aesumsmMmms 'Ik wil veel bereiken met muziek' TV-rubriek fSolzjenitsin: woord van waarheid Tineke Schoenmaker zangeres van het duo One Two Bachkoor houdt kantoor aan Pieterskerkhof Fleury organist van allure Onderzoek seksueel geweld prikkelt NOS TERDAG 25 AUGUSTUS 1984 RADIO-TV-KUNST PAGINA 25 /\ia ?ei 'Het kalf stoot de eik' be- ichryft Alexander Solzjenitsin oe hij in zijn ballingschap al z'n ampgeschriften had weten te erbergen in de rug van een boek „iraarin de toneelstukken van '3eorge Bernard Shaw in het En gels waren opgenomen. „Als er ^iu eens iemand was die naar Twoskou ging en daar op straat J6f>en buitenlandse toerist ont- noette... dan zou hij die toerist iet boek toestoppen; die zou het (iatuurlijk meenemen, het met ?emak het land uitbrengen, de rug' openmaken en vervolgens dies naar een uitgever doorstu ren; die zou maar al te graag de inbekende Stapan Chlynov mijn pseudoniem) publiceren ïn... de wereld zou natuurlijk liet onverschillig blijven!". Deze dagdroom zag Solzjenit sin jaren later op een andere ma- lier verwezenlijkt. Chroesjtsjov self gaf toestemming zijn eerste T roman, 'Eén dag uit het leven iran Ivan Denisovitsj', te publice ren, ook al ging dat over het kam pleven, maar na nog enkele ver- r halen werd Solzjenitsin voor goed in de ban gedaan, zijn boe ken verschenen via de samizdat, de 'zelfdrukkerij' in het westen, en op 8 oktober 1970 kreeg hij de ^JJobelprijs voor Literatuur toe gekend: „voor de ethische kracht waarmee hij de onvervangbare Bgggjtradities van de Russische htera- gS&ihiur heeft, eevnled". gji Solzjenitsyn dankte in het vol- Esiigende antwoord: „Ik ben dankbaar voor uw be sluit. Ik accepteer de prijs. Ik door Nico Scheepmaker ben van plan hem persoonlijk op de traditionele dag in ontvangst te nemen voor zover dat van mij afhangt. Ik ben gezond. De reis zal mijn gezondheid niet schaden". Solzjenitsin voorzag al dat hem een uitreisvisum zou worden ge weigerd met het argument dat hij te ziek was om de prijs in ont vangst te komen nemen, maar was daarin nog te optimistisch. De vijandigheid in de Sowjet- Unie bleek zo groot, dat Solzje nitsin bevreesd was dat hij, een maal in Stockholm, niet meer te rug zou mogen keren, en hij ver zocht de secretaris van de Zweedse Akademie de prijs te zijnen huize te komen uitreiken. Ook dat ging niet door. De Zweed kreeg geen inreisvisum. Wat toen nog restte was Solzje- nitsins dankrede van bijna 15 dichtbedrukte boekbladzijden. „Om deze in het Jaarboek van de Nobelstichting te krijgen, moest ik 'm zo snel mogelijk naar Zwe den sturen, 't Kostte moeite maar 't lukte (natuurlijk weer langs sluipwegen, met veel risico). Be gin juni moest de rede verschij nen. Ik verwachtte nog steeds een explosie maar noch in de maand juni noch in de maand ju li van die uitputtende hete zomer verscheen de rede. Was die dan werkelijk volkomen onopge merkt gebleven? Pas in augustus hoorde ik dat 's zomers grote de len van de Zweedse industrie, waaronder ook de grafische, met vakantie zijn. Het Jaarboek werd pas eind augustus gepubliceerd. De pers maakte er vrij veel op hef van, meer dan een week. Er waren echter twee dingen die voor mij als een verrassing kwa men en die bewezen dat mijn voorspellingen niet helemaal deugdelijk waren: de rede deed de 'onzen' de oren niet spitsen en leidde in het Westen niet tot iets als een aardverschuiving of be wustwording. Ik had, geloof ik, 'erg' veel ge zegd, ik had zelfs het allerbelang rijkste gezegd en dat was ge woon geslikt? De rede was dan wel voorzichtig maar toch in al gemene bewoordingen gehou den, zonder een enkele eigen naam. Zowel 'daar' als 'hier' gaf