Geweld op straat
flink toegenomen
StGGdS
Mare: minister
moet gegevens
openbaar maken
Universiteit nauw betrokken
bij herdenking in Franeker
5Leiden toch relatief veilig
Rook uit auto
wordt dieven
noodlottig
Mishandeling
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1984
Over doelmatigheid instituten
LEIDEN - Het aantal mishandelingen in Leiden is in de eerste vijf maanden van dit jaar
vergeleken met voorgaande jaren fors gestegen. Toch blijft Leiden een relatief veilige
stad, meent hoofdinspecteur N.J. van Ooik, plaatsvervangend chef van de uniformdienst.
Berichten uit deze krant van de afgelopen maanden. Advies t
politie: stevig doorfietsen en hoofdroutes kiezen.
De hoofdinspecteur: "Cijfermatig
gezien en gezien onze eigen erva
ringen hebben we het gevoel dat
het heel erg meevalt. Maar daar
mee wil ik de mensen die het mee
gemaakt hebben niet tegen de
schenen schoppen. Want zij heb
ben er vaak nog heel lang last van".
"Je hebt een heel strijdig beeld",
gaat Van Ooik verder. "Je hoort
heel vaak dat mensen worden las
tiggevallen of bedreigd. En tegelij
kertijd zie je dat een heleboel men
sen veilig naar huis gaan. Verklaar
dat maar eens. Hoe is het mogelijk
dat je zoveel meisjes van zeventien
of achttien jaar 's nachts in hun up
pie of met een vriendin naar huis
fietsen, terwijl het zo'n onveilige
stad zou zijn".
door
Henny van Egmond
"Het is een probleem, met name
omdat het met gevoelens te maken
heeft", erkent hij. "En omdat het
met gevoelens te maken heeft, is
het zo moeilijk te tackelen. Als je
een kruispunt hebt waar veertig
ongevallen gebeuren dan zet je
daar verkeerslichten neer. Maar dit
heeft niets te maken met concrete
feiten, maar met die gevoelens. Die
gevoelens moetje dan ook bestrij
den".
De Leidse gemeentepolitie pro
beert die onveiligheidgevoelens te
bestrijden door meer op straat te
zijn in avonduren en 's nachts in
het weekeinde, want dan hebben
vrijwel alle mishandelingen en
openlijke geweldplegingen plaats.
Voor de goede orde: over mishan
deling wordt gesproken als de da
der alleen is, bij openlijke geweld
plegingen zijn er meer daders.
Veilig gevoel
Sinds 1 januari is de surveillance
in de binnenstad bijna verdubbeld.
Waren er tot die tijd tien agenten
tussen zeven uur 's avonds en drie
uur 's nachts op de weg, nu zijn dat
er achttien. Nieuw is ook dat er lo
pend en fietsend in uniform en in
burger wordt gesurveilleerd. "Het
in uniform surveilleren heeft tot
doel de veiligheid op straat te ver
groten en de mensen ook het ge
voel te geven dat het veilig is. Je
ziet ook vaak dat mensen met ons
meelopen", vertelt Van Ooik, die
zelf ook lopend 's nachts de stad in
gaat.
"Het in burger op straat zijn
heeft als doel de pakkans te vergro
ten. Het probleem van het lopend
en fietsend surveilleren is wel dat
je actieradius kleiner wordt. Laatst
hadden we zo'n geval: we liepen op
de Haarlemmerstraat en hoorden
dat er op de Apothekersdijk meis
jes lastig werden gevallen. Met de
auto ben je er dan zo", zegt de
hoofdinspecteur. Politie in auto is
ook vaker aanwezig op de wegen
die naar de buitenwijken lopen, zo
als de Lage Rijndijk. Ook op die
wegen worden mensen wel eens
mishandeld.
Van Ooik blijft er echter op ha
meren dat het aantal mishandelin
gen niet zo hoog is. En vaak kun
nen mensen ook voorkomen dat ze
mishandeld worden. Het belang
rijkste is vooral geen aanleiding te
geven, stevig door te fietsen (het
liefst niet alleen) en hoofdwegen te
kiezen. "De busroutes, die zijn
breed en goed verlicht. Daar komt
ook het meeste verkeer. Daar is het
dan ook veiliger", aldus politie-
voorlichter Langedoen.
