Franciscanen pakten van
elkaar een sjekkie....
Pater Ben Demmers veertig jaar ordelid
Run op jonge dominees
De Open Deur vijftig jaar oud
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1984
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 1 i
LEIDEN - Hoewel pater Ben Demmers (59), pastoor van de Har-
tebrugkerk, geen officiële functies in zijn orde heeft vervuld, is
hij er wel degelijk trots op, franciscaan te zijn. Trots wel te ver
staan in de zin van 'geen spijt'.
Als hij gewoon bezig is, draagt hij een net burgerpak, met een
voorkeur voor bruin, maar voor misvieringen, preken en bepaal
de gelegenheden hult hij zich nog graag in de bruine pij van zijn
orde. Een pij van dunne stof tegenwoordig, want dikke stof - die
je vroeger had is niet om te betalen.
Deze week was hij precies veertig jaar lid van die orde. Zijn
parochie greep dat aan zonder dat hij ook maar iets kon ver
moeden om hem een moment tot 'feestvarken' te maken. De
'ceremoniemeester' van de parochie, Wim Barning, hield in de
kerk een feestrede (een leek is niet gerechtigd een feestpréék af
te steken) en de parochie had geld ingezameld, niet voor de jubi
lerende franciscaan Bernardus Josephus Maria Demmers zelf,
maar voor diens zeven jaar oudere broer Jan, die voor de kerk in
Indonesië werkt.
stationsloket een treinkaartje krij
gen. Dat werd dan later met de
overste afgerekend. In de jaren 50
hebben ze dat afgeschaft. Toen
werd de administratie van al die
reisjes duurder dan het kaartje
zelf'.
Blijer
Pater Demmers, in de week gewoon in een net burgerpak (met kruisje),
maar bij de mis en de preek in het plechtig bruin van de franciscanen.
(foto Holvast)
Door broer Jan is Ben - twee van
de negen kinderen bij de francis
canen terecht gekomen. Ze door
liepen beiden het vroegere Missie
college 'Sint Willibrord' in Kat
wijk. Ben maar vier jaar van zijn
zes studiejaren, want door de oor
log ging de Katwijkse opleiding
dicht.
"Toen ik veertien was, had ik er
nog geen idee van wat zo'n orde be
tekende. Aan het eind van je studie
werd je daarin ook geheel vrijgela
ten. Maar na zes jaar heb ik toch
wel bewust voor deze orde geko
zen. Het is een groeiproces ge
weest, ook later nog. De sfeer
sprak me aan. De eenvoud van le
ven, zou je kunnen zeggen. Geen
bezit, en meer van die dingen. Je
had in die tijd niet eens geld voor
een treinreisje. Op vertoon van een
briefje van je overste kon je aan het
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
Het geld wordt krap
In de gereformeerde kerken is een
run op jonge predikanten waar te
nemen. Het komt zelfs voor, dat
stadsgemeenten een kandidaat be
roepen, iemand dus die nog geen
predikant is.
Volgens- dominee C. Mak (Zut-
phen, 56 jaar), werkzaam in alge
mene dienst voor de begeleiding
van predikanten, zijn de financiën
een oorzaak van dit verschijnsel.
Het geld wordt krap, ook in de
kerk, schrijft hij in 'Centraal Week
blad'. Niet alleen de werkloosheid
maar ook de groter wordende
randkerkelijkheid (gepaard gaan
de met vermindering van inkom
sten) doet veel commissies van be
heer zuchten. Meer dan eens krijgt
een beroepingscommissie het con
signe mee, een predikant te zoeken
die nog niet veel dienstjaren heeft.
Buil
Of dat altijd goed gaat, zo'n jonge
dominee in de stad?
Natuurlijk niet, zegt Mak. Maar
ook oudere predikanten vallen
zich soms een buil aan een grote
gemeente. Een groeiend aantal be
kwame predikanten, die echt eens
toe zijn aan verandering van ge
meente, krijgt echter geen kans
meer om ergens anders een nieuwe
start te maken. En de enige reden
is de hoogte van het traktement dat
hun toekomt. "Niemand verbaze
zich dan over hun zichtbare fru
straties".
Maar ook voor de jongeren is de
ze ontwikkeling op den duur niet
goed. Want hoe lang blijf je tot de
jongeren behoren? Wat de finan
ciën betreft tot je tiende dienstjaar.