men er de voorkeur aan de rede 'niet te begrijpen'. Deze rede, 'Een woord van waarheid' (afgeleid van een Rus sisch spreekwoord: 'Een woord van waarheid zal zwaarder we gen dan de hele wereld'), werd woensdagavond, ingekort, uitge zonden door de EO. Een Britse produktie, met Tom Courtenay als Solzjenitsin, en met velerlei begeleidende beelden, die de aandacht van het gesprokene voor mijn gevoel te veel afleid den. Hoe extra zorg en ijver soms in hun tegendeel kunnen verke ren bewees de EO door de ge sproken tekst te laten uitspreken door een Nederlander, Guus van der Steen. Daarmee voorkwam men dat de altijd kortere onderti teling afbreuk zou doen aan de betekenis van de tekst. Maar doordat je niet meelas, maar on dertussen je ogen te goed deed aan de beelden van korenvelden en concentratiekampen, hadden je gedachten de neiging af te dwalen. Als katalysator was het een heel nuttige uitzending, want ik heb de rede nu nog eens, veer tien jaar na dato, in zijn geheel herlezen. Maar al kijkend merkte ik dat de tekst maar moeizaam tot mijn hersens wilde doordrin gen, zoals dat ook bij poëzie gaat, als de woorden daarvan door beelden worden begeleid en niet door de letterlijke tekst die je kunt meelezen. LEIDEN - Het Bachkoor Holland, er op uit om als muzikale or- gansatie de zaken professioneel aan te pakken, heeft Leiden nu definitief als standplaats verkozen. Het stichtingsbestuur heeft na melijk recht tegenover de hoofdingang van de Pieterskerk een pandje gehuurd, dat inmiddels als kantoor is ingericht. Het kan toor, gevestigd aan de Pieterskerkhof(4b), wordt beheerd door me vrouw C.E.P. Kret, die het organisatiebureau leidt met assistentie van een administrateur. Het bureau, waar alle evenementen van het Bachkoor Holland worden voorbereid en van waaruit ook de zakelijke contacten worden onderhouden, regelt onder meer de kaart- en abonnementverkoop. Het is voor het publiek geopend op dinsdag en donderdag van 10 tot 5 uur en op zaterdag van 10 tot 12 uur. Voor informatie over komende uitvoeringen van het Bach koor Holland kan men daar terecht. Er staat voor de komende jaren een groot aantal concerten op stapel, o.m. de eerste uitvoe ring voor Nederland van 'Oris du Monde' van Honeger en voorts 'La mort d'un tyran' van Milhaud en 'Canti di prigionia' van Dalla- piccola. De eerstkomende uitvoering van Bachs Weinachtsorato- rium is op 18 december in de Pieterskerk. De artistieke leiding van het Bachkoor Holland is in handen van Charles de Wolff. Het stichtingsbestuur bestaat uit M. Oudkerk(voorzitter), E. van Veen (eerste secretaris), Nico de Raad (tweede secretaris)en v.d. Vechte (penningmeester). Orgelbespeling door de Franse organist en componist André Flenry op het Van den Heuvel-orgel in de Niewe Kerk te Katwijk aan Zee met werken van Cesar Frank, Louis Vierne, Marcel Dupré en André Fleury. Gehoord op vrijdag 24 augustus. KATWIJK AAN ZEE - Verfijnd en Frans tot in de vingertoppen beroerde het eenentachtig jarige orgelfenomeen André Fleury gis teravond de manualen van het Van den Heuvel-orgel met werken van componisten die hij persoonlijk heeft gekend en heeft horen spelen. Zo vertolkte de vitale organist van de St. Eustache te Parijs en de Cathédrale van Versaille tijdens de internationale orgelserie op het Van den Heuvel-orgel in de Nieuwe Kerk ondermeer de twee de "Symphonic pour Grand Orgue" van Louise Vierne en "De Prelude et Fugue" van tijdgenoot Marcel Dupré en delen uit zijn tweede symphonie en improvisaties van eigen hand. Een exquise Belgisch voorafje in dit Frans getinte programma vormde de "Pastorale" opus 19 van de Vlaamse componist