Op naar het jaar 2000
Hoe een hobby in
handel veranderde
In computerkampen is de toekomst al begonnen
het
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1984
Kinderen in een computerkamp op de Veluwe: "Een computer is veel leuker dan een onderwijzer".
door Ben Rogmans
ten van congruentie en configu
ratie. Ze kennen wellicht niet al
le termen, maar ze begrijpen de
principes die erachter liggen en
ze kunnen er nog wat mee doen
ook.
Schildpad
In plaats van een zenuwachtig
op en neer knipperende cursor
heeft LOGO een turtleeen
schildpad. Het eerste wat de kin
deren leren is hoe ze dat schild
padje over hun beeldscherm
kunnen laten lopen. Ze geven de
schilpad opdrachten: forward,
left turn, right turn. Omdat het
spoor van de schildpad een lijn
over het beeldscherm trekt, kan
ermee getekend worden: huizen,
bloemen, spirograaftekeningen
en dergelijke. In vergelijking
met een computertaal als BASIC
zijn de opdrachten in LOGO erg
kort en in gewone mensentaal
geformuleerd. Bovendien geeft
LOGO altijd meteen antwoord.
Een kind kan de was doen: in
Vierhouten scharrelen de schil-
padjes al na een uur druk over
het scherm in de richting die de
kinderen hebben aangegeven.
En zo wordt ze geleerd dat pro
grammeren leuk is, een spel. En
niet iets ingewikkelds voor enge
bollebozen.
In het boek Mindstorms be
weert Seymour Papert dat ieder
een een wiskundeknobbel heeft.
Hij noemt het triest dat vakken
als wiskunde en grammatica
door zoveel leerlingen gehaat
worden omdat ze op zo'n verve
lende manier gepresenteerd wor
den of bijvoorbeeld omdat „tech
nische vakken nou eenmaal niks
zijn voor meisjes". Daarvan geeft
Papert tal van voorbeelden uit
zijn nu al twintig jaar oude prak
tijk met kinderen en computers.
Zijn theorie bestaat uit een
beetje Piaget, een beetje futuro
logie en een beetje antroposofie,
lijkend op die van de Summer-
hillschool van O'Neill. Die laat
ste liet de kinderen zo vrij moge
lijk in hun leerproces, maar pro
beerde wel op elk moment in de
acute behoefte van het kind te
voorzien. Het resultaat was dat
de kinderen hun talenten meer
konden benutten dan in het be
staande onderwijssysteem. Daar
in is immers de vraag of je iets
nodig hebt op dat moment, vol-
Menige emigrant
heeft er een in zijn
tuin staan: een
schaalmodel van
een echte Hollandse
molen, ontworpen
door Rinus Gebe uit
Haarlem. Zijn zoons
verkopen ze in de
vorm van
bouwpakketten,
sinds ze werkloos
werden.
Toen de broers Peter en Leo
Gebe uit Haarlem twee jaar
geleden van vakantie
terugkeerden wachtte thuis
een onaangename
verrassing. Voor beiden lag
een ontslagbrief van hun
toenmalige werkgevers in de
bus. Piekerend over nieuwe
bezigheden kreeg het tweetal
een inval: waarom niet
geprobeerd een handel op te
zetten van de hobby van hun
vader?
"En toen kwamen ze dus naar
mij", vertelt Rinus Gebe (73) uit
Haarlem die vijfjaar geleden uit
liefhebberij begon met het in
elkaar knutselen van ongeveer
één meter hoge molentjes. De
broers Gebe wilden de molens in
bouwpakketten gaan fabriceren
en verkopen.
Rinus Gebe Ze vroegen of ik
het goed vond. Ik heb gezegd:
jullie gaan je gang maar. Ik hoop
dat jullie er rijk mee worden. En
verdomd, ze hebben er nu hun
handen aan vol". Sinds
anderhalfjaar draait het
inmiddels opgerichte bedrijf
GEBE Tuindekoratie op volle
toeren.
