Hoe een jongens-hbs een
scholengemeenschap werd
Met een hengel en brood in
een bootMaar vissen? Nee
Rembrandt viert 120-jarig bestaan
Vrijdag reünie op school
Brandstichting
Sieraden
gestolen
Actiegroep
laagste
inkomens
wil subsidie
Weer sloop oude fabriek
PAGINA 4
LEIDEN
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1984
LEIDEN - De jongeman had
zich van een standaardsmoes be
diend, zij het dat zijn verhaal wel
gedurfder was dan het obligate:
sorry meneer, de brug stond
open. In het laatste geval riskeer
je immers alleen een berisping,
met het verhaal van deze ver
dachte een flinke geldboete.
door
Wim Brands
De feiten.
Op 21 november '82 reed hij in
Voorhout, slipte, schoot door een
heg en kwam tot stilstand tegen
een lichtmast. De automonteur
ongetwijfeld blij een paar dagen
later, de jongeman op het tijdstip
van het ongeluk niet, want hij
reed in de wagen van z'n vader.
In zijn radeloosheid besloot hij
maar niet te wachten totdat de
politie kwam. Hij ontvluchtte de
gedeukte wagen. Later ging hij
uit eigener beweging naar het
politiebureau. Wat hem nou weer
was overkomen...auto gestolen!
Leuk bedacht.
Maar hij kreeg last van een al
gemeen menselijk gevoel: wroe
ging. Ten tweede male richtte hij
zijn schreden naar het politiebu
reau, ditmaal om de waarheid te
vertellen: dat de auto niet was
gestolen, maar dat hij het ver
voermiddel tegen een lantaarn
paal had geparkeerd.
Gisterochtend stond hij voor
de kantonrechter. Hij begreep
overigens niet waarom hij moest
voorkomen: hij was immers ook
al eens in Den Haag op bezoek
geweest bij de officier van justi
tie in verband met dit ongeluk?
De volgende dialoog ontstond
vervolgens tussen de rechter en
de verdachte.
Rechter: "U was op het kan
toor van de officier?"
Verdachte: "Jazeker".
Rechter: "En wat zei hij?"
Verdachte: "Dat hij me nooit
meer wilde zien".
Rechter: "Had hij z'n toga
aan?"
Verdachte: "Nee".
Ploertendoder
Wat bleek? De verdachte had
in Den Haag een bezoekje moe
ten brengen aan de officier in
verband met het plegen van vals
heid in geschrifte; op deze och
tend zou het ongeluk worden be
licht.
De officier van justitie eiste 180
gulden boete voor het parkeren
tegen de lichtmast. Daar kwam
bovendien nog eens 155 gulden
bij voor het feit dat er in de auto
indertijd een ploertendoder was
gevonden.
Dat laatste begreep de ver
dachte niet: "Ik heb dat ding in
een Spaanse souvenirshop ge
kocht, die ploertendoder lag ge
woon tussen de andere spullen
in de winkel. Poppetjes enzo".
Ja, ja, souvenirtje voor thuis.
Maar waarom hebben al die lui
die ploertendoders toch altijd in
hun auto liggen... waarom niet
gewoon boven de schoorsteen
mantel als het toch een souvenir
tje is?
De rechter stelde die vraag in
elk geval niet. "U had het ge
woon als souvenirtje? Ook nooit
een ploert mee dood geslagen?"
Ha, ha, die rechter toch. Niet op
z'n mondje gevallen, wat u?
Schuldig zonder straf voor wat
betreft het handwapen, oordeel
de hij. Honderd vijftig gulden
boete voor het ongeluk met de
auto.
Vissen
Vorig jaar, 20 mei, Zoeter-
woudse Singel in Leiden. Daar
zat hij: de aow-er, op z'n bootje.
Agent: "Aan het vissen?"
Man: "Nee, hoezo?"
Volgens de agent zat hij wel te
vissen én een paar dagen later
weer. Verscholen achter een af
dekzeil. Vlak voor het visseizoen
open zou gaan nota bene.
Verontwaardigd stond de be
jaarde voor de rechter. "En ik zeg
u: ik zat daar helemaal niet te vis
sen". En die hengel dan? "Hoezo
hengel? Ik zat gewoon de diepte
van het water te peilen". En dat
brood dan? "Ja zeg, mag ik nou
ook de eendjes al niet meer voe
ren. Ik, een bejaarde man!. Ik zeg
u: de politie heeft alleen maar
leugens opgeschreven. U denkt
toch niet dat ik vlak voordat het
visseizoen opengaat ga zitten vis-
"Ja, het woord is nu aan de of
ficier van justitie".