Direct melden
Behalve het bovenstaande ad
vies vinden de twee politiemensen
het erg belangrijk dat mishandelin
gen direct worden gemeld. "Alle
incidenten moeten zo snel moge
lijk worden doorgegeven, want de
pakkans is vele malen hoger als we
het heet van de naald weten. Dus
gelijk bellen. Dat is van wezenlijk
belang. En we zijn natuurlijk erg
dankbaar voor een goed signale
ment", vertelt Langedum.
Van Ooik verhaalt van twee ge
vallen waarin die directe meldin
gen doorslaggevend waren voor
het succes van de politie. In één ge
val gaf een man een woordelijk
verslag door de telefoon, waardoor
de meldkamer de politiewagens
naar de juiste plaats kon dirigeren.
In een ander geval volgde een ge
tuige de daders, nadat hij contact
had gehad met de politie. Ook in
dit geval konden de daders worden
aangehouden.
Direct bellen is dus erg belang
rijk en Van Ooik wijst er boven
dien op dat de opbellers anoniem
kunnen blijven. Soms moeten ze
voor identificatie naar het bureau
komen. Identificatie gebeurt met
behulp van een confrontatiespie
gel, waardoor de verdachten de ge
tuigen niet kunnen zien.
Geweldsexplosie
Soms is er een weekeinde dat er
echt een geweldsexplosie is. Van
Ooik beaamt dat: "Het is zo dat je
in een weekeinde soms een groepje
hebt dat op weg naar huis mensen
mishandelt, willekeurig gekozen
slachtoffers. Dan kun je gewoon
een spoor trekken langs de route
waar ze gelopen hebben. Dan lijkt
zo'n weekeinde heel crimineel,
maar het is maar een klein gedeelte
van de geweldplegingen".
Hij ontkent echter dat er bepaal
de groepen jongeren zijn die con
stant mensen mishandelen. "Je
kunt niet zeggen dat er bendes zijn
die het criminaliteitsbeeld bepa
len. Soms is er wel een groepje ac
tief, jongeren die elkaar toevallig
ontmoet hebben". Veel van de mis
handelingen zijn in feite openlijke
geweldplegingen, oftewel worden
uitgevoerd door groepen. Volgens
Van Ooik komt dat omdat de jon
geren zich in zo'n groep willen be
wijzen. Drankgebruik speelt daar
bij altijd een rol.
Nette mensen
Van Ooik: "Er is een aantal oor
zaken aan te geven. Ten eerste na
tuurlijk het drankgebruik, want
dat is opvallend. De geweldplegin
gen vinden allemaal plaats in het
weekeinde en als je dan iemand in
sluit, ruik je de kegel. De tweede
factor die belangrijk is, is het
groepsgedrag. Als ze hier binnen
komen als groep gebeurt dat met
veel bravour. En dan zie je ze de
volgende morgen zitten bij de re
cherche en dan zijn het weer hele
nette mensen, bijvoorbeeld een
middelbare scholier die in vijf
atheneum zit. Of ze dan spijt heb
ben? Ach, ze kunnen vaak zelf niet
eens verklaren hoe het zover heeft
kunnen komen".
DEN HAAG/LEIDEN Het Leids
Universitair Weekblad 'Mare' heeft
de Raad van State gevraagd minis
ter Deetman (onderwijs) te gelas
ten alsnog met gegevens voor de
dag te komen waaraan hij ontleent
dat sommige wetenschappelijke
instituten met doelmatig werken.
De minister voltrekt op het mo
ment een bezuinigingsoperatie
voor deze gesubsidieerde institu
ten die uiteindelijk in 1987 113 mil
joen gulden besparing moet ople
veren.