En daar ben je al gauw, soms in je
tweede gemeente al. En dan zitten
ook zij vast.
Het komt er - als de tendens van
de laatste jaren zich doorzet op
neer, dat predikanten moeten blij
ven waar ze zitten.
Ds. Mak ziet als oplossing, dat er
in de grotere kerken meer geld op
tafel komt. "Dat lijkt uitgesloten,
tenzij de gemeenteleden zouden
willen beseffen, dat er werkelijk
weer geofferd moet worden om het
kerkelijke leven in stand te hou
den. Niet alleen de predikanten
zullen daar profijt van hebben".
Vermoeiend
Maar er speelt nog iets anders bij
het beroepingswerk.
Mak vertelt, dat tientallen namen
van bekwame predikanten in de
prullebak verdwijnen omdat de
één te links is, de ander te rechts en
de derde te vaag. En dat kan meer
dan een jaar duren. De commissie
doet dan pas een voordracht als de
vermoeidheid toeslaat. Er komt na
melijk een moment dat het sommi
gen te veel wordt. En wie komt er
dan uit de bus? Meer dan eens een
predikant die toevallig als nummer
zoveel aan het lijstje is toegevoegd.
Ondertussen lopen er predikan
ten rond, die alleen maar nare her
inneringen hebben aan hun con
tacten met bepaalde gemeenten en
die daardoor zijn gaan twijfelen
aan hun eigen kunnen.
Als werkbegeleider van predi
kanten doet ds. Mak een beroep op
de kerkeraden om eigen hobby's
nu eens te laten voor wat ze zijn en
uit te stijgen boven de ingebouwde
tegenstellingen door iets van be
leid en strategie op tafel te leggen.
Een beroepingscommissie moet
toch de hele gemeente dienen, ook
en juist als daarin allerlei kleuren
te vinden zijn.
In het contact met leden van an
dere orden merkte Ben Demmers
goed, dat een franciscaan wat blijer
en gemoedelijker door het leven
ging. Althans, zo zag hij dat. Min
der stijf en strak.
"Jezuieten bijvoorbeeld, dat wa
ren de leraars van de kerk. Ze kwa
men op mij wat belijnder en stijver
over, ook in de omgang met elkaar.
Jezuieten vroégen elkaar beleefd
een sigaretje. Franciscanen pókten
van elkaar een sjekkie. Vanzelf
sprekend heb je ook in onze orde
conservatieven, progressieven en
mensen daartussen. Franciscanen
lopen echt niet in alles voorop.
Maar je vindt er wel een geest, die
je inspireert om bij de tijd te blij
ven. Veel van onze leden wonen
dan ook graag tussen de
Toch ontkomen ook de francis
canen Jiiet aan een zekere vergrij
zing. De Demmers komen uit
Haarlem. De Groenmarkt-parochie
in die stad is lange tijd francis
caans geweest, maar omdat er geen
opvolger van die orde kon worden
gevonden, is ze aan het bisdom 'te
ruggegeven'. En als pastoor Dem
mers nog eens uit Leiden weggaat
- over ruim vijfjaar hoopt hij 65 te
worden is het helemaal niet ze
ker, dat de orde een nieuwe man
kan leveren.
Veertien jaren is pater Demmers
kloosterling geweest. Al 23 jaar is
hij verbonden aan de Leidse paro
chie. Is dat niet een beetje in strijd
met de natuurlijke franciscaanse
zwerfdrift?
"Ja, dat lijkt wel zo", erkent de
honkvaste Hartebrug-pastoor.
"Maar het is min of meer noodge
dwongen. Toen ik hier negen jaar
zat, moest er een opvolger komen,
maar niemand kon ervoor instaan
dat dit ook gebeurde, en dus ben ik
maar gebleven. En omdat het werk
almaar intensiever werd, was het
ook steeds moeilijker om weg te
gaan".
"Toen ik hier kwam, had de pas
toor vier kapelaans naast zich. Nu
ben ik de enige. Als ik zou zeggen:
'ik ga weg', dan krijg ik vast en ze
ker ruzie, al was het maar door de
onzekerheid of er een ander komt.
Waar dan nog voor mij persoonlijk
bij komt, dat ik er wel tegenop zou
zien om ergens anders van de
grond af weer te beginnen. Nee,
dan blijf ik toch maar liever hier.