"Wat zegt u?"
"Het woord is aan de officier
van justitie"
"U zegt?"
"HET WOORD IS AAN DE
OFFICIER VAN JUSTITIE".
"O".
Dertig gulden boete eiste de of
ficier van justitie. "Dertig gul
den! Dan kan toch niet! Ze heb
ben alleen maar leugens opge
schreven. Ik zat daar helemaal
niet te vissen".
De rechter dacht daar anders
over: dertig gulden boete. De
verdachte verstond het niet en
zei: "Ja ziet u: ik ben een beetje
aan de dove kant".
Rechter: "Nee, daar ligt het
niet aan. U zit gewoon overal
doorheen te praten".
Kwaad ging de verdachte weg.
Dit deed de deur dicht en met
een harde klap ging die deur ver
volgens dicht. Dat kon zelfs een
dove horen.
Lezing
Uri Kupferschmidt, lector in
de geschiedenis van het Mid
den-Oosten aan de universiteit
te Haifa en correspondent van
AVRO's radiojournaal, zal
vanavond in de Leidse Synago
ge aan het Levendaal 14 een le
zing houden over 'Achtergron
den rond de Israëlische verkie
zingen". Aanvang: 20.00 uur.
Natuur
Op verzoek van de dierenbe
scherming Leiden zal drs. J.
Walter een lezing houden en
films vertonen over het Wereld
Natuur Fonds. Hij doet in de
zaal van Wienerwald aan de
Steenstraat, woensdagavond,
aanvang: 20.00 uur.
Muziek
Cadillac Walk, een Leidse
groep die onlangs was te horen
op de VPRO-radio, zal op
woensdagavond een optreden
in The Jam aan de eerste Bin
nenvestgracht verzorgen. Aan
vang: rond 22.30 uur.
Goalball
In het sportcentrum van de
Leidse universiteit is afgelopen
zaterdag het internationale
goalballtoernooi gehouden,
georganiseerd door de jubile
rende sportvereniging voor ge
handicapten 'De Sleutels'.
Twintig teams, waaronder vier
Belgische, streden om de hoofd
prijzen. In de eerste halve fina
le verpletterde Doing met 7-0 de
Peperbus, terwijl ISK Hengelo
De Sleutels met 4-2 versloeg. De
strijd om de derde plaats werd
gewonnen door de PeperbiLS. In
de finale bleek ISK Hengelo te
sterk voor het verassende
Doing: 7-0.
Het eerste onderkomen van de hbs: het gebouw van Mathesis aan de Pieterskerkgracht.
invoering van de Mammoetwet in
1968, begon de enorme uitbreiding
van het lyceum. Al in 1964 schreef
de toenmalige rector dr. J.W.
Blom, ter gelegenheid van het
eeuwfeest van de school, dat het op
zich mooie gebouw aan de Burg-
gravenlaan niet meer voldeed aan
de eisen die men aan een moderne
school mocht stellen. En hij
spreekt daarbij de hoop uit dat er
binnen niet al te lange tijd een
nieuw gebouw zal komen. "Het ge
meentebestuur is terdege van de
noodzaak overtuigd, maar kan
door ruimtegebrek niet tot nieuw
bouw overgaan", aldus Blom. "Het
is te hopen dat de moeilijkheden in
de nabije toekomst kunnen wor
den overwonnen". En al was het
dan niet een al te nabije toekomst,
het nieuwe gebouw is er gekomen.
Op 1 oktober 1982 werd het met
veel vlagvertoon aan de Noach-
straat geopend.
Nu staan we voor de zoveelste
pleisterplaats in de geschiedenis
van de Rembrandt Scholenge
meenschap. Op 14 september zul
len de reünisten elkaar ontmoeten.
De werkelijke herdenking van het
120-jarig bestaan zal plaats hebben
op 26, 27 en 28 september. Geheel
in het kader van deze tijd zullen de
dagen een onderwijskundige in
vulling krijgen. Als thema voor het
lustrum is gekozen 'Vooroordelen
en tolerantie'. Er is een spiegelpro-
gramma opgesteld, waaarbij de
ene helft van de leerlingen op
school aan dit thema zal werken,
terwijl de andere bezoeken brengt
aan instellingen en musea. De vol
gende dag wordt dat omgeruild, 's
Avonds wordt een politiek forum
gehouden.