Cesar Frank; een lyrisch en poëtisch werkje. Zeer luchtig en soepel door Fleury vertolkt. Zeer fraai vond ik ook de dynamische en gemakkelijke vertol king door de oude meester van de vijfdelige tweede "Symphonie pour Grand Orgue" van Louis Vierne. Vooral tijdens het ongeloof lijk vitaal gespeelde Scherzo: Quasi presto en het haast uitbundige Final Maestoso. In de Nieuwe Kerk te Katwijk mag gepreekt, gezongen, gehuild en gelachen worden, en op de achterste banken soms steels de hand gepakt... Jammer blijft het dat het nog steeds verboden is om te applaudisseren. ANNEKE VAN VLIET. Vraagje in Leiden-noord naar de heerJ. Vervoorn, dan weet niemand wie dat is. Pas als je 'Ome Joop' zegt, blijkt iedereen hem te kennen. 'De ongekroon de keizer van de wijk', wordt hij wel genoemd. Te gen zijn zin overigens, want zo'n titel verzoorzaakt maar scheve gezichten. Hij is de stuwende kracht achter veel van het wijkwerk. Begon ooit als lekebroeder bij de Kruis vaarders van Sint Jan in het verpauperde witte dorp van Rotterdam. Toen hij na de oorlog terug keerde naar Leiden, merkte hij dat Leiden-noord dezelfde kant dreigde op te ga an. 'Ome Joon' nam het voortouw om het klimaat in de wijk te verbete ren. Hij stond aan de wieg van veel voorzieningen in de wijk, bestookte de gemeente met feiten en plannen en organiseerde dertig jaar lang de 'Tour de Frats', een wielerronde voor de jeugd. Alles in zijn vrije tijd, want zijn brood verdiende hij als magazijnmeester in een koelkastenfabriek, beheer der van een fietsenstalling of tijdschriftenverkoper. De 'Dwangbuis' viel hem niet zwaar, want Joop Vervoorn is een regelmatig televisie-kijker. En heus niet alleen naar de KRO. Televisie is voor mij jarenlang al leen maar dienstig geweest om informatie te verzamelen. Tus sen de met vergaderingen gevul de dagen door was de nieuws dienst, vooral die van zeven uur 's avonds van belang. De krant was voor mij een andere infor matiebron. Het is toen meerma len gebeurd, dat ik op een verga dering de enige was, die de laat ste ontwikkelingen gezien of ge lezen had. Dit was een der voor delen van het vrijgezel zijn. Tij dens de avondmaaltijd kon er een krant ingezien of een pro gramma bekeken worden. Stadsvernieuwing, Sociale wetgeving en Politiek waren de onderwerpen, die mij interes seerden. Als er een duidelijk nieuw element op deze gebieden in het nieuws was, probeerde ik wel via de aktualiteiten de eerste reakties van "belanghebbenden" nog mee te nemen. Een spelletje, wat ik daarbij met me zelf speelde, was het ra den wie er op de buis zou ver schijnen en wat zijn mening zou zijn. De diverse omroepen heb ben een eigen stijl van werken. Dit maakte het raden nogal eens gemakkelijk. Met Wim Kok of Drabbeen van Veen en Van Eijkelenburg heb ik mij dikwijls kostelijk vermaakt als zij via wat kromme redenerin gen uitkwamen op hun reeds lang bekende standpunt. Door de komkommertijd in de politiek was er deze week op dat gebied maar weinig te beleven. Daarom was het een verademing om bij de aankondiging van Achter Het Nieuws te lezen, dat Marcel van Dam als commentator in Dallas was om de Republikeinse Con ventie te verslaan. Mijn aan mij zelf gedane voorspelling klopte bijna letterlijk. Mijns inziens was de reis van Marcel beslist niet no dig geweest. Hij had dit te voor spellen commentaar ook in Hil versum kunnen geven. Hij trof het nog slecht ook. Zijn bewerin gen waren een half uur eerder via de nieuwsdienst feitelijk al ont zenuwd. Een andere groep uitzendin gen, die ik heb leren waarderen, zijn de politieseries. Die zitten 's winters meestal laat op de avond. Daardoor had ik in het verleden