Goede riolering:
kwestie van geld
dat er niet is
Reagan tornt aan
scheiding tussen
kerk en staat
Nederlandse steun voor pater Leonardo Boff
Reportage
Minister Winsemius
wil rioolbelasting verdubbeld zien
VOENSDAG 29 AUGUSTUS 1984
PAGINA 11
Slappe grond noopt Alphen om geregeld onderhoud aan het riool te plegen. Nu ligt de omgeving van de
Coneertweg weer open. (foto wim Dijkman)
Rijnstreek - Boskoop, Hazers-
woude en Nieuwkoop - heffen
geen rioolrecht. En dan te beden
ken dat twee dorpen - Hillegom
en Boskoop - gebieden hebben
waar nog geen meter buis in de
grond ligt. Trouwens in Wou-
brugge, Alkemade en in Zoeter-
woude geldt dat ook. Werkzaam
heden die miljoenen zullen ver
gen. Deze gemeenten kennen
wel het rioolrecht.
In de oude dorpskern van Bos
koop wordt er met man en macht
gewerkt om zo snel mogelijk een
rioleringsstelsel tot stand te
brengen. De gemeente wil nog zo
veel mogelijk zien te profiteren
van de rijksregeling die - zoals
gezegd - de komende jaren wordt
afgebouwd.
Afgehouden
De achthonderd gemeenten
die Nederland telt komen
jaarlijks zo'n half miljard gul
den tekort om het rioolbuizen
net naar behoren te kunnen
onderhouden. Dat geldgebrek
leidt ertoe dat veel werk
zaamheden - die in totaal an
derhalf miljard gulden vergen
- op de lange baan moeten
worden geschoven. Over en
kele jaren zou dat rampzalige
situaties tot gevolg kunnen
hebben.
Om dit nu te voorkomen, zo
heeft minister Winsemius
(volkshuisvesting en milieu)
berekend, zou de rioolbelas
ting drastisch omhoog moe
ten. Hij denkt aan een verdub
beling van het bedrag dat nu
wordt betaald.
Hoe ligt het riool in Leiden
en omgeving erbij? Ziet het
buizennet er inderdaad zo be
labberd uit als de minister wil
doen geloven? Zal er - om het
onderhoud naar behoren te
kunnen uitvoeren - opnieuw
een aanslag op de portemon
nee van de gebruiker worden
gedaan?
door
Jan Westerlaken
Haast automatisch grijpen we
naar de trekker van het toilet; het
afwaswater verdwijnt 'vanzelf in
het putje van de gootsteen; over
vloedig regenwater loopt langs
de stoeprand in de kolk. Waar
het blijft? We staan er niet bij stil.
Zolang het goed gaat is er niets
aan de hand. Alleen als ongewen
ste geurtjes ons bereiken of een
straat blank staat, trekken we
aan de bel. En toch heeft ieder
een - niemand uitgezonderd - er
meermalen op een dag mee te
maken: het riool.
Diep onder de grond en aan
het oog onttrokken. Wat niet ziet,
wat niet deert, luidt het gezegde.
Maar die vlieger gaat niet op. Het
vele duizenden kilometers lange
buizenstelsel houdt het lang vol.
Vijftig jaar als er niets bijzonders
met de bodem aan de hand is of
een weg niet té intensief door
zwaar verkeer wordt bereden.
Want dan kunnen er mankemen
ten ontstaan. Mankementen die
veelal handenvol geld kosten. En
daar wringt de schoen. Geld is er
niet Dus blijft repareren in de
meeste gevallen beperkt tot wat
lapmiddelen. Of wat negen van
de tien gemeenten doen: onder
houd wordt tot het allerlaatste
moment uitgesteld.
Slappe bodem
Een slappe bodem kan een ge
meente naar de afgrond drijven.
De gemeente Alphen aan en Rijn
kan er over meepraten. Vooral in
de woonwijk Ridderveld I zijn de
problemen niet van de lucht.