Al bladerend in de vergulde pa
pieren, in de loop van die 120 jaar
in het archief bewaard, valt op dat
veel problemen van nu ook in het
verleden stof tot menige discussie
vormden.
Gymnastiek
Nu in het kader van de bezuini
gingen het gymnastiekonderwijs
danig in de knel dreigt te geraken,
is het leerzaam uit een brief van de
Vereniging van Gymnastiekonder
wijs aan de directeur der Hoogere
Burgerschool van augustus 1875 te
citeren: "Reeds geruimen tijd
wordt in de Vergadering van Leer
aren in de Gymnastiek geklaagd,
dat de ambitie der leerlingen om te
Gymnastyseren buiten de bepaal
de schooluren, uiterst gering is, en
men daarom wenschte dat de
Gymnastiek-Lessen tusschen de
andere leeruren werden geplaatst.
Hebben wij vroeger ge
schroomd, ten opzichte van dit
punt onze bezwaren kenbaar te
maken, thans, nu ook omtrent het
doel en de strekking van het Mid
delbaar onderwijs meerdere en be
tere begrippen worden verspreid
en ook de Middelbare School een
opvoedings-inrichting mag wor
den genoemd, een plaats, waar de
belangen van den geheelen
mensch, zoowel lichamelijk als
geestelijk, worden behartigd, ver
oorloven wij ons een enkel argu
ment aan te voeren tot ondersteu
ning van ons verzoek.
Het is vooral met het oog op den
leeftijd der leerlingen en de organi
sche volmaking dien leeftijd eigen,
(puberteits-intreding) waardoor
eene tijdelijke spierverslapping en
als onmiddellijk gevolg daarvan
zoo licht eene abnormale houding
in het beenderenstelsel ontstaat,
dat afwisseling van het geestelijk
onderwijs juist dubbel noodig is.
Van daar ook dat alle Physiolo-
gen van lateren tijd er op wijzen,
dat goed geleide lichaamsoefenin
gen vereischt worden, tot volma
king der organische bewerking en
tot voorkoming der kwade ge-
wocfnten aan die jaren zoo dikwerf
eigen.
Maar dat die afwisseling ook
voordeelig werkt op het gewoon
onderwijs, werd ons o.a. verzekerd
door een Leeraar in de Wiskunde,
die ervaring had opgedaan dat zij
ne leerlingen- na de Gymnastiek-
Les veel meer opgewektheid voor
geestelijke inspanning betoonden,
dan vroeger toen die afwisseling
niet plaats vond. (-) Het is daarom
dat de ondergeteekenden, Be-
stuurderen der Vereeniging van
Gymnastiek-Onderwijzers in Ne
derland, UWelED. beleefdelijk ver
zoeken in het belang van het ge-
heele onderwijs, ook aan Uwe in
richting dergelijke proef moge
worden genomen".
Waarmee maar weer eens is be
wezen dat in sommige opzichten
sinds de vorige eeuw nog niet veel
is veranderd.
In verband met het 120-jarig bestaan van de Rembrandt Scholengemeen
schap worden oud-leerlingen, oud-medewerkers en anderen die zich bij
de Rembrandt betrokken voelen uitgenodigd voor een reünie op vrijdag
14 september. Het feest begint om 19.00 uur in het nieuwe schoolgebouw
aan de Noachstraat 2 in Leiden.
Wie nog in het bezit is van materiaal (foto's en dergelijke) en dat tijde
lijk wil afstaan voor de historische overzichtstentoonstelling, wordt ver
zocht dit zo spoedig mogelijk te melden aan P. van Dam, Valeriusstraat
152, 2324 XK Leiden, telefoon 071-760016.
LEIDEN - Twee keer moest de
brandweer gisteravond uitrukken
naar de Uiterstegracht, waar onbe
kenden tot twee keer toe probeer
den een slooppande in de brand te
steken. De politie heeft de gemeen
te verzocht het pand zo snel moge
lijk met de grond gelijk te maken.
LEIDEN - Bij de politie is aangif
te gedaan van diefstal van sieraden
uit een woning aan de Blauwe Vo-
gelweg. Er werd voor een bedrag
van 9000 gulden gestolen. Volgens
de politie konden de daders mak
kelijk binnenkomen: de deur was
niet op slot.
