Duits onderzoek
paanplaatgas
Zuiden Stille Oceaan
kernwapenvrije zone
Smit Tak gaat
lading bergen
Grieks-cyprioten
bakkeleien over
VN-bemiddeling
jonn benadrukt economisch belang
Weer tailleer geraakt,
Vellicht door Iran
Proces Hitler-dagboeken gaat door
fSDAG 28 AUGUSTUS 1984
;tus
BUITENLAND
PAGINA 7
>etro!
i de
ssiel
der
'ub's'NN De Duitse Bondsregering heeft het federale bureau voor de volksgezondheid
:ave^racht gegeven om de schadelijke uitwerkingen van het sterk ruikende (spaanplaat-
vaiS formaldehyde (HCOH), dat op grote schaal in de industrie wordt gebruikt, te onder-
ormeken. Een rapport daarover moet begin oktober klaar zijn.
gewoon schadelijk voor de volks- en leer. De fractie van de Groenen
gezondheid is. Dat de veelvuldig
benutte stof giftige eigenschappen
heeft, is volgens Geissler al lang
bekend. „In elk leerboek staat dat
vooral de ademhalingsorganen
geirriteerd kunnen worden, dat
wordt al lang onderzocht", aldus
Geissler.
Formaldehyde wordt vooral ge
maakt door chemische firma's als
BASF in de omgeving van Lud-
wigshafen. Alleen in de Bondsre
publiek wordt 500.000 ton van het
gas per jaar geproduceerd. Het
wordt onder andere gebruikt voor
de produktie van lak, cosmetica,
spaanplaat, bustehouders, textiel
sidie
besc een persconferentie in Bonn
Is Sjiakte minister van familiezaken
,je gezondheid. Reiner Geissler
W03U), bekend dat er inderdaad
•denkingen bestaan dat dit gas
oker zou kunnen veroorzaken.
ins Amesz
aar voordat de regering tot maat
delen overgaat om de toepassing
n formaldehyde aan banden te
^gen, moet eerst zekerheid be-
of het gas inderdaad buiten-
Steeai
1 ShHREIN (RTR) - Een in Panama
B ^registreerde olietanker is giste-
en"n in de Perzische Golf door een
<er£ket getroffen. Na de aanval brak
w brand uit op het schip. De aan-
un. <il lijkt een Iraanse vergeldingsac-
Liv? voor een Iraakse aanval op een
idere tanker afgelopen vrijdag, zo
"averd in scheepvaartkringen verno-
le Men. Het was de derde aanval in
P 5«jf dagen.
nd De 20.880 ton metende „Cleo 1",
P He op weg was naar de Saoedische
i Miehaven Ras Tannurah om olie te
er
d<~
in de Bondsdag heeft een verbod
van de toepassing van formaldehy
de geëist en vragen aan de regering
gesteld.
Minister Geissler zei dat het om
een stof gaat die een buitengewoon
grote economische betekenis
heeft. Volgens BASF is het alleen
al in 400 produkten van deze firma
verwerkt en wordt het door meer
dan 30 takken van industrie ge
bruikt. Het overal toegepaste gas
komt via spaanplaten, warmte iso
lerende harsmaterialen, bindmid
delen enzovoort in meer of minder
grote concentratie in de lucht.
Daarom moesten ettelijke kinder-
verblijven in Wiesbaden de laatste
week gesloten worden.
Volgens de Westduitse bewinds
man van volksgezondheid is tot nu
toe niemand door formaldehyde
ziek is geworden. De Groenen ont
kennen dat. Geissler zei dat van de
162.000 mensen die aan kanker zijn
gestorven, slechts 162 aan neus-
kanker leden.
PALMA DE MALLORCA - Verpleegsters evacueren babies uit een zie
kenhuis in Palma de Mallorca in Spanje, waar in de nacht van zondag op
maandg brand uitbrak in de kinderafdeling. De brand was snel bedwon
gen, er waren geen gewonden, maar toch moest iedereen naar het zieken
huis (Foto AP)
Homoseksuele
rechter in
VS omstreden
NEW YORK (DPA) - Volgens
de NewyoTkse kranten van
vandaag is burgemeester Ed
ward Koch van New York City
ircj( voornemens de 43-jarige jurist
j William Thorn aan te stellen tot
v. lid van de civiele rechtbank
apj van Manhattan, hoewel de orde
laa van advocaten van de stad be
zwaar tegen Thorn laat gelden
e( omdat hij openlijk homoseksu-
iarj eel is.
gjr Thom zou het ambt van rech-
Ql ter voorlopig slechts tot het ein-
:oo de van het jaar bekleden, maar
hij solliciteert naar een aanslui-
00 tende ambtsperiode van
uu jaar.
j c William Thom, oprichter
een organisatie tegen discrimi
natie, vindt zijn aanstelling
"een overwinning voor de rech
ten van alle burgers".
laden, werd midscheeps geraakt
bij een aanval ten oosten van Ka
tar. De brand was snel onder con
trole.