Bouwpakketten van een
wipmolenmodel uit 1400
waarvan de wieken kunnen
draaien en gemaakt van
weerbestendige, watervaste
materialen vinden tegen de prijs
van een kleine tweehonderd
gulden hun weg naar diverse
landen. Peter en Leo Gebe, nu
wonend in respectievelijk St.
Oedenrode en Horst, blijken met
hun handel een aantrekkelijk gat
in de markt te vullen.
Het echtpaar Gebe: "We
vinden het heel fijn voor de
jongens. Ze vullen elkaar ook
prima aan. Peter is heel goed in
het leggen van contacten, hij is
pas nog op een beurs in
Liverpool geweest. Leo is
ontzettend handig, wat z'n ogen
zien maken z'n handen".
"Ze hebben wel heel wat
moeten investeren in dure
houtbewerkingsmachines maar
dat hebben ze zonder subsidies
voor elkaar gebokst. Ze wilden
echt helemaal op eigen benen
staan".
Een trotse Rinus Gebe laat een
bouwpakket zien zoals dat door
het bedrijf van zijn zoons wordt
geproduceerd. De 115 centimeter
hoge molens kunnen naar zijn
zeggen in één dag in elkaar
worden gezet waarna ze nog wel
moeten worden geschilderd.
"Schilderen moeten de mensen
zelf doen. Dan kunnen ze hun
favoriete kleuren kiezen. De één
wil blauw, de ander wil rood".
Overigens bemoeit de heer
Gebe zich zo weinig mogelijk
met het bedrijf van zijn zoons.
Uit liefhebberij zet hij af en toe
nog wel graag een molen in
elkaar. Gebe over het hoe en
waarom van die hobby: "Toen ik
vijfjaar geleden door een
mislukte voetoperatie werd
afgekeurd als huis- en
decoratieschilder had ik geen zin
om thuis de hele dag voor het
raam te gaan zitten koekeloeren.
Ik dacht: ik ga eens een molentje
in elkaar zetten. Ik heb m'n hele
wnl1
AFLEVERING 6
Wie meent ook het gat in de
markt te hebben gevonden, kan
contact opnemen met de redac
tie van deze krant (telefoon 071-
144941 toestel 240).
Na de zeilkampen, de
doe-kampen en de
overlevingskampen is
een nieuwe rage in
opkomst: de
computerkampen
voor kinderen.
Voorvechters van de
gemakkelijk
toegankelijke
computertaal LOGO
hebben de afgelopen
drie jaren voor het
eerst dit soort
kampen
georganiseerd. De
jeugdige bezoekers
amuseren zich
opperbest. Tussen een
boterham met
pindakaas en
krijgertje spelen door
is het één en al
computer wat de klok
slaat. "Het is wel
vervelend dat er
zoveel werkloze
leraren komen, maar
door het invoeren van
computers komen er
ergens anders weer
banen bij", orakelt
een lts-leerling van
veertien.
Een jongetje van elf jaar zit in
de vensterbank van een fraai
landhuis in het plaatsje Vier
houten op de Veluwe. Hij
rukt zich met veel moeite
zich los van zijn striphelden
Paling en Ko en zegt: „Een
computer is veel leuker dan
een onderwijzer. Als je iets
niet snapt, legt hij het wel
tien keer uit. Een computer
wordt nooit kwaad, hij blijft
altijd rustig". Andere striple
zertjes vallen hem bij. Ze
prijzen de zegeningen van de
nieuwe wereld van chips, mi
cro's en monitors. „Er komen
overal computers. Ze zijn
niet tegen te houden. Wie nu
niet leert hoe hij ermee moet
omgaan, heeft later een ach
terstand".
