Hoe leuk is
het nog om
les te geven?
Kerken dicht in Nijmegen en Groningen
Colombia tekent
gewapend vrede
Steeds minder leraren halen werkend hun pensioen
JINSDAG 28 AUGUSTUS 1984
PAGINA 11
Voor een paar honderd lera
ren van middelbare scholen
begint een dezer dagen het
nieuwe schooljaar niet. Ze
hebben voor de grote vakan
tie nog net de eindstreep ge
haald. Nu zitten ze ziek en
overspannen thuis in afwach
ting van een brief van het Al
gemeen Burgerlijk Pensioen
fonds, die de bevrijdende
boodschap brengt: „Hierbij
verklaren wij u invalide".
Het is steeds vaker deze
brief en niet de pensioenge
rechtigde leeftijd, die het ein
de van de loopbaan van mid-
delbare-schoolleraren mar
keert. De „taakomvang" is
enorm. De vergader- en coör
dinatieziekte heeft op scho
len meedogenloos toegesla
gen. Leerplannen, lesplan
nen, schoolwerkplannen en
projectonderwijs.
En dan zijn er ook nog de
bezuinigingen en, voor oude
ren, de steeds grotere genera
tiekloof die het er niet ge
makkelijker op maken om de
65 te halen in het onderwijs.
Is les geven nog wel leuk?
„Na 32 jaar lang meer dan vijftig
uur in de week te hebben ge
werkt, kan ik niet meer", zegt de
Amstelveense docent Engels M.
Heijke, een jaar geleden voor 80
procent afgekeurd. Hem zit voor
al de mentaliteit van de jeugd
dwars: met 'Law and Order' kun
je niet meer aankomen, 'discipli
ne' en 'autoritair' zijn vieze woor
den. Leerlingen met hoge cijfers
worden door leeftijdgenoten met
argwaan bekeken.
Heijke: „Leerlingen verzuim
den de repetities massaal. In de
hele democratiseringsgolf meen
de iedereen mee te moeten pra
ten, ook al wist men niet eens
waarover men sprak. Door de
welvaart zijn de leerlingen niet
meer bereid om onplezierige din
gen te doen. Alles moet tegen
woordig leuk zijn". "Natuurlijk
moetje om de minder leuke din
gen heenlopen, als dat kan. Maar"
je moet niet flauw zijn. Je moet
wel willen aanpakken. Ik vind de
jongeren van tegenwoordig
slap".
door
Ben Rogmans
Is de jeugd van nu zoveel
slechter dan die van vroeger?
Het Genootschap van Leraren
(NGL) ziet het iets anders. „We
hebben tegenwoordig met een
ander type leerling te maken dan
vroeger", zegt voorzitter drs. A.
J. M. Van den Maagdenberg. „De
jeugd van nu kent veel meer pro
blemen dan die van vroeger:
echtscheidingen, drugs, seksuele
problemen, zelfmoorden, econo
mische crisis, uitzichtloosheid".
Bezuinigingen
Niet zozeer de jeugd als wel de
bezuinigingen gelden als belang
rijke veroorzaker van stress. Een
mede door het NGL opgestelde
NIPO-enquête legt althans het
zwaartepunt bijn het onderwijs
beleid van deze en vorige rege
ringen. Andere oorzaken: extra
taakbelasting, onzekerheid over
het inkomen, onzekerheid over
het voortbestaan van de school.
Het proces van de afbraak van
het onderwijs gaat maar door en
door.
Uit onderzoek dat de NGL in
1983 uitvoerde, is gebleken dat
veel docenten op AVO-VWO-ni-
veau te zwaar belast zijn. Vooral
de leraren in talen, aardrijkskun
de en geschiedenis draaien veel
uren. Een leraar Nederlands met
twee zesde en twee vijfde klas
sen moet per jaar minimaal dui
zend opstellen en samenvattin
gen nakijken. Daarnaast moet hij
zijn lessen voorbereiden, lezen
wat leerlingen zoal op hun litera
tuurlijsten zetten, scripties
beoordelen, bijblijven in het vak,
vergaderen over rapportcijfers,
present zijn op ouderavonden.
