r-
Holger Czukay: 'Humor ist die ganze Message'
Het onafwendbare noodlot
TV-rubriek
D W A N fi-B U
Belastingbetaler 114.566.20.58 en particulier symfoniecomponist
Gouden
Leeuw
voor Poolse
filmregisseur
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1984
KUNST
PAGINA 33
Het is een wat onaangename
plicht die ik meen te moeten ver
vullen, maar die beroemde serie,
„Dr. Faustus", van de beroemd
ste Hongaarse filmregisseur
Miklós Jancso, die dan ook door
de VPRO wordt uitgezonden, dat
is dus niks. Nou ja, niks, het is
natuurlijk wel wat: mooifilmerij,
interessantdoenerij, vaag gedoe.
En dat over een onderwerp (de
oppositie in Hongarije, de onvre
de onder de mensen), waarover
de laatste jaren een paar heel ver
rassende, openhartige, uitermate
„directe" films zijn gemaakt die
niet alleen door Hongaarse regis
seurs met Hongaarse acteurs ge
maakt werden, maar ook in Hon
garije konden worden vertoond.
„Dr. Faustus" is totaal anders, -
omdat Miklós Jancso nu een
maal een bijzondere regisseur is,
een man met een eigen aanpak.
Akkoord. Maar ik kan er niet te
gen. Eindeloze monologen, min
of meer nagespeeld in beeld,
waarbij een acteur of een actrice
soms ook zelf iets mag zeggen. Je
kijkt ernaar met grote onbewo
genheid, en dat ben ik van me
zelf niet gewend als het om het
leven in een Oostblokland gaat!
Wat wil ik dan? Het gewone
huis-, tuin- en keuken-televisie
spel, waarin iedereen normaal
praat en doet en de „kunst" verre
te zoeken is? Hill Street Blues?
Ja graag! Maar wat dacht u an
ders van „Veertig dagen hechte
nis" in de NCRV-serie „De over
winnaars", met Martin Sheen en
door
Nico Scheepmaker
zijn zoon Emilio Estevez in de rol
van vader en zoon? Onderwerp:
kleine oorzaken, grote gevolgen.
Maar die gevolgen kwamen zo
onafwendbaar, die kregen een zo
wurgende greep op me (alles
ging net mis en werd van kwaad
tot erger), dat ik er na een uurtje
even ben uitgestapt. Er zijn van
die films waar je met steeds stij
gende verontrustingnaar zit te
kijken, en waarvan je je dan op
een gegeven moment afvraagt of
je nog voor je plezier zit te kijken
of voor je verdriet. Maar het was
toch een uitstekende film? Jaze
ker, maar daarom juist werd het
steeds onverdraaglijker. Soms is
de onafwendbaarheid van het
noodlot zo sterk, dat je er ver
standiger aan doet even een
luchtje te gaan scheppen en zo'n
film te ontvluchten...
Dat was nu, binnen twee da
gen, het verschil tussen „Dr.
Faustus" en „Veertig dagen
hechtenis" - het eerste, van het
grotere kwaad, laatje onberoerd,
en het tweede, van het kleinere
De documentaire „We zijn ge
lukkig, maar de prijs was hoog"
van Hans Koekoek en Henny
Aurich over een gezin met drie
kinderen waarvan er twee door
uiteenlopende redenen op zeer
jeugdige leeftijd spastisch wer
den, was ook zo'n werkstuk dat
je niet onberoerd liet, - om het
eufemistisch uit te drukken. De
onafwendbaarheid van het nood
lot hadden de ouders en de kin
deren echter al achter de rug, dat
was het verschil met die film
over de veertig dagen hechtenis
van die jongen. Het besef dat
hun beide dochters nooit een
ook maar enigszins normaal le
ven zouden kunnen leiden (dat
een van hen zelfs nooit zonder
hulp naar de wc zou kunnen),
greep hen weliswaar nog dik
wijls bij de keel), maar ze hadden
ook geleerd bij de dag te leven en
omdat er nu toch ook zoveel
vreugde van en met hun kinde
ren te beleven viel troostten zij
zich met de gedachte dat dit ook
in de toekomst, als zij groter wer
den en volwassen zouden wor
den, zowel voor henzelf als de
kinderen nog steeds het geval
zou kunnen zijn. Je zat, hoe zal ik
het zeggen, niet naar een neer
waartse, maar naar een opwaart
se spiraal te kijken, en dat verge
makkelijkte het kijken aanzien
lijk. Ik vroeg me wel af of de mi
nister die verantwoordelijk is
voor de steun aan zulke gezinnen
de tijd heeft kunnen vinden om
ernaar te kijken. Hoe gaat zoiets?
