H
M
Hf
M
50.
'Je kunt ze er niet in slaan'
Zwembaden in
de regio
raken steeds minder in trek
■i H
r 1 LJ L-Jwl T 1
Bijlage van het Leidsch/Alphens Dagblad
soort bobsleebaantje door het wa
ter. Voor volgend jaar staat de ka
rn ikazebaan op het programma,
een attractie waar je volgens direc
teur Klaassens van het bewuste be
drijf met ware doodsverachting
van af moet "want de jeugd wil het
nou eenmaal steeds mooier en
sneller".
Lasten
Dat de concurrentie tussen de
diverse baden toeneemt lijkt een
logisch uitvloeisel van de huidi
ge ontwikkelingen. Misschien
zijn er ook wel teveel zwemba
den in Nederland. "Er is een tijd
geweest dat de gedachte leefde:
elk gat z'n bad", zegt J. Duives-
teyn van de directie Sport en Re
creatie van de gemeente Leiden.
Hij doelt op de jaren '60 en '70
toen het aantal zwembaden naar
bijna duizend groeide (996). Lei
den telt er drie: de Vliet, de Zijl
en het Vijf Meibad.
Gemeenten beschouwden het
bezit van een zwembad als een
noodzakelijke welzijnsvoorzie
ning terwijl prestigeoverwegin
gen mede een rol speelden. De
financiële consequenties werden
aanvaard, al heeft men in menig
gemeentehuis niet voorzien dat
de jaarlijkse lasten zo'n omvang
zouden aannemen.
Het, zoals gezegd, al jaren aan
de gang zijnde afnemende bezoe
kersaantal heeft mede bijgedra
gen tot de uit de hand gelopen
lasten. "De mensen zijn mobieler
geworden", zegt Duivesteyn. "Ze
trekken er makkelijker op uit".
Daar komt bij dat de waterkwali
teit van meren en plassen vol
gens deskundigen de laatste ja
ren dusdanig is verbeterd dat er
weinig gevaar meer bestaat voor
bijvoorbeeld de eertijds gevrees
de ziekte van Weil. Bovendien,
de zee, de meren en de plassen
zijn gratis. Voor het zwembad
moet al gauw ruim drie gulden
per persoon worden neergeteld.
Dus moeten zwembaddirecties
wel iets verzinnen om de gang
naar hun baden er in te houden.
De al eerder genoemde glijbanen
zijn er gekomen, maar ook bub
belbaden, massagestralen, zon
nebanken, sauna's terwijl hier en
daar zelfs tropische sferen wor
den nagebootst. Dat laatste is bij
voorbeeld het geval in het Am
sterdamse Mirandabad, het Golf-
bad in Scheveningen en in het
onlangs gereedgekomen Tikibad
in het Wassenaarse Duinrell.
Palmbomen
Het Tikibad telt twee glijbanen
van 130 meter lengte en 17 meter
hoogte - de langste ter wereld -
terwijl palmbomen, strandstoe
len, plantenpartijen en aan tou
wen hangende kunstvogeltjes de
bezoekers de indruk moeten ge
ven dat ze een andere wereld zijn
binnengestapt. Om dan nog
maar niet te spreken van de
knuffelmuur (een verwarmde
stenen muur waar Tiki-gasten
hun lichamen tegenaan kunnen
drukken), de sauna en de open
haard. "Als de mensen hier niet
op af komen dan weet ik niet wat
je ze dan wèl moet bieden",
merkte Duinrell-bedrijfsleider
J.Jehee enkele maanden geleden
op.
J.Duivesteyn en de met zwem
badzaken belaste K.Caron van
de gemeente Leiden zijn niet zo
benauwd voor de tropische para
dijzen. Caron:"Die tropische ba
den moet je meer zien als pret
parken in de trant van De Efte-
ling en de Beekse Bergen waar je
met je gezin een keer in het jaar
naartoe gaat. De prijzen zijn er
dan ook naar: een tientje of
twaalf gulden voor een paar uur,
terwijl je in de gewone zwemba
den voor ruim drie gulden de he
le dag terecht kunt".
Duivesteyn: "Wanneer je als
gemeente ook dergelijke attrac
ties zou willen bieden moet de
toegangsprijs van de baden na
venant omhoog. Dan sla je de
plank wel mis, want de gemeen
telijke baden hebben naar mijn
mening een sociale functie. Het
moet betaalbaar blijven voor de
mensen. Trouwens, de investe
ringen moeten er ook weer uitko
men en het is voor mij nog maar
de vraag of dat gebeurt als het
nieuwtje er af is".