De tijd dat je ergens heengestuurd
werd is gelukkig voorbij. Toen ik
hier werd benoemd, kreeg ik heel
simpel een briefje thuis. Je had
maar te gaan. Eén week ervóór
wist ik pas, dat het Leiden werd".
Op zoek
Pastoor Demmers onthoudt zich
ervan, specifieke verschillen te
noemen tussen franciscaanse en
andere parochies.
"Je moet dat niet gaan binden
aan personen. Niet ik leid de paro
chie. Wij doen dat tegenwoordig
met elkaar. In tal van groepen zijn
de gelovigen direct betrokken bij
het parochiële gebeuren. Wat niet
wegneemt dat ik graag nog méér
medewerkers zou hebben. Maar ik
ben ernaar op zoek".
De Hartebrug-parochie is nogal
wisselend van samenstelling. On
der haar leden zitten veel studen
ten en verpleegkundigen, die óf er
gens anders kerken (studenten-
ekklesia) of door hun werk niet
naar de kerk kunnen, óf er het
weekeinde niet zijn. En dan komen
er ook mensen van buiten de paro
chie naar de Hartebrug. Zij hebben
er vroeger een band mee gehad,
zijn verhuisd (denk aan midden
standers) en voelen zich er nog
steeds thuis. Het kerkbezoek
schommelt in het weekeinde rond
de 500. Niet eens zo gek voor een
binnenstadskerk.
Wat verwacht pater Demmers
van zijn parochie in de toekomst?
Vaak neemt hij de tijd om een
vraag weloverwogen te beantwoor
den, maar op die vraagt zegt hij di
rect en beslist: "Deze parochie
blijft".
Dat zal niet vanzelf gaan. "Ze zul
len eraan moeten blijven werken.
Nieuwe wegen zoeken. Wat niét
wil zeggen: steeds met iets nieuws
komen. Maar wel intens bezig zijn
met wat er is gegroeid en met wat
er onder de parochianen leeft. De
parochieraad is daar erg druk
mee".
Vredeskranten. Dat de 'vredes-
week' in de kerkelijke wereld van
Nederland nogal verschillend
wordt beleefd, blijkt wel uit het feit
dat zich nu een derde vredeskrant
heeft aangediend. Deze kreeg als
titel 'Voor Vrede in Vrijheid' en
gaat uit van het Interkerkelijk Co
mité Tweezijdige Ontwapening
(ICTO), het Hervormd Beraad Vre
desvraagstukken (HBV) en de
Stichting Vredespolitiek (SVP). De
drie organisaties leggen de nadruk
op het belang van de westerse
eensgezindheid. Naast deze uitga
ve vragen de Vredeskrant van het
Interkerkelijk Vredesberaad (IKV)
en 'Shalom 84' van de stichting
'Bijbel en Vredesvraagstukken'
weer ruime aandacht voor allerlei
zaken die verband houden met
oorlog en vrede.
Hervormde Kerk: beroepen te
Middelhamis H. Westerhout Lien-
den, te Sint Annaland J. C. Schuur
man Zalk. Gereformeerde Kerken:
aangenomen naar Sexbierum (Fr.)
kandidaat F. Omta Amsterdam, de
benoeming te Amsterdam tot pas
tor van het Andreas-ziekenhuis P.
Kooij (directeur Gereformeerd So
ciaal Centrum Zuid-Holland) Hille-
gom. Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepbaar D. Verdouw
Nunspeet, J. Lof Amersfoort en D.
van der Zwaag Buitenpost.
Vijfde gebod. Volgens dr. B.
van Oeveren, gereformeerd predi
kant in Leek (vroeger Rijnsburg)
en hoofdbestuurslid van het Gere
formeerd Confessioneel Beraad,
wordt in de discussie over de be
wapening het vijfde gebod (gij zult
niet doodslaan) verkeerd gebruikt.
Het heeft betrekking op het opzet
telijk doodslaan van mensen (geen
moord plegen dus), maar betekent
niet dat de overheid niemand ter
dood mag veroordelen of dat het
kan worden toegepast op een oor
logssituatie. Van Oeveren zei dat
op een bijeenkomst van het ICTO
(zie boven) in Groningen. Naar zijn
mening zitten veel jongeren op de
IKV-lijn (geen kernwapens in Ne
derland) omdat zij de laatste oorlog
niet hebben meegemaakt.