Wordt het ministerie verwittigd
dat er een documentaire zal wor
den uitgezonden op die en die
dag, en op dat en dat uur, die
voor de beeldvorming van de mi
nister belangrijk kan zijn? Of is
er misschien een videocassette
naar de minister gestuurd met
het verzoek de documentaire in
een verloren uurtje even af te
draaien en te bekijken? De moe
der liet zich nogal bitter uit over
de bezuinigingen die van rege
ringswege ook de zwaarst gehan
dicapten treffen. „Voor ons zijn
het volwaardige kinderen, maar
dat zijn het voor de regering
blijkbaar niet", zei ze ongeveer.
Gelukkig vinden de beide ou
ders veel kracht in hun geloof,
zoals ze zeiden, zonder dat duide-
liik werd welk geloof dat was.
Ruw geschat denk ik echter dat
hun geloof wel vertegenwoor
digd zal zijn in deze regering, zo
dat verwacht mag worden dat de
boodschap daarom bij de betrok
ken minister binnenkomt en van
enige invloed zal zijn op het te
i beleid...
„Éeergeëerde heren. Als particulier symfo
niecomponist houd ik mij momenteel bezig
met de volksliederen van dwergstaten. He
laas kon ik nergens de hand leggen op het
volkslied van de Vrijstaat Beieren. Zou U zo
vriendelijk willen zijn mij mee te delen op
welke wijze en waar ik daarover informatie
kan verkrijgen? Desnoods zou het mij ook
schikken als U het lied voor zou willen zin-
gen en opnemen op de bijgevoegde lege cas
sette. Ik dank U bij voorbaat hartelijk en met
de meeste hoogachting"
Holger Czukay (geboren 24 maart 193& in
Dantzig) is een leerling van Karl-Heinz
Stockhausen. Zijn muzikale activiteiten
blinken uit door een vrijwel volstrekt ont
breken van conventies. In 1969 richtte hij de
Duitse groep Can op, waarin hij eerst bas, la
ter radio speelde. Can is nimmer doorgebro
ken bij het grote publiek, maar heeft blij
vend grote invloed uitgeoefend op zowel de
moderne gecomponeerde muziek als de ei
gentijdse (pop)muziek. Na het overlijden van
Can in 1975 bleef Czukay samenwerken met
Conny Plank en Jaki Liebezeit, met wie hij
een produktieteam vormt. Holger opereert
bovendien als mentor voor de Engelse band
leider Jah Wobble.
Als een eigentijdse kluizenaar woont Hol
ger Czukay in het hartje van Keulen. Zijn
huiskamer staat vol met wereldontvangers
en microgolfapparatuur. Hij heeft zich de
laatste jaren ontwikkeld tot een meester van
de cut-up-techniek, zowel in geluid als met
beeld. Toevallig opgenomen geluidsflarden
combineert hij tot zeer interessante collages,
die inmiddels op drie soloalbums zijn ver
schenen. Zijn laatste plaat heet Der Osten ist
Rot - The East is Red, en bevat onder meer
een parodie op het gelijknamige revolutio
naire Chinese volkslied. In Czukay's versie is
de oorspronkelijke, symfonische mars ver
rijkt met Afrikaans koperwerk en een reg
gaeritme. Holger werkt met dezelfde princi
pes bij het vervaardigen van videoclips. Zijn
filmpje bij het Chinese volkslied bestaat uit
een doortrapte bewerking van een revolutio
naire volksopera uit Peking, waardoor het
lijkt alsof de Chinese boerenbevolking tegen
het eigen volksleger in opstand is gekomen.
