Het veilige
monopolie van
Studio Sport
c
ZATERDAG 21 JULI 1984
Mart Smeets, de gezichtsbepalende verslaggever van het NOS-programma
Studio Sport, werd veertien dagen geleden ontslagen. In het weekblad Vrij
Nederland had hij zich weinig vleiend uitgelaten over zijn directe chef Kees
Boerhout en het hoofd van de NOS-televisie Carel Enkelaar. Verder klaagde
Smeets dat Studio Sport geen journalistiek geweten heeft. Verslaggever
Weert Schenk sprak met ingewijden over de sportrubriek, die 25 procent van
de NOS-zendtijd vult en een budget heeft van 9 miljoen gulden plus 4,5
miljoen voor de Olympische Spelen, de salariskosten van 15 personeelsleden
en een grote groep freelancers niet meegerekend. Een verhaal over
ongecontroleerde macht en humeurige mensen.
Extra
i van Dussclioten: aardig- Mart Smeets: niet gereageerd op Kees Boerhout: het zijn kerels
heidis er af. iroto kippa) ontslag. (foto gpdi onder elkaar. tfoto gpdi
door Weert Schenk
Eddy Poelman: praat nauwe
lijks met zijn chef. <fato GPD)
Frans van Dusschoten, de
watersportverslaggever van
Studio Sport, had zijn bureau
leeggeruimd. Nog eenmaal
draaide hij zich om, toen trok
hij de deur achter zich dicht.
Bijna vijfentwintig jaar bege
leidde hij voor de televisie
sport met commentaar. Nu,
58 jaar oud, had hij de moge--
lijkheid aangegrepen om ver
vroegd uit te treden.
Goed, hij had gezegd geen offi
ciële afscheidsreceptie te willen.
Maar had de 29e juni, zijn laatste
dag, dan evengoed zo geruisloos
moeten verlopen, vroeg hij zich
af. Geen collega die hem de hand
kwam drukken. Niemand die op
belde voor een groet. Ook Kees
Boerhout, de chef van Studio
Sport, liet niets van zich horen.
Van Dusschoten werd er een
beetje triest van.
Frans van Dusschoten beves
tigt dit verhaal dat in omroep-
kringen de ronde doet. Meer wil
hij niet zeggen over de werksi
tuatie bij Studio Sport. „Het was
een lullige dag, inderdaad. De
aardigheid is er af bij Studio
Sport. Daar laat ik het bij. Ik wil
niet natrappen".
Het afscheid van Van Dus
schoten is typerend voor de sfeer
waarin de mensen op de NOS-
sportafdeling met elkaar om
gaan. Kenmerkend is ook dat de
redactie nauwelijks reageerde op
het ontslag van Mart Smeets.
Koude douche mm
De slechte verhoudingen bij
Studio Sport zijn niet van van
daag of gisteren. Al in het begin
van de jaren zeventig waren er
hevige rellen. Daarvan was de
komst van Bert Spaak, zoon van
chef Bob Spaak, één van de be
langrijkste oorzaken. Door de
jonge Spaak kwam Martijn Lin-
denberg binnen/een jongen die
tot dan toe cameraman was. Een
daad van vriendjespolitiek die
nog steeds sporen nalaat, zoals
straks zal blijken.
In de tweede helft van de jaren
zeventig was er bij Studio Sport
een groepje redacteuren dat re
delijk met elkaar overweg kon:
Ruud ter Weyden, Kees Jansma,
Mart Smeets, Theo Reitsma, Her
man Kuiphof, en Frans van Dus
schoten. Het waren weliswaar ij-
dele individualisten met een
groot ego, maar ze brachten toch
voldoende respect voor elkaar
op. Ze konden hun journalistie
ke ideeën volop kwijt, omdat de
tegen het eind van zijn carrière
lopende Bob Spaak het allemaal
wel prima vond.
Studio Sport kwam pas goed
in de problemen toen de opvol
ging van Bob Spaak moest wor
den geregeld. De redactie pleitte
voor een journalistiek leider.