Moeilijkheden die jaren geleden
de kop opstaken toen het hoofd
riool volledig in elkaar klapte. De
slappe bodem kon de zware, be
tonnen buizen niet dragen. Ze
zijn inmiddels door kunststof
vervangen. Een miljoenenzaak.
Om de paar jaar moet Alphen
diep in de buidel tasten als ook
deze lichte rioolpij pen moeten
worden opgehaald en opnieuw
moeten worden onderstut.
Eigenlijk is ér geen geld voor
dat werk beschikbaar. Het komt
dan ook vrij geregeld voor dat
werkzaamheden niet kunnen
worden uitgevo.erd. Of maar voor
een gedeelte. Praktisch altijd be
geeft ook het wegdek het als de
riolering verzakt is. De reparatie
aan de weg laat men dan voor
wat zij is. Er is alleen geld voor
het riool.
"Dat is natuurlijk erg jammer",
zegt een woordvoerder van de
gemeente Alphen. "Op die ma
nier moet je dubbele kosten ma
ken. Zo'n straat moet toch eens
worden gemaakt. Gelukkig heeft
het nog nooit tot rampzalige ge
volgen geleid. Een in elkaar ge
klapte buis moetje - hoe dan ook
- repareren. Waar het geld van
daan komt, komt het vandaan. Je
ue tneoiogiscne faculteit van
de Katholieke Universiteit van
Nijmegen betuigt in een brief
aan kardinaal Ratzinger, hoofd
van de Vaticaanse congregatie
voor de geloofsleer, haar steun
aan de Braziliaanse 'bevrijdings
theoloog' Leonardo Boff (44). De
ze moet zich volgende week voor
de congregatie in Rome verant
woorden voor zijn nieuwste
boek, 'Kerk, charisma en macht'.
De opvattingen van Boff zijn
voor ons een teken van hoop, een
licht en een bron van inspiratie,
schrijft het faculteitsbestuur.
"Zijn onderzoek voedt onze
hoop dat de kerk werkelijk de te
kenen des tijds kan lezen en het
evangelie als het Goede Nieuws
voor de armen zal ontdekken.
Wij hopen, dat uw gesprek met
pater Boff zijn persoon en zijn
dienst aan de christelijke ge
meenschap niet in diskrediet zal
brengen".
De oversten van de Francisca
nen in Nederland, West-Duits-
land en Oostenrijk zijn van plan,
zich gezamenlijk per brief tot het
Vaticaan te richten ter verdedi
ging van hun ordegenoot Boff, zo
deelde een woordvoerder van
het Nederlandse bureau in
Utrecht mee.
Pater Boff zelf stuurde een
bent als gemeente een dienstver
lenend bedrijf. Daarom kan zij
het zich niet veroorloven te zeg
gen: we hebben geen geld, dus
laat maar zitten."
De Alphenaar kan in de toe
komst een verhoging van de
rioolbelasting tegemoet zien. Nu
betaalt hij ongeveer negentig
gulden per jaar. Tot welke hoog
te dat bedrag - in elk geval pas na
1985 - zal worden opgetrokken is
niet bekend.
Niet schrikbarend
Echte probleemgebieden - zo
als tien jaar geleden - kent Lei
den niet meer. Zorgen zijn er
wel. Hoewel het riool in de Rivie
ren- en Professorenwijk niet op
instorten staat, zal de vervanging
van beide ondergrondse buizen
stelsels niet zo heel erg lang meer
op zich kunnen laten wachten.
"Het is niet schrikbarend", laat
ambtenaar Haanstra weten,
"maar toch..."
De grootste moeilijkheden
heeft Leiden inmiddels wel over
wonnen. Haanstra: "Kijk je naar
tien jaar geleden, nou, toen was
het hier een enorme puinhoop.
Straten die na een klein regen
buitje onder water stonden en
moesten worden afgesloten, ver
schrikkelijk gewoon. Die tijd
hebben we achter de rug. Alleen,
we moeten er voor waken dat we
over een jaar of dertig de volgen
de generatie niet opschepen met
dezelfde problemen."