Czukay kan het best worden omschreven
als een onophoudelijke stoorzender, een
vriendelijk ogende intrigant die het hele le
ven benadert met kinderlijke openheid. Zijn
brief aan de Beierse Staatskanselarij over
het onvindbare volkslied werd serieus beant
woord: „Zeergee'erde heer. De Beierse
Staatskanselarij wil U bedanken voor de in
teresse die U heeft getoond voor ons volks
lied. Ze is echter geraakt dat U Beieren blijk
baar voor een dwergstaat aanziet. Met een
grondgebied van 78.000 vierkante kilometer
en 11 miljoen inwoners kan men toch waar
lijk niet van een dwergstaat spreken".
De moraal? Holger: „Ik heb alleen maar ge
schreven: ik interesseer me voor de volkslie
deren van dwergstaten. Wie de schoen
past...."
In januari 1974 werd de toen 33-jarige André de
Jong tot waarnemend directeur van de Groenoord-
hallen benoemd. Twee jaar later, toen zijn voorgan
ger Daey Ouwens definitief werd ontslagen, kwam
dat wa<rrnemend te vervallen. Verschaft in die
functie tijdelijk onderdak aan herrieschoppers als
biggen, vaarzen, popgroepen en auto-shows. Noemt
zich 'een echte Leidse Glipper' en kampt met een
nog immer onafgemaakte studie economie.
Geen wonder, want leiding geven aan de
GmpnnnrHhnl or Hp Stadsgehoorzal, dat lukt niet in
veertig uur per week. Vandaar dat er ook voor tele
visie weinig tijd over blijft. Toch aarzelde De Jong
geen moment, toen hem werd gevraagd zich voor
een week in de 'Dwangbuis' te hijsen. Al zou dat
vooral in de uurtjes rond middernacht worden. En
dan vooral sport en, zoals hij het zelf noemt "licht
verstrooiende progrdmma's op buitenlandse zen
ders". Al mist hij veel programma's, aan een video
denkt hij niet: "Dan zou ik helemaal niet meer aan
spreekbaar zijn".
Eigenlijk had men mij niet moe
ten vragen om een week lang al
of niet gedwongen naar de beeld
buis te staren. Immers de maan
den september en oktober zijn
de drukste maanden in het jaar
programma van de Groenoord-
hallen en geven mij weinig tijd
om languit op de bank, mijn fa
voriete tv-houding, ontspannen
en zorgeloos naar de diverse zen
ders te kijken. Maar toch, ik kan
nou eenmaal moeilijk nee zeggen
en heb daarom gepoogd wat tv-
beelden in mij op te nemen.
Vrijdagavond, daar was geen
speld tussen te krijgen heb ik
met een schuin oog naar de clips
gekeken. Het is nu eenmaal zo in
huize De Jong, dat de dochters
het voor het zeggen hebben tot
20.00 uur. Ik moet zeggen, dat
het vooral voor kinderen een bij
zonder leuk programma is.
Daarna hebben wij eendrachtig
gekeken naar de AVRO Stadion
Motor Cross. Beroepsmatig kijk
ik dan altijd naar het aantal toe
schouwers, het aantal strekken
de meters reclame en moet nu
concluderen dat dit programma
dik geld kost. Zoveel tv-reclame
vooraf en dan nog maar 15.000
toeschouwers. Iets meer dan bij
het concert van Queen over goed
één week in de Groenoordhallen.
Na één manche was voor ons het
kijkgenot eraf en werd overge
schakeld naar Nederland 1. Dag
boek van een Herdershond; blijft
leuk. Brandpunt; ach daar hoor
je nog eens wat. Maar dan, Hotel
op Stelten met mijn favoriete ac
teur John Cleese. In één woord
zalig, hoewel het een herhaling
betrof.