Voornaamste kandidaat was
Theo Reitsma. Carel Enkelaar
meende echter dat een manager
de sportafdeling moest leiden.
Hij parachuteerde tegen de zin
van de redactie Kees Boerhout,
die door een reorganisatie niet er
gelukkig was als hoofd afdeling
programmacoördinatie.
De redactie voelde dat als een
koude douche. Zonder enige in
spraak kregen ze een chef die
naar hun zeggen 'nauwelijks een
tennisbal vaff een voetbal kon
onderscheiden'. De vedetten van
de redactie gaven Boerhout geen
enkele kans. Ze negeerden hem
volkomen en Boerhout liet ze de
vrije teugel.
Geschreeuw
Besprekingen die toch af en
toe moesten worden gehouden,
liepen meestal uit op gigantische
schreeuwpartijen. Als Boerhout
zich vergiste in een naam of zich
versprak, was dat voor redacteu
ren een bevestiging dat de man
totaal geen sjoege van sport had.
Van de zijde van de redactie
werd niets gedaan om Boerhout
te accepteren. Maar Boerhout
zelf greep de kansen ook niet om
zichzelf van het image te ont
doen dat hij aan het handje van
de hogere heren liep. Zo stelde
hij zich in een affaire over recla
meborden niet nadrukkelijk ach
ter zijn verslaggevers op.
Ruud ter Weyden en Kees
Jansma vertrokken. Van Dus
schoten was al enige tijd elders
gedetacheerd om de serie Mari
tiem te maken. Kuiphof, Smeets
en Reitsma hadden geen alterna
tieven. Zij bleven. Reitsma iso
leerde zich geheel. Bemoeide
zich nergens meer mee en deed
alleen wat hij moest doen.
Smeets, bezeten van sport, ging
wel keihard door, maar kennelijk
met de pest in zijn lijf.
De radioreporters Eddy Poel
man, Heinze Bakker en Evert ten
Napel stapten over naar de tele
visierubriek. Maar dat bracht
geen enkele verbetering. Er werd
om hen gelachen. Ze hadden im
mers geen kaas gegeten van tele
visie maken. Begeleiding bleef
uit, ze moesten het zelf uitzoe
ken. Wel werden de onderwer
pen die zij aanpakten op de
redactievergaderingen afge
brand. Boerhout, die wordt gety
peerd als een aardige, maar onze
kere man zonder leidinggevende
capaciteiten, liet de etterbuil
doorgroeien.
Wie zou verwachten dat het 'ra-
dioclubje' het voor elkaar op
nam, vergist zich. Ook dat bleek
onderling niet collegiaal. Het
draaide en draait ter redactie nog
steeds om ijdelheid, jaloezie,
egotripperij en hobbyisme. Een
ieder vecht voor zich, wil zijn
sportonderwerp en zichzelf op
het scherm. Dat betekent dat an
dermans ideeën moeten worden
afgewezen, tenzij het bijvoor
beeld Ajax-Feyenoord betreft,
waar Studio Sport niet omheen
kan.
Politiek
Er wordt dus politiek bedrej
ven alvorens de redactievergade
ringen beginnen. „Als ik voor jou
stem, moet jij voor mij stem
men", zegt de ene redacteur te
gen de andere. Wie de meeste in
vloed heeft en de grootste bek,
wint. Zijn onderwerp komt op de
buis.
De vriendschappen wisselen
wekelijks. Daarom moet je, vol
gens mensen die de sfeer van na
bij kennen altijd op je tellen pas
sen. Nooit vrijuit praten, je hebt
zo een dolksteek in de rug. Door
alles heen blijft Boerhout de
kwaaie pier. Zo praat Eddy Poel
man, hoewel onlangs de wacht
aangezegd nog steeds eindredac
teur, niet of nauwelijks met zijn
directe chef. De geringste sa
menhang op de redactie ont
breekt'.
