m
RSV: industrie in de bijstand
Kerken in geweer tegen besluit Brinkman
Achtergrond
Les uit miljardenschandaal is links noch rechts
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1984
PAGINA 17
AM
Met een mengeling van verbazing, ergernis en afgrijzen zat te
levisiekijkend Nederland maandenlang aan de buis gekluis
terd. De verhoren in de RSV-enquête regen zich aaneen tot een
spektakelstuk met onthullende beelden: overheidsgelden - 3,3
miljard - die in een bodemloze put werden gestort, topmana
gers die met gemeenschapsgeld omsprongen alsof het hun
spaarpot was, een minister die de Tweede Kamer om de tuin
leidde, overheidsdienaren die meer wisten dan iemand ooit
had kunnen bevroeden, een vakbond die zonder scrupules een
douceurtje incasseerde als bijdrage aan de stakingskas.
Duizenden van de ooit bijna 40.000 werknemers kwamen op
straat te staan en keken niet of verbitterd naar de tv. Inmiddels
vraagt menigeen zich af welke conclusies er uit de RSV-affaire
moeten worden getrokken. Moet de overheid haar greep op
steun ontvangende bedrijven vergroten of moet zij zich juist
terugtrekken? Moeten de 'schuldigen' in de RSV-affaire alsnog
worden gestraft? Volgende week begint de commissie-Van Dijk
aan de, vermoedelijk laatste ronde van de enquête. Vervolgens
komt er een eindrapport en een debat in de Tweede Kamer. Nu
alvast een voorschotje. Vandaag een analyse, morgen een
vraaggesprek met de Leidse politicoloog Gerard Visscher.
ppjlj jpi®
Hoogovens, DSM, Gist Broca
des, Fokker, Volvo Car en Van
Doorne's Transmissie, Holec en
al die andere bedrijven moet die
(mede) dankzij overheidskapi-
taal overeind zijn gebleven. Alle
maal zaten ze op verlies; vele zit
ten nu weer op winst.
Wat zou er zijn gebeurd als de
staat, de wetten van de door Har-
tog afgeschreven Britse eco
noom Keynes negerend, deze be
drijven niet was bijgesprongen
op het moment dat de conjunc
tuur tegenzat? Dan was niet al-
maken met een overheid die
door bedrijfstaksgewijze aanpak
de afbrokkeling wilde stuiten.
Groot was toen in de mode, op
geld en het functioneren van de
bedrijven zelf werd nauwelijks
gelet.
Zo ontstond ook de gigant
RSV, die van bovenaf zo onge
veer de hele Hollandse scheeps
bouw in goede banen trachtte te
leiden. Het verhaal is bekend: de
afzonderlijke bedrijven werd het
initiatief en de financiële midde-
investeringen
het effect van overheidssteun
aan noodlijdende bedrijven, zo
wel van Economische Zaken als
van onafhankelijke onderzoe
kers. Allemaal bevestigen ze: on
geveer de helft redt het niet. Er
heeft derhalve een gigantische
verspilling van geld plaatsgehad
en die zou nog zijn toegenomen
als in Den Haag niet tot een an
dere koers was besloten. In 1982
immers zat een derde van van al
le grote industriële ondernemin
gen in de rode cijfers, terwijl de
vermogenspositie nog steeds
middelde niveau van de werkge
legenheid in de regio.
Het bleek niet werkbaar. In
1980 werd als criterium nog een
werkloosheidspercentage van
zeven vastgesteld, maar daarmee
bleek het rijk al gauw achter de
feiten aan te hollen. In 1982 lag
de werkloosheid in het hele land
ruim boven dat percentage. Het
betekende bijvoorbeeld, dat de
nu failliete orgelfabriek Eminent
in Bodegraven met succes een
beroep kon doen op rijkssubsi
die. Daarna zijn de percentages
al die naar het bedrijfsleven
overgehevelde miljoenen ont
brak al evenzeer. De onderne
mingsraden kwamen er niet aan
te pas, de Algemene Rekenka
mer al evenmin. Het ontbreken
van duidelijke regels en normen
bood natuurlijk ook de Tweede
Kamer steeds weer de mogelijk
heid om te ontsnappen aan im
populaire beslissingen.