Een internationaal onderzoek
sinstituut heeft uitgezocht dat de
gemiddelde taakomvang van een
„lesboer" in Nederland neer
komt op vijftig uur werken per
week. Hoe zwaar de Nederlandse
docenten in vergelijking met
hun collega's uit andere Europe
se landen belast zijn, blijkt dui
delijker als we het aantal uur be
kijken dat een leraar per week
voor de klas staat.
Een Nederlandse leraar met
een volledige baan staat per
week 24 uur voor de klas. In
Duitsland is dat gemiddeld zes
tien uur, in Frankrijk vijftien en
in Joegoslavië veertien uur. Een
docent die zijn of haar taak se
rieus opvat, is gemiddeld per les
uur ook nog een uur kwijt aan
voorbereidingen of correctie
werk.
Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim en het aan
tal afkeuringen nemen toe. Van
den Maagdenberg: „Er is 2,5 mil
jard bezuinigd- op onderwijs.
Over vijftien jaar zal de kwaliteit
van de onderwijsgevenden aan
zienlijk achteruit gegaan zijn.
Het NGL krijgt afmeldingen van
docenten die voor het bedrijfsle
ven gaan werken. Neem bijvoor
beeld het vak economie. Daar is
geen enkele eerste graadsleraar
voor te krijgen, het bedrijfsleven
betaalt veel beter".
„Door de terugloop van de
leerlingenaantallen ontstaat bin
nen het docentencorps behoor
lijk veel stress. Ik heb zelf twee
keer een fusie meegemaakt. Dat
waren gelukkig groeifusies. De
fusies van nu zijn noodzakelijk
om het hoofd boven water te
houden. In allerlei plaatsen in
het land zit men op scholen met
een enorm spanningsveld. Moet
men fuseren met de concurrent
of moet men wachten tot de con
current kapot gaat en zelf zege
vierend overblijven? De school
met de beste kansen voelt over
het algemeen niets voor een fu
sie. Het Rijk heeft geen fusienor
men gesteld. De besturen van de
scholen zijn daar autonoom in.
Er zijn wel opheffingsnormen en
die worden in verband met de
bezuinigingen steeds aange
scherpt".
Waarschuwend zegt Van den
Maagdenberg: „De spanning on
der de docenten neemt ook toe
doordat de wat oudere leraren
soms onder onbehoorlijke druk
van hun jongere collega's staan
om van de VUT of taakvermin
dering gebruik te maken. Maar
ook al maak je op latere leeftijd
gebruik van allerlei uittredings
mogelijkheden, het is niet mak
kelijk. Je salaris gaat achteruit,
en dat is niet door iedereen op te
brengen. We moeten dus het vrij
willige karakter van die maatre
gelen benadrukken".
„Het is over het algemeen zo
dat de leraar met het minste aan
tal dienstjaren het eerst ontsla
gen wordt. Dat zijn nu vaak al de
docenten met vijf tot vijftien
dienstjaren. Het gevaar dreigt
dat de leeftijdsopbouw van de
groep leraren onevenwichtig
wordt, dat de gemiddelde leeftijd
te hoog wordt", aldus de NGL-
voorzitter.
Leeftij dsverschil
Voor de pas afgestudeerde do
centen is er vrijwel geen kans
meer is op een baantje. Die situa
tie zal naar schatting tot diep in
de negentiger jaren duren. Pas
daarna is de terugloop voorbij en
treedt een voorzichtig herstel op.
Tot die tijd wordt het docenten
corps ouder en ouder. Het leef
tijdsverschil, de generatiekloof
tussen leraren en leerlingen, zal
toenemen, tegelijk met het aan
tal overspannen docenten.
Op veel scholen ontstaat een
grimmige sfeer. In sommige
plaatsen voeren twee of drie
scholen een concurrentie op le
ven en dood. De school die de
strijd lijkt te verliezen, daalt snel
in populariteit. Niemand stuurt
zijn kinderen immers naar een
school die dreigt te worden opge
heven. Binnen het docententeam
van de verliezer ontstaan giganti
sche spanningen. Men gaat op
zoek naar de schuldige, men ver
wijt elkaar de „toch altijd zo goe
de naam van de school" te grab
bel te hebben gegooid.