Afgelopen vrijdag doorboorde
de Iraakse luchtmacht de onder
Cyprische vlag varende tanker
„Amethyst" met een raket verder
noordelijk in de Golf, nadat het
schip olie had geladen bij de be
langrijkste Iraanse olieterminal,
het eiland Kharg.
Beide schepen waren van dezelf
de eigenaar, de Griekse scheeps
maatschappij Troodos. In Griekse
scheepvaartkringen in Athene
werd vernomen dat de vanuit een
vliegtuig afgevuurde raket de brug
yan de „Cleo 1" vernietigde. Nie
mand van de 34 koppen tellende
bemanning liep enig letsel op.
Uit scheepvaartbronnen in Bah
rein werd vernomen dat de aanval
op de „Cleo 1" de 23e bevestigde
aanval is op een schip in de Perzi
sche Golf sinds het midden van
april.
FUNAFUTI (RTR) - Leiders van 14
staten in het zuidelijk deel van de
Stille Oceaan hebben gisteren una
niem besloten dat dit gebied een
kernwapenvrije zone moet wor
den. Dit verklaarde de woordvoer
der van de 14 staten, premier Bob
Hawke van Australië, na afloop
van het tweedaagse overleg in Fu
nafuti, de hoofdstad van Tuvalu.
Het is echter aan elk afzonderlijk
land te bepalen of het bezoeken
van door kernenergie aangedreven
schepen accepteert, zo voegde
Hawke eraan toe. De groep landen
is overeengekomen een werkgroep
samen te stellen die een verdrag
gaat uitwerken over een kernwa
penvrije zone in het zuiden van de
Stille Oceaan. Dit verdrag zal wor
den besproken op de volgende bij
eenkomst van de 14 landen in 1985.
Een voorstel van de premier van
Nieuw-Zeeland, David Lange, een
resolutie bij de Verenigde Naties
over het onderwerp in te dienen,
vond geen algemene steun.
Het verdrag zal voorzien in een
verbod op de vervaardiging, het
gebruik, de opslag en de verwer-
Jag'
jacht
;er dood na
op kat
tejJDINE (DPA) - De jacht op
a^werfkat in de Noorditaliaanse
ng>rovincie Udine heeft de 19-jarige
;t£>tefano Valvoson hetleven gekost.
;oi De jongeman zat de kat met het
tigeweer van zijn vader in een wijn-
dgaard achterna toen hij struikelde.
teDaarbij ging het wapen twee keer
rjjaf en troffen de kogels hem in het
fahoofd. Hij was op slag dood.
ADVERTENTIE
PARIJS - Containers met uranium hexafluoride in de haven 1
Havre. Soortgelijke containers bevinden zich aan boord van het gezonken
vrachtschip Mont-Louis. (foto ap»
ROTTERDAM/PARIJS (GPD) -
De lading uranium-hexafluoride
aan boord van het zaterdag in het
Kanaal gezonken Franse vracht
schip Mont Louis zal worden ge
borgen door het Rotterdamse be
drijf Smit Tak, samen met een Bel
gische berger. De eigenaar van het
schip, de Franse rederij Compag
nie General Maritime, heeft Smit-
Takdirecteur Reinigert hiertoe gis
teren in Parijs opdracht gegeven
nadat de Franse regering eerder
had aangedrongen op snelle ber
ging van de 30 containers met daar
in 240 ton van de licht-radioactieve
doch uiterst giftige stof.
Schepen van de Franse en Belgi
sche marine namen maandag de
hele dag watermonsters in de na
bijheid van het in 14 meter diep
water op 15 km van Oostende lig
gende wrak. Volgens zowel de
Franse als de Belgische autoritei
ten bestaat er weinig gevaar dat het
zeewater radioactief besmet wordt
Dit werd gisteravond bevestigd
door prof. H. van Dam van het
Reactor Instituut in Delft. De con
tainers met uranium-hexafluoride
bevinden zich in het voorste ruim.
terwijl de veerboot Olau Britannia
zaterdag in dichte mist het achter
schip ramde.
