 'winnen' waaraan hij
deel nam, hoewel weinigen menen
dat Jackson een goed president
zou kunnen zijn.
De debatten zijn een instituut
dat bevestigt hoezeer de president
verkiezingen een soort theaterpro
duktie zijn geworden voor kiezers
die niet veel meer kunnen onder
scheiden dan de oppervlakte van
Tsjaad. Libië houdt dit gebied al
meer dan tien jaar bezet en be
schouwt het als een „integraal deel
van Libië", maar president Habré
wil het gebied terug hebben.
Ook de Franse minister van de
fensie, Charles Hernu, liet maan
dag al doorschemeren dat de Aou-
zou-strook niet onder het akkoord
viel, door te zeggen dat de toe
komst van dit gebied een kwestie
voor de Verenigde Naties was.
Franse functionarissen verklaar
den privé dat de Libiers zich terug
zouden trekken tot posities die zij
innamen voor de interventie van
de Franse troepen, verleden jaar
augustus.
Buffer
Frankrijk stuurde 3.200 man
naar zijn voormalige kolonie om
president Habré te steunen die
zich geplaatst zag tegenover de op
rukkende troepen van opstande
lingenleider en oud-president Gou-
kouni Oueddei. De opstandelingen
kregen Libische steun. De Fransen
vormden een buffer en Tsjaad is nu
in feite in tweeën gesplitst.
Frankrijk en Libië bereikten nu
overeenstemming over een gelijk
tijdige terugtrekking. Die moet op
25 september beginnen en half no
vember voltooid zijn. Griekenland
heeft naar eigen zeggen een „posi
tieve rol" gespeeld bij het tot stand
komen van het akkoord. Dit ge
beurde op verzoek van Frankrijk.
De Griekse onderminister van bui
tenlandse zaken, Carolos Papou-
lias, is twee maal naar Tripoli ge
reisd voor besprekingen met Gad
dafi.
In Parijs verluidt dat verscheide
ne Afrikaanse landen benaderd
zijn om militaire waarnemers te
sturen om toezicht te houden op de
terugtrekking van de troepen. Om
welke en hoeveel landen het gaat,
is nog niet bekend. Maar de de
Franse minister van ontwikkeling
en samenwerking, Christian Nuc-
ci, is maandag naar Senegal ver
trokken en de adviseur voor Afri
kaanse zaken van president Mitter
rand, Guy Penne, bracht gisteren
een bezoek aan Zaire. Dit land is
rechtstreeks betrokken bij het
Frans-Libische akkoord, omdat er
ook 2.000 Zaïrese soldaten in
Tsjaad zijn.
de problematiek. Iedereen weet
wel zo ongeveer wat voor president
deze kandidaat Reagan in vier
nieuwe jaren zou zijn. Tweemaal
negentig minuten debat zijn feite
lijk van minder betekenis dan een
optreden van vier jaar.
Voor Walter Mondale ligt de zaak
anders. Hij staat aan het hoofd van
een zo dramatisch falende organi
satie, dat vele kandidaten voor
gouverneurschappen en congres
zetels voorzichtig hebben laten we
ten geen prijs te stellen op een per
soonlijke verschijning van de no
minale leider van de Democraten
in hun eigen campagne. Hem bie
den de debatten een gelegenheid,
en zo ongeveer de enige, om een
president onderuit te halen die
veel te verliezen heeft.
Loven en bieden
Mondale drong aan op zes debat
ten en kreeg er twee. Tijdens het
langdurig loven en bieden over het
formaat, de plaats, de datums en de
duur hebben Reagan én Mondale
veren moeten laten. Reagan wilde
debatten van een uur, Mondale
kreeg anderhalf uur. Mondale wil
de een debat waarin de kandidaten
elkaar rechtstreeks zouden onder
vragen. Reagan weigerde daaraan
mee te doen omdat het zonneklaar
De Russische journalist Oleg Bi-
tov tijdens de gisteren in Moskou
gehouden persconferentie, (foto anp>
Vliegtuig stort
neer op woonwijk
QUITO (Rtr/UPI) - Minstens 34
mensen zijn gisteren om het leven
gekomen bij het vliegtuigongeluk
in Quito, de hoofdstad van Ecua
dor. Een vrachtvliegtuig van het
type DC-8 van de maatschappij
AECA stortte vlakbij het vliegveld
neer en kwam terecht op een kerk
en huizen, waar het explodeerde
en in brand vloog.
