1
Leidse Schouwburg krijgt
andere organisatievorm
Kunst te kijk
Joost Swarte,
tekenaar van
de klare lijn
Impressies in de Waag
Forse laitiek op programmering
Leiden mogelijk decor
Han van Meegeren-film
Wül Sorel en Rachel Roesink
Ontwerper kinderzegels '84
HJISONDERDAG 19 JULI I
Radio - tv - kunst
ir he (vervolg van pagina 1)
'5^. LEIDEN - De 'kleine commissie',
x moe^e tot heeft ^e kwaliteit van
t ma^et beleid van de schouwburg te
er er'beoordelen, wenst voor de pro-
n oejjSrammering voor het seizoen 1984-
'85 geen verantwoordelijkheid te
e nemen. De commissie constateert
IOOrte dat bierin de al jaren waarneemba-
oemdre ^ndens van popularisering
chool voortgezet. Dit programma
t wordt overigens wel uitgevoerd,
f Da vanwege het ontbreken van tijd
e'gsfa om een en ander nog bij te stellen.
wee\ Leden van de 'kleine commissie'
An stellen dat als gevolg van het ont-
a9 U breken van een duidelijk program-
l9 ij meringsbeleid het theateraanbod
in hij niet 0p bruikbaarheid kan worden
ireef! getoetst, dat zij veelal te laat bijeen
wordt geroepen en dat zij onvol-
t zijn doende achtergrondinformatie
n9en krijgt aangereikt. De onvrede van
Tiaar.de 'kleine commissie' is een van de
oora. voornaamste redenen voor het op
uisa- de tocht staan van de positie van
"e' Hans van Dam.
onio,
atiei Al zes jaar wordt door gemeente
>aar- en 'kleine commissie' aangedron-
lm- gen op een beleidsplan, waaraan
een de programmering zou kunnen
imworden getoetst. De schouwburg-
jaar directie heeft nog geen voor wet-
i, en houder Schoute en commissie aan-
?b je vaardbaar beleidsplan weten op te
en?" stellen. De 'kleine commissie' er-
liza- vaart het als grievend dat zij wat de
tige programmering betreft voortdu-
ibert rend voor voldongen feiten wordt
wel gesteld. Zij wenst de verantwoor-
als delijkheid voor het nieuwe jaarpro-
oon- gramma niet te dragen omdat er
naar haar inzicht sprake is van een
schijnvertoning.
De schouwburgdirecteur van
j zijn kant zou niet goed met de klei-
Y1' ne commissie kunnen werken 'om
dat de procedure daardoor te lang
wordt' en hij 'in de problemen
9 komt met het afsluiten van con-
p£~ tracten'.
del- De moeilijkheden rond de figuur
us', van de Leidse schouwburgdirec
teur, die zijn functie vijftien jaar
geleden aanvaardde, dateren overi
gens niet van vandaag. Ook in
1976, in welk jaar de restauratie
van het oudste theater van Neder
land gereed kwam, speelde zich
rond zijn persoon een crisis af. De
ruzies liepen toen zo hoog op dat
de directeur niet meer het volledi
ge vertrouwen genoot van de toen
malige schouwburgcommissie, die
het in 1969 door de gemeente over
genomen theater aan de Oude Vest
beheert. De commissie achtte het
in die periode wenselijk in te grij
pen in de dagelijkse leiding van de
schouwburg. Een probleem dat in
de loop van de jaren evenmin kon
worden opgelost is de onverenig
baarheid van karakters van de di
recteur en de bedrijfleider waar
door de werkbaarheid in de
schouwburg veelvuldig te wensen
overliet.
Prijzen omlaag
Wethouder Schoute deelt de zorg
van de kleine commissie dat de
programmering ongestructureerd
geschiedt. Hij legt er de nadruk op
dat de schouwburgcommissie er in
de eerste plaats op toe heeft te zien
dat het theater op het gebied van
exploitatie goed wordt geleid, de
wettelijke voorschriften niet wor
den overschreden en de program
mering evenwichtig is. Volgens
hem is het nergens elders in het
land zo dat burgemeester en wet
houders zowel rechtstreeks het be
heer heeft over een schouwburg
als verantwoordelijk is voor het ar
tistieke beleid. Veelal zijn schouw
burgen ondergebracht in gemeen
telijke stichtingen.