Omdat Smit Tak het
heeft de zijkant van de Mont Louis
open te branden voor de berging
van de lading, zal het schip nadien
als verloren moeten worden be
schouwd. De uranium-hexafluori
de, die na verrijking moet dienen
als brandstof voor kerncentrales,
heeft een waarde van 50 miljoen
gulden. Vandaag zal het eerste
duikonderzoek worden verricht
door personeel in speciale pakken.
In Zeebrugge is een speciale be
wakingsdienst ingesteld om bij
het, onwaarschijnlijk geachte, aan
spoelen van vaten alarm te kunnen
slaan. De Mont Louis was op weg
naar Riga in de Sowjet-Unie om de
meegevoerde uranium-hexafluori
de te laten verrijken tot brandstof
voor kerncentrales. Dat gebeurt op
basis van een Frans-Russisch ver
drag uit 1971.
ving van kernwapens. Bovendien
zal in het betrokken gebied geen
kernafval mogen worden ge
dumpt.
Het is onwaarschijnlijk dat het
plan voor een kernwapenvrije zone
in het zuiden van de Stille Oceaan
enige indruk op Frankrijk zal ma
ken. Parijs heeft ondanks aanhou
dende protesten verklaard dat het
voort zal gaan met het uitvoeren
van ondergrondse kernproeven op
het atol Mururoa.
VS-senator wil
kinderporno uit
Nederland te lijf
WASHINGTON (AP) - Een sleu
telfiguur in de Amerikaanse Se
naat heeft gisteren gevraagd om
regeling die de import van kin
derporno vanuit Nederland en De
nemarken moet beperken.
De Republikeinse Senator Wil
liam Roth, voorzitter van de per
manente onderzoekscommissie
van de Senaat, schreef dit in een
brief aan de minister van buiten
landse zaken, George Shultz. Ne
derland en Denemarken nemen sa
men 85 procent van de import van
kinderporno naar de Verenigde
Staten voor hun rekening.
"Ik besef heel goed dat wij zelf
grote problemen hebben met be
trekking tot kinderporno," aldus
Roth. "Ik steek geen beschuldigen
de vinger uit naar Europese landen
om de aandacht af te leiden van
wat er in onze eigen achtertuin ge
beurt".
"Als wij met Mexico kunnen sa
menwerken om de produktie van
marihuana te beperken, en met
Turkije in de slag gaan om het ver
bouwen van papavers te bestrij
den, moeten wij er ook toe in staat
zijn met deze twee landen, en met
andere, een agressief onderzoek te
doen naar de internationale handel
in kinderporno," schreef Roth.
Roth zei voorts dat zyn commis
sie, die al enkele maanden een on
derzoek doet naar kinderporno in
de Verenigde Staten, hoorzittingen
zal houden over deze kwestie.
JOHANNESBURG (AFP) - Zeven
tien personen die vorige week in
Zuid-Afrika zijn gearresteerd we
gens het voeren van acties vóór het
boycotten van de verkiezingen
voor een kleurlingen- en Indiër-ka
mer in het Zuidafrikaanse parle
ment hebben te horen
dat zij zes maanden in voorlopige
hechtenis zullen worden gehou
den. Dit heeft een van hun advoca
ten gisteren bekendgemaakt.
Ook de secretaris-generaal van
het Democratisch Eenheidsfront
(UDF) van Transvaal, Moss Chika-
ne, is zondag gearresteerd, aldus
de advocaat. De politie heeft ver
klaard niéts te weten van een Chi-
kane die is gearresteerd in het ka
der van de veiligheidswetgeving.
Aan de vooravond van de verkie
zingen voor een Indiër-kamer in
het Zuidafrikaanse parlement is
het maandag in Kaapstad tot onge-
De Cyprische president Spyros
Kypnanou zal vanavond in de
Griekse hoofdstad aankomen
voor besprekingen met de Griek
se regering. Dit is de afgelopen
jaren al zo vaak gebeurd, dat het
bijna op de lachlust van de Grie
ken gaat werken. Maar die lach
lust word nog net bedwongen
door het besef dat het deze keer
wel eens 'menens' kan worden.
Er moeten op korte termijn be
langrijke besluiten worden geno
men. Tekenend is dat voor het
eerst de Griekse president Kara-
manlis, de Griekse premier Pa-
pandreou en de Cyprische presi
dent gedrieën bijeen zullen zijn.