Leiden heeft daar wat op ge
vonden. Haanstra: "Ik denk dat
we nu ongeveer tachtig procent
van het hele rioleringsstelsel op
videoband hebben staan. We
hebben inmiddels vijfhonderd
banden. Zo kunnen we precies
nagaan waar de zwakke plekken
zitten."
Urgente werkzaamheden op
de lange baan schuiven is er niet
bij in Leiden. Maar een heel bui
zennet in een bepaalde woon
wijk vervangen? Haanstra:
"Daar hebben we - helaas - geen
geld voor. Dan ben je aangewe
zen op allerlei middeltjes om het
riool toch maar zo goed mogelijk
in functie te houden. Dat lukt
ons - tot nog toe - aardig. Als er
brief naar zijn 'goede broeders en
vrienden'. Daarin beschouwt hij
het gesprek in Rome als een
'controlemaatregel', die een
domper kan zetten op de ontwik
keling van de kerk aan de basis
en op de theologie die daaraan
ten grondslag ligt.
Hij verwijst naar uitlatingen
van de curiekardinaal Rossi, die
deze zomer op bezoek in Brazi
lië een Vaticaans document
aankondigde, waarin de 'bevrij
dingstheologie' zou worden ver
oordeeld. Volgens Rossi zou Bra
zilië een tweede Nicaragua kun
nen worden. Boff: "Deze matelo
ze overdrijving geeft het beeld
weer, dat Rome van de Brazi
liaanse kerk heeft. En dan te be
denken, dat Rossi vóór Arns
aartsbisschop van Sao Paulo
was. Mgr. Arns is dan ook zeer
bedroefd en diep gekwetst. Alles
wordt in werking gezet om Anis
uit Sao Paulo weg te krijgen".
(Boff is hoogleraar in de theo
logie. Hij geldt als een vooraan
nu een bui valt zullen de straten
bijna nergens meer onderlopen
of de kelders blank komen te
staan."
Inleveren
De dienst gemeentewerken
heeft de bezuinigingsdrift van de
gemeente Leiden aan den lijve
ondervonden. Haanstra: "Ja, we
krijgen nu veel minder geld om
onderhoud te plegen dan in de
goede tijd. Het is niet zo dat we
vele tonnen hebben moeten inle
veren, maar het bedrag dat wij
denken nodig te hebben om ons
werk naar behoren te kunnen
doen, nee, dat hebben we bij lan
ge na niet gekregen. We hebben
uitgerekend dat er jaarlijks in
Leiden vijf kilometer riool moet
worden vernieuwd. Dat kost vijf
miljoen gulden. Maar we krijgen
niet meer dan de helft. Van dat
geld moeten we werkelijk alles
bekostigen. Dus ook het onder
houd. Begrijpelijk dat het voor
ons wel eens moeilijk is wat we
eerst moeten aanpakken."
Rioolrecht kent men in Leiden
niet. Die is verwerkt in de onroe-
rend-goedbelasting. Wel betaalt
de eigenaar van een pand - dit
jaar voor het eerst - lozingsrecht:
bijna vier tientjes. Inkomsten -
zo verzekerde een woordvoerder
van de afdeling belastingen - die
worden aangewend om de riole
ring op peil te houden. Dat lo
zingsrecht zal - zo voorspelt de
belastingdeskundige - in de ko
mende jaren zeker worden opge
trokken. Voor de aansluiting op
het stadsriool betaalt de Leide-
naar tweehonderd gulden per
meter.
Dorpskern
De oude dorpskern van Oegst-
geest is dringend aan sanering
toe. De kosten van dat karwei
worden voorlopig geschat op
dertig miljoen gulden. Op papier
is de zaak rond en er zijn al enke
le stukken van het riool vervan
gen. "Er moet nog wel het een en
ander gebeuren", zegt een
woordvoerder. "We hebben wel
wat geld gereserveerd voor die
werkzaamheden maar niet zo-
staand vertolker van de richting
in de theologie die het evangelie
direct betrekt op de positie van
de armen en het onrecht in poli
tieke en maatschappelijke ver
houdingen).