Aan de basis van deze operatie,
die overigens niet de universitaire
wetenschappelijke instituten treft,
liggen diverse onderzoekingen en
een eindrapport van een stuur
groep. De minister heeft nooit die
onderzoeken en het eindrapport
van deze stuurgroep openbaar wil
len maken om de op hun doelma
tigheid onderzochte instituten niet
te benadelen met negatieve publi
citeit. Ook vreest de bewindsman
dat ambtenaren die in een en ander
hebben geadviseerd dan met naam
en toenaam bekend zouden raken.
„En dergelijke persoonlijke be
leidsopvattingen van ambtenaren
mogen van de Wet openbaarheid
van Bestuur (WOB, redactie) niet
bekend gemaakt worden", aldus
de vertegenwoordiger van minister
Deetman, gisteren voor de Raad
van State. „Bovendien hebben de
onderzochte instituten de verzeke
ring gekregen dat de door hen ver
strekte gegevens vertrouwelijk
zouden worden behandeld", legde
hij uit.
In de nota van de minister die
aan de Tweede Kamer was gezon
den en waarin hij zijn plannen
heeft ontvouwd, is dan ook alleen
heel globaal aangegeven hoe de be
zuinigingsmaatregel in elkaar
steekt. Verder verwijst de nota
naar de aanbevelingen zoals de
stuurgroep die in het eindrapport
heeft opgenomen.
Controle
Dat is overigens precies een van
de redenen waarom Mare-hoofdre-
dacteur Q. van Koolwijk meer in
formatie heeft gevraagd. Hij voer
de gisteren aan dat bijvoorbeeld
een instituut als TNO na een in dit
verband getroffen bezuiniging
luidkeels de pers informeerde dat
dit zo niet kon. „Maar hoe konden
we zonder de exacte gegevens te
kennen controleren of het juist was
wat het instituut allemaal beweer
de?", zo vroeg hij. Van Koolwijk
bracht verder naar voren dat er bij
de bezuinigingen veel mensen en
veel geld zijn betrokken. Ook zijn
er veel bindingen tussen die insti
tuten en de Leidse universiteit.
Daarom is het volgens hem van be
lang dat een blad als Mare zijn le
zers hierover uitgebreid kan infor
meren.
De voorzitter van de afdeling
rechtspraak van de Raad van State,
mr. P.J. Kapteyn, zei ook niet alle
argumenten voor de geheimhou
ding van de gegevens te begrijpen.
Het komt volgens hem maar al te
vaak voor dat een bewindsman
zich negatief uitlaat over bijvoor
beeld het functioneren van een we
tenschappelijk instituut van een
universiteit. Waarom in dit geval
de vrees bestaat dat het de nu on
derzochte instituten zo zou scha
den, zei hij dan ook niet helder
voor ogen te zien.
Hij doet volgende week dinsdag,
11 september, uitspraak.
GOALBAL - In het kader van het
25-jarig bestaan van gehandicap
tensportvereniging De Sleutels
wordt er zaterdag in het Universi
tair Sportcentrum aan de Wasse-
naarseweg een internationaal goal-
baltoernooi gehouden. Staatsse
cretaris Van der Reyden reikt de
prijzen uit
Openlijke geweldpleging 27 35 62
Diefstal met geweld 29 27 15
Aantal opgeloste zaken 20 22 48
Een overzicht van de mishandelingen in de eerste vijf maanden
van dit jaar vergeleken met dezelfde periode in 1982 en '83. Uit het
staatje blijkt dat het aantal geweldplegingen, oftewel mishande
lingen, duidelijk is gestegen. Het aantal diefstallen, waarbij ge
weld werd gebruikt, is echter fors gedaald. Niet alleen de misdrij
ven stegen, het aantal opgeloste zaken hield gelijke tred.
Onderscheiding
voor directeur
van De Bink
LEIDEN - H. Schoonderwoerd
kreeg gistermiddag in restaurant
Engelbertha Hoeve de ere-medaille
in zilver, verbonden aan de orde
van Oranje Nassau, opgespeld in
verband met het bereiken van de
pensioen-gerechtigde leeftijd. Loco
burgemeester J.G. Fase-Dubbelboer
verrichte de handeling.