Duivesteyn wijst nog op een
ander punt ter verdediging van
de ouderwetse rechte bakken
met water zonder al te veel tiere
lantijnen. "Het bedrijfsleven zegt
dat je speelse vormen in de ba
den moet aanbrengen, maar in
een stad heb je ook te maken met
een verenigingsleven. En wed
strijden kun je moeilijk houden
in één of ander kronkelbad".
Experiment
Is men in Leiden niet bang
voor de concurrentie van het Ti
kibad, ook directeur B.J.Tim
mermans van het onlangs voor
6V2 miljoen gulden verbouwde
Sterrenbad in Wassenaar (het
voormalige Sportfondsenbad) is
dat niet. Naar zijn zeggen richten
Tikibad en Sterrenbad zich op
verschillende doelgroepen. Tim
mermans:"^ Duinrell richt men
zich op gezinnen en jongelui, wij
mikken op de ouderen. Op be
paalde tijdstippen hebben kinde
ren en jongeren zelfs totaal geen
toegang tot ons bad. Dat is tame
lijk uniek maar ik denk dat we in
dat opzicht voorop lopen. Neder
land vergrijst en zeker in Wasse
naar worden er jaarlijks heel wei
nig kinderen geboren. Op die si
tuatie moetje inspelen. Vandaar
dat wij in ons recreatiebad een
rustige sfeer proberen te schep
pen. Ouderen vinden het best
fijn om een baantje te trekken,
maar ze vinden dat niet plezierig
in een ambiance van schreeu
wende jongeren en opspattend
water en ze willen ook niet het
risico lopen dat er iemand op
hun nek springt".
Volgens Timmermans is het
ouderen-experiment een groot
succes. "Het is leuk om iemand
van 60 jaar na lange tijd weer
eens het zwempak te zien aan
trekken". Overigens, het Ster
renbad telt ook een wedstrijd
bassin waarin het 'normale pak
ket aan zwembezigheden' wordt
afgewerkt.
Behalve van het Sterrenbad is
Timmermans ook directeur van
het Bollenbad in Noordwijk. In
de kustplaats vormen zee en
strand weer een andersoortige
concurrent. Ti-mmermans:"Het
Bollenbad is prachtig hoor, we
hebben maar liefst vijf buitenba
den en een enorme zonneweide.
Bedrijfsleider D.v.d.Bent van
het Oegstgeester Poelmeer zegt
dat er op het punt van attracties
een terughoudend beleid wordt
gevoerd. "Ach, we hebben wel
een bubbelbad en onderwater
massage, maar al te grote inves-'
teringen worden niet meer ge
daan. De gemeente Oegstgeest
kijkt voorlopig de kat uit de
boom. Al die nieuwigheden, het
is de vraag of dat geen rage is die
over een paar jaar weer voorbij
is. Wij hebben veel ruimte, veel
groen en richten ons op bezoe
kers die prijs stellen op een niet
al te rumoerig complex".
Reclame r
Volgens Van de Bent voelen de
baden eikaars concurrentie wel,
maar is er tijdens het regio-over
leg van sportwethouders min of
meer de afspraak gemaakt niet
onder eikaars duiven te schieten.
Anders gezegd: met reclame bin
nen de eigen gemeentegrenzen
te blijven.
Duivesteyn van de gemeente
Leiden zegt niet beducht te zijn
voor reclamefolders van andere
baden. "In de Stevenshof zijn
folders bezorgd van zowel het
Wedde uit Voorschoten als van
het Waterbos uit Rijnsburg. Wij
hadden daar geen moeite mee.
Het belangrijkste is dat mensen
recreëren en dan doet het er niet
eens zoveel toe waar. Ja, natuur
lijk zien wij ze wel het liefst naar
de Leidse baden komen".
Caron vult aan:"Onze filosofie
is dat een Leidenaar die een fol
der van het Waterbos in de bus
krijgt denkt: oh, het is weer tijd
voor een zwemabonnement. En
vervolgens naar het Vijf Meibad
stapt".
Abonnementen in verschillen
de variaties en van verschillend
tarief, het is één van de wapens
die zwembaddirecties hanteren
om de mensen te lokken. In re
gionaal verband bleken afspra
ken over tarieven niet te maken.
Ten aanzien van de temperatuur
in de buitenbaden kwam het
slechts tot aanbevelingen.
Juist die temperatuur speelt
tegenwoordig een belangrijke rol
in gemeentelijke discussies over
terugdringing van de energie
kosten die over het algemeen
niet misselijk zijn.
Nu gemeenten steeds krapper
in het geld zitten wordt nauwlet
tend naar besparingsmogelijkhe
den gekeken. Inmiddels hebben
kunststofdekens (waarmee bui
tenbaden 's nachts worden afge
dekt), zonnecollectoren en wind
schermen hun intrede gedaan
om het energieverlies zoveel mo
gelijk tegen te gaan. Tempera
tuurverlaging van het water is
een andere maatregel die echter
averechts kan uitpakken wan
neer de klanten vervolgens op
zoek gaan naar warmere nattig
heid.