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Montfoort W. J. Op 't Hof Oud-
dorp, te Hall (Geld.) kandidaat G.
J. A. Veening Oostwold (Gr.), te
Domburg kandidaat C. A. Wes
terveen Groningen, te Hattem C.
Fieren (voorheen zendingspredi
kant) Ede; bedankt voor Colijns-
plaat kandidaat L. F. de Graaff
Nijbroek.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Leeuwarden M. Melle-
ma, predikant van de evange-
lisch-gereformeerde kerk te Ca-
strolanda.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Steenwijk
P. van Houwelingen Driebergen,
te Groningen A. den Broeder
Bergentheim.
veel dat alles ineens ter hand kan
worden genomen. Dat zou ook
niet kunnen want dan zou je de
hele dorpskern moeten afslui
ten."
Oegstgeest - dat zijn inwoners
f. 58 aan rioolbelasting in reke
ning brengt - verwacht dat dit be
drag enigszins zal worden opge
trokken. Vermoedelijk met een
tientje. Helemaal zeker is dat
niet, omdat de begroting voor
1985 nog niet rond is. Bovendien
zal de gemeenteraad moeten in
stemmen met die verhoging.
Bij zowel Rijnsburg als Lisse
staat een flinke klus voor de
deur. Beide dorpen zullen bin
nen niet al te lange tijd de nodige
meters aan rioolbuizen moeten
vervangen. Lisse denkt met die
werkzaamheden over een jaar of
vijf te beginnen. "Langer kun
nen we dat karwei echt niet uit
stellen", zegt directeur Eveleens
van gemeente werken., "Je bent
als gemeente wel afhankelijk van
de bijdrage die het rijk beschik
baar stelt. Maar dat rijk heeft on
langs laten weten een subsidiere
geling af te bouwen. Op zo'n ma
nier wordt het dan wel moeilijk
om als kleine gemeente je hoofd
boven water te houden."
Rijnsburg doet niet geheimzin
nig: kilometers riolering - zoals
een ambtenaar het uitdrukt -
moeten worden opgegraven en
vernieuwd. "Dat gaat ons heel
wat miljoenen guldens kosten",
verwacht hij. "De plannen liggen
klaar, maar wat begin je als er
geen geld is? We praten wel over
een verhoging - nu betaalt de
Rijnsburger dertig gulden per
aansluiting - van de rioolbelas
ting. Hoe hoog dat bedrag zal uit
vallen? Daar valt nog weinig
over te zeggen. Dat het recht om
hoog gaat is haast wel zeker."
Achterstallig onderhoud; het
lijkt allemaal erg mee te vallen.
Maar weinig gemeenten overwe
gen om de rioolbelasting op te
trekken of zelfs als nieuwe bron
van inkomsten in te voeren. Vijf
dorpen in de kust- en bollen
streek - Katwijk, Noordwijk,
Noord wij kerhout, Lisse en Voor
hout - en drie gemeenten in de
'Kerk in Mokum' (KIM), de
omroep van de Amsterdamse
kerken, zal op de komende Fira-
to deelnemen aan experimenten
met de lokale tv. Er zijn een paar
video-programma's gemaakt, die
in het kader van 'Salto' (Stich
ting Amsterdamse Lokale Tele
visie Omroep) zullen worden uit
gezonden.
Sinds vorig jaar november ver
zorgt de KIM een radioprogram
ma van een half uur, dat zater
dags tweemaal via de kabel is te
beluisteren. De kerkelijke om
roep heeft enkele deeltijd-mede-
werkers in dienst en werkt ver
der met vrijwilligers. Landelijke
kerken staan een paar jaar garant
voor de kosten. Daarna is de si
tuatie nog onzeker.
Een verzoek van de KIM om
via de ether te mogen uitzenden
(meer luiteraars dan op de kabel)
heeft minister Brinkman dit
voorjaar afgewezen. KIM werd
opgericht om de communicatie
met de eigen achterban te verbe
teren en ook met andere geeste
lijke stromingen, vroegere kerk
Waarom voert een dorp als
Boskoop - dat nog zoveel meters
buis moet aanbrengen - geen
rioolbelasting in?