Eerder vandaag stonden ont
moetingen op het programma
van Papandreou met achtereen
volgens de rechtse oppositielei
der Averof en de communisten
leider Florakis waarbij dezen op
de hoogte worden gebracht hoe
de situatie ligt.
door
Frans van Hasselt
Voor 10 september verwacht
de VN-secretaris-generaal Perez
de Cuellar reacties van Griekse
en Turks-Cyprische zijde op de
uitgangspunten ('working-
points') die hij hun afgezanten
Mavromatis en Ertegun eerder
deze maand in Wenen overhan
digde. De inhoud daarvan is offi
cieel niet bekend gemaakt, maar
wel langzamerhand in de pers
uitgelekt. Er staan dingen in die
voor de Grieken moeilijk zijn te
verteren en andere (maar soms
dezelfde) die de Turken voor het
hoofd stuiten.
Zo zouden de Turks-Cyprioten
het hotelgedeelte van de bad
plaats Famagoesta, dat de laatste
tien jaar heeft leeggestaan, aan
de VN afstaan die het 'voorlopig'
zouden beheren. Het is duidelijk
dat het via de VN in handen van
de Grieks-Cyprioten zal komen
die er een deel van hun vluchte
lingen in kunnen onderbrengen.
Er zijn veel Turken die hier tegen
zijn, maar ook Grieken; het zou
wel eens kunnen worden opge
vat als een teken dat zij van te
ruggave van andere door de Tur
ken in 1974 veroverde gebieden
afzien.
Het centrale vliegeld van Nico
sia, dat eveneens tien jaar lang
heeft braak gelegen, zou weer in
gebruik moeten worden gesteld
voor Griekse en Turkse Cyprio
ten gelijkelijk. Daarmee zou een
eerste toetsing kunnen plaats
vinden in hoeverre deze weer
kunnen samenwerken, vlak
naast de hoofdstad die nog
steeds Berlijn-achtig is opge
deeld.
Erkenning
Maar betekent dat niet, zo vra
gen Grieks-Cyprische kranten
zich ongerust af, dat daarmee in
direct de vorige herfst uitgeroe
pen Turkse republiek Noord-Cy-
prus wordt erkend? Want er zal
bij de douane van dit vliegveld
allicht met paspoorten van die
nieuwe republiek worden ge
werkt, documenten die juist deze
maand zijn vervaardigd.
Grote deining is dan ook ont
staan in het Griekse deel van Cy
prus, maar ook in Athene, nu de
twee grootste Grieks-Cyprische
partijen zich ervoor hebben uit
gesproken dat Perez de Cuellars
uitgangspunten zonder meer
worden aanvaard. Het zijn de
communisten (AKEL) en rechtse
oppositiepartij Democratische
Concentratie onder Kliridis, die
bij de verkiezingen van 1981 ie
der bijna 33 procent verwierven
en dus tweederde van het electo
raat vertegenwoordigen.
De twee kleinere partijen, de
Democraten van president Ky-
prianou en de socialisten onder
Lyssaridis, geven er de voorkeur
aan voorbehoud te maken bij een
aantal van Perez de Cuellars uit
gangspunten zonder deze over
de hele linie te verwerpen. Ook
de Griekse socialistische rege
ringspartij Pasok, die veel groter
is dan haar Cyprische zusterpar
tij, denkt er waarschijnlijk zo
over.
Maar de AKEL heeft vorige
week nog een opvallende uit
spraak gedaan. De partij heeft er
voor gepleit dat het Grieks-Cy
prische parlement, waarin
AKEL en DC 23 van de 35 zetels
bezetten, bijeenkomt alvorens
Kyprianou naar Athene gaat.
„Nicosia belist en Athene ver
leent bijstand" - aan die vroeger
veel geslaakte kreet herinnerden
de AKEL-leiders. Met andere
woorden: Papandreou moet ge
woon aanhoren wat de vertegen
woordiging van het Grieks-Cy
prische volk heeft beslist en
daaraan dan zijn morele bijstand
geven.
Aftreden
Kliridis' rechtse partij denkt
over dit laatste wel wat anders,
maar beide partijen zijn de laatse
dagen niet moe geworden, Ki-
prianou eraan te herinneren dat
hij een minderheidspositie be
kleedt. Het rechtse zondagsblad
Alithia (Waarheid) riep eergiste
ren zelfs om zijn aftreden. Het pi
kante is dat Kiprianou zijn her
verkiezing begin vorig jaar uit
sluitend te danken had aan de
steun van de communistische
kiezers. De AKEL toonde zich
dan ook erg verbolgen dat de Cy
prische parlementsvoorzitter La-
das, die tot Kyprianous partijtje
behoort, de gevraagde buitenge-,
wone parlementszitting pas
heeft uitgeschreven voor 1 sep
tember.