Wat de wethouder met betrek
king tot de Leidse Schouwburg
ook verontrust is de hoogte van de
toegangsprijzen. Zijn streven zal er
daarom op zijn gericht deze prijzen
te laten zakken met als voornaam
ste doel het bezoekersaantal op te
Over het gemiddelde be
Wethouder
P.H. Schoute:
zorgen over
Schouwburg
(foto Holvast)
zoekersaantal van driehonderd in ontevreden. Dat geldt ook voor het
het afgelopen seizoen - er zijn in de aantal voorstellingen, dat jaarlijks
Leidse Schouwburg vijfhonderd ongeveer honderd reguliere optre-
plaatsen - toont hij zich niet al te dens en dertig verhuringen omvat
Uitbreiding van dat aantal is vol
gens hem niet mogelijk, omdat de
schouwburg met een minimaal
personeelsbestand draait. Wel be
vat het budget van de schouwburg
nog wat ruimte om meer voorstel
lingen te bekostigen. De wethou
der vindt dat het seizoen langer
zou moeten doorlopen dan nu het
geval is. Het seizoen loopt nu in
mei al naar zijn eindje. De wethou
der vindt dat er tot eind juni in de
schouwburg voorstellingen gege
ven zouden moeten worden. De
publiciteit rond het programma
van de schouwburg zou volgens
hem kunnen worden verbeterd.
Niet gelukkig
Raadslid J. Hoekema (D'66), die
zich als lid van de schouwburg-
commissie al jaren intensief met de
problematiek rond de Schouw
burg bezighoudt, zegt niet erg ge
lukkig te zijn met het in de afgelo
pen jaren gevoerde schouwburg
beleid. Hij vindt dat het program
ma geen eigen gezicht heeft, wei
nig verrassingen bevat en er geen
pogingen worden ondernomen het
publiek voor theater enthousiast te
maken. Hij betreurt het ontbreken
van criteria voor de programme
ring.
Een andere organisatorische op
zet van de schouwburg noemt hij
gewenst. Een nauwere band met K
O is volgens Hoekema een mo
gelijkheid, al: "zouden daar dan
mensen met gevoel voor theater in
dienst moeten komen". Evenals
Schoute noemt hij het verlagen
van de toegangsprijzen en het ver
beteren van de publiciteit als ande
re mogelijkheden om de pubüeke
belangstelling voor het schouw
burgprogramma te verbeteren.
Directeur Van Dam onthoudt
zich, met een verwijzing naar zijn
geestelijke en lichamelijke klach
ten, van commentaar. Hij verwijst
voor een reactie naar Schoute, de
verantwoordelijke wethouder.
LEIDEN - Een film over het leven
van de schilder Han van Meegeren
wordt mogelijk voor een deel in
Leiden opgenomen. Regisseur Roy
Logger en producent Joost Taver
ne overwegen de Leidse Hortus en
een deel van de oude binnenstad
als decor voor hun film te gebrui
ken.
De hoofdrol in de film wordt ge
speeld door Willem Nijholt. Voor
één van de vrouwelijke hoofdrol
len, die van Van Meegerens tweede
vrouw Jo de Boer, is Monique van
de Ven aangezocht.
Han van Meegeren werd wereld
wijd beroemd en berucht met zijn
vervalsingen en imitaties van Hol
landse meesters als Hals, De
Hoogh en Vermeer, die vele jaren
voor echt werden aangezien. Van
Meegeren werd geboren in Deven
ter en woonde jaren in Den Haag.
Zijn meest bekende vervalsing,
'De Emmaüsgangers' naar Johan
nes Vermeer, schilderde hij in 1936
aan de Cöte d'Azur. Vlak voor de
Tweede Wereldoorlog keerde hij
terug naar Nederland. Kort na het
beëindigen daarvan werd hij gear
resteerd op verdenking van colla
boratie. Hij zou een schilderij aan
de Duitsers hebben verkocht. In de
gevangenis bekende Van Meege
ren dat de Emmaüsgangers van
zijn hand was. In december 1947
kreeg hij een hartaanval en stierf in
gevangenschap.
Het scenario voor de film is ge
schreven door Jaak Boon en Roy
Logger. Ze baseerden zich op bio
grafieën over het leven van de
schilder en schreven hier een deels
fictief verhaal omheen. Producer
Taverne benadrukt dat de opzet is
een historische speelfilm te ma
ken, en geen semi-documentaire.
De opnamen beginnen half sep
tember en gaan door tot half no
vember. Andere lokaties waar
wordt gefilmd zijn Den Haag, Rot
terdam, Amsterdam en de zuid
kust van Frankrijk, ten westen van
Montpellier. Bedoeling is de film
in april of mei van het volgend jaar
uit te brengen.