Het zijn de deelnemers van een
computerkamp voor kinderen
van de Zwolse stichting LOGO-
K. Ze hebben gezwommen, krij
gertje gespeeld en boterhammen
met hagelslag en pindakaas ge
geten. Nu gaan ze spelen met
computers, want daarvoor zijn ze
hier. Voor ruim 300 gulden per
week kunnen ouders hun kinde
ren een weekje stallen in wat ge
noemd wordt „de ideale leerom
geving": een combinatie van spe
len en leren. De vierentwintig
kinderen die hier een week ver
blijven, zijn verdeeld in twee
groepen. Eén groep speelt bin
nen met computers, de andere
buiten in het bos of het zwem
bad. Ouders die hun kinderen
willen voorbereiden op de toe
komst, kunnen niet meer zonder
dergelijke zomercursussen, die
de afgelopen jaren dan ook als
paddestoelen uit de grond zijn
geschoten.
Zoals zo vaak met nieuwe
trends, is ook deze komen over
waaien uit de Verenigde Staten.
Daar wordt al veel langer en op
veel grotere schaal in de zomer
met computers gespeeld. Ver
schil met Nederland is dat daar
ook duizenden scholen LOGO en
andere moderne computertalen
in hun lessenpakket hebben op
genomen. Bij ons verzuimt het
onderwijs tot nu toe iets te doen
aan het belangrijkste vak van de
toekomst: programmeren. De
kinderen in Vierhouten weten
het: „De veranderingen in het
onderwijs gaan veel te lang
zaam", zeggen ze. „We moeten
wel naar zo'n kamp toe omdat we
op school geen of te weinig mi
cro's hebben. Als we niet leren
om met computers om te gaan,
dan hebben we over twintig jaar
een achterstand. Bovendien is
het nog leuk ook, zo'n weekje
hier".
Spelen
„Mijn leren is spelen, mijn spe
len is leren". Hieronymus van Al
phen zei twee eeuwen geleden in
één zin waarvoor psychologen
nu dikke boeken nodig hébben.
Er is nog maar weinig bekend
over hoe leerprocessen precies
verlopen. Wel is duidelijk dat
kinderen vanaf het moment dat
ze geboren worden als een razen
de aan het leren slaan. Kinderen
hebben er plezier in om iets te
leren waarmee ze iets kunnen
doen. In het onderwijs schort het
daar vaak aan. Van veel zaken
die men daar moet leren is vol
strekt onduidelijk waarvoor ze
gebruikt kunnen worden. De
enige drijfveer is het halen van
een hoog cijfer, een griffel van de
meester of een zoen van de juf.
De theorie die achter de ideale
leeromgeving van het computer
kamp in Vierhouten zit, is af
komstig van de Amerikaan Sey
mour Papert. in zijn land de com
putergoeroe genoemd. In zijn on
langs in het Nederlands vertaal
de boek 'Mindstorms' verdedigt
Papert zijn belangrijkste uit
gangspunt: kinderen vinden le
ren leuk als ze de resultaten van
dat leren ervaren als een bron
van macht. Het huidige onder
wijssysteem houdt daar geen re
kening mee en zal dus aan zijn
eigen falen tenonder gaan. Vol
gens Papert is de computer de
ideale leerpartner voor een kind.
Iets bijleren betekent meer
macht over het apparaat. Een
leerpartner met ongekende mo
gelijkheden.
Papert voorspelt dat de meest
geavanceerde computerprints
van nu in hét jaar tweeduizend
voor één dollar gemaakt worden.
Het toetsenbord en de kabeltjes
zullen in verhouding het duurst
zijn. Iedereen zal zo'n apparaat in
huis hebben. Iedereen moet er
mee kunnen omgaan. Het den
ken van de mensen zal erdoor
veranderen. Mensen gaan op
twee manieren denken: tech
nisch als ze met de computer
werken, sociaal als ze met andere
mensen omgaan.