Niemand voelt zich er kenne
lijk gelukkig, maar niemand is
bij machte om die sfeer te door
breken. Het lachen als een colle
ga uitglijdt, de ruzies, conflicten
en vechtpartijen blijven door
gaan. Maar opstappen is ook
moeilijk. Waar moet je heen? De
meesten zijn trouwens verslaafd
geraakt aan de glamour van tele
visie: het reizen, het herkend
worden op straat.
Een dergelijke toestand leidt
tot ongemotiveerdheid. Studio
Sport wordt dan ook heel ge
makzuchtig en routineus ge
maakt. Aan de hand van de
sportagenda wordt het kleurloze
programma samengesteld. Ach
tergrondreportages die moeten
leiden tot een beter begrip van
de sport zijn er nauwelijks.
Er gaat een zucht van verlich
ting over de redactie als erop
woensdagavond Europa Cup
voetbal wordt gespeeld. 'Dan
hoeven de mannen niets te be
denken. Er heerst een grote
geestelijke luiheid. Ze beperken
zich tot het becommentariëren
van de bewegende beelden, die
vaak ook nog zo uit het buiten
land worden aangeleverd. Het
kan allemaal, want Studio Sport
wordt toch niet opgeheven', al-,
dus een ingewijde.
Alleen
Dat heeft Mart Smeets op een
wat overdreven manier willen
zeggen. Maar kennelijk staat hij
daarin alleen. Er is niemand die
roept: dit kan niet. De anderen,
en vooral de leiding van de NOS,
lijken tevreden. Het publiek
merkt er weinig van het gebrek
aan een journalistieke plaatsbe
paling en blijft volgens de cijfers
Studio Sport volgen. Dat steeds
meer mensen afstemmen op de
Belgische en Duitse televisie,
wordt weggewuifd als niet bewe-
De slechte sfeer en het ontbre
ken van een journalistieke koers
zijn volgens ingewijden terug te
voeren op het gebrek aan leiding.
De ploeg marcheert niet, maar
Boerhout zegt niets. In die am
biance heeft, volgens de bronnen
bij de NOS, regisseur-producer
Martijn Lindenberg de macht
naar zich toe getrokken en kan
hij die ongehinderd uitoefenen.
Gezegd wordt dat de sfeer al heel
erg zou verbeteren als Linden-
berg werd aangepakt.
Niemand bestrijdt dat Martijn
Lindenberg, een eind-dertiger,
een groot vakman en een supe
rieur organisator is. Door zijn
kennis van de televisietechniek
en de elektronica, waant ieder
een zich echter afhankelijk van
hem. Tot op zekere hoogte is dat
ook waar, omdat Boerhout en
het 'radioclubje' daar ook weinig
van weten.
Lindenberg wordt omschre
ven als iemand bij wie het vak
manschap niet is gekoppeld aan
een aangenaam karakter. Hij is
een humeurig mens, met wie het
moeilijk werken is. Als Linden
berg iemand nodig heeft, toont
hij zich de gevierde jongen met
de dikke sigaar en een rondje
voor de hele zaak. Omgekeerd is
hij de nukkigheid zelve. Hij kan
mensen als Poelman, Bakker en
Ten Napel genadeloos kleineren.
Hij manipuleert, zaait twijfels
over collega's, brengt geruchten
in omloop, kortom Lindenberg is
geen sfeermaker, zo stellen de
bronnen.
Gebaar hbbm
Lindenberg gedraagt zich do
minant op redactievergaderin
gen. Ofschoon hij^geen journalist
is, wat hem volgens zeggen erg
frustreert, bepaalt hij voor een
groot deel niet alleen hoe maar
ook wat er op de televisie wordt
gebracht. En ook of het recht
streeks gebeurt of niet. Linden
berg heeft in de praktijk meer te
vertellen dan Boerhout. Hij be
heert in feite ook het redactie
budget.