GEMEENTEGIDS - Dezer dagen
wordt de gemeentegids 'Wegwijzer
voor Leiden', editie 1984/1985 huis-
aan-huis verspreid. De gemeente
laat weten dat degenen die na en
kele weken nog niet in het bezit
zijn van deze gratis wegwijzer een
exemplaar kunnen afhalen aan een
van de gemeentelijke informatie
balies in het Stadhuis of Stads-
bouwhuis. De gids bevat een over
zicht van maatschappelijke en ge
meentelijke instellingen en organi
saties in Leiden.
De Rembrandt Scholengemeen
schap viert dezer dagen het 120-
jarig bestaan. Rector Ben
Geerts schetst de geschiedenis
van wat begonnen is als de Eer
ste Leidsche HBS.
LEIDEN - "Een leven zonder
feesten is als een lange weg zonder
pleisterplaaten". Deze uitspraak
van de Griekse filosoof Democrites
werd in 1964 door de toenmalige
inspectrice voor het gymnasiaal en
middelbaar onderwijs gebruikt om
de feestelijke herdenking van de
honderdste veijaardag van het
toenmalige Rembrandtlyceum in
te leiden.
door
Ben Geerts
Nu, in 1984, is de school op de
volgende pleisterplaats aangeko
men. Want ook nu zal een feestelij
ke herdenking plaats hebben van
het 120-jarig bestaan van de Eerste
Leidsche HBS. Laten we eens in
het verleden duiken.
Op 1 juli 1863 trad de Wet op het
Middelbaar Onderwijs van Thor-
becke in werking. Aan alle ge
meentebesturen werd een brief ge
stuurd met het verzoek een hogere
burgerschool op te richten. Deden
ze dat niet, dan zou het Rijk het
doen. Zeven gemeenten, waaron
der Leiden, reageerden snel en zeg
den toe aan de oprichting van deze
nieuwe vorm van onderwijs te wil
len meewerken. Op 15 september
1864 besloot de gemeenteraad een
hbs met een vijfjarige cursus te
openen.
Alleen jongens
Deze cursus werd aanvankelijk
alleen opengesteld voor jongens,
pas in 1889 werden ook meisjes
toegelaten. Nadat de gemeente
raad op 21 juli 1864 dr. E. de Loos
tot directeur had benoemd, wer
den op 27 en 28 september de toela
tingsexamens afgenomen. Dertig
leerlingen meldden zich, hoofdza
kelijk voor de lagere klassen, aan.
Voor de vijfde klas waren geen
kandidaten en enkelen die zich
voor de vierde klas hadden opge
geven, konden niet worden toege
laten. De lessen begonnen op 4 ok
tober 1864.
te wijzen, en dit is voorzeker een
hoogst gelukkig verschijnsel, dat
zeer vele leerlingen onzer school
het eindexamen niet met het oog
op een bepaald vak hebben afge
legd, maar het diploma wenschten
te bezitten, öf tot aanbeveling in de
maatschappij, öf om een bewijs te
geven, dat zij de algemene ontwik
keling door het verwerven van het
diploma erkend, op den nodigen
prijs stellen".
Resultaten
Interessant is ook in die begin
tijd te bekijken welke resultaten de
leerlingen behaalden, althans hoe
men tegen hun studieresultaten
aankeek. Dr. D.J. Steyn Parvé
geeft hierover in 'Een en ander
over de Hoogere Burgerscholen'
nuttige informatie: "Over de uit
slag der examens kan men soms
moeilijk een oordeel vellen. Som
mige scholen hebben slechts twee
a drie candidaten per jaar geleverd,
terwijl er ook scholen waren die
geen enkele leerling in de vijfde
klas hadden". Leiden stak in dit
opzicht zeer gunstig af bij vele an
dere scholen. Zij leverde in de eer
ste tien jaar dat er eindexamens
werden gehouden in totaal 70 ge
slaagden af bij een aanmelding van
79 kandidaten.
In de lange geschiedenis van de
Leidsche HBS is een aantal pleis
terplaatsen nog tastbaar aanwezig
in de vorm van boekjes die ter gele
genheid van diverse lustra werden
uitgegeven.
Op 13 september 1915, na meer
dan vijftig jaar, werd een nieuw ge
bouw aan de Burggravenlaan op
plechtige wijze in gebruik geno
men. In 1922 werd de naam "Hoo
gere Burgerschool voor jongens"
gewijzigd in Hogere Burgerschool
met vijfjarige cursus, zodat vanaf
die datum meisjes geen afzonder
lijke vergunning meer nodig had
den om tot de lessen te worden toe
gelaten. Op 14 juli 1924 besloot de
gemeenteraad tot oprichting van
een economische afdeling aan de
school, die later werd aangeduid
met de naam hbs-a.