Onschuld mmmmmmmm
De theorie is overrompelend
en geeft veel volwassenen een
gevoel van onbehagen. Dat ge
voel wordt versterkt als we in
Vierhouten de angstaanjagende
onschuld van de kinderen erva
ren. Ze willen geen piloot wor
den, maar vliegtuigprogram
meur. Geen tramconducteur,
maar programmeur van ver
keerssystemen. De „micro-kids"
worden ze in Amerika genoemd.
Onder hen de miljonair Rawson
Stovall, elf jaar oud en auteur
van een in tientallen dagbladen
verschijnende rubriek over soft
ware. Onder hen de „Tien van
Milkauwee", die het scenario van
Wargames tot werkelijkheid
maakten door erin te slagen de
centrale computer van het kern
wapenlaboratorium van New
Mexico te kraken. Maar ook hon
derdduizenden hobbyisten, spel
letjesmaniakken en amateurpro-
grammeurtjes.
Papert is een oud-leerling van
de wereldberoemde kinderpsy
choloog Jean Piaget. Uit diens
denkbeelden heeft hij een greep
gedaan. Piaget was op zoek naar
een theorie van het leerproces.
Hij constateerde dat kinderen
vanaf het moment dat ze geboren
worden, een enorme drang heb
ben om dingen te leren. Waar
Piaget vooral op zoek ging naar
het hoe en waarom daarvan,
heeft Papert meer gekeken naar
wat hij met die leerdrang zou
kunnen doen.
Papert ontwierp de computer
taal LOGO, die tamelijk dicht bij
de menselijke taal staat. LOGO
bevat daarnaast elementen uit-de
wiskunde. Er kan mee worden
getekend, geschreven, gemusi
ceerd en gerekend. Zet een kind
achter een met LOGO gepro
grammeerde computer en hij be
grijpt binnen een uur dat een
rechte hoek negentig graden is,
dat je driehonderdzestig graden
nodig hebt om een cirkel, vier
kant of driehoek te maken. Bin
nen een dag gebruiken ze de wet-
strekt irrelevant. Het rooster be
paalt wat er waar en wanneer ge
beurt.
Tenonder
De mensen achter het bestaan
de onderwijssysteem kunnen
volgens Papert kiezen: of ze ver
anderen, of ze gaan tenonder. Ze
ker in Nederland nemen veran
deringen in het onderwijs veel
tijd in beslag. Er moet met zesen
dertig organisaties van diverse
levensbeschouwelijke richtin
gen gepraat worden, en die zijn
het nooit met elkaar eens.
Vaak lijken de belangen van de
docenten belangrijker dan die
van de kinderen. „Onderwijs is
rechtspositie", zei laatst een do
cent, illustrerend waarom hij
dacht dat de veranderingen zo
verschrikkelijk traag worden in
gevoerd. Papert heeft becijferd
dat als je elk kind op school een
personal computer geeft, de kos
ten van het onderwijs geminima
liseerd kunnen worden. De kin
deren in Vierhouten vinden le
ren leuk en de school vervelend.
Ze denken dat het onderwijs in
zijn huidige vorm het niet lang
meer maakt. „Het is wel verve
lend dat er zoveel werkloze lera
ren komen als de computers
worden ingevoerd, maar door de
computers komen er ergens an
ders weer banen bij", orakelt een
lts-leerling van veertien.
Zolang de computer nog niet
op grote schaal in het onderwijs
is ingevoerd, zullen de zomer
kampen een onstuimige groei
doormaken. De ouders kunnen
niet achterblijven: wie zijn kin
deren over een paar jaar nog wil
helpen met het huiswerk, moet
nu het programmeren onder de
knie zien te krijgen. De organisa
tor van het kinderkamp in Vier
houten beijvert zich voor de in
troductie van LOGO in Neder
land. Niet alleen bij kinderen,
maar ook bij volwassenen. „LO
GO heeft de toekomst", zegt On-
no Kuiper, voorzitter van het be
stuur LOGO-K en als werkloze
vrijwilliger een van de motoren
achter de stichting. Naast de
computerkampen organiseert hij
het LOGOhuis in club- en buurt
huizen. Met een twaalftal micro's
worden her en der 'opstellingen'
gemaakt Voor een luttel bedrag
kunnen volwassenen binnen een
uur tekenen met de schildpad.