Niet lang na de oorlog kwam
Schoonderwoerd bij drukkerij De
Sink in dienst, een bedrijf dat on
geveer twee jaar geleden honderd
jaar bestond. Na de dood van Nico-
laas de Bink werd hij directeur.
Schoonderwoerd schakelde over
op het maken van fraai kleurig
drukwerk. De Bink was voorheen
vooral gespecialiseerd in het pro
duceren van familie-drukwerk.
(foto Holvast)
LEIDEN - Een auto waar aan alle
kanten blauwe rook uit kwam,
werd een dertigjarige Leidenaar en
zijn vriendin (26) gisteren bij de
Morspoort noodlottig. De rook
werd veroorzaakt bij de start en na
dere controle leerde surveillerende
agenten dat de auto veel techni
sche mankementen vertoonde. De
twee werden meegenomen naar
het politiebureau.
In de auto bevonden zich zes
trainingspakken en vijf spijker
broeken. Gestolen waar, zoals later
bleek. De twee bekenden geregeld
op het dievenpad te verkeren om
aan geld te komen voor heroïnege
bruik. Ze hadden dagelijks voor
enkele honderden guldens nodig
om aan de verdovende middelen te
komen. Kleding, parfum, speel
goed en gereedschap behoorden
tot de favoriete buit. Zij verkoch
ten de spullen aan een 31-jarige
Leidse vrouw die vannacht ook is
aangehouden.
LEIDEN - Een 32-jarige man uit
Hoogmade heeft gisteravond rond
zes uur voor problemen gezorgd in
de sociëteit van studentenvereni
ging Quintus aan de Korte Mare.
Hij weigerde te betalen voor de
versnaperingen die hij daarvoor tot
zich had genomen. Toen hem daar
van iets gezegd werd, mishandelde
hij twee bestuursleden van Quin
tus. De man is meegenomen door
de politie en ondergebracht in het
bureau aan de Zonneveldstraat.
SNELHEIDSCONTROLE - Bij
een snelheidscontrole op de IJssel-
meerlaan gistermorgen tussen tien
en elf uur is tegen vijfendertig au
tomobilisten proces-verbaal opge
maakt. In totaal werden 231 auto's
gecontroleerd, de hoogst gemeten
snelheid was 83 kilometer.
Redactie: Wim Brands Bart Jungmann
Vrouw gezocht
'Vlekkeloos bezoek' stond er bo
ven het verslag van het konink
lijke bezoek in mei'aan de nieu
we universiteitsgebouwen aan
de Witte Singel. Nu willen we de
mevrouw met het plastic regen
kapje (zie foto) geen vlek noe
men, maar ze viel wel buiten alle
regels en voorschriften die een
dergelijk bezoek altijd omkle
den. Koningin Beatrix had nog
maar koud het Witte Singel-Doe
lencomplex geopend of me
vrouw verscheen ten tonele. Ont
week behendig de veiligheids
beambten en vroeg: "Mag ik mis
schien een handje geven?"
Dat mocht, de koningin kijkt
niet op een handje en burge
meester Goekoop had nog een
bemoedigend handje over.
Meestal zijn we nogal zuinig op
onze foto's, maar het archief
puilt uit van prenten van Bea
trix. Als de gefotografeerde me
vrouw wil, kan ze de foto komen
ophalen. Wel even als bewijs dat
plastic regenkapje meenemen.
Anders geloven we het niet.
AZL-enquête (1)
Ooit in het ziekenhuis gele
gen? En lag u ook naast die oude
bromsnor die de hele dag lag te
klagen? De kans is groot, want in
elk ziekenhuis ligt hij wel. Klaagt
hij niet over zijn been, dan wel
over de slechte verzorging, de
spinazie waar zand in zit volgens
hem, de soep die te dun is of het
optreden van de arts die volgens
hem een slagersopleiding heeft
genoten.
Hoeveel van dit soort klagers
liggen er in het ziekenhuis?