tijd om ze na een vergadering als afleiding te bekijken. Deze week had ik niet te klagen. Een koste lijk Nero Wolfe-verhaal, waarbij deze tegen zijn gewoonte in voor lange tijd zijn huis verliet en een "Hül Street Blues" met zijn kol derieke politie-bureau. Die maandag ben ik even over gewipt naar het andere net. Hier Frankrijk, Hier Jan Brusse bracht veel informatie in de pret tige verteltrant van Jan Brusse. De zaterdag ervoor had ik de nachtfilm 'Moord in de Trein' van Agatha Christie met spijt moeten laten, schieten wegens een grandioze slaapaandrang. Ik had het nog net klaargespeeld om de hele Te land, ter zee en in de lucht show uit te zingen. Dit programma boeit mij niet zozeer door het spelelement. De techni sche foefjes en het elan, waarme de de deelnemers hun werkstuk ken tonen, maken deze rumoeri ge uitzending tot een zeer leven dige. Als er dan ook nog een paar goede uitslagen komen door het technische vernuft dan is dat meegenomen. Woensdag kon het programma mij niet aanspreken. Tenslotte gekeken naar een herdenkings film over de slag bij Arnhem. Een zeer goede 'Aktua Special" over Nepal en zijn gezondheids zorg, gevolgd door veel sport, maakten de avond toch nog dra gelijk. Als ik 's avonds wil rela xen dan zijn sportuitzendingen een goed middel. Bij het doornemen van de pro gramma's deze week gemerkt, dat de jeugd bij alle omroepen goed aan zijn trekken komt. Vroeg op de avond de jongeren. Later de wat oudere jeugd. De reklame van de NCRV voor deze programma's in de richting van de jeugd lijkt mij een goede aanpak. Voor alle omroepen zou het wellicht een goede gedachte zijn, om de programma's voor de ou dere jeugd pas na het nieuws van 20 uur te plaatsen. Deze jeugd is er vroeg op de avond niet voor thuis. Deze programma's boeien ook ouders, die dan samen met hun oudere kinderen kunnen kij ken. Wie uit deze vakantieweek op zou maken, dat ik de televisie mijn dagritme laat bepalen heeft het mis. Als er urenlang quasie-geleer- de heren en dames de beeldbuis bevolken, als er lang achter el kaar 'ge- Dallast' wordt, dan gaat meestal het geluid uit. Ik ga dan koffie zetten of pak een boek. Pas bij de nieuwsdienst wordt er dan weer geluisterd en gekeken. JOOP VERVOORN AMSTERDAM (GPD) - Ti neke Schoenmaker, die in de laatste tien jaar bekend heid kreeg ais zangeres van de blues-groep „Barrelhou se" is sinds kort bezig als zangeres van het duo One Two. Samen met Rob van Donselaar (ex-Vitesse en L- Seven, producer en arran geur) zingt ze nu „No song to sing", een lied dat deze week nummer 21 staat in de Nationale Hitparade. door Margriet Hunfeld „Op 't laatst, bij Barrelhouse", ver telt Tineke „begon ik erg te twijfe len aan mijn kwaliteiten als tekst schrijfster en componiste. Voor die groep schreef ik vrijwel alles en, eerlijk gezegd, heb ik mezelf nooit hoog ingeschat als schrijfster. Bo vendien zaten we in een bepaald clubcircuit met onze optredens en ja, na tien jaar heb je 't dan alle maal wel zo'n beetje gehad. Er ge beurde iets met me", vervolgt ze, „toen Rob met het plan kwam om samen iets te doen in de muziek. Vooral toen ik zijn composities hoorde: we namen al direct twee nummers op en daarbij kreeg ik zo'n gevoel van dat wil ik voor de rest van mijn leven blijven doen". Een nieuwe zangeres voor Barrel- house was gauw gevonden. In het afgelopen voorjaar zette de groep een advertentie in een ochtendblad en daar kwamen meer dan hon derd reacties op. „Ongelofelijk", al dus Tineke, „hoeveel meisjes er zit ten te springen om zo'n baantje". Tineke Schoenmaker is dertig. Tot nu toe combineerde ze haar werk als zangeres (voornamelijk optreden