"De gemeente wil dat ook
wel", antwoordt een ambtenaar,
"maar tot op heden heeft de ge
meenteraad de boot afgehouden.
Al vele malen heeft het gemeen
tebestuur voorstellen in die rich
ting gedaan. Er is echter geen
meerderheid in de raad te vinden
die zegt dat deze belasting moet
worden ingevoerd. De gemeente
raad beslist, dus zijn we uitge
praat."
Omdat er geen geld was is de
gemeente Voorschoten een paar
jaar geleden gestopt met het op
knappen van de riolering. Enige
angst heeft men wel voor het bui
zenstelsel in de Bloemenwijk.
Een woordvoerder: "Dat riool is
al bijna vijftig jaar oud. Dus ver
sleten. Links en rechts wordt er
bezuinigd, dat merken wij ook.
Erg lang kan dat niet meer duren
anders komen de problemen le
vensgroot op je af. Schrikbarend
slecht is de riolering - nog - niet,
maar wat niet is, kan wel ko
men."
Een positief geluid laten de ge
meenten Wassenaar en Rijnsa-
terwoude horen. Om met Wasse
naar te beginnen: daar leven
plannen om de rioolbelasting
volgend jaar te verlagen. Nu be
talen de inwoners van het villa
dorp 88 voor de eerste honderd
kubieke meter water die zij ge
bruiken. Elke kubieke meter wa
ter die zij meer opsoeperen, kost
88 cent. Wassenaar wil ongeveer
tien gulden minder in rekening
brengen, maar dan moet de ge
meenteraad er wel mee akkoord
gaan.
Rijnsaterwoude spant echter
wel de kroon. Het rioolrecht be
draagt er nu ƒ115,28. Het ge
meentebestuur wil dat bedrag te
rugbrengen naar 63. De reden?
"De financiële positie laat die
verlaging toe", zegt woordvoer
der Vermeij. "Wij hoeven geen
woekerwinst te maken op de
rioolbelasting. Met het doorvoe
ren van die verlaging proberen
we een bijdrage te leveren aan
het inkomen van de gezinnen.
De tijd is toch al niet zo gemak
kelijk."
leden en heel de stad. Door het
geringe bereik via de kabel komt
hieiwan voorlopig nog weinig te
recht.
De mogelijkheden via de ka-
bel-tv en de mogelijke zendtijd
uitbreiding voor regionale en lo
kale programma's volgend jaar
geven het bestuur van 'Kerk in
Mokum' toch reden tot enig opti-
Protest. De Raad van Kerken
in Nederland protesteert in een
telegram aan premier Botha van
Zuid-Afrika tegen de arrestatie
van leiders van het Verenigd De
mocratisch Front in dat land. Het
protest noemt dit een 'ernstige
schending van de mensenrech
ten en de democratie'.
(Eerder deze week waren er
protesten van hervormde en ge
reformeerde kant en van de
rooms-katholieke vredesbewe
ging 'Pax Christi'. Westerse lan
den zouden samen tegen deze ar
restatie hun stem moeten verhef
fen, schreef 'Pax Christi' in een
brief aan minister Van den
De ogen gesloten en de handen los
jes tezamen riep dominee Jerry
Falwell vorige week ten overstaan
van de Republikeinse conventie
zijn Opperwezen aan: Reagan en
George Bush zijn instrumenten
van God, stelde hij vast. Het In
strument zelf verklaarde de och
tend na de conventie tijdens een
religieus ontbijt, dat geloof en poli
tiek niet van elkaar vallen te schei
den en dat zijn politieke tegenstan
ders slechts het belang van de staat
op het oog hebben, maar tegenover
religie geen tolerantie kennen. De
boodschap was duidelijk: wie met
God het beste voor heeft, stemt op
Reagan. Schaamteloos?