Ommekeer
Van
Wim van Schellebeek, jarenling
voorzitter van de RSV-onderne
mingsraad en nu nog actief bij
zijn eigen bedrijf, Wilton-Fij-
enoord, is socialist. De onder
gang van scheepsbouwmoloch
Rijn Schelde Verolme heeft hem
een ding duidelijk gemaakt: de
verantwoordelijkheid voor
30.000 banen mag niet in handen
liggen van een paar Stikkers en
De Vriezen, die de onderneming
naar de knoppen helpen en over
de ruggen van de werknemers
heen hun eigen zak spekken. Het
moet uit zijn met de vrije, onder
nemingsgewijze produktie, zo
oordeelde hij onlangs in Her
vormd Nederland. Zie RSV.
Professor J. Hartog, hoogle
raar en econoom te Amsterdam,
is bepaald geen socialist. Hij legt
de schuld juist bij de overheid.
Zodra die zich met een bedrijf
gaat bemoeien ontstaat een 'gif
tig mengsel'. Staatsinmenging
ondermijnt de positie van de di
rectie, die als het ware onder
curatele gesteld - elke motivatie
verliest en er de brui aan geeft: ze
is immers niet meer verantwoor
delijk voor de tekorten en kan el
ke rekening naar Den Haag stu
ren, zo betoogde de professor na
de laatste enquêteverhoren in El-
seviers Magazine. Kijk maar naar
RSV.
Eigen gelijk
Beiden hebben ze natuurlijk
hun eigen gelijk. Terecht wil Van
Schellebeek afrekenen met het
verschijnsel van de manager die
vrijwel ongecontroleerd kan sol
len met belangen die hij mis
schien niet eens overziet. Die
duizenden mensen op staatskos
ten op de keien kan zetten, maar
zelf met een aangenaam pen
sioen de wijk kan nemen naar
zijn eiland langs de Schotse kust.
Terecht ook vreest Hartog de
overheid, die op de stoel van de
ondernemer plaats neemt. Hoe
kan een parlement een bijvoor
beeld een chemisch bedrijf lei
den en tegelijkertijd het milieu
bewaken zonder met zichzelf in
conflict te komen? En dan heb
ben we het nog maar niet over de
slagvaardigheid die nodig is om
niet uit de markt te worden ge
prijsd.
Maar in feite heeft Van Schel
lebeek noch Hartog de juiste les
geleerd. Beide grijpen zij het
RSV-debacle aan voor het verko
pen van hun politieke overtui
ging. Van Schellebeek, die het
kapitalisme en het particuliere
ondernemerschap in de ban wil
doen, is daar nog eerlijk in. "Het
moet anders, maar vraag me niet
hoe", erkent hij ruiterlijk.
Hij weet dat het. al dan niet so
cialistische bloed vaak kruipt
waar het niet gaan kan. De pro
duktie van wapentuig - onder
zeeboten voor Taiwan door
Wilton-Fijenoord is voor hem
een gewetensprobleem. Maar
had hij dan moeten opstappen of
zijn overtuiging laten prevaleren
boven het belang van pakweg
2500 werknemers en om een pro-
duktieverbod moeten vragen?
Van Schellebeek heeft het na
tuurlijk ook gesignaleerd: de
overheid die geen beslissing
durfde te nemen en maar geld
bleef pompen in RSV; de Indus
triebond FNV die de samen met
de RSV-directie na een stakings
actie de vereniging van metaal-
werkgevers FME 750.000 gulden
ontfutselde; minister Van Aar-
denne die de Tweede Kamer be
gin 1980 berichten onthield over
een 'onverwacht', maar heime
lijk door de staat gedekt verlies
van 400 miljoen gulden in de
scheepsnieuwbouw van het con
cern; de Rotterdamse Droogdok
Maatschappij, die Wilton de Tai-
wan-onderzeeërs wilde afpakk-
ken toen het aankwam op lijfsbe
houd van de RSV-werven.