De verslaggevers laten zich
door hem koeieneren. Ze bieden
geen tegenspel vanwege de ver
deel en heers methode. Ook
Boerhout laat hem begaan. Al
leen Smeets kon het aardig met
hem vinden. Niet onwaarschijn
lijk is dat hun beider liefde voor
met name basketball daaraan ten
grondslag ligt.
Als op de redactievergadering
(die behalve door de chef en de
vijf redacteuren wordt bijge
woond door de regisseurs, pro
ductiemensen en een aantal free
lancers met een vast contract)
een onderwerp wordt aange
bracht dat Lindenberg niet
aanstaat, slaat hij gewoontege
trouw zijn linkerhand in de holte
van de rechterelleboog waardoor
die onderarm omhoog schiet. Dit
wordt begeleid met commentaar
als: flut, wie interesseert dat nou,
dat is toch niks. Meestal gebeurt
het dan ook niet, omdat hij tevo
ren met anderen weer voor hen
voordelige afspraken heeft ge
maakt.
De regisseur-producer reist de
hele wereld af. Hij maakt meer
kilometers dan de minister van
buitenlandse zaken, wordt ge
zegd. Niettemin weet hij alles en
kan hij aan de touwtjes blijven
trekken, zelfs als hij onder een
palmboom in Zuid-Amerika ligt.
ABC
Lindenberg kan zijn macht uit
oefenen dank zij regie- en pro
ductieassistente Fanny Blan-
kers, inderdaad een dochter van
de 'vliegende huismoeder' Fan
ny Blankers-Koen. Zij hoort en
ziet alles op de redactie en houdt
Lindenberg daarvan dagelijks op
de hoogte. Als de altijd ijverige
Lindenberg zelf in Hilversum is,
komt hij als eerste binnen en
gaat als laatste weg. Zo behoudt
hij zijn positie.
Talrijk zijn de verhalen over de
commerciële banden van Lin
denberg. Doordat hij de inhoud
van Studio Sport voor een grool
deel zou kunnen bepalen, is hij
interessant voor reclamemakers.
Het zijn allemaal suggesties, zon-
Wie lust er geen kop
snert als het koud is?
Leidenaar Carel
Bodrij, alias de
Soepspecialist, komt
het brengen. Bij
kantoren,
bouwplaatsen en
fabrieken. Hij heeft
er als enige een
vergunning voor en
dat alleen al maakt
zijn nering zo
bijzonder.
"Meneer Bodrij, uw soep was
weer bacterievrij", zo klinkt
het menigmaal als de
inspecteur van de
Keuringsdienst van Waren
hem de uitslag van een
monsteranalyse komt
meedelen. Carel Bodrij
bloost dan als de tomaten in
zijn zijn minestronesoep.
Niet voor niets immers poetst
hij zijn pannen met de
nauwgezetheid van een
sterilisator. En dat telkens
afkoelen en weer opwarmen, dat
doet een soep ook al geen goed.
"Er zijn wel eens vrouwen die
tegen mij zeggen: mijn soep was
de tweede dag veel lekkerder
Dan zeg ik: u kunt geen soep
koken, mevrouw. Soep hoort zo
van het vuur het lekkerst te zijn.
En als dat niet zo is, dan zijn er
fouten gemaakt".
Carel Bodrij (50), in Leiden
beter bekend als de
Soepspecialist, vond zijn gat in
de markt alweer zo'n veertien
jaar geleden. Met een soepwagen
langs kantoren, fabrieken en
bouwplaatsen, dat leek hem wel
wat. Toen hy op het stadhuis een
ventvergunning aanvroeg, kreeg
hij te horen dat hij geluk had
Een soortgelijk Voorschotens
bedrijf had er zojuist de brui aan
gegeven, zodat het gevraagde
document hem werd verleend.