In de week voor de Republikein
se conventie ontvingen dominees
en priesters in Texas een brief van
Paul Laxalt, senator, vertrouwe
ling van Reagan en voorzitter van
de commissie die voor de herver
kiezing van Gods instrumenten in
het Witte Huis moet zorgen. De
tekst is te aangrijpend om die niet
weer te geven: Geachte Christelij
ke Leider, schreef Laxalt: „Als Lei
ders onder Gods Gezag, kunnen
'we ons niet veroorloven ons te be
palen tot werkloze neutraliteit tij
dens een verkiezing die de herbe
vestiging of het zwijgen zal bren
gen van een president die zo nijver
heeft gewerkt in uw belang en dat
van alle Amerikanen".
Laxalt prees Reagans onwankel
bare trouw aan de 'traditionele
waarden' en riep de kerkelijke
voorgangers op in hun kerken „een
actie voor de registratie van kiezers
te organiseren teneinde te verze
keren dat degenen in uw parochie
een stem zullen hebben in de ko
mende verkiezingen een stem
die voorzeker zal helpen de herver
kiezing van president Reagan en
vice-president Bush te verzeke
ren".
Voor alle zekerheid voegde La
xalt aan zijn brief nog een pamflet
toe met informatie voor christelij
ke kiezers, alsmede een fotografie
van de als steeds optimistisch
glimlachende Reagan met het bij
schrift: „President Reagan Is Ge
trouw Geweest in Zijn Steun voor
Kwesties die Christelijke Burgers
ter Harte Gaan".
Die Kwesties? Gebed op de
openbare scholen (afgewezen in
het parlement) en hartstochtelijk
verzet tegen abortus (in officiële
Republikeinse termen van de laat
ste tijd heet dat 'de slachting van
ongeborenen').
De reactie heeft niet lang op zich
laten wachten. Het denkende deel
van Amerika mobiliseert zich te
gen Reagans pogingen om met de
Amerikaanse vlag weg te lopen en
zich tevens op te werpen als Gods
eigen scheidsrechter tussen goed
en kwaad.
Afstotend
„Deze verwaande poging om
partijpolitiek gelijk te stellen met
Christelijkheid, is buitengewoon
afstotend', schreven dominee
Charles Bergstrom van de Luther
se kerkgemeenschap en rabijn Da
vid Saperstein in de 'Washington
Post'. „Het is onderdeel van een
breed politiek program dat poogt
het Amerikaanse volk een religieu
ze conformiteit op te leggen door
het legaliseren van schoolgebed,
religieuze figuren in openbare
scholen toelaat te evangeliseren en
andere acties te propageren, die de
muur van scheiding moeten door
breken die religie beschermt tegen
regeringsbemoeienis en de rege
ring tegen het binnendringen van
religie".
„Er schuilt iets afstotends en
angstaanjagends in het aanroepen
en manipuleren van theologie ter
bevorderen van partij-politieke
ambities. Het manipulerend karak
ter van de brief wordt weerspie
geld in de wijze waarop religieuze
waarden worden gereduceerd tot
abortus en schoolgebed zonder
vermelding van het Bijbels gebod
de hongerigen te voeden, de naak
ten te kleden, de bejaarden te ge
denken, de vreemdeling aan de
poort welkom te heten en wegen te
zoeken om de geschillen tussen na
ties langs vreedzame weg op te los-
Broek van Buitenlandse Zaken,
al was het alleen maar om nog
meer arrestaties te voorkomen).
Collecte. Zondag wordt in de
hervormde gemeenten de jaar
lijkse inzameling gehouden voor
de medische zending. De op
brengst gaat naar de Raad voor
de Zending, de Generale Diako-
nale Raad en de Gereformeerde
Zendingsbond in de Hervormde
Kerk. Alle drie steunen - met
geld en mensen - het medische
werk dat door kerken en kerke
lijke organisaties overal in de we
reld wordt gedaan.
De collecte heeft als thema:
'Met het oog op hün gezondheid'.