Marktmechanisme
Socialisme of staatsovername
(niet te verwarren met staats-
deelname) kan derhalve niet het
antwoord zijn op de vraag wat de
les van RSV moet zijn. En dat is
ook het liberalisme van Hartog
niet. De Amsterdamse hoogle
raar, die zweert bij het vrije-
marktmechanisme en pleit voor
een terugtredende overheid,
kent geen twijfel. Hij moet dan
toch het nodige uitleggen. Bij
voorbeeld hoe het met de KLM.
Nederlandse Kerken hebben
fundamentele bezwaren tegen
het besluit van minister Brink
man van wvc om met ingang van
oktober de kerkelijke zendtijd in
zijn geheel naar Hilversum 5 te
verplaatsen. Deze zender is be
doeld voor op specifieke (doel
groepen gerichte programma's.
Tijdens een AROB-procedure
gisteren voor de Raad van State
betoogden de Kerken dat zij -
naar hun aard en opdracht -- zich
in hun uitzendingen tot het gehe
le volk richten.
Daarom vroegen de kerkge
nootschappen de Raad het be
sluit te schorsen en een tijdelijke
regeling in te stellen. Verder
maakten de Kerken bezwaar te
gen het feit dat de minister nau
welijks of geen overleg met hen
had gevoerd.
Het pleidooi van de negen in
de Interkerkelijke omroep Ne
derland (IKON) samenwerkende
kerkgenootschappen, de
Christelijke Gereformeerde Ker
ken en de Unie van Baptisten
Gemeenten werd ondersteund
door de Gereformeerde Kerken
(Vrijgemaakt) en de Nederlands
Gereformeerde Kerken alsmede
het Humanistisch Verbond. Ook
het Verbond heeft parallel aan de
leen voor duizenden en nog eens
duizenden werkgelegenheid
over de grenzen weggevloeid,
maar zou ook een gigantische
hoeveelheid aan hoogwaardige
kennis en kapitaal zijn verdwe
nen. Onherstelbare schade, ook
voor het toeleverende midden-
en kleinbedrijf. Zou de Rotter
damse haven ook de grootste ter
wereld zijn zonder reparatiewerf
voor grote schepen?
Spitsvondigheden
Jammer misschien voor radi-
kalinskies en hemelbestormers,
maar uit het RSV-debacle valt
voor links noch rechts wezenlijk
politiek voordeel te halen en dat
is maar goed ook. Anders zou de
parlementaire enquete per defi
nitie tot niets anders leiden dan
de gebruikelijke politieke spits
vondigheden. Er is simpelweg
geblunderd met RSV en wel zo
gigantisch, dat niemand dat wil
de of durfde toe te geven en er
'dus' werd doorgeblunderd tot
dat de bom barstte.
Dat er intussen van de situatie
misbruik is gemaakt, hoeft nie
mand te verbazen. Controle op
de wijze waarop het gemeen
schapsgeld werd aangewend
ontbrak vrijwel; er was soms
sprake van bijna ongelimiteerde
verliesgarantie, zoals bij de af
bouw van de Rotterdamse Off
shore en Scheepsbouwcombina-
tie (ROS) - een van de grootste
RSV-flops.
Maar om bij het begin te begin
nen: de RSV-ellende staat na
tuurlijk niet op zichzelf. Zij
vloeit voort uit de wijze waarop
de eerste symptomen van de eco
nomische neergang in de jaren
zeventig werden bestreden. De
verouderende industrie, in de
karton maar vooral in de textiel
en de scheepsbouw, kregen te
kerken „een woord voor de we
reld", zo luidde het betoog.
De Rooms-Katholieke Kerk
had nog geen beroepschrift te
gen de verplaatsing van de RKK-
zendtijd ingediend, daar zij via
de KRO over meer mogelijkhe
den beschikt. Wel klaagde aarts
bisschop Simonis kortgeleden in
een brief aan minister Brinkman
over het gebrek aan voorafgaand
overleg.
De landsadvocaat vroeg het
verzoek niet ontvankelijk te ver
klaren daar de bezwaren zich
richten tegen een besluit van al
gemene strekking. Bovendien
zou door schorsing een oneven
redig nadeel ontstaan voor de an
dere zendgemachtigden, die
reeds zijn begonnen met de voor
bereiding van het nieuwe pro
gramma.