De komende jaren zullen enke
le duizenden leraren per jaar ont
slagen worden. Maar de klassen
worden groter en de leerlingen
kritischer. Ze hebben meer bege
leiding nodig. Van den Maagden
berg: „Ze willen wel het eindexa
men halen, maar voor velen is de
tijd daarna een zwart gat. Ze zijn
gedoemd werkloos te worden.
De leerstof vinden ze niet meer
zinvol. Daardoor krijg je in de
klas discussies. Zeker in grote
klassen is dat erg moeilijk. De or
deproblemen nemen toe. Door
de grotere klassen blijven er
meer leerlingen zitten. Het on
derwijs wordt daardoor niet
goedkoper, maar duurder".
Arbeidsvreugde
Voor ex-docent Heijke zijn zijn
het niet in de eerste plaats bezui
nigingen, die hebben geleid tot
zijn invaliditeit, al erkent hij vol
mondig dat ze hun tol eisen. „Het
gaat steeds verder. De leeftijds
grens waarop leraren invalide
worden, gaat omlaag. De ar
beidsvreugde verdwijnt op
steeds jongere leeftijd. Ik ver
moed dat als het zo doorgaat met
de bezuinigingen, het breekpunt
van de leeftijd waarboven men
niet meer kan, omlaag gaat. Er
wordt roofbouw gepleegd. Te
genwoordig ben je na 30, 32 jaar
op. In de toekomst zal dat na 20
of 25 jaar zijn".
"Twee collega's van me zijn te
lang doorgegaan. Zij hebben een
hartaanval gehad. Eén is er dood.
Ik heb het gelukkig net gered, al
had het niet veel langer moeten
duren. Het lijkt allemaal zo leuk
in het onderwijs: lange vakan
ties, 's middags vroeg thuis. De
buurt ziet het en zegt: kijk, die
Heike is vandaag toch maar weer
mooi om half vier aan komen
fietsen. Wat ze vergeten is dat ik
31 jaar lang elke avond een paar
uur heb zitten werken".
Toch is het niet de werkbelas
ting, maar de mentaliteit van de
leerling die hem het meest dwars
zit. Toen Heike uiteindelijk aan
het leraarschap dreigde te be
zwijken schreef hij in een brief
aan het ABP: „Ik ben het contact
met de middelbare schooljeugd
grondig kwijt. Niet alleen vind ik
de desinteresse van de jongelui,
hun demotivatie, hun pretenties,
hun culturele apathie en hun
enorme ik-gerichtheid ronduit
stuitend, maar ik moet eveneens
zeggen dat hun gedachtenwereld
en de wereld van hun fantasie,
hun visie op de samenleving, op
gangbare maatschappelijke
waarden, op „law and order", dat
die alle weinig of geen verwant
schap hebben met mijn erva
ringswereld".
"Tot voor enkele jaren heb ik
de flexibiliteit kunnen opbren
gen om dit alles in mijn contac
ten met de leerlingen op te van
gen, te neutraliseren en er ade
quaat op te reageren. Ik consta
teer nu dat mijn incasseringsver
mogen bij frictiepunten tussen
mijn leerlingen en mij tot het ab
solute nulpunt is gedaald. In het
besef dat ik de leerlingen on
recht aan zou doen als ik hen
voor al die wrijvingen aanspra
kelijk zou stellen, beheers ik mij
en probeer ik mijn boosheid en
emoties te verzwijgen, maar ik
maak mij niet wijs, dat hun iets
ervan onteaat".
Idealen
Heijke is een produkt uit de
tijd van „Nederland herrijst".
Geboren in 1929. Puberteit in de
oorlog. Kweekschool afgemaakt
in 1949. Volledige baan in het la
ger onderwijs. In de avonduren
hoofdakte gehaald. Les gaan ge
ven op de ULO. In de avonduren
MO-A gehaald. Doorgegaan:
naast een volledige betrekking
van 29 lesuren MO-B gehaald.