Gehuwde priester
De vroegere anglicaanse pre
dikant Patrick Eastman (46) uit
het Noordengelse graafschap
Durham heeft in de Amerikaan
se staat Oklahoma, in tegenwoor
digheid van zijn vrouw en drie
kinderen, de rooms-katholieke
priesterwijding ontvangen.
ACHTERGROND
door
Henk Kolb
„Het aanroepen van Gods gezag
ten behoeve van een politieke kan
didaat en het presenteren van het
programma van een partij als de
'Christelijke' benadering is laag
hartige politiek en slecht geloof'.
Het is vermelding wahrd dat in
de tasjes met propaganda-mate-
riaal waarmee de Republikeinse af
gevaardigden in Dallas werden
verwelkomd, ook een exemplaar
van het Nieuwe Testament was
mee-verpakt. Pas na luide protes
ten werd de Schrift verwijderd,
maar de dominee en de rabijn wil
len toch dat religieuze leiders van
alle denominaties een eind maken
aan de Republikeinse pogingen
om de indruk te wekken dat God
Reagan wil zien terugkeren in het
Witte Huis.
De gezaghebbende 'New York
Times' stelde in een hoofdartikel
vast dat Reagan de grenzen van
toelaatbaar debat heeft overschre
den. „Sedert zijn vroegste dagen in
de politiek heeft de heer Reagan
geprobeerd het vuur van sommige
religieuze secten en hun leiders te
exploiteren. Dominee Jerry Fal
well oogst zijn aardse beloning
slechts wanneer hem een televisie
kansel wordt toebedeeld om de Re
publikeinse partij te loven".
Zonde
De presidentiële toespraak, zegt
de Times, was een bestudeerd ver
keerde uitleg van de manier waar
op 'politiek en moraliteit onaf
scheidelijk zijn'. Mr. Reagans
wederrechtelijke uitstapje op het
gebied van de moraliteit was een
opzichtige poging om Amerikanen
te verdelen. En dat, in de burgerlij
ke, wereldse betekenis des woords,
is een zonde".
De roomskatholieke aartsbis
schop van New York John J.
O'Connor hield zijn kudde onlangs
voor dat zij niet met een goed ge
weten zouden kunnen stemmen op
kandidaten die weigeren geheel
Amerika de anti-abortusdoctrine
op te leggen. Times-columnist Sa-
fire: „Waar plaatst deze trend in de
richting van een Christelijke Repu
blikeinse Partij die libertijnse con
servatieven, welke geloven dat de
regering mensen met rust moet la
ten, dat persoonlijke vrijheid en in
dividuele privacy voorrang heeft
boven de dictaten van welke instel
ling dan ook en dat moraliteit moet
worden gepreekt en geleerd door
familie en clerus in plaats van ge
wettigd en afgedwongen door poli
tici en politie".
„Het laat ons achter zonder poli
tiek tehuis. Als de heer Reagan
campagne voert voor het beëindi
gen van de welvaartsstaat hier en
het terugdringen van totalitairisme
overzee, zal hij een meerderheids
partij opbouwen; maar als hij abor
tus, schoolgebed en subsidies voor
parochiale scholen beschouwt als
de meest dringende kwesties, zal
zijn tweede termijn een falende
worsteling worden om mensen die
er de voorkeur aan geven hun ge
loof in vrijheid te beleiden, een re
ligieuze regering op te dringen".
Dat gebeurde in Amerika om
de procedure te bespoedigen.
Sinds 1980 kunnen daar rooms-
katholieke bisschoppen gehuw
de geestelijken die tot de Rooms-
Katholieke Kerk zyn toegetre
den onder zekere voorwaarden
tot priester wijden.
Eastman is pas enkele maan
den geleden rooms-katholiek ge
worden. Hij gaat wel in Engeland
werken en wordt daarmee de
eerste gehuwde rooms-katholie
ke priester in dat land. Kardinaal
Basil Hume verklaarde vorig
jaar, dat gehuwde priesters die
later rooms-katholiek worden
hun ambt kunnen uitoefenen.