Bodrij. opgegroeid in het
slagersvak en door een sterfgeval
in de familie min of meer bij
toeval caféhouder geworden, zag
geen brood meer in het vak van
kastelein. "Bovendien", zo zegt
hij, "hou ik van pannen. Ik ben
altijd al gek op koken, bakken en
braden geweest". Kortom, m een
keukentje van drie bij drie achter
zijn woonhuis in de
Janvossensteeg maakte hij zijn
eerste pan snert een artikel dat
der dat concrete feiten worden
aangedragen. De verhalen wor
den slechts gestaafd met een ver
wijzing naar Lindenbergs appar
tement in Zuid-Frankrijk.
Een bewijs dat Lindenberg
zijn gang kan gaan, vormt wel
licht zijn medewerking aan de
grote Amerikaanse televisie
maatschappij ABC tijdens de ko
mende Olympische Spelen in
Los Angeles. Hoewel hij chef d'e-
quipe is van de vijftien man ster
ke Studio Sport delegatie, heeft
hij van Boerhout toestemming
gekregen om voor ABC het wiel
rennen te regisseren.
Kees Boerhout zegt dat Lin
denberg hiervoor toestemming
heeft gevraagd. Hij ziet geen be
zwaar in een combinatie als
hoofd van de NOS-delegatie. Wel
vond hij het te ver gaan als Lin
denberg ook nog de marathon
zou regisseren. Boerhout rede
neert dat het op den duur ook
voor de NOS voordeel biedt als
Lindenberg dit soort werk voor
ABC doet.
Nonsens
De Studio Sport-chef zegt alle
vertrouwen in Martijn Lindem
berg te hebben. Alle verhalen
over commerciële banden noemt
hij baarlijke nonsens. „Er komt
geen reclamebord te lang in
beeld. Bovendien is het uitgeslo
ten dat je zoiets alleen kan doen.
Nee, als dat zo zou zijn en ieder
een weet het, zouden ze allemaal
op scherp staan om hem een hak
te zetten. Dan kwamen ze bij
mij". Volgens Boerhout meldt
Lindenberg zijn neveninkom
sten, zoals die voor ABC, netjes
Wel erkent Boerhout dat Lin
denberg wat geld kan overhou
den aan betalingen van hotels,
restaurants, benzine en andere
productiekosten. „Hij krijgt
voorschotten, die belopen hoog
uit 15 tot 20.000 gulden. Als hij
met een American Express-card
betaalt, wat pas later van zijn re
kening wordt afgeschreven, kan
het rentevoordeel voor hem ziin
Carel Bodrij. alias de Soepspecialist "Ik ben altijd al gek op koken,
bakken en braden geweest". (foto Hoivasti
later zijn specialiteit zou worden.
In een tweedehands
Volkswagenbus monteerde hij
een au ba in marie (een bak met
heet water, die de soeppannen
op een constante temperatuur
houdt) en al gauw was het
fenomeen Soepspecialist in het
Leidse een even vertrouwde
verschijning als de kraakwagen.
Het 'op de minuut rijden' is
volgens Bodrij een van de pijlers
van zijn succes. "Als ik om tien
voor halfeen bij de HCW sta,
kunnen ze me om half een alweer
in de Rooseveltstraat
verwachten. Ik heb ook zo mijn
eigen straatjes. Daar staan de
mensen vaak al met een pannetje
klaar".
Bodrij's keuken is inmiddels
een Hink stuk uitgebreid. Er
staat zelfs een rookkast. "Met
mijn slagerservaring mag ik nog
Dat is niet meer dan een paar
duizend gulden. Maar belangrij
ker is dat hij zijn werk zo goed
doet, dat hij ook voor de NOS
veel verdient".
Volgens Boerhout is Linden
berg deze week wel met veel
meer geld naar Los Angeles ver
trokken. „Dat is een uitzonde
ring omdat de Amerikanen alles,
ook op televisiegebied, contant
betaald willen hebben". Hij zegt
dat Lindenberg zijn woning in
Zuid-Frankrijk kon financieren
door sober te leven. „Bovendien
reist hij veel voor de NOS. waar
van hij alle kosten kan declare-
Boerhout weerspreekt dat Lin
denberg voor een groot deel de
onderwerpen van Studio Sport
bepaalt. „Ik betwist dat er sprake
is van ongecontroleerde macht.