Zaterdag viel volledig af. Een
reünie van klas A5 HBS van het
Bonaventura was daar een geldi
ge reden voor (daar kan geen tv-
programma tegenop). Bijzonder
leuk om na 23 jaar je klasgenoten
weer eens terug te zien. Niemand
had kunnen denken dat ik ooit
nog eens in het vee zou terecht
komen.
Op zondag heb ik naar alle sport
programma's gekeken, die er
maar te vinden waren. Met in het
achterhoofd, dat op de komende
drie zondagen daar niets van te
recht zal komen i.v.m. Leidato en
Beestenspul, heb ik er intens van
genoten.
De ene Hollander na de andere
zien afstappen bij het wielren
nen, was een zure zaak. Maar
toen twee ronden voor het einde
onze eigen Jopie in de kopgroep
opdook, werd de lange middag-
zit alsnog goed gemaakt. Karak
ter en doorzettingsvermogen, dat
spreekt mij wel aan. 's Avonds
na sport op Duitsland, Neder
land en België genoten van het
uitzonderlijk theatertalent Tine
ke Schouten. Het oude vrouwtje
en de parodie op een aantal colle
ga's waren zeer goed getroffen.
De dag besloten met het kijken
naar een slappe aflevering van
Todays F.B.I.
Maandagavond voor achten ge
keken naar de KRO Play Back
Show. Hennie Huisman, twee
jaar terug nog presentator van de
Miss-verkiezing op de Leidato,
nu het gezicht van de KRO. Som
mige personen maken dus nog
promotie. Uitstekende vorm van
entertainment, vooral ook door
de Michael Jackson-creatie.
Daarna vergaderen met het
schoolbestuur van Zoeterwoude.
Dinsdagavond weinig gezien,
vanweg de opbouw van de Lei
dato. Alleen laat op de avond een
stukje Landleven. Ja, daar moet
je van houden. Ik niet dus.
Woensdag was een bijzondere
dag voor mij. Geen tv, wel de he
le dag werken en tegelijkertijd
één jaar ouder worden. Ca
deautjes krijgen blijf ik altijd al
tijd leuk vinden.
Donderdag, het wordt ééntonig.
Even thuis geweest 's avonds.
Met de kinderen koffie gedron
ken en het overgebleven gebak
genuttigd. Uiteraard weer een af
levering van Chips gezien. De
rest van de avond besteed aan
Leidato, Beestenspul, Indoor
Leiden, een speech voor een con
gres in Engeland en het schrij
ven van dit verhaal.
U zult begrijpen, dat men de se
ries op de tv voor mij beter kan
schrappen.
ANDRÉ DE JONG
KEULEN (GPD) - Loodzware
duchten hangen boven Keulen.
Het is weer van het type dat je
automatisch mistroostig stemt.
Examen-weer, politiefuik-weer,
fiscus-weer. De belastingplichti
ge nr. 114.566.20.58 een kleine,
kalende man met wild uitstaand
Einstein-haar - komt twee mi
nuten voor twaalf en buiten
adem het belastingkantoor in
Keulen binnenstormen. Hij rent
rechtstreeks naar het bureau van
zijn consulente. Hij deelt haar
mee zeer bezorgd te zijn en last te
hebben van een onrustig gewe
ten. Is alles nog wel in orde met
zijn belastingaangifte? Het is een
van de optredens waarmee Hol
ger Czukay letterlijk naam heeft
gemaakt bij de Duitse belastin
gen. Czukay is geen nummer
meer.
Het was niet de eerste weder
zijdse kennismaking. De belas
tingen legden 114.566.20.58 enige
jaren terug een boete op wegens
het niet tijdig indienen van de
verplichte belastingaangifte.
Holger: „Daarop schreef ik een
brief. Liebe Frau Finanzamt! Uw
strafaanslag van die en die da
tum heeft me diep getroffen.