LEIDEN/W ASSEN AAR - Vier kunstenaars exposeren tot 31 augustus in
theehuis-galerie 'De Oude Rijn' aan de Stille Mare. Het zijn Guillaume le
Roy met houtsneden, Jan Montijn met etsen in kleur. Bob Bonies met
zeefdrukken en Marianne Hensel met keramiek. Men kan er dagelijks
terecht van 10 tot 8 uur(op zondag van 11 tot 18 uur).
Wandkleden en textiel-reliëfs van Odette den Beer Poortugael en Didi
van Son zijn in de periode van 31 juli tot en met 30 augustus te zien in
Auberge De Kieviet in Wassenaar. De expositie wordt op zondagmiddag
29 juli geopend. Ze is dagehjks(behalve op maandag) van 9 tot 12 uur en
van 15 tot 18 uur te bezichtigen.
Pastels van Will Sorel en aqua
rellen van Rachel Roesink in
het Waaggebouw, Aalmarkt 21.
Tot en met 28 juli. Geopend:
ma. t/m zo. van 10-18 uur. Do.
tot 21 uur.
LEIDEN - Kleurrijke schil
der- en krijtwerken van de
Leidse kunstenaars Will Sorel
en Rachel Roesink vullen de
komende tijd het Waaggebouw.
Op niet onverdienstelijke wijze
gaven de kunstenaars vorm aan
impressies van tal van land
schappen. Ook zijn er enige
werken te zien waarin mensfi
guren of dieren een rol spelen,
benevens een paar stilleventjes
en enkele (onder meer Leidse)
stadsgezichten.
Burgemeester Goekoop ver
richtte de opening van deze ex
positie, er in zijn toespraakje
onder meer wijzend op, dat de
werken, in het bijzonder in hun
kleurnuances, de karakters van
de makers weerspiegelen'. Een
zeer persoonlijke, eerlijke uit-
druklring is inderdaad in de
werken terug te vinden, zeker
als men de kunstenaars zelf
over hun werk te horen praten.
„Wij hebben elkaar eens ont
moet in een café en raakten in
gesprek over kunst. Later be
keken wij eikaars werk en ble
ken in eenzelfde richting te
werken. Wij voelen ons beiden
sterk verwant aan impressio
nisten als Degas, Cézanne, en
Sisley, en houden erg van de
sfeer van die tijd", aldus de van
oorsprong Belgische kunste
naar Will Sorel. Sorel (geb.
1943) volgde kunstopleidingen
in Antwerpen en toont nu in
'O pardon meneer' van Will Sorel
Leiden een 25-tal merendeels
fel gekleurde pastelkrijtteke
ningen. In het bijzonder de zee
gezichten - onder meer vervaar
digd in Noordwijk - hebben
enige sfeer en dynamiek, en
doen enigszins denken aan het
late werk van William Turner.
Maar ook de (veelal Belgische)
landschappen en de Leidse
stadsgezichten (men kan het
Rapenburg en de Vliet herken
nen) zijn niet zonder uitdruk
king. De kunstenaar maakt
soms gebruik van fixatief om
kleuren enigszins in elkaar
over te laten vloeien, waardoor
weer nieuwe kleuren ontstaan.
In het midden van de exposi
tieruimte hangen enige opval
lend grote pastels. Twee daar
van tonen scènes op de Leidse
markt. En het werk 'O pardon
meneer' laat een prostituée zien
in een verregende stad. Sorel:
"Ik nam in Hamburg eens waar
hoe een prostituée zich be
scheiden verontschuldigde te
genover een passant die niet
gediend was van haar uitnodi
gingen, en dit tafereel heb ik in
dit werk vorm proberen te ge
ven." In zijn stillevens heeft de
kunstenaar symboliek ver
werkt: de tegenstelling 'over
vloed-gebrek' en het thema
'vrijheid' kan men destilleren
uit de met gevoel voor kleur en
détail uitgewerkte platen.
Veel zachter van kleur - een
verschil dat nauw samenhangt
met de gebruikte technieken -
zijn de aquarel-impressies van
heide- en duinlandschappen,
de zee, bomen en andere tafere
len van de hand van Rachel
Roesink (geb. 1949). Zij stu
deerde aan de Haagse Konink
lijke Academie, en heeft het
'hyperrealisme' dat zij vroeger
aanhing inmiddels vervangen
door een modern soort impres
sionisme. Het lijkt of zij haar
papieren heeft gestreeld met
haar penselen. Eén week
draagt de merkwaardige titel
'Moos'. Roesink: "Dat is de bij
naam van mijn collega Will. Dit
werk heb ik zo genoemd omdat
het de rust uitstraalt die ook
van Will op mij afstraalt. Het is
eigenlijk een soort liefdes
verklaring."