Zorgenkinderen
Omstreden bezuinigingsmaat
regelen zijn ook: verminderde
openstelling (betekent minder
inkomsten), minder personeel
(met als waarschijnlijk gevolg
verminderde mogelijkheden van
openstelling) en het terugdrin
gen of afschaffen van een niet-
kostendekkende activiteit als het
schoolzwemmen (uit financieel
oogpunt ook niet handig omdat
dan toekomstige klanten verlo
ren gaan; immers, iemand die
goed kan zwemmen zal later eer
der naar het zwembad gaan dan
iemand die dat niet heeft ge
leerd).
Kortom, zwembaden blijven
voor de gemeenten financiële
zorgenkinderen. Sluiting van
zwembaden, en dan met name
binnenbaden, achten de meeste
woordvoerders desondanks niet
realistisch omdat zoiets een
enorme kapitaalvernietiging zou
betekenen. Maar het openen van
nieuwe gemeentelijke baden zit
er zeker niet in.
Duivesteyn:"Gemeenten zijn
natuurlijk autonoom op dat
punt. Maar heus, er komt niks
meer bij. Hooguit wordt er wat
verbouwd".
Wel worden er hier en daar
vraagtekens geplaatst bij de toe
komst van de buitenbaden die
een extra instabiele factor vor
men omdat de aantrekkings
kracht nauw samenhangt met de
klimatologische omstandighe
den. Duivesteyn:"Bij slecht weer
wordt er dik geld op toegelegd,
dan zie je geen recreant. Daar
valt weinig aan te doen, want je
kunt ze nou eenmaal niet het bad
in sléan".
ZATERDAG 21 JULI 1984
ie
Het zal duidelijk zijn: de zwem
baden in Nederland verkeren in
een niet al te florissante financië
le situatie en dat geldt zowel voor
de buiten- als de binnenbaden.
Een situatie die overigens al ja
ren aan de gang is. Vrijwel alle
baden zouden al lang kopje on-
der zijn gegaan als gemeenten
niet jaarlijks flinke subsidiebe
dragen zouden neertellen. Be
dragen die meestal in de hon
derdduizenden guldens lopen en
soms zelfs het miljoen over
schrijden.
Hoe heeft het toch zo ver kun
nen komen? Wie zijn oor te luis
teren legt bij zwembaddirecties
en sportambtenaren komt al snel
tot de conclusie dat in elk geval
het veranderde zwemgedrag van
de consument er iets mee te ma
ken heeft. Het ouderwetse baan
tjes trekken is er nauwelijks nog
bij, de mensen komen niet meer
naar het zwembad om te zwem
men maar om te spelen. Dus zoe
ken de zwembaden hun heil te
genwoordig in (soms dure) at
tracties waarbij een glijbaan toch
wel een minimale vereiste is om
de al jaren aan de gang zijnde te
rugloop van de klandizie in te
dammen.
Een bedrijf in De Meern (Van Eg-
dom BV) is zich zelfs helemaal
gaan toeleggen op de produktie
van zwembadsensaties en dat
blykt aan te slaan. Deze week werd
d<e Aqua Shuttle gelanceerd, een
i het Wassenaarse Duinrell met de langste glijbaan
ffoto Holvast
Ooit was een zwembad een grote rechthoekige bak met water erin.
Meestal van wedstrijdformaat, en vaak met een terras erbij. Weer of geen
weer, de bezoekers kwamen wel. Hoe anders is dat nu. Een zwembad dat
vandaag de dag bedrijfseconomisch het hoofd boven water wil houden,
dient op z'n minst over een glijbaan te beschikken. Maar ook blijkt het
noodzakelijk om sauna's, zonnebanken en bubbelbaden neer te zetten, wil
men nog op een behoorlijke klandizie kunnen rekenen. Soms worden zelfs
tropische sferen nagebootst, als decor voor moonlight swimming of een
Carribean party. Want het ouderwetse baantjes trekken blijkt niet meer in
zwang. Veel zwembaden zouden al lang kopje onder zijn gegaan als de
desbetreffende gemeenten er jaarlijks geen tonnen op zouden toeleggen.
Een reportage uit de regio.
door Bert Paauw
Het schaarse zomerweer
drukt de gemeentelijke
zwembaden weer eens met
de neus op de feiten: één
druk weekeinde is niet vol
doende om een langdurige
slappe periode goed te ma
ken. Juist in de maanden mei
en juni - wanneer de tempe
ratuur van het buitenwater
nog aan de kille kant is - moe
ten de buitenbaden volstro
men met zwemlustigen. Maar
ook dit jaar was dat geens
zins het geval. Integendeel,
het zwembadbezoek bleef
wederom achter bij voor
gaande jaren.