Rembrandt
De naam Rembrandt duikt voor
het eerst op als in 1957 de school
wordt omgevormd tot een lyceum.
Dat wil zeggen dat de school nu
ook een gymnasium-afdeling
kreeg.
In de jaren zestig, vooral na de
LEIDEN - Het Verenigd Actie-
Overleg Laagste Inkomens (VAO-
LI) heeft het college van burge
meester en wethouders om een
éénmalige subisidie van duizend
gulden gevraagd voor de organisa
tie van een openbare hoorzitting
op 17 oktober.
Volgens het VAOLI. dat voor het
eerst van zich liet horen toen het de
Burcht bezette, past een dergelijke
hoorzitting over de herziening van
het sociale zekerheidsstelsel in het
gemeentelijke beleid om cliënten
organisaties zoveel mogelijk te be
trekken bij de maatregelen ten
aanzien van de laagste inkomens.
Voor de hoorzitting wil het VAO
LI alle politieke partijen uitnodi
gen. Volgens de organisatie zou de
gemeente de pot 'Initiatieven uit
de burgerij' voor de subsidie kun
nen aanspreken.
Het eerste schoolgebouw was
dat van Mathesis Scientiarium Ge-
nitrix op de Pieterskerkgracht. Het
lesrooster was samengesteld voor
vijf klassen, daar de mogelijkheid
bestond dat zich in de loop van de
cursus nog nieuwe leerlingen voor
de hogere klassen zouden aanmel
den.
Het totaal aantal leerlingen dat
deze nieuwe soort onderwijs be
zocht was niet bijster groot. In to
taal bedroeg hun aantal, verdeeld
over 53 scholen in Nederland, 4144.
Het gemiddelde aantal leerlingen
bedroeg 78 per school, waarbij
moet worden bedacht dat niet alle
leerlingen alle vakken volgden.
Het einddiploma gaf niet automa
tisch toegang tot de vervolgoplei
ding aan de universiteit of militaire
academie. Hiervoor moest de aan
staande student eerst een toela
tingsexamen afleggen. Velen be
reidden zich al op de hbs voor op
dit toelatingsexamen en volgden
slechts de daartoe benodigde vak
ken.
Dat dit in de ogen van de toen
malige directeur van de Leidsche
HBS geen ideale situatie was,
blijkt uit zijn inleiding tot "Eenige
mededelingen over de Hoogere
Burgerschool te Leiden van hare
oprichting in 1864 tot Juni 1877":
"Niet overbodig is het echter er op
De eerste directeur van de Eerste Leidsche HBS, dr. E. de Loos.
(foto naar portret door Jan Toorop)
De restanten van de voormalige Citin-fabriek aan het Levendaal.
LEIDEN - Dezer dagen wordt in sneltreinvaart weer een voormalig fa
brieksgebouw, aan de rand van de Leidse binnenstad, met de grond ge
lijk gemaakt.
Na de fabrieken van Clos en Leembruggen (aan de Langegracht en
Ververstraat), die al eerder dit jaar onder de slopershamer vielen, is nu de
beurt aan het voormalige Citin-complex aan het Levéndaal. Het wit ge
schilderde fabrieksgebouw, in de buurt van de Plantage, dat al enkele
jaren leeg staat. De laatste gebruiker, de firma Citin (een bedrijf in chemi
sche produkten), verliet het pand in 1979. In vroeger jaren is geruime tijd
een vleesfabriek in het complex gevestigd geweest.
Het fabrieksgebouw werd in 1978, samen met de zeepfabriek van San
ders (ook aan het Levendaal), aangekocht door project-ontwikkelaar
Bakker uit Nieuw-Vennep. Bakker verkocht beide complexen later door
aan de gemeente. De Leiderdorpse bouwondernemer Noorlander heeft
het Sandersterrein vervolgens van de gemeente in erfpacht gekregen met
de bedoeling op die plek een parkeergarage te bouwen. De eerste paal
voor deze garage zal vermoedelijk nog dit jaar de grond in gaan.
Op het terrein van de voormalige Citinfabriek wil de gemeente veertien
woningwetwoningen laten bouwen. Het architectenbureau Gradus-Kam-
steeg uit Warmond heeft reeds een plan voor het terrein ontwikkeld. Met
de bouw van de woningen zal zo snel mogelijk na ae sloopwerkzaamhe-
(foto Holvast) den worden begonnen.