Uit een advertentie blijkt, dat
er bij de Stichting Oecumenische
Hulp in Utrecht plaats is voor een
'erkend dienstweigeraar' met ken
nis van voorlichting en publiciteit.
Het bekende kerkelijke blad De
Open Deur (nu Open Deur/Goede
Tijding) bestaat 50 jaar. In 1934 liet
Johan Stempher, eigenaar van een
drukkerij in Deventer, het eerste
nummer van zijn pers rollen. Hij
wilde op eenvoudige manier de le
zer toegang geven tot de joods-
christelijke boodschap.
Sinds 1948 was het blad een uit
gave van de hervormde stichting
Kerk en Wereld in Driebergen en
de uitgeverij "Boekencentrum in
Den Haag. Ds. G. P. Klijn is lange
tijd eindredacteur geweest. Na zijn
dood werd Jac. Roos dat. Nu is de
redactie, na de fusie met Goede Tij
ding in 1977, oecumenisch samen
gesteld uit hervormden, gerefor
meerden, lutheranen en rooms-ka-
tholieken, met Eimert Pruim als
eindredacteur.
Maandelijks worden ruim 70.000
exemplaren verspreid. De bijzon
dere nummers, zoals met kerst en
pasen, hebben een oplage van
meer dan 200.000. In veel kerkelij
ke gemeenten worden opendeur-
diensten gehouden rond thema's
die het blad aan de orde stelt. Ook
gesprekskringen gebruiken het
veelvuldig.
Vrijdag en zaterdag 5 en 6 okto
ber is er een 'feestelijke conferen
tie' in het gebouw De Waag op het
terrein van Kerk en Wereld.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Dronkers, 11.45 studentenekklesia;
Marekerk 10 dr. C. A. 'van 't Hof, 5 ds.
Schipaanboord, Everdingen;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool
stra;
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 en 11.15
pastoor v. Well;
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 ds. Panne-
koek;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Sterringa, 5 ds. Rietveld (mmv Rijn
lands Mannenkoor);
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Nauta;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
v. Beinum;
Diakonessenhuis 10.30 kand. A Lagen
dijk, elke zat. 10.30 rk. dienst;
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) zie Vredeskerk, 4 leerhuis, 5
avondgebed, dr. v.d. Kamp, Wassenaar;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Horten-
sius, gezinsdienst;
Oude Vest 10 ds. Rietveld;
Maranathak. (L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) zie
herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 dr. Vlijm,
V.schoten:
Merenwijk: zie herv. gem.
Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk): 10 kand. P. R. Middelkoop.
Geref. K. Vrijg. (Herengr.): 10 en 5 ds.
Houtman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 9.30 ds.
Moerdijk, Rozenburg, 5 ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds. v.
Eckeveld, Zeist.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10 ds. Koek.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3):
10 br. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam. hr. De Leeuw.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10,
di. 8.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. J. Ei
kerbout
Leger des Heils (Groenesteeg/hoek Ves-
testr.): 10 heiligingssamenk., 7.30 verlos-
singssam.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst.
Christelijke Wetenschap (Steensch. 6):
10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zo. 9
en 10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 10;
Lammenschansweg zat 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
Merenwijk: zie herv. gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES. Herv. Gem. 9.30 ds.
Goverts, 7 ds. Bergsma.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. v.d. Kamp, Rijns.wou-
de.
Geref. Kerk: 10 ds. Wilschut, 6.30 kand.
Eigenhuis, Purmerend.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4 ds. Den Har-
tog, Veenendaal, ha.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Bogers, 6.30 ds.
v.d. Heiden; Kruiskerk 9.30 ds. Hey-
mans; Opst.kerk 9.30 ds. v.d. Heiden,
6.30 ds. Moll, opendeurdienst; Nabij
9.30 jeugdkapel; G. Herderk. 10 drs.
Brombacher, 6.30 ds. Mulder; De Bron
9.30 ds. Taselaar, 10.15 en 6.30 ds. Nieu-
wenhuis; Ashram (Marsdiep) 10 ds. Mul
der; Oudshoornse kerk 9.30 oecum.
dienst, pater Verhoeven en ds. Lapré
(Koudekerk); Sionskerk (Planetensin-
gel) 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. Kerk: Mar.kerk 9.30 ds. Schu
ring, Haulerwijk, 6.30 ds. Wilschut;
Salv.kerk 9.30 ds. v. Harmeien, Hilver
sum, 6.30 ds. Schuring. Zie ook herv.
gem.
Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn. school):
9.30 en 5 ds. Duits.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
I.30 ds. De Jong, 4.30 ds. Horsman, Dor-
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30
ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. v.d. Vlugt, 6.30 hr. v. Geme-
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. H. Brunt.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 dr. Meijering, O.geest.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Exalto, 6 kand. Visser, A.dam.
Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst, 20 sept.
7.30 ds. Baaijens, Aagtekerke.
Salv.kerk 9.30 ds. Richter, 6.30 ds. v.d.
Hoef;
Bethl.kerk 9.30 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds.
Den Hartogh, Leusden.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Elderman, 6.30 ds.
v.d. Berg.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.): 9.30 en 4.30
ds. Mouissie.
Evang.-Luth. Gem.: 10.30 mevr. T. Pol
dervaart-van Dam, Heusden.
Rk Kerk: zat 7, zo. 8.30 en 10.
BOSKOOP: Herv. Gem/Dorpskerk 9.30
ds. v.d. Pol, 6.30 ds. Vlasblom;
De Stek 9.30 ds. Vlasblom. Avondmaal.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. v. 't Hoff.
Avondmaal.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. Ribbers, 5 ds.
v. Sorge, Rijnsburg.
Geref. Gem.: 9.30 leesdienst, 7.30 ds.
Honkoop.
5 ds. Baas, S.heim.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Kris
pijn.
Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Wal, 7 ds. Wijn
gaarden.
Chr. Geref. Kerk: 10 ds. Slofstra, 7 ds.
Aarnoudse.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11;
Jozefk. zat 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon-
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
dienst, ds. v, Roon.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): zie Katwijk aan
Zee.
Geref. Kerk: 9.30 ds. v.d. Velden, Lei
den, 5 ds. v.d. Horst.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Visser, 6 ds. Vermeulen;
O. Kerk 9.50 zang, 10 ds. v. Roon, appèl-
dienst, 6 ds. Wijnmalen, Vianen;
Ichthusk. 10 ds. Driebergen, 5 ds. v.
Sliedregt;
Pniëlk. 9.30 ds. Wijnmalen, 6 ds.
Schuurman;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
Schuurman;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): 10 hr. J. Vink.
Geref. Kerk: Vr.kerk 9.30 ds. v.d. Horst,
5 ds. Prins, Den Haag;
Triumfatork. 9.30 ds. Gebraad, 5 ds. El-
gersma, Noordwijk.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 leesdienst, 3.30 ds.
Heida.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 en 7 ds. Janse.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees
dienst.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.): 10 en 5
leesdienst.
Volle-evang.gem. ('Tripodia'): 9.45.
Onafh. baptistengem. (Sluisweg 16): 10
hr. N. v. Gemeren, H.woude.
ds. v. Loenen;
Hoofdstr. 10 ds. v. Loenen;
Scheppingsk. 9 en 10.30 prof. mr. Reu-
gebrink.
Elis.ziekenhuis 9.30 hoogmis, 10.45 ds.
Brommet, ha.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr. H.
Schouten.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9 ds. Schalk.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Voogt, Holl.Ra
ding, 7 hr. Stam, Nieuwkoop, jeugd-
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft, 7 ds. Langhout, Putten, jeugd
dienst;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder.
Geref. Kerk: 10 ds. Ferwerda, 7 zie herv.
gem.
Geref. K. Vrijg.: 8.45 ds. De Putter, 3 ds.
Houtman.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 9 ds.
Brink, 7 kand. Compagnie, Kampen.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds. v. Dy-
11.30;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30 en 10;
Engelbew. zat. 7, zo. 9.30,10.30 en 5.45.
Leiden.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Noote-
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30.
Remonstr. Gem.: 10 ds. Bloemendaal.
Evang. gemeente (Kruispunt, Kenne-
dyl. 33): 9.30.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Be-
zemer, Scheveningen, 6.30 ds. Kaai,
Rhenen, jeugddienst.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Broer, 7 ds. Jaspers
Focks.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Bergsma, 7 ds. Goverts.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Mintjes, Vreeland,
6.30 ds. Rang.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Geuze, ha.