Op radio en televisie werd ge
vraagd om bloeddonors voor de
ongeveer 50 gewonden.
Ooggetuigen hebben verteld dat
zij enkele ontploffingen hoorden
net nadat het toestel was opgeste
gen. Het viel op de grond, kaatste
terug en trof een autobus met zijn
landingsgestel alvorens zich te
ploegen in een kerk en woonhui
zen achter de startbaan.
is dat hij niet beschikt over een
diepgaande kennis van zaken, of
het nu gaat om de binnenlandse
kwesties die eerst aan de orde ko
men, of het buitenlandse en defen
siebeleid dat het tweede debat be
paalt.
Nu is wederom gekozen, met de
Liga van Vrouwelijke Stemmers
als sponsor, voor een debat waarbij
enkele journalisten die voor beide
kampen aanvaardbaar zijn, aan de
kandidaten identieke vragen stel
len, met gelegenheid voor weer
woord en slotverklaringen. Dat is
een nogal steriele formule, waarbij
niet vast staat dat alle kwesties aan
de orde komen waarover de kandi
daten het willen hebben.
De afspraken zijn voor geen van
beiden bevredigend. Mondale wil
de eerder debatteren om zijn cam
pagne weer op gang te brengen en
hij heeft dat niet gekregen. Reagan
wilde geen laat debat omdat dit
hem weinig tijd laat voor herstel
als hij zou verliezen, maar kon het
niet ontwijken. Mondale was liever
begonnen met buitenlandse en de
fensiekwesties en niet met binnen
landse zaken, die voornamelijk
worden overheerst door onmisken
baar economisch herstel.
Vrij algemeen neemt Amerika
aan dat mevrouw Ferraro wel van
George Bush zal 'winnen'. Dat is
aardig voor de militante 'cheerlea
ders' aan de zijlijn, doch niet van
veel betekenis voor de keus tussen
Mondale en Reagan, waar het om
te doen is.
Nooit verloren
Als politiek fenomeen zijn de de
batten boeiend, al was het alleen
maar om te zien of Reagan het we
derom zal klaarspelen, zonder fei
ten van betekenis op te dissen, de
indruk te wekken dat het goed is
hem opnieuw te kiezen. Hoewel hij
niet werkelijk debatteert, heeft de
ze president in een debat naar het
oordeel van de kiezers nooit verlo
ren, ook al was Carter in 1980 dui
delijk beter waar het om de feiten
ging.
De debatten zijn mooie voorstel
lingen voor iedereen die houdt van
circus en kermis, omdat zij voor de
kandidaten zo gevaarlijk zijn. Het
zijn woordspelingen, grappen, slo
gans en blunders vooral die maken
of breken. Om feiten is het niet te
doen. En van Amerika's notoire
sympathie voor de 'underdog' is in
dit geval geen sprake.
MOSKOU (AP) - Oleg Bitov, de
Russische journalist die een jaar
geleden naar het Westen uitweek
en vorige maand in Londen ver
dween, is gisteren opgedoken op
een persconferentie in Moskou
waar hij verklaarde door de Britse
geheime dienst te zijn bewerkt om
de Sowjet-Unie verdacht te maken.
Bitov verklaarde ongeveer drie
weken geleden op eigen initiatief
uit Londen naar Moskou te zijn te
ruggekeerd. "Ik ben onderworpen
geweest aan drugs, pyschologische
behandeling, geweld en foltering",
zei Bitov.