In het AZL niet veel, zo weten
we sinds kort. Vorig jaar ontvin
gen 1200 AZL patiënten kort na
dat zij uit het ziekenhuis waren
ontslagen een vragenlijst, opge
steld door het stafbureau Ar-
beids- en Organisatie Psyscholo-
gie van het ziekenhuis.
In het clublad van het AZL,
Centrum, staan de resultaten
vermeld. Wie de omslag van het
blaadje leest, weet al wat hij kan
verwachten: "Geen gruwelver
halen over het AZL". Dus geen
verhalen over amputaties van ge
zonde benen of mensen die in de
verkeerde operatiekamer terecht
kwamen.
Veel ex-patiënten zijn tevre
den over hun verblijf in het zie
kenhuis, voor zover je natuurlijk
tevreden kunt zijn over een der
gelijke onvrijwillige 'vakantie'.
Vooral over de verpleging zijn
de meeste mensen zeer te spre
ken. En de artsen? Ook die ko
men er goed af. Nu hebben we
het natuurlijk niet over de enke
ling die zich eraan stoort dat de
verpleegkundigen - volgens hem
- meer aandacht voor elkaar heb
ben en die in de greep van de'
angst komt als de artsen een zo
genaamde grote visite brengen;
de zogenaamde witte tornado.
AZL-enquête (2)
Zijn er helemaal geen klach
ten?
Jazeker. Er was nogal wat kri
tiek op de accommodatie Een ci
taat uit Centrum: "Met name de
enquete-vraag naar het sanitair
(toiletten, badkamers) veroor-
Hogeschool 400 jaar geleden opgericht
De Leidse Universiteit was Fra
neker echter niet vergeten, zo
bleek al drie jaar terug. De Rijksu
niversiteit Leiden nam toen con
tact op met het Franeker gemeen
tebestuur. Zou het niet wat zijn het
82e lustrum van de Leidse univer
siteit te vieren gezamenlijk met het
80e van Franeker, zo vroeg men.
Een ereschuld aan Franeker, zo
noemde voorzitter Kees Cath van
het Leidse college van bestuur die
bemoeienis.
Om de viering een niet al te
zwaar wetenschappelijk karakter
te geven, nam men contact op met
het Comité Agrarische Dagen. Op
het programma staat in elk geval
een culturele manifestatie in de
Franeker Martinikerk met het
Frysk Orkest en een Leidse solist.
Daarnaast stelt de Leidse universi
teit het materiaal beschikbaar uit
de tijd dat er nog veelvuldig con
tacten waren tussen Franeker en
Leiden. Dit laatste voor een ten
toonstelling in het Franeker Coop-
mans Hus.
Bundel
FRANEKER (GPD) Aan het ein
de van de zestiende eeuw telden de
Noordelijke Nederlanden slechts
twee universiteiten. De eerste was
de Leidse, de tweede de Franeker
Hogeschool. De eerste bestaat nog,
de tweede al anderhalve eeuw niet
meer. Tien jaar terug vierde de
Leidse universiteit zijn 400-jarig
bestaan, volgend jaar is het de
beurt aan Franeker. Daar is dan de
herdenking.
De Leidse universiteit speelt
vanwege de oude lotsverbonden
heid een belangrijke rol in de
feestelijkheden. Gistermiddag pre
senteerden de organisatoren hun
plannen. Voor de herdenking is
een verbond in het leven geroepen
van vertegenwoordigers van de
Leidse Universiteit, de Fryske
Akademy en de ietwat vreemde
eend in het wetenschappelijk bijt,
het Comité Agrarische Dagen Fra
neker. De feestelijkheden zijn na
melijk ingepast in de Agrarische
Dagen*van Franeker, die voor deze
gelegenheid enige weken naar ach
teren zijn geschoven.
Ajax
Burgemeester Siebold Hart
kamp haalde gistermiddag nog
eens herinneringen op aan het
grootse verleden van Franeker als
universiteitsstad. Met de Leidse
universiteit heeft, zo stelde Hart
kamp, altijd een innige lotsverbon
denheid bestaan. Hij vergeleek de
verhouding tussen de Leidse en de
Fraenker universiteit met die tus
sen Volendam en Ajax. Het in Vo-
lendam gekweekte voetbaltalent
wordt door Ajax ingehuurd. Zo on
geveer dacht Hartkamp, moet de
verhouding tussen Franeker en
Leiden ook zijn geweest.