Kort na de oorlog heerste in
Nederland de geest van weder
opbouw. Wie de idealen van de
jeugdige noeste werkers van
toen vergelijkt met de „balers"
van nu, zou bijna gaan denken
dat die jeugd van tegenwoordig
écht niet deugt. Aan het einde
van zijn ziekteperiode was Heij
ke die mening inderdaad toege
daan. Sindsdien is hij wat milder
geworden. Maar toen schreef hij:
„De jeugd wordt te veel gepre
zen, te veel verwend. De reclame
op tv en in de media schilderen
de ideale baan, die de werkne
mer uitsluitend genoegen ver
schaft. In de welvarende jaren
zestig kon een werknemer mak
kelijk van baan veranderen, als
het hem ergens niet beviel. Aan
de welvaartskinderen werd ge
leerd dat werk alleen leuk moest
zijn".
„Sindsdien mag je op school
hardop balen. Met de term „on
lustgevoelens op de middelbare
school" is het zelfs gelegaliseerd,
lijkt het wel. Met andersgerichte
gevoelens van een medemens
heb je als leerling niks te maken.
De balers trekken niet alleen
luidruchtig de aandacht. Ze zijn
ook trendsetters. Balen is een
vast onderdeel van het imago ge
worden. Wie niet verplicht mee-
baalt is een paria en een uit
slover".
Vermoeiend
Vier jaar geleden is Heijke
overspannen geworden: na 31
jaar lesgeven was hij op: „Toen
ik bij een hospitant eens achter
in de klas ging zitten, besefte ik
hoe vermoeiend het lesgeven is.
Je bent vijftig minuten lang voor
honderd procent alert. Als je gaat
ontleden wat je allemaal doet als
je aan het lesgeven bent. Je
praat, schrijft, houdt de leerlin
gen in de gaten. Al die gezichten
voor je, je ogen flitsen heen en
weer. Voor de helft ben je bezig
met het overdragen van kennis,
voor de andere helft om op te
vangen wat er in de klas gebeurt
en dat meteen te verwerken in
het verhaal dat je houdt. Voort
durend aftasten wat er gebeurt".
„De laatste jaren van mijn
schoontijd werkte ik nog maar
gedeeltelijk. Een klusje van een
half uur kostte me vijf uur. Als ik
's middags thuis kwam was ik
dood- en doodmoe. Voordat ik
kon beginnen aan het correctie-
en voorbereidingswerk, was het
al weer wat later op de avond. Op
het laatst heb ik mezelf verlaagd
tot stencil-docent. Ik kon het niet
meer opbrengen om de apathi
sche meute te interesseren voor
de gedichten van Yates, wat
vroeger wel lukte, 's Nachts kon
ik niet slapen. Ik dronk, kreeg
huilbuien en slikte kalmerings
middelen.".
Na drie jaar van half werken,
ziek melden, psychiater bezoe
ken en brieven aan het ABP
schrijven, kwam de verlossende
brief. Heike invalide. Dat is nu
een jaar geleden. Nog steeds
wordt de ex-leraar trillerig en ge
spannen als hij over zijn ervarin
gen vertelt. "De ellende is vier
jaar geleden begonnen en ik ben
er nog steeds niet overheen. Ge
lukkig heb ik geen moeite mijn
tijd te vullen. Ik doe nu veel aan
Grieks en Latijn, ik kweek fuch
sia's en ben begonnen met aqua
relleren. Ik heb nu eigenlijk wel
een prettige tijd. Ik gun het ie
dereen om afgekeurd te worden,
het is echt heerlijk. Ik prijs me
gelukkig dat ik nog leef'.
Het verzet tegen de vredespogin
gen van de Colombiaanse presi
dent Belisario Betancur brokkelt
af. Dit weekeinde kwam het einde
lijk tot de ondertekening van de
akkoorden tussen de geduchte M-
19 guerrilla en de regering en ook
met de minder bekende trotzkisti-
sche verzetsgroep ELP, het volks
bevrijdingsleger, en met de MAO,
de arbeiders-zelfverdediging. Maar
voortdurend is er getracht deze
eerste stap op weg naar nationale
verzoening te voorkomen.