Een Atheense krant brengt
mismoedig een plaatje waarop
men Cyprus in vijf sectoren ziet
opgesplitst: de Turkse en die van
de vier Grieks-Cyprische partij
en. Er gaan hier nu ook specula
ties dat premier Papandreou de
Cyprus-kwestie zal gebruiken
om aan te sturen op vervroegde
Griekse parlementsverkiezin
gen. Deze hoeven pas in oktober
volgend jaar te worden gehou
den, maar een van de redenen
voor een vervroegde parlements-
ontbinding door president Kara-
manlis kan volgens de grondwet
zyn het zich voordoen van een
'nationale kwestie van bijzonde
re draagwijdte'.
Verkiezingen deze herfst zou
den voor de socialistische partij,
die bij de Euroverkiczigen met
moeite de grootste bleef, enkele
voordelen hebben. De rechtse
oppositiepartij Nieuwe Demo
cratie bevindt zich in een leiders-
crisis: de 75-jarige voorzitter
Averof staat op het punt af te tre
den en er is een machtstrijd over
zijn opvolging gaande. En tegen
de Griekse communisten die so
lidair zijn met de AKEL zal Pa
pandreou hun 'onnationale hou
ding' kunnen uitspelen
Half jaar cel
voor leiders
ise parle- 1
gekregen DOVCOtaCtlC
oorlopige J
regeldheden gekomen tussen poli
tie en demonstranten. De politie
vuurde rubber kogels af op studen
ten, die protesteerden tegen de om
streden verkiezingen. Bij de onge
regeldheden werden volgens een
woordvoerder van de politie twee
politiemannen gewond.
Er werden elf personen gearres
teerd wegens het bijwonen van een
illegale bijeenkomst bij de univer
siteit van de West-Kaap. De politie
maakte ook melding van geweld
dadigheden in de zwarte woonwij
ken Mamelodi en Soshanguve bij
Pretoria. Zwarte leerlingen zouden
brand hebben gesticht in een
school in Soshanguve. Duizenden
studenten uit de Indiër-gemeen
schap boycotten gisteren de lessen
uit protest tegen de verkiezingen
van vandaag.
De Indiërs in Zuid-Afrika kiezen
vandaag voor het eerst een veertig
zetels tellende Indiër-kamer in het
parlement, dat uit drie kamers be
staat. Evenals bij de kleurlingver-
kiezingen van vorige week richt de
politieke strijd zich vooral op de te
genstelling tussen de deelnemende
partijen en de boycotorganisaties
De meeste waarnemers verwach
ten een lage opkomst. Volgens de
laatste schattingen zal niet meer
dan 25 procent van de ingeschre
ven kiezers naar de stembus gaan
Bij de kleurlingverkiezingen was
dat dertig procent.
HAMBURG (DPA/Reuter/UPI)
De rechtbank in Hamburg, die de
zaak behandelt van de vervalste
Hitler-dagboeken, heeft gisteren
het betoog van de verdediging ver
worpen dat de zes rechters niet be
voegd zijn wegens beinvloeding
door publikaties in de pers. Daar
mee is de weg vrijgemaakt voor
voortzetting van het proces en kan
vandaag de tweede zitting worden
gehouden.
De advocaat van ex-jour «alist
Gerd Heidemann, Reinhard Daum.
had de vrees geuit dat de rechters
door de vele publiciteit rond deze
zaak niet meer onpartijdig kunnen
oordelen. Hij had de rechtbank ge
wraakt wegens beinvloeding. In de
vele publikaties werd de vroegere
journalist van het weekblad Stern
onder meer afgeschilderd als een
nazi-sympathisant. De rechtbank
verwierp de eis van de verdediging
en besliste dat de rechters de zaak
wel degelijk kunnen behandelen.
In dit proces moeten de topver-
slaggever van Stern (53) en de 45-
jarige curiosa-verzamelaar Konrad
Fischer zich voor de rechter ver
antwoorden wegens bedrog en he
ling. Zij worden ervan beschuldigd
de uitgeverij van Stern te hebben
opgelicht voor 9,3 miljoen mark
voor de levering van de vervalste
dagboeken van Hitier.