NCRV-programmaleider Paul
Hollaer schetste op verzoek van
des ministers advocaat de prakti
sche problemen die herziening
van het besluit zou veroorzaken.
Volgens zijn zeggen zou invoe
ontnomen, terwijl de geparachu
teerde topmanagers in hun ivo
ren toren niets anders konden
verzinnen dan geldverslindende
projecten. Ze waren óf bij voor
baat gedoemd om te mislukken,
zoals de ROS met het 'wandelen
de' booreiland Simon Stevin, óf
gingen alsnog ten onder aan fa
lend management (de kolengra-
ver).
Pappen en nathouden
Aan de verslechterende ver
mogens- en concurrentiepositie
van de oude bedrijven ten op
zichte van goedkopere of kwali
tatief sterkere in andere landen
werd intussen niets gedaan, zo
dat de achterstand groeide en er
voortdurend opnieuw een be
roep op de overheid moest wor
den gedaan. Bevordering van
nieuwe initiatieven op perspec
tiefrijke markten, zoals die van
de computer, was er nauwelijks.
Het werd steeds meer pappen en
nathouden.
In 1979 bijvoorbeeld ging van
de 1.6 miljard gulden die in totaal
beschikbaar was voor industrie
politiek maar 100 miljoen naar
vernieuwende projecten en ruim
1,1 miljard of bijna 70 procent
naar individuele steunverlening
en bedrijfstaksgewijze herstruc
turering. Wat is er met dat geld
gebeurd?
De 'repeteergevallen' als RSV
buiten beschouwing gelaten, zijn
van de 401 bedrijven die in de ja
ren 1975 tot en met 1982 indivi
duele steun ontvingen er 153 ge
red. Maar er gingen er ook 153
ten onder, terwijl van de rest het
merendeel in elk geval vorig jaar
nog op verlies stond. In totaal
waren er met al die bedrijven
145.000 arbeidsplaatsen ge
moeid; daarvan waren er eind
1982 nog 80.000 over.
Er zijn wel meer cijfers over
ring van een nieuwe programma-
indeling daardoor maanden op
zich kunnnen laten wachten.
Gesprek Boff - In het Vati-
caan is vanmorgen het 'gesprek'
begonnen tussen de Braziliaanse
theoloog Leonardo Boff en zijn
vroegere professor kardinaal
Ratzinger (beiden vermijden
zorgvuldig het woord 'proces').
De uitkomst daarvan staat al bij
voorbaat vast. In feite staat die al
in het pauselijk hofblad l'Osser-
vatore Romano van gisteren.
Boffs jongste boek 'Kerk, charis
ma en macht', zo staat er in het
communiqué van de Congrega-"
tie voor de Geloofsleer, bevat
„stellingen die moeilijk te ver
enigen zijn met de leer van de
kerk" en „een leer die (door de
congregatie) gevaarlijk wordt
geacht voor het geloof van de he
le kerkgemeenschap". i
Van het onderhoud in Rome
stelt Boff zich weinig voor: „Het
speelt zich af zonder de juridi
sche waarborgen die in elke
verslechterde.
Pas toen ging het roer om: las
tenverlichting om de financiële
positie van de bedrijven in het al
gemeen te verbeteren en geen
puur 'defensieve' steun meer.
Dat leidde dan ook tot het einde
van RSV, dat inmiddels 3,3 mil
jard had opgeslokt.
Werkloosheid
Waarom kwam er pas zo laat
het besef, dat het klakkeloos
stoppen van geld in noodlijden
de bedrijven geen zin had? Een
van de verklaringen is, dat de
economische crisis zich pas aan
het eind van de jaren zeventig m
zijn volle omvang ging manifes
teren. Er was niet op een zo diepe
en langdurige terugval gerekend.
Toen nog werd gedacht aan een
overbruggingsperiode van twee
jaar, maar dat bleken er al gauw
zeven te worden.
door
Wim Fortuyn
Belangrijke, maar zoals zou
blijken gevaarlijke norm bij het
verlenen van bedrijfssteun is al
tijd de werkloosheid geweest.