Eigenlijk hadden de onderteke
ningsceremonies al een maand ge
leden moeten plaatsvinden. En
niet in verschillende uithoeken
van Colombia, zoals nu is gebeurd,
maar in het presidentiële paleis in
de hoofdstad Bogota. Dat feest
werd echter op het allerlaatste mo
ment afgelast. Officieel vanwege
onenigheid over de laatste puntjes
op de i's van de akkoorden, vol
gens geruchten omdat Bentancur
net op tijd te weten was gekomen
dat een para-militair complot de
zaak in het honderd zou proberen
te schieten.
door
Rob Sprenkels
Er kwam een nieuwe datum uit
de bus: dinsdag 13 augustus. Maar
ook de 13e bleek geen geluk te
brengen. Integendeel zelfs, de vre
desakkoorden kwamen op sprin
gen te staan. Op 10 augustus werd
namelijk de bekendste nog in le
ven zijnde leider van M-19, Carlos
Toledo Plata, vermoord door (de
aan het leger gelieerde) ultra
rechtse doodseskaders. Toledo
Plata, van oorsprong een progres
sief liberaal denkende politicus,
die in 1970 een hoofdrol speelde bij
de oprichting van M-19, was eigen
lijk de guerrillaleider die het op
handen zijnde vredesakkoord met
Betancur uiteindelijk mogelijk had
gemaakt.
M-19 twijfelde. Na een paar uur
van overleg werd op een perscon
ferentie bekendgemaakt dat de on
derhandelingen met de regering
zouden worden voortgezet, „hoe
wel de moord op Toledo Plata een
schot is geweest in het hart van het
vredesproces". Tegelijkertijd
kwam M-19 echter een wraakactie
overeen. Samen met de Fare (de re
volutionaire strijdkrachten van Co
lombia, de meest omvangrijke
guerrillaorganisatie die reeds in
mei van dit jaar een staakt-het-vu-
ren met Betancur overeen was ge
komen) en het ELP werd in het
westen van het land het stadje
Yumbo enkele uren bezet. Het sal
do: 37 doden en 25 gewonden.
Waarheid
Dit weekeinde was het het uur
van de waarheid. De onderteke
ning van de akkoorden met het
ELP en de MAO verliep vlekke
loos. De ondertekeningsceremonie
met M-19 dreigde echter weer op
het laatste moment onmogelijk te
worden: vlak bij het stadje Corinto,
waar de plechtigheid moest plaats
vinden, werd een autokaravaan
met journalisten en M-19-leiders
overvallen door een paramilitare
politie-eenheid. Vijf guerrilleros
raakten gewond, onder hen Carlos
Pizarro, een van de belangrijkste
leiders van M-19. Na een telefo
nisch onderhoud met president
Betancur werd het uiteindelijk vier
uur later dan gepland, maar de on
dertekening van de vrede was on
danks alles toch een feit.
In net centrum van de hoofdstad
Bogota heeft een legertje schilders
op verzoek van president Betancur
inmiddels een imponerende muur
schildering gerealiseerd, waarin 36
jaar van gewapende strijd overgaat
in een witte duif. De uit de conser
vatieve partij afkomstige president
erkent echter zelf dat er nog veel
ACHTERGROND
obstakels zijn op weg naar de con
solidatie van de vrede.
De nu ondertekende akkoorden
houden een wapenstilstand in van
acht maanden. Gedurende die tijd
moet de regering de sinds 1948 bij
na continu van kracht zijnde staat
van beleg intrekken en een brede
nationale dialoog tot stand bren
gen. Tijdens de dialoog moeten de
politieke, sociale en economische
hervormingen overeen worden ge
komen om Colombia een nieuw
democratisch leven te kunnen in
blazen. De guerrilla is al die tijd
niet verplicht om de wapens in te
leveren.
Wie verzet zich tegen de vredes
pogingen van Betancur? Het zicht
bare verzet is van rechtse groepen
binnen het leger, die op hun beurt
weer rechtstreeks zijn verbonden
met de lokale mafia's van invloed
rijke zakenmensen en drugssmok
kelaars. De Colombiaanse econo
mie draait in feite bij de gratie van
de marihuana en de cocaïne. Het
gaat om een imperium van smok
kelaars, hoge officieren, zaken
mensen en ook politici. De vredes
akkoorden hebben zelfs de nodige
onvrede gekweekt binnen het Co
lombiaanse congres, waar rechts
de boventoon voert. Zowel de libe
rale als conservatieve afgevaardig
den hebben het vredesproces
reeds bestempeld als „een drama
van vergissingen".