in de weekeinden) met een studie klassieke gitaar aan het conservatorium. „Echt twee ver schillende werelden", zegt ze er van. „Barrelhouse en 't conservato rium. Voor mij een prima combina tie: wanneer ik van de popscene baalde, had ik mijn klassieke werk en dat gold natuurlijk ook wanneer ik even genoeg had van mijn stu die: dan kon ik me uitleven in de popscene". Op dit moment is Tineke afge studeerd. Ze zou, als ze dat wilde, les kunnen geven, het concertpo dium op of door kunnen gaan in de klassieke muziek. Ze kiest echter bewust voor haar werk als popzan geres: „Mijn grootste ideaal is om nog eens door te breken in het bui tenland. Ik wil zo groot mogelijk worden en zo veel mogelijk berei ken met de muziek. Al is 't alleen al voor de kick daarvan. Op tournee gaan lijkt me bovendien eindeloos, ik ben iemand die zich altijd overal plezierig voelt, ik ben nu eenmaal niet 'n thuiszitterig type. Ze kun nen me overal stallen". -Je lijkt op de goede weg te zit ten met „No song to sing". Tineke: „Precies. Binnenkort zijn we te zien in „Nederland Mu ziekland" en die televisieprogram ma's zijn altijd een goeie reclame. Nee, het maakt me verder niet uit in wat voor programma ik sta, als ik maar op die tv kom". - In deze tijd van Nederlandsta lig repertoire zingen jij en Rob En gelse liedjes, is dat een bewuste keuze? Tineke: „Ik heb Nederlandstalig nooit een voorwaarde tot succes gevonden, eerlijk gezegd, o<?k al zijn er enkele groepen geweest die er hoog mee scoorden. Natuurlijk, wanneer je liedje goed is zal 't wei nig uitmaken of 't in het Neder lands of Engels wordt gezongen, maar ik zit, vanwege mijn blues achtergrond, nu eenmaal vast aan Engels. Ik ben eigenlijk ook geen fan van de Nederlandstalige groe pen: bij Frank Boeyen krijg ik 't gevoel of hij chansons in een pop jasje stopt, 't Goede Doel vind ik wel beter dan Boeyen, maar ik ben er ook niet helemaal stuk van en wat Doe Maar betreft: ik hou niet van reggaenummertjes". Ze begint te lachen: „Toen Henny Vrienten aan 't opnemen was in Rob's studio heb ik even met 'm staan praten. „Zo jullie gaan beroemd worden", zei hij en het er op volgen: „weet wel waar je aan begint". Tineke verklaart: „Maar dat beroemd-zijn van Doe Maar was verschrikkelijk. Al die kinderen (kleuters eigen lijk), die hysterisch achter ze aan zaten. Dat flauwvallen, die tafere- len tijdens optredens. Nee, ik snap best dat Doe Maar gestopt is. Ge lukkig hebben Rob en ik een ouder publiek". Tango-ritme „No song to sing" is een tango. Is het de bedoeling dat jullie nieu we elpee helemaal in die Zuidame- rikaanse sfeer zit? Tineke: „Ja, daar ben ik nou een beetje bang voor dat iedereen denkt dat wij alleen nog maar sam ba's en tango's spelen. Niets is minder waar: onze nieuwe elpee, die simpelweg „One Two" gaat he ten, zal bestaan uit verschillende muziekstijlen met een romanti sche, nacht-achtige sfeer. Alles is geschreven door Rob, die nu een maal beter componeren kan dan ik. Bovendien doen we alle koor tjes in de muziek samen, zodat er een soort nieuw stemgeluid is ont staan: 't geeft een heel mooi ef fect". Tineke lachend: „Ja, op 'n gege ven moment moet je een naam hebben, weet je. We hebben er uren over zitten nadenken en uit eindelijk vonden we dit de meest geschikte naam, omdat 't betekent dat we samen bezig zijn. Nee, wie nummer één is weet ik niet, dat wisselt zo'n beetje. De ene keer is Rob dat, de andere keer voel ik dat ik op de eerste plaats kom". Buiten, op een terras in het hart van Amsterdam, praat Tineke met een hese stem en bij verschillende koppen koffie met veel gemak over haar carrière als zangeres. Een car