Het is absoluut uitgesloten dat
één man alles naar zijn hand kan
zetten. Iedereen probeert op zijn
manier zijn onderwerp binnen te
halen. De een argumenteert be
daarder dan de ander. Moet je
doorheen kijken. Lindenberg
mag van alles roepen, maar als
de beslissing is genomen, werkt
hij loyaal mee".
„De buitenwereld mag graag
stoken, maar de inhoud van Stu
dio Sport wordt samengesteld
door de redacteuren in vaste
dienst. Bij conflicten beslis ik.
De inhoud wijkt niet veel af van
wat de kranten de volgende dag
als belangrijkste nieuws bren
gen".
Boerhout bestrijdt ook dat de
sfeer op de redactie slecht is.
„Tussen journalisten bestaat al
tijd een spanning van „ik ben be
ter dan jij". Natuurlijk wordt de
verantwoordelijke redacteur
hard aangepakt als zijn onder
werp een verkeerde keus blijkt.
Het zijn kerels onder elkaar.
Maar omgekeerd hebben ze ook
waardering voor goede dingen".
Hij zegt geen journalist te zijn,
maar goed in de gaten te hebben
wanneer mensen zich aan hob
byisme te buiten gaan. Over de
journalistieke lijn zegt hij dat er
een toenemend aanbod is van
hoogwaardige sport, waardoor
achtergrondreportages moeten
blijven liggen. Maar hij geeft wel
toe dat de gedevalueerde Olym
pische Spelen van Los Angeles
voornamelijk uitgebreider wor
den gebracht dan hetzelfde ge
boycotte sportfestijn in Moskou
om de extra investering van 4,5
miljoen gulden er uit te halen.
Kees Boerhout heeft niet de in
druk dat zijn redactie uit onge
lukkige mensen bestaat, die spijt
hebben dat ze daar zitten. De on
samenhangendheid van de club
wijt hij aan een onderbezetting
en een enorme hoeveelheid
werk.
En is hij zelf gelukkig? „Wat is
gelukkig. Als ik zou zeggen dat
ik iedere dag volledig ontspan
nen, blij en opgewekt ben, zou ik
liegen. Vooral de afgelopen we
ken zijn me niet in de koude kle
ren gaan zitten. Maar ik vind
sport zalig en zit hier goed op
mijn plaats. Mijn bazen vinden
dat ik het perfect doe. Ik ben dus
redelijk tevreden".
graag zelf rookworst maken. De
mensen willen 's winters nu
eenmaal graag een worstje erbij.
En voor de variatie serveer ik
dan nog een slaatje". Maar daar
blijft het dan ook bij. Voor de
rest is het soep wat de klok slaat.
Elke dag verse snert en een
lichte soep erbij, geserveerd in
een flinke piepschuimen beker
en met een plastic lepel.
In de zomermaanden is Bodrij
overigens niet als Soepspecialist
actief. Soep is tenslotte een
winterartikel. Van mei tot
oktober is hij samen met zijn
vrouw op diverse punten in de
stad in een snackwagen te
vinden. Vrije tijd kent het
echtpaar Bodrij overigens
nauwelijks. Want als de
dagelijkse verkoop er op zit,
volgen nog het schoonmaken
van apparatuur, het ontdooien
van de koeling, het verversen
van vet en niet te vergeten het
zemen van de autoramen. "Je
moet als het ware je kop ertegen
stoten, je moet niet kunnen zien
dat er ramen in die auto zitten,
dan is het goed", doceert Bodrij.
Hij kent ze wel, die vette
patatwagens. "Het is vaak niet
veel soeps".
WILLEM SCHRAMA
AFLEVERING 2
Wie meent ook het gat in de
markt te hebben gevonden, kan
contact opnemen met de redactie
van deze krant (telefoon 071-
144941 toestel 240).