Cocaïne
Betancur zit diep in de economi
sche problemen. Hij heeft rechts
reeds honderd en één toezeggin
gen moeten doen, met name wat
belangrijke posten betreft als be
velhebber van het leger en minis
ter van defensie. Ook is hij onder
handelingen aangegaan met de di
recte leiders van de cocaïne-indus-
trie, waartegen hij bikkelhard is
opgetreden, vooral na de moord,
dit jaar mei, op Rodrigo Lara Bo-
nilla, zijn minister van justitie.
Een paar maanden geleden werd
de procureur-generaal van Colom
bia naar Panama gestuurd voor
een gesprak met de cocaïne-mafia.
Naar het heet werd daar aangebo
den jaarlijks drie miljard dollar in
de nationale economie te steken in
ruil voor een soortgelijke wapen
stilstand als nu met de linkse geur-
rilleros is gesloten.
De wapenstilstand met de M-19
guerrilla gaat donderdag 30 augus
tus in. De guerrilleros hebben voor
die dag een grote politieke mani
festatie gepland in de hoofstad Bo
gota. Wellicht zal dan reeds blijken
in hoeverre Betancur kans ziet alle
mafia's in bedwang te houden.
Want in een land waar de afgelo
pen vijftien jaar nooit meer dan 35
procent van de kiezers naar de
stembus is gegaan, waar conserva
tieve liberalen en conservatieve
conservatieven het tot de komst
van Betancur voor het zeggen heb
ben gehad, vormen de frisse her
vormingsideeën van guerrillos en
ook het optreden van Betancur zelf
een gevaar voor de politieke macht
van de gevestigde orde.
In het dekenaat Nijmegen -
vroeger een rooms-katholiek bol
werk komen in de nabije toe
komst tien kerkgebouwen voor
sluiting in aanmerking. Zo luidt
een conclusie van het Kaski in
Den Haag (katholiek instituut
voor sociaal-kerkelijk onder
zoek), dat het roomse leven bin
nen Nijmegen heeft doorgelicht.
Nodig is een drastische reorgani
satie en afslanking van de kerke
lijke voorzieningen.
Volgens de berekeningen van
het Kaski moet binnen tien jaar
een groot deel van de 25 zelfstan
dige parochies in het dekenaat
zijn gefuseerd of zijn opgegaan
in het grotere verband van een
districtsparochie. Niet alleen is
het rooms-katholieke bevol
kingsdeel in aantal afgenomen,
maar ook het kerkbezoek daalde
aanzienlijk. De kerken zijn voor
meer dan 75 procent onbezet.
Bovendien zijn verscheidene pa
rochies sterk vergrijsd.
Een ander probleem is de da
ling van het aantal pastores.
Sinds 1972 is dat gezakt van 70
naar 30. De meeste parochies zijn
daardoor eenmansparochies ge
worden. Ten slotte is daar het fi
nanciële probleem. Ongeveer
- De hervormde gemeente van
Groningen heeft al een deel van
haar reorganisatie achter de rug.
Afgelopen zondag is in drie van
de tien kerkgebouwen voor het
laatst dienst gehouden. De Oos-
terkerk (van 1924), de Sionskerk
(van 1934) en de Filadelfiakapel
(van na de oorlog) staan nu te
koop. Binnenkort zal ook de his
torische A-kerk, die pas is geres
taureerd, worden afgestoten. Er
bestaan vergevorderde plannen
om daar een orgelmuseum in te
vestigen.
Naast de gebouwen moet her
vormd Groningen bezuinigen op
het aantal predikantsplaatsen.
Twee vacatures worden niet
meer vervuld.
Beroepen
Hervormde Kerk: bedankt
voor Kampen I. J. Wisse Zeist.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Dinteloord R. Strijker
Bussum.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Utrecht
centrum (voor Nieuwegein) P.
van Houwelingen Driebergen.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar
Utrecht M. R. van den Berg Gro
ningen.
Jaloers. Twee delegaties van
hervormde en gereformeerde ge
meenteleden. afkomstig uit Den
Haag en Apeldoorn, hebben vijf
weken lang rondgekeken bij ker
kelijke gemeenten in Indonesië.