Geref. Kerk (W. Verlaat): 9.30 en 7 hr.
Beijersbergen, R.dam.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5 hr. K. J.
Visser, 7 ds. Kuiper;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. C. J. de Jong,
Voorhout; Buurtkerk 5 ds. Keuning;
De Rank (Golfbaan) 10 ds. Verwelius,
Veenendaal.
Geref. Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Kui
per, 5 ds. Keuning;
Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Elgersma;
Stichtingskerk 11 ds. Bach, A.dam; Sole
Mio 9 ds. Bach. Zie ook herv. gem.
Rk Kerk: Zee zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zo. 8,10 en 11.30.
Rk Kerk: Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Kooman, oecum. dienst;
Pauluskerk 10 ds. Da Costa;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds.
Oosten, Cothen, 7 dr. A. v.d. Beid.
Geref. Kerk: 10 ds. Vegter.
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder-
ds. De Lange, 4 ds. De Jong.
Van Wijckerslooth: 4 ds. W. Baart.
Endegeest: 10 ds. Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: WilLkerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Jaspers Focks, 6.30
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp, ha, 7 ds. Cuperus, Zun-
derdorp.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 2.15.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 kand. Spaans, Scheveningen,
5 ds. Smaling;
Bethelkerk 9.30 ds. Smaling, gezins
dienst.
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Snel, 5 ds.
Ribberink;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Cziria, 5 ds.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. v. Sorge, 5 ds.
Ribbers, Boskoop.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 br.
De Leeuw.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Germans, 7 zie geref. kerk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Baas, 7 ds. Ferwer
da.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Aarnoudse.
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17): 10.30
mevr. ds. Bosman, O.geest.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.
kerk.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. v.d. Bos,
Gouda.
Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen, gez. dienst opening winter
werk, medew. Petrakoor Leiden, 6.30
ds. Juckema, Berkel.
Geref. Kerk: 6.30 ds. v. Echten, Schie
dam, zie ook herv. gem.
Geref. K. Vrijg.: 9.30 ds. Kamphuis, 5 ds.
Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. Keu
ning, Noordwijk.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 dr. Meijers, Leiden, 7 ds. De
Zeeuw;
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
v.d. Schoot, ha;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Lentz.
Herv. evang. op geref. grondslag (aula
Lucas-college, Beeth.laan): 9.30 ds.
Klop, Eist (U.), 4.30 ds. Harteman, Moer-
kapelle.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Zeeuw, ha.
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan): 10 en 3 ds.
Nap.
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30;
M. Godskerk zat. 7, zo. 10.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Maasland, 5 ds. Goossen;
Hoeksteen 9.30 ds. Roetman, 6.30 ds.
Maasland;
Bethelk. 9.30 ds. Goossen, 5 ds. Roet-
Imm.kerk 9.30 en 7 ds. Hulst.
Geref. Kerk: Kruisk. 9.30 ds. E. vanDaa-
len, 5 ds. De Moor;
Ontm.kerk 10 ds. De Moor.
Remonstr. Gem.: 10 mevr. ds. De Jonge,
Gouda.
Rk Kerk: Victork. zat. 5, zo. 9.30;
Ontm.kerk zat. 7, zo. 11.45.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
aan Zee;
Kievietk. 10 ds. De Haan, O.geest;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Wolters.
Geref. Kerk: Zyllaan 10 en 7 ds. v.d.
Woude, ha;
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. v.d.
Kamp.
Ned. Prot Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Rk Kerk: Will. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
G. Herderk. zat. 5, zo. 9 en 11.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 dr.
Zwanenburg, Ede, 6.30 ds. Klein Kra
nenburg.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Veenstra, Leiden,
6.30 ds. v.d. Horst, Katwijk.
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 10.30 en 7
ds. Schalk, ha.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Verdoorn, Wadd-
.veen, 7 ds. Cziria, Rijnsburg.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 prof.
dr. v. Gennep, Leiden.
Rk Kerk: St. Jan zat. 7.30, zo. 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10.
H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 ds.
Eysenga, 6.30 ds. Poot, Zoetermeer.
Geref. Kerk: 9.30 ds. v.d. Berg, 6.30 ds.
Elderman, beiden Bodegraven.
Remonstr. Gem.: 10 ds. v. Gelder, Den
Haag.