rière die ze nooit zal opgeven voor de bekende idealen van trouwen en kinderen krijgen. Oorspronke lijk komt ze uit Alkmaar en dat voelt ze nog steeds terug in haar hang naar het platteland en de na tuur. Om die reden houdt ze een kamer aan in Alkmaar, terwijl ze doorgaans bij haar vriend in Am sterdam woont. Over haar stem praat ze openhartig: „Ik heb geen supersterke stem en ik kan er geen rare fratsen mee uithalen. Ik volg zang- en spraaklessen, omdat mijn stem nogal snel hees wordt en, zo als nu, een „lage" indruk geeft. Dat lage gebrom, dat mag helemaal niet van de spraakles-juffrouw, toch verval ik nogal 's in die fout. Praten is dus eigenlijk slecht voor mijn stem. Maar ach", ze haalt haar schouders op, „ik ben nu ook weer niet zo fanatiek dat ik voortdurend aan die dingen loop te denken". Songfestival Het songfestival. Is dat iets je mee zou doen? Tineke verbaasd-lachend: „Oh nee, absoluut niet. Dan ben je echt met iets heel anders bezig, voor mij is dat een andere wereld. Mis schien zou je van „One Two" de in druk krijgen dat ons duo wel leuk is voor een songfestival-gebeuren, maar dan komt dat omdat we on szelf nog niet echt duidelijk heb ben geprofileerd. Ik weet zeker dat dit nog alle maal gaat komen; in elk geval pas sen we niet echt in het jonge-jon- getjes- en meisjesbeeld. De muziek die we nu maken zien we als onze bestemming en dat betekent dat, wat er ook gebeurt, we door zullen gaan op deze manier. Ook als er een plaat flopt". DEN HAAG (GPD) - Staatssecre taris Kappeijne van de Coppello van sociale zaken en werkgelegen heid (emancipatiezaken) heeft de NOS aangewezen als een van de bedrijven waar onderzoek zal wor den verricht naar seksueel geweld tegen vrouwen. De NOS heeft geïr riteerd gereageerd op deze keuze. In „Spreekbuis", het blad voor omroepmedewerkers, verklaart Herman van Wijk, lid van de Raad van Beheer van de NOS, belast met personeelsbeleid, moeite te heb ben met het keuze van de bewinds vrouw. Zij was destijds eveneens lid van het dagelijks bestuur van de NOS en hield zich in die functie ook met personeelszaken bezig. Van Wijk wil eerst weten hoe zo'n onderzoek eruit ziet en vervolgens de kwestie voorleggen aan zijn col lega's in de Raad van Beheer. Het onderzoek kan pas plaatsvinden na toestemming van de bedrijfslei ding van de omroeporganisatie. De staatssecretaris hecht eraan, zo meldt „Spreekbuis", bij voor baat het eventuele misverstand weg te willen nemen dat de NOS in het licht van het onderzoek naar het voorkomen van ongewenste in timiteiten tegenover vrouwen en meisjes „een bijzondere positie" zou innemen. Er is geen sprake van dat zij zich baseert op wetenschap en ervaringen in haar voormalige functie bij de NOS. Het onderzoek, dat gehouden wordt door de universiteit van Groningen, vloeit voort uit de eind vorig jaar door de staatssecretaris gepresenteerde voorlopige nota bestrijding seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes. Intussen heb ben de Sociaal-Economische Raad, de Emancipatieraad en de Arbo- raad (Arbeidsomstandigheden wet) advies over de nota uitge bracht. In de definitieve versie van de nota zullen deze adviezen zijn ver werkt, alsook de uitkomsten van het onderzoek bij de NOS en een 10-tal andere bedrijven. Daarna zal de Tweede Kamer debatteren over de in deze nota aangekondigde be leidsvoornemens. Een woordvoerder van de NOS: ,,Wy hebben een beetje het gevoel dat voor de staatssecretaris de re sultaten van het onderzoek al bij voorbaat vastliggen". -..J - V Tineke Schoenmaker: 'Op tournee gaan lijkt me eindeloos' (foto GPD)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 25