Dat is om begrijpelijke redenen
nog steeds zo. De EG, die moet
waken over de concurrentiever
houdingen in Europa, eist bij in
dividuele subsidiëring zelfs een
sociale rechtvaardiging in de
vorm van een groot werkgele-
genheidsbelang.
Tot 1980 ontbraken zelfs wat
dat betreft regels, maar ook in de
afgelopen drie jaar stond het
handhaven van de werkgelegen
heid voorop. Grote bedrijven
met 500 (Groningen en Zuid-
Limburg) of 1000 werknemers
konden altijd een beroep doen
op steun. Voor kleinere bedrij
ven werd gekeken naar het ge-
weliswaar fors naar boven bij ge
rechtsstaat vanzelfsprekend zijn.
Men heeft geen toegang tot de
processtukken en men mag zich
niet door een verdediger laten
'bijstaan".
Er heerst in de kerk, zo luidt
zijn eindoordeel, „een vorm van
gezag, waardoor een reeks van
mensenrechten die zelfs in open
lijk atheistische staten on
schendbaar zijn, aan de wortel
wordt afgesneden".
Veel tegenstand - Binnen de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland is veel tegenstand tegen
het besluit van de generale syno
de over de kernwapenwedloop.
Een commissie zal dit najaar ten
minste 143 verzoeken om revisie
behandelen. Ruim honderd ker
kelijke vergaderingen hebben
wel bezwaar gemaakt doch geen
revisie verzocht, maar 24 daar
van vragen wel om intrekking of
opschorting van het besluit van 7
maart.
De reacties komen uit het hele
land, waarbij het zwaartepunt
ligt in het noorden en oosten. Het
steld tot 18,5 op dit moment,
maar de werkloosheid als enig
criterium voldoet uiteraard niet.
Wildgroei
Het ontbreken
van adequate regels, controle en
voorwaarden zijn de directe oor
zaken van de wildgroei die bij
het verlenen van bedrijfssteun -
en aan RSV in het bijzonder is
ontstaan. Al in 1977 ging een ka
mercommissie onder leiding van
CDA'er Van Dijk (jawel, dezelf
de) op onderzoek uit om twee
jaar later een uiterst onbevredi
gend rapport af te scheiden. Zij
stuitte niet alleen op meer dan 30
regelingen, maar ook op een vol
strekt gebrek aan gegevens over
wat er met het geld was gedaan.
Openbaarheid was er toen nog
niet op dit terrein. Dat zou im
mers schadelijk kunnen zijn
voor desbetreffende bedrijven?
Van controle door het parlement
was dan ook geen sprake. Van
Aardenne zou. het is al gezegd, in
1980 nog een RS V-tegenvaller
van 400 miljoen verzwijgen voor
de Kamer, terwijl het kabinets
besluit om dat verlies te nemen
nergens in gedrukte vorm is te
rug te vinden. Ook aan de moge
lijkheid om de Kamer vertrou
welijk in te lichten ging Van Aar
denne voorbij.
In de jaarverslagen van RSV
zijn de gigantische steunopera
ties al evenmin tot uitdrukking
gebracht. De wet op de jaarreke
ning bleek voldoende mazen te
vertonen om ondanks de enorme
verliezen toch aanvaardbare cij
fers en een opgewekt toekomst
plaatje te kunnen presenteren.
Wat dat betreft was de RSV-top
wel geschoold, al was er soms
opnieuw een overheidsgarantie
nodig om de heren accountants
hun handtekeningen te ontlok
ken.
Controle op de besteding van
meest genoemde argument te
gen het synodebesluit is het poli
tieke karakter ervan. Daarna
volgt het feit dat het grote onrust
heeft gebracht in kerkelijke ge
meenten: Het derde bezwaar be
treft het bindend karakter van
het besluit.
Voorts wordt dikwijls aange
voerd dat de bijbelse argumenta
tie voor het besluit te smal is.
Dinsdag 9 oktober zal de genera
le synode van de GKN de vraag
bespreken hoe te handelen met
deze bezwaren.