De Haagse ging naar Sumatra, de
Apeldoornse naar Oost-Java.
Beide zijn nu teruggekeerd.
Hun indrukken samenvattend,
verklaarden de delegatieleden,
een bloeiend gemeenteleven in
Indonesië te hebben aangetrof
fen, "waar wij wel een beetje ja
loers op kunnen zijn".
Beide delegaties hebben ook
contact gehad met de acht leden
van de Indonesische afvaardi
ging, die volgende maand naar
Nederland komt om in kerkelijk
Den Haag en Apeldoorn rond te
kijken. Ook in de Indonesische
groep zitten geen kerkleiders. Ze
bestaat, evenals de Nederlandse,
uit 'gewone' gemeenteleden.
Leerhuizen
Het Noordwijkse 'Leerhuis'
heeft voor zijn programma in het
komende seizoen weer enkele
Joodse inleiders kunnen aan
trekken, onder wie rabbijn L.
van der Kamp. Verder hebben
mevrouw M. Wolff-Kunstenaar
en ds. S. Schoon, respectievelijk
lid en voorzitter van het 'Over
legorgaan voor Joden en Christe
nen' (Ojec), hun medewerking
toegezegd. Nieuw is de mede
werking van dr. B. Hemelsoet,
hoogleraar aan de katholieke
theologische opleiding in Am
sterdam.
Op 11 oktober begint het
Noordwijkse leerhuis met een in
leiding van dr. H. J. Heering over
'christen-zijn in het wereldge
beuren'. Op de andere avonden
(de laatste op 7 maart) wordt ge
sproken over het geloof en het le
ven van alledag, Jezus, zijn le
vensweg en boodschap, joodse
en christelijke feesten en de
scheppingsverhalen.
Wie nadere inlichtingen wenst,
kan contact opnemen met de
heer C. Lindhout jr., Gooweg 13,
2201 AX Noordwijk, telefoon
01719-14016.
- In september beginnen twee
nieuwe cursussen van het Dag-
maat-leerhuis in Lisse: de vijf
tiende cursus 'Verstaan van de
bijbel' (15 donderdagavonden in
Lisse) en de achtste 'Bijbels he
breeuws voor beginners' (eens in
de twee weken op woensdag
avond in Haarlem). De eerste
gaat geheel over het verband tus
sen bijbelwoord en dagelijks
handelen. De cursus hebreeuws
is voor hen die de taal van het
Oude Testament willen leren
(vooropleiding op mavo-niveau).
Nadere inlichtingen kan het
Dagmaat-secretariaat geven: Fa
zantstraat 46, 2162 GM Lisse, te
lefoon 02521-13321.
- Het zondagmiddag-leerhuis
(4 uur) in de Zuiderkerk (Lam-
menschansweg) in Leiden begint
weer op zondag 9 september. Dr.
G. C. van de Kamp uit Wassenaar
heeft in september de leiding.
Dan gaat het over de vraag wie
Jezus is. Het leerhuis wordt al
tijd gevolgd door een avondge
bed om 5 uur. maar men kan ook
op dat tijdstip komen of weg
gaan. Komende zondag, 2 sep
tember, wordt al het eerste
avondgebed, dus zonder leer
huis, gehouden. Daarin verzorgt
dr. J. M. Vlijm de overdenking.
De heer J. van der Horst, Roo-
denburgerstraat 43, 2313 HJ Lei
den, telefoon 071-134867, kan er
meer over vertellen.
Priesters. Het Vaticaan heeft
opnieuw aangedrongen op ver
trek van de vier priesters uit de
linkse regering van Nicaragua.
Het verbod voor priesters om
een politiek ambt te bekleden is
een universele wet' van de
Rooms-Katholieke Kerk, schrijft
mgr. Julian Herranz, secretaris
van de commissie voor de uitleg
van het nieuwe kerkrecht, in de
'Osservatore Romano', de officie-
Ie krant van het Vaticaan.
Het Britse zondagsblad 'The
Observer' meldde, dat de vier
priesters in de sandinistische re
gering van Nicaragua in novem
ber, na de algemene verkiezin
gen, de politiek zullen verlaten.
Het Vaticaan zou hun toestem
ming daarvoor hebben gegeven.