Hij zei dat Britse agenten hem
een goedbetaalde baan hadden
aangeboden "in de galerij van anti-
Sowjet lasteraars en subversie
ven". Aan hem toegeschreven uit
latingen in het Westen waarin hij
kritiek leverde op de censuur en
andere aspecten van het systeem
in de Sowjet-Unie deed hij af als
verzinsels. "Met moderne technie
ken kan men iedere tekst opstel-
QUITO Militairen en politie
huizen nabij het vliegveld van Qui
JOHANNESBURG (Rtr.) - Onder
de zwarte mijnwerkers in Zuid-
Afrika zijn gisteren doden en ge
wonden gevallen toen de politie tij
dens onrust in een goudmijn traan
gas, rubberkogels en hagel ge
bruikte. Dit heeft de politie meege
deeld.
De politie trad op bij de Water-
panmijn in Westonaria, 40 km ten
westen van Johannesburg. Een
woordvoerder van de Anglo Ame
rican Corporation die eigenaar is
van zeven goudmijnen, deelde mee
dat 250 mijnwerkers gewond wer
den bij acties van de politie tegen
postende stakers.
De zwarte arbeiders in de Zuid-
afrikaanse goudmijnen zijn giste
ren na een korte maar hevige sta
king weer aan het werk gegaan. Zij
aanvaardden het aanbod van de
Anglo American Corporation
(AAC) voor een loonsverhoging
van 16 procent.
De eerste legale staking die door
een zwarte vakbond was uitgeroe
pen duurde slechts één dag. De sta
king was uitgeroepen door de Na
tionale Unie van mijnwerkers
NUM, een zwarte bond die nog
maar twee jaar bestaat, maar naar
eigen zeggen 90.000 leden telt on
der de 500.000 zwarte mijnwerkers.
Maandag legden 40.000 zwarte
'Geheime dienst
van Engeland
hield mij vast'
len... met de stemkenmerken die
iedere mens heeft", zei hij.
Bitov zei tijdens zijn "opslui
ting" voor drie keuzes te hebben
gestaan.
Een mogelijkheid was "openlijk
verzet, wat zou leiden tot een stille
dood. Ik ben geen held. Ik ben
maar een gewoon iemand en de
dreigementen die tegen mij wer
den geuit deden mij geloven dat ik
in het graf zou eindigen".
Een andere mogelijkheid was
"overloper" worden. "Dat kon ik
niet", zei hij.
De derde mogelijkheid was te
proberen tijd te winnen om "mijn
cipiers in slaap te sussen".
Bitov (52) was cultureel redac
het werk in de puinhopen van de
(foto AP)
mijnwerkers het werk neer om
loonsverhoging te eisen. Dinsdag
ochtend gingen de mijnwerkers
akkoord met het aanbod voor een
loonsverhoging van 16 procent. De
AAC had aanvankelijk 14 procent
geboden. De Num had oorspronke
lijk 25 procent geëist, maar deze eis
later teruggedraaid tot 18 procent.
De Num noemde het resultaat
van de staking een succes. „Onder
BRUSSEL (ANP) - De ministers
van landbouw van de EG hebben
dinsdag in Brussel besloten om 1
oktober een extra bijeenkomst in
Luxemburg te houden. Daar gaan
ze praten over een Europees pro
bleem dat volledig uit de hand
dreigt te lopen, namelijk dat van de
wijnproduktie. „De wijn gaat een
gigantisch probleem vormen. Als
we de wijnverordening niet heel
strak toepassen gaan we regelrecht
naar een ramp. Nu al is een derde
van de wijnproduktie overbodig",
zo zei in Brussel de Nederlandse
minister van landbouw, ir. G.
Braks.