Paus naar Canada - De paus
begint zondag aan zijn 23e bui
tenlandse reis. Tot en met 20 sep
tember verblijft hij in Canada
Daar komt de paus in aanraking
met het „progressiefste bis
schoppencollege van de wereld"
zoals de Zwitserse theoloog
Hans Küng in juni na een bezoek
aan Canada zei.
Het bezoek heeft als thema:
Laten wij ons geloof vieren. De
geschiedenis van de RK Kerk in
keer in. Sinds 11 maart 1980
wordt individuele steun in be
ginsel afgewezen. Om sociale re
denen (werkgelegenheid) mag er
nog wel van die regel worden af
geweken, maar dan wel onder
strikte voorwaarden en zo moge
lijk tegen commerciële voor
waarden, dus in de vorm van
(desnoods achtergestelde) lenin
gen.
In maart van dit jaar leidde dat
ten langen leste tot de regeling
Herstelfinanciering, waarbij het
onderscheid tussen kleine en
grote bedrijven blijft bestaan.
Om het bij bedrijven van 500
werknemers of meer te houden:
die komen alleen nog in aanmer
king voor steun, als ze een voor
Nederland unieke plaats inne
men en onvervangbaar zijn van
wege de gedane investeringen of
de opgebouwde kennis (know
how).
Ze moeten voor veel (technolo
gisch hoogwaardig) werk bij an
dere bedrijven zorgen, voldoen
de zicht bieden op herstel van
rendement en zich bewegen op
perspectiefrijke (groei)markten.
Een groot aantal bedrijfstakken
is dan ook uitgesloten van deze
zogeheten herstelsteun, niet te
verwarren met subsidies voor of
stimulering van nieuwe, hoog
waardige activiteiten op veelbe
lovende of voor Nederland stra
tegisch belangrijke terreinen (au
tomatisering, landbouw, milieu
en energie, de Rotterdamse ha
ven en de chemie).
Het zullen niet langer ambte
naren zijn, die zich met de uit
voering van de herstelregeling
belasten. Er is nu een onafhanke
lijke commissie van in het be
drijfsleven ervaren deskundigen
samengesteld, onder voorzitter
schap van voormalig Unilever-
betuurslid dr. J.M. Goudzwaard,
die grote, steunvragende bedrij
Canada gaat terug tot het begin
van de Franse kolonisatie. In het
begin van de zeventiende eeuw
kwamen de eerste missionaris
sen, samen met de kolonisten,
naar Canada. Uit die tijd dateert
de ook nu nog sterke binding
tussen de Canadese RK Kerk en
de franstalige minderheid in Ca
nada, die ruim een kwart van de
23 miljoen Canadezen omvat.
Van de ruim 11 miljoen Rooms-
Katholieken zijn er 6 miljoen
Franstalig. Van de 65 bisdom
men worden er 38 als overwe
gend Franstalig beschouwd.
Daarvan liggen er 19 in de pro
vincie Quebec. Behalve onder de
Franstaligen heeft de RK Kerk
veel aanhang onder immigranten
van Italiaanse, Poolse en Oe-
kraiense afkomst.
De paus zal tijdens een ont
moeting met leiders van de In
dianen een vredesverdrag met de
Indianen tekenen. Daarin wor
den de fouten erkend die de mis
sie van de RK Kerk tegenover de
autochtone bevolking heeft ge
ven gaat doorlichten op functio
neren, betekenis en toekomst
kansen. Aan eventuele steun zul
len vervolgens voorwaarden
worden gekoppeld. Bij dat ge
heel hoort ook instemming van
werknemers met het oog op
eventuele ontslagen en inleve
ring van loon.
Belangrijk is bovendien, dat de
adviezen van de commissie en de
voorwaarden waaronder eventu
eel steun wordt verleend (glo
baal) openbaar zullen zijn, zodat
geen kamerlid of minister kan
beweren 'het niet te hebben ge
weten'. Er is natuurlijk ook een
maximumbedrag: bij grote be
drijven 40.000 gulden per behou
den arbeidsplaats.