Iedereen is enthousiast. Onno
Kuiper: „Laatst waren we in een
clubhuis voor zogenaamde rand
groepen. Ze hadden het zo onder
de knie. Geen enkel probleem
gehad. Er moest wel een pot bier
naast de computer staan".
Geen ruimte*"""^"
De stichting LOGO-K heeft
grootse plannen. Onno Kuiper:
„Aan de gemeente Zwolle heb
ben we een pand gevraagd. Dat
is nu al een jaar geleden en nog
steeds hebben we geen behoor
lijke reactie gehad. En dat terwijl
Zwolle LOGO-stad van Neder
land kan worden. Als je bedenkt
wat een uitstraling daarvan kan
uitgaan, ongeloofelijk. Helaas
treuzelt de ambtenarij zoals ge
woonlijk weer behoorlijk. Hele
scholen staan leeg, maar wij krij
gen geen ruimte. We draaien zon
der subsidie en zonder steun van
het bedrijfsleven: we willen ons
niet binden aan een bepaald
merk computer".
De victorie die bij Zwolle had
moeten beginnen, laat nog even
op zich wachten. Samen met een
aantal Nijmeegse psychologen
(die zich verenigden in de LO-
GO-groep Nijmegen) gaat men
door. Kuiper geeft de moed niet
op: „LOGO verovert de wereld.
Het is de taal voor beginners,
voor kinderen vooral, met ver
schrikkelijk veel mogelijkhe
den". De grote goeroe Papert in
de Verenigde Staten kan tevre
den zijn.
Nadere informatie: Stichting LO
GO-K, postbus 1407, 8011 PE Zwolle
(038-224767. LOGOgroep Nijmegen,
postbus 1408, 6501 BK, Nijmegen
(080-238130). Het boek 'Mindstorms'
van Seymour Papert is in het Neder
lands verschenen onder de titel
'Computers en Kinderen' (uitg. Bart
Bakker).
leven al interesse voor molens
gehad. Als ik er eentje zag bleef
ik altijd staan. Een prachtig
gezicht toch, die draaiende
wieken".
"Echt verstand van molens
heb ik nooit gehad, maar ik kan
de verschillende modellen wel
ongeveer uit elkaar houden. De
eerste molen heb ik uit m'n blote
hoofd gemaakt. Van lieverlee
ben ik er steeds meer ingerold".
Gebe plaatste z'n fraaie
werkstukken in de voortuin van
zijn woning aan de Haarlemse
Vondel weg waar ze als
blikvanger fungeren.
Automobilisten en fietsers die
voorbij komen houden
regelmatig stil en bellen aan. Het
geld van de verkochte
exemplaren wordt gebruikt voor
het aanschaffen van materialen
voor nieuwe modellen.
Gebe: "Ik maak nu niet zo gek
veel molens meer hoor. Zo af en
toe nog wel een. Pas nog heb ik
een achtkantige molen gemaakt
voor een Amerikaan uit Dallas
die hier een keer langsreed en er
graag eentje wilde hebben voor
thuis. Er staan er wel meer van
mij in het buitenland".
Liefhebbers van een molen
worden tegenwoordig meestal
door Gebe doorverwezen naar
het bedryf van zijn zoons. "En
we krijgen veel vragen hoor De
mensen hebben belangstelling
voor die molens, het is echt
aangeslagen"
Nadere inlichtingen: tel.
04138-72977/04709-6127.
BERT PAAUW
Rinus Gebe (73) met enkele van zijn molens in de voortuin van zijn
woning aan de Haarlemse Vondelweg. ifoioc. de Boen