Daar ik als particulier symfonie
componist echter geen onder
steuning van de staat krijg, wil ik
U vragen mij een andere boete
op te leggen en akkoord te gaan
met mijn verzoek om een kaars
te mogen branden voor de
Maagd Maria in de Herr Jesu Kir-
che in Keulen. Verder zal ik tien
Ave Maria's bidden en vraag ik
van U een aflaat. In de hoop dat
ik hiermee de aangelegenheid
heb afgehandeld, teken ik met
vriendelijke groeten".
Enkele dagen later zweeft er
een schrijven van de fiscus door
de brievenbus. Holger: „Eerst
wordt er een hoop paragrafen op
gesomd. Maar aan het eind van
de brief staat dat op grond van
mijn buitengewone verzoek be
sloten is mij mijn belastingboete
kwijt te schelden. En daar blijft
het niet bij. Namelijk van nu af
geniet ik het voorrecht mijn be
lastingen elke keer een maand la
ter te mogen betalen. Nu zeg ik:
je hoeft niet iedere keer oorlog te
voeren met de overheid. Je moet
alleen de juiste brieven schrij-
Wie is die kleine man die met
het onduitse temperament van
een Woody Allen te hoop loopt
tegen elke vorm van absolutis
me? Holger Czukay is een onge
bruikelijke artiest, die zich niet
beperkt tot een terrein. Naast ge
luiden en beelden is het leven
zelf zijn werkterrein. Zijn glan
zend bruine ogen en volle snor
verraden een levenslust die meer
dan wat dan ook bepalend is
voor zijn handelen. Ze' komen
vol in beeld in een andere video
die hij zelf vervaardigde. Zijn ge
zicht met die grove trekken zit in
de clip van Cool in the Pool zo
close voor de camera, dat het
lijkt alsof hij via het beeldscherm
de huiskamer probeert in te glu
ren. Vooral in Japan zijn ze gek
van dit soort simpele staaltjes
eenmanshuisvlijt. Want hoezeer
Czukay's acts ook het stempel
van de kleinkunst dragen, de we
reld is zijn toneel.
door
John Oomkes
Spreekt er eigenlijk wel er
gens iets typisch Duits uit je
werk?
Holger: „Als je naar Der Osten
ist Rot kijkt, dan heeft het een
Duits element. Dat symfonische
aan het stuk is heel Duits. Zoiets
kan alleen een Duitser maken.
Juist omdat er in een symfonie
een formele structuur zit. Zoiets
komt zelden voor in de popmu
ziek. Pop heeft zelden een dyna
mische of dramatische vorm. Bij
een symfonie gun je de melodie
de vrijheid van een stromende
beweging. Daar heb je de ene zin
na de andere. Daar worden de
vormen een voor een ontwik
keld. In de rockmuziek is vaak
alles gebaserd op een riff en die
moet dan ook heel goed zijn om
de rest te kunnen dragen. Bij een
symfonie is juist de vorm het be
langrijkste".
Maar je hebt toch ook wel
Fransen gehad die een goede
symfonie konden schrijven? Ber
lioz bijvoorbeeld.
Holger: „Maar die hebben
nooit de strengheid van de Duit
sers bezeten. Berlioz hield ervan
te experimenteren. Maar Beetho
ven bijvoorbeeld kun je elke
noot beredeneren. Is alles geba
serd op logica. Bach houdt ook
van die logische ordening, hoe
wel het desondanks bij hen nooit
een formule wordt die wordt af
gedraaid. Het is wel meer dan
dat".
Is dat symfonische element
het enige Duitse kenmerk van je
werk?
Holger: „Het is wel het opval
lendste. Als je bijvoorbeeld ziet
hoe ik een radio gebruik en van
radiogeluiden een wezenlijk dra
gend onderdeel van mijn muziek
maak en niet als een effect ge
bruik, dan zou ik zeggen dat
daarachter ook weer een symfo
Holger Czuka: tien Ave Maria
nisch idee steekt". Hij knipt zijn
vingers, zakt in zichzelf weg in
een moment van zelfbespiege
ling. Czukay vraagt zich hardop
af: „Wat heb ik nog te verkopen.