Tijdens de laatste Europese top-
teur buitenland van het schrijvers-
weekblad Literatoerngja Gazeta en
nam de wijk op 9 september 1983
toen hij in Italië het filmfestival
van Venetië versloeg. Hij vestigde
zich in Engeland waar hij in janua
ri politiek asiel kreeg. Zijn vrouw
en dochter bleven in de Sowjet-
Unie achter en een woordvoerder
van het Britse ministerie van bui
tenlandse zaken zei eerder deze
week dat Bitov "steeds somberder
werd omdat zijn gezin zich niet bij
hem kon voegen"
Om zijn bewering te staven dat
hij door de Britse geheime dienst
werd vastgehouden, gaf Bitov op
zijn persconferentie de telefoon
nummers van kantoren van de ge
heime dienst in Londen. Ook
noemde hij de namen van enkele
officieren die bij de "gewelddadige
provocatie" betrokken waren. Uit
het cyrillische schrift omgezet
luidden die namen Hartland,
Westall, Wilmont, Hailor, Prince,
Macnot en Joy.
dat het een onderzeeër was maakte
zich toen ook los uit de netten.
de omstandigheden was het een
succes dat we een veel beter aan
bod kregen dan de werkgevers^
aanvankelijk wilden geven", aldus'
de seceretaris-generaal van de
Num, Cyril Ramaphosa.
AAC verklaarde dat nu was ge
bleken dat „gezonde en redelijke
betrekkingen mogelijk zijn tussen
de mijnbouwmaatschappijen en de
Num".
conferentie in het Franse Fontaine-
bleau werd al besloten het Europe
se wijnregime te herzien. Dat is
noodzakelijk, niet alleen omdat in
de huidige EG al veel te veel wijn
wordt geproduceerd, maar ook
omdat de EG er straks twee nieu
we lidstaten bij krijgt: Spanje en
Portugal. De lage produktiekosten
in Spanje plus het feit dat de wijn
gaarden daar nog veel intensiever
bebouwd kunnen worden dan nu
al het geval is, maken de vrees ge
rechtvaardigd dat de EG in haar
wijn gaat verdrinken als Spanje
eenmaal is toegetreden. Daarom
wil de Gemeenschap de wijnpro
duktie in de hand zien te krijgen
voordat Spapje lid is.
ADVERTENTIE
OV-optometrist
ANVC-contactlensspecialist
Leiden: Haarlemmerstraat 58, 071-140148
Wassenaar: Langstraat 7, 01751-14396 Katwijk: Voorstraat 80,01718-12765
Sassenheim: Hoofdstraat 253, 02522-11254 Voorschoten: Schoolstraat 115, 01717-2024
PARIJS/N'DJAMENA (Rtr./UPI/AFP) - De Tsjadische regering van Hissène Habré is
verre van gelukkig met de plannen voor de terugtrekking van de Franse en de Libische
troepen uit Tsjaad. Habré zelf heeft nog geen commentaar gegeven op de plannen, maar
de staatsradio gaf gisteren als commentaar dat „de Libiërs bereid zijn één stap terug te
doen zodat ze twee stappen vooruit kunnen doen".
OSLO (Rtr) - Gisteravond voer een
vreemde onderzeeër, zeker niet
van de NAVO, voor de Noorse kust
bij Stavanger in de netten van een
Noorse treiler, aldus de marine in
Oslo.
De treiler werd meegesleept tot
buiten de territoriale wateren. Dit
stopte direct toen de kustwacht
vijf handgranaten onder de water
spiegel liet ontploffen, een interna
tionaal teken waarmee onder
zeeërs wordt bevolen boven te ko
men, zo zei een woordvoerder.
Het .bewegende object onder
water' dat het kustwachtschip met
zijn sonar waarnam en waarvan het
slechts zei te kunnen vermoeden
Presidenten in de VS. V.l.n.r. Reagan ('daar heb je hem weer'), Ford
('waar ligt Polen?') Carter ('voor de microfoon betaald') en Nixon (onstui
mige baardgroei'). (foto ap»
Mijnwerkers accepteren aangeboden loonsverhoging