Toch hebben we vorig jaar, met
die prachtige zomer, tegen elkaar
gezegd: Er moet iets gebeuren,
anders raken we onze klanten
kwijt. De mensen bleken liever
naar het strand te gaan dan naar
het Bollenbad. Daarom is er een
glijbaan aangeschaft. En in de
naaste toekomst komen er waar
schijnlijk ook tennisbanen. Moe
der op de tennisbaan en de kin
deren in het zwembad, zo zal het
straks wel gaan. De moderne re
creant moet nou eenmaal ver
maakt worden".
Waterbos
Die laatste opmerking wordt
onderschreven door directeur
W.Janssen van het Waterbos, het
gezamenlijke golfslagbadproject
van Rijnsburg en Valkenburg,
"lederen onder de veertig jaar
moet je bezighouden", zegt hij.
En dat probeert hij dan ook.
Janssen is pleitbezorger van een
commerciële aanpak van de
zwembadaccommodaties en valt
daarmee duidelijk uit de toon bij
z'n collega's. In het verleden
haalde hij zich de woede in Kat
wijk en Oegstgeest op de hals
door verspreiding in die plaatsen
van folders over het Waterbos.
Janssen:"Concurrentie is een
vies woord in de zwemwereld.
Waarom eigenlijk? Ik zou willen
dat de zwembaden eens echt met
elkaar gingen concurreren. Dat
zou alleen maar gunstig zijn voor
de zwemmers. In veel gemeen
ten zit men nog steeds op de toer
dat het zwembad een welzijnsin-
stelling is die geld mag kosten.
Dat vind ik een star uitgangs
punt. Er is zo veel te doen met
een zwemaccommodatie, met re
clameborden kun je geld terug
verdienen, met zwemfestijnen
zoals moonlight swimming en
ook met personeelsfeesten. Wij
halen zo nu en dan artiesten en
een band naar het bad. Dan orga
niseren we een Caribbean party.
Er zijn genoeg manieren om de
accommodatie te benutten".
Het Waterbos haalde in het
verleden volop de publiciteit met
een apart zwemuurtje voor zwan
gere vrouwen, iets wat overigens
ook in andere baden plaatsvindt.
Duivesteyn en Caron van de ge
meente Leiden: "Wij missen een
reclamebudget om de mensen
uitgebreid te wijzen op de ver
schillende activiteiten die wij
hebben te bieden, zoals aparte
uren voor bejaarden, trimmers,
zwangere vrouwen en ouder/
kind watergewenning".
"En bijzondere zaken als
moonlight swimming doen wij
ook wel, zij het incidenteel om
dat dat toch tot de nevenactivi
teiten behoort die zichzelf moe
ten bedruipen. De drie hoofdmo
ten waar wij op draaien zijn het
schoolzwemmen, het recreatie-
zwemmen en het verenigings-
Recreatie
G.v.Winsen, directeur van het
bureau sportzaken van de ge
meente Alphen - waar ook drie
zwembaden zijn te vinden (De
Thermen, De Dillen, De Hoorn) -
maakt een ander onderscheid.
"Er is enerzijds een gericht pro
gramma voor verschillende doel
groepen, trimmers, volwassenen
die instructie willen hebben,
zwangere vrouwen, moeders met
baby's en moeders met peuters.
Anderzijds is er een recreatief
programma met gebruik van los
se materialen als banden, loop
bruggen, vlotten e.d. terwijl in
De Thermen en De Dillen ook
nog een vaste waterspeelplaats is
gemaakt". De aanschaf van een
reuzeglijbaan voor De Thermen
is overigens voorlopig ge
schrapt.
De bezetting van de baden is
volgens Van Winsen niet slecht,
al geeft hij toe dat er de laatste
tien jaar geleidelijk een terug
loop is geweest. Hij schrijft dat
niet zozeer toe aan de concurren
tie van andere baden - "We heb
ben onderzocht of er mensen
vanuit Alphen naar Koudekerk,
Ter Aar of Nieuwkoop gaan.
maar dat aantal is te verwaarlo
zen" - alswel aan de toegenomen
recreatiemogelijkheden in Al
phen en omgeving. "De keuze
mogelijkheden zijn groter. Men
sen stappen ook graag op de fiets
en er zijn heel veel fietspaden bij
gekomen. Verder heb je de Ze-
gerplas. En nieuwe watersport
verenigingen als de roei- en ka
noclub trekken ook mensen
Het Alpheuse zwembad De Hoorn op een zonnige dag,
enkele jaren geleden. (foto wim Dijkman)