Ik heb platen te koop en dat is op
zich belangrijk. Maar in de grond
van de zaak heb ik niets te verko
pen, behalve muziek". Zich weer
tot de interviewer richtend: „Be
grijp je? Er bestaat geen bijzon
dere boodschap waarvoor ik zo
veel mogelijk mensen achter me
moet verenigen. Ik heb geen
kant-en-klaar programma".
Maar uit je werk spreekt wel
een creatief idee.
Holger: „Dat wèl. Ik heb ook
humor aan te bieden. Ook dat...
Maar tegenwoordig... Der Humor
ist die ganze Message. En de mu
ziek, maar die is me altijd al het
liefste geweest. Soms laten de
woorden me in de steek, maar
muzikaal heb ik nooit problemen
gekend om mezelf uit te druk
ken. Je kan van mijn part ook
zingen wat je wilt. Teksten spe
len niet zo'n belangrijke rol; het
maakt mij althans niets uit. Ik
hoor altijd alleen hoe het klinkt.
- Is dat een volstrekt persoon
lijke zaak, dat kiezen voor be
paalde geluiden?
Holger: „Je kiest ze niet alleen,
je vindt ze ook. Czukay betekent
zoeken. Ik vind dat die naam
goed bij me past. Jaki Liebezeit,
met wie ik veel opnamen maakt,
zegt wel eens over mijn basspel,
als ik weer eens veel teveel noten
speel: Ook als je Czukay heet
moet je vinden. Bepaal je maar
eens tot één noot en hou het daar
eens even op. Heb daar maar
eens vertrouwen in. Zonder hem
was ik misschien niet zover ge
komen. Op het conservatorium
word je wat dat betreft verpest".
Je steekt vaak de draak met
de typisch Duitse pathetiek. Je
maakt dan wel een symfonie,
maar je maakt daar wel een pa
rodie op. Zo'n belastingdienst
neem je ook niet ernstig.
Holger: „Ja, zonder twijfel.
Nou komen we eigenlijk op het
thema. De Chinezen zijn ook pa
thetisch, onwaarschijnlijk pathe
tisch. Dat zie je aan die video
waarin gebruik is gemaakt van
die volksopera. Pathos verandert
vaak ongewild in humor, zeker
als jij degene bent die de zaken
koel in zich opneemt. Als jij
nuchter blijft, verandert de pa
thetiek van de ander in het te
gendeel. Die Chinezen sind dafur
bekannt dat Sie kein Humor ha-
ben. Vooral hun politici hebben
daar geen gevoel voor".
Holger: „Nee... nee. De Duit
sers hebben wel humor, maar het
is misschien niet zo'n exportarti
kel geworden als bij de Engelse
of Amerikaanse humor.Maar ik
zou niet willen zeggen dat de
Duitsers humorloos zijn. Ik kan
er zelf wel eens aan twijfelen,
maar we hebben fantastische ko
mieken gehad. Ik denk bijvoor
beeld aan Heinz Erhart, zijn hu
mor heeft zoveel niveau dat je
kon zeggen dat hij de Duitse W.
C. Fields was. Dat vermogen om
met absurditeit als wapen ieder
een te kunnen raken, hou ik voor
de grootste kwlaiteit als het om
humor gaat. Absurditeit is het
produkt van een onschuldig, kin
derlijk hart en is niet gebaseerd
op een intellectuele gedachte".
- Zoals bijvoorbeeld bij veel
Engelse humor het geval is.
Holger: „Ja, de Engelsen heb
ben dat sterk, maar wij hadden
dat ook in de sfeer van het caba
ret. Humor met een fijne korrel.
Als cabaretier heb je meestal de
neiging om je wat links op te stel
len - je moet je kunnen afzetten
tegen het tegendeel van jezelf.
Voordat de sociaal-democraten
in Duitsland aan de macht kwa
men, was het cabaret tamelijk
sterk. Juist omdat de balans
klopte. Vanaf het moment waar
op de SPD van de regering deel
ging uitmaken, werd het cabaret
zwak. Het had dezelfde pool. Je
kunt niet polariseren ten opzich
te van je eigen pool".