Aan meer wettelijke bevoegd
heid voor de Algemene Reken
kamer om de bedrijfsboeken te
mogen neuzen wordt nog ge
werkt. Maar er komt wel een
jaarlijks overzicht van de stand
van zaken, terwijl de Nederland
se Investeringsbank, het Bureau
Bijzondere Bednjfsproblemen
en de eventuele regeringswaar
nemer om de zes maanden zullen
rapport zullen uitbrengen. Voor
schriften voor de administratie
ve verwerking moet het 'verdon
keremanen' van steunbedragen
in de bedrijfsboeken voorko-
Wanbeleid
De overheid zelf heeft de les
van RSV daarmee al in belangrij
ke mate geleerd. Toch is er nog
een grote leemte: het kan alle
maal niet voorkomen, dat grote
bedrijven door falend manage
ment in de problemen komen en
de werkgelegenheid van duizen
den mensen domweg door wan
beleid van enkelingen in gevaar
komt. Accountants kijken niet
naar beleid of rendement, maar
controleren slechts of de cijfer
tjes mooi op een rij staan. Ook
het toezicht door de Raad van
Commissarissen is zeker in het
geval RSV ontoereikend geble
ken. En dat is nog zacht uitge
drukt, gelet op de rol van presi
dent-commissaris J. de Vries, die
tonnen declareerde zonder reke
ningen te produceren terwijl de
werknemers inleverden.
De Vries is er trouwens het le
vende bewijs van dat het wereld
je van commissarissen ongezon
de inteelttrekjes vertoont. Zelf
directeur van het bouwconcern
Bredero, dat Hoog Catharijne
bouwde, is hij behalve bij RSV
ook commissaris (geweest) bij
onder meer Akzo, Ahold en zijn
eigen Bredero. De heren mana
gers en commissarissen wekken
niet de indruk de eigen stallen
schoon te houden. Zelfs een
vorm van tuchtrecht, zoals de
medische wereld wel kent, ont
breekt.
Het ligt voor de hand om de
werknemers meer in te schake
len bij de beleidscontrole. Wel
licht meer dan wie ook hebben
zij belang bij het voortbestaan
van hun bedrijf. Ondernemings
raden kunnen misschien niet on
bevangen oordelen over ontslag
plannen of kostenbeperkingen,
maar zullen wel als eerste alarm
slaan als er wordt geblunderd.
De RSV-verhoren hebben naar
voren gebracht dat de onderne
mingsraad van machinefabriek
Thomassen regelmatig informa
tie heeft gevraagd over het aard
gas-avontuur in Algerije.
De RSV-top negeerde de
achteraf juist blijkende signalen
over alarmerende verliezen en
liet zich in slaap sussen door de
geruststellende geluiden van de
Thomassen-directie. Zij kon dat
ook bij het ontbreken van de be
voegdheid voor ondernemings
raden om informatie af te dwin
gen.
Aan de interne en de maat
schappelijke controle van het be
drijfsbeleid schort nog wel het
een en ander. Wie de enorme be
langen overziet die daarmee ge
moeid zijn, zal dat beamen. De
overheid zelf kan hier weinig
doen. Zij kan net zo min op de
stoel van de ondernemer gaan
zitten als op die van de rechter en
kan pas eisen gaan stellen als het
bedrijf bij haar aanklopt. Maar zij
heeft wel de taak voorwaarden,
wetten, te formuleren die opti
male controle waarborgen. Daar
bij kan niet aan de direct belang
hebbenden worden voorbijge
gaan.
maakt. Verder zal de RK Kerk de
Indianen steun toezeggen in hun
strijd voor hun culturele rechten.
De paus zal ook een ontmoeting
hebben met de andere autochto
ne bevolkingsgroep, de Eski-
mo's.(w.v.)
Beroepingsberichten. Ne
derlandse Hervormde Kerk. Be
roepen te St. Maartensdijk en
Tholen: dr. W. M. Rikin te
Vroomshoop. Aangenomen naar
Donkerbroek-Haule: mevr. D.
Atema, kandidaat te Groningen.
Nederlandse Gereformeerde
Kerk: Beroepen te Assen: drs. W.
Janse te Katwijk aan Zee.