In de beginjaren was die verhou
ding evenwel anders. De hoge
school in Franeker deed het zó
goed, dat de Leidse instelling om
protectionistische maatregelen
moest vragen. Helaas ging het later
snel bergafwaarts met de Franeker
wetenschappers en in het begin
van de 19e eeuw sneuvelde de Fra
neker Hogeschool.
Foto van een onbekende vrouw met koningin en half zichtbare burgemeester. Laat de onbekende vrouw
Zich melden. (foto universiteit)
zaakte een lawine van kritische
toelichtingen: slecht, oud, stuk
zonder dat er nog iets aan werd
gedaan, en bovenal vuil en vies.
Een kwart vond dat de zalen en
kamers verbeterd zouden moe
ten worden. De ruimten werden
te klein, koud. tochterig of onge
zellig gevonden".
Opmerkelijk is in dit verband,
aldus het Centrum-artikel, dat
patiënten niet zo snel verdwalen
in het AZL. Alleen kamernum
mers schijnen soms moeilijkhe
den op te leveren. Of er wel eens
iemand een hele dag heeft lopen
dwalen door het gebouw, op
zoek naar zijn bed, dat vermeldt
het verhaal niet.
AZL-enquête (3)
Gaan we af op de oordelen van
de patiënten, dan hoeft er niet zo
veel worden veranderd - wat
knutselen aan het sanitair enzo -
om van het AZL een ziekenhuis
te maken dat model kan staan
voor een televisieserie over het
ziekenhuisleven.
Alleen die ene klacht, ook door
iemand opgeschreven, zal waar
schijnlijk met makkelijk kunnen
worden verholpen: de nachten
duren te lang.
Standbeeld
Met een budget van rond de
twee ton wordt misschien het
standbeeld van burgemeester
Van der Werf en nog misschiener
het standbeeld van wetenschap
per Boerhaave opgeknapt. Dat is
allemaal zo misschien omdat on
mogelijk te zeggen is hoe de
beelden er van binnen aan toe
zijn. Ambtenaar Ph.J. Woltering
houdt daarom vele slagen om de
arm en kan maar bitter weinig
concreets zeggen. Binnenkort
wordt de zaak met de specialist
'De koninklijke Steenklip' uit
Sneek (Woltering: "Die hebben
ook de Bostelbrug opgeknapt")
spijkers met koppen geslagen.
Wanneer Van der Werf van zijn
sokkel in het gelijknamige park
moet, kan Woltering evenmin
zeggen. In elk geval pas na 3 ok
tober als hij zijn rol in het ontzet
weer heeft gespeeld. Direct in
stortingsgevaar is er in elk geval
niet. Woltering: "Het beeld staat
er al honderd jaar, werd in 1884
opgericht. Die houdt het echt
nog wel een tijdje".
Op initiatief van drie historici uit
Groningen stelt de Fryske Akade-
mie, erfgenaam van de weten
schappelijke en culturele nalaten
schap van de Franeker Universi
teit, een bundel samen over weten
schapsbeoefening en universiteit
in Franeker Verder organiseert de
Frysk Akademie een vijftal lezin
gen in de Martinikerk in de vorm
van een symposium. Ten slotte
houdt de academie nog een ten
toonstelling met het oude Frane
ker boekenbezit.
Tijdens de Agrarische Dagen zal
de Leidse universiteit enige uni
versitaire activiteiten in Franeker
houden Naast een aantal populair-
wetenschappelijke colleges denkt
men ook aan wat meer buiten-uni
versitaire activiteiten.
De nadruk zal liggen op het
verleden, maar ook 'de toekomst
komt aan bod. Zo dachten de aan
wezigen dat het heel wel mogelijk
is verband te leggen met de weten
schapsbeoefening in Friesland van
nu en in de toekomst.