- Is dat zo?
Holger: „...Het is moeilijk, dat
staat vast. Je kunt je standpunt
moeilijk wijzigen. Je kan het al
leen als je je ongebonden opstelt
- ik ben een a-politiek mens. Als
je dan tv-beelden van politici
voorgeschoteld krijgt, ben je veel
sneller in staat daar de absuriteit
van in te zien. Je ziet in het jour
naal mevrouw Thatcher aanko
men op de Falkland-eilanden. Ze
stapt op een kanon af en lost een
schot. En houdt daarbij haar
oren dicht".
- En ze trekt dan zo'n gezicht.
Holger: „Precies. I think it
went off, zegt ze. Dan vraag ik
me af waar het schot heengegaan
is. En dan heb je al de komiek, de
humor. Als je naar alle kanten
klappen kunt uitdelen, dan ben
je niet politiek gebonden. Dan
heb je eigenlijk een nul, bij elek
triciteit zeggen we dan datje aar
de hebt. Dan kun je naar alle
kanten stroomstoten uitdelen. Ik
zie politici eigenlijk telkens meer
als absurditeiten. Om eerlijk te
zijn mag ik geen enkele politicus.
Ik vind ze uiterst verdacht. Ik
denk dat politici mensen gebrui
ken als onderpand. Ze voelen
zich door ons gekozen en in hun
functie bevestigd, maar daarna
zijn we pand. Zo is het altijd ge
weest, ook tijdens de oorlog. Ei
genlijk zijn de mensen zelf niet
in staat om oorlog te voeren, als
jc je realiseert wat een oorlog in
houdt. Goed, we zijn in staat om
elkaar een blauw oog te slaan,
maar we gaan elkaar niet met
grote atoomwapens te lijf. Dat
doen alleen politici. Die gebrui
ken de bevolking als onderpand.
Als jij bij mij een miljoen om
brengt, dood ik er van jou 1,2
mihoen".
„Het is me opgevallen hoe ge
bruiken het meest gebruikte
woord is geworden. Zelfs musici
nemen het in hun mond. Ze ge
bruiken een synthesizer. Alles is
te koop, alles is te benutten. Ge
nialiteit telt niet meer. Het ver
nietigt zichzelf wel. Ik wilde dat
alles zichzelf zo gemakkelijk
overbodig maakte als snel verlo
pende muziektrends".
- Stem je nog?
Holger: „Nee. Ik heb onlangs
een brief geschreven omdat ik
vijf Mark terug wilde hebben die
hoofdelijk was omgeslagen om
dat de verkiezingen duurder wa
ren geweest dan voorzien. Ze
moeten me die vijf Mark terugge
ven; ik wil niet eens stemmen. Ik
heb je net dat verhaal verteld van
die Beierse brief. Ik ben dol op
dat soort dingen. Zoiets met de
belastingen. Voor hen ben ik
geen nummer meer. Met Kerst
stuur ik ze een prentbriefkaart
met een hond erop. Een vrolijke
kerst en een gezegend nieuwjaar
wenst U uw belastingbetaler, nr.
114.566.20.58. Dat zoeken ze di
rect op. Daar heb je hèm weer.
Zo krijg je weer indentiteit. Je
kunt altijd met ze praten, omdat
ze lol beleefd hebben aan je
kerstkaart. Je ziet, het is verba
zingwekkend. Wie kan het zich
permitteren de belasting een
maand later te betalen? Ik wist
niet eens dat dat kon".
VENETIË (AP) De Poolse regis
seur Krzysztof Anussi heeft op het
filmfetival van Venetië de Gouden
Leeuw gewonnen met zijn produk-
tie 'het jaar van de stille tv'. De
film, die uit 25 inzendingen werd
gekozen, gaat over de tragische ge
schiedenis van een Poolse vrouw
en een Amerikaanse officier aan
het einde van de Tweede Wereld
oorlog. De nu in West-Duitsland
wonende Krzystof regisseerde eer
der een film over het leven van
paus Johannes Paulus II 'Man uit
een ver land'.