Men kan het werk van dit
tweetal in de Waag bekijken tot
en met zaterdag 28 juli.
ANTOON ERFTEMEIJER.
HAARLEM (GPD) Vier car
toons zullen het zijn die de kinder
postzegels straks zullen sieren; een
kwartet ironische grappen op de
emissie van deze serie dit najaar.
Cartoons die rap het land door
gaan, die ook in het buitenland be
grepen zullen worden. Alle dragen
het stempel van de Haarlemse te
kenaar Joost Swarte (geb. 1947),
die zo'n tien jaar geleden nog een
tamelijk ruwe tekenstijl bezigde,
maar zich nu manifesteert in een
Kuifjes-achtige, klare lijnentaal.
Een grap op de mat achter je voor
deur deurwaarders zouden
waarlijk weer postzegels moeten
gaan plakken, 'n Oplettende begra
fenisondernemer zou misschien
wellicht kunnen aarzelen.
door
Frans Keijsper
Tot in het najaar zit Joost Swarte
tot over zijn oren in het werk, ge
sprekken met kranten wimpelt hij
bij voorbaat af, zodat we hebben
afgesproken dat onze ontmoeting
géén interview zal worden. Ik houd
het dus maar op een cartoon.
„Ik ben met strips opgegroeid",
zegt Joost Swarte. De helft van
mijn familie is Belgisch; daardoor
kwam ik er als kind al veel mee in
contact. De eerste waren Suske en
Wiske. Op Willy Vandersteen is
wel veel kritiek, hij wordt beschul
digd van plagiaat dat is ook wel
waar maar de eerste Suske en
Wiskes zijn toch subliem. Later
leerde ik Kuifje kennen en Robbe
does. Dat waren trouwens ook tijd
schriften en die waren destijds erg
goed".
In 1962 werkte Joos Swarte in
het atelier van de Haarlemse schil
der Roelof Klein, in 1966 volgde hij
de richting van industriële vorm
geving in Eindhoven, in 1968-'69
besloot hij te gaan tekenen, zich
toe te spitsen op strips.
Stripfiguurhelden wijst hij op
zich niet af, maar hij heeft er een
heel eigen opvatting over. „Het is
niet zo ver van mijn bed, maar hel
is toch meer het idee vertalen in
een strip. Daarvoor is soms een
personage nodig; sommige ideeën
vragen om een personage dat je
niet kent. Je moet namelijk niet
proberen een bepaalde figuur over
al in te drukken"
Keurslijf
Joost Swarte heeft dan ook de on
afhankelijkheid die een kunste
naar siert. Hij wil zich niet in een
bepaald keurslijf laten persen, qua
onderwerp of de omvang daarvan
„Als ik een idee heb van zestig pa
gina's dan doe ik dat zo, dan druk
ik het niet in veertig".
Hij kent het marktmechanisme
goed, weet precies welke formule
hij zou moeten hanteren om er in te
passen en wellicht groot commer
cieel succes te behalen. Het is geen
wonder dat hij veel aanbiedingen
van uitgevers heeft gehad, maar
greep hebben ze niet op hem. Joost
Swarte kiest zijn eigen uitgeverij
en drukkerij waarvan hij denkt dat
zij zijn ideeën het best kunnen rea
liseren. Zo'n uitgeverij is de Panjse
Zelfportret van
joost Swarte: het
tekenen van
cartooTis is
jongleren met
lineaal, pen en
inkt.
(foto GPD)
editeur Futuropolis,
directeur zelf ontwerper is en die
weet wat een kunstenaar van hem
kan vergen. „Ze hebben een enor
me kennis in huis over papier en
druktechnieken. Ze laten mij er
vrij", aldus Swarte, die bij deze
vijftien man tellende uitgeverij net
zijn jongste boek 'Swarte, Hors Se
rie' van de pers heeft zien rollen.
Het grafisch prachtig en in een
beperkte oplage uitgevoerde boek,
geeft een uitstekende impressie
van Swartes opvattingen. Het is
geen optimistisch beeld dat Swarte
ons voorschotelt, maar ook geen
gruwelijke, soms horrorachtige
wereld, zoals je die veel eerder aan
treft bij bijvoorbeeld Harry Lam-
mertink (Yrrah). Cynisch zou te
sterk zijn, ironie, zachte spot bena
dert zijn bedoelingen nog het best.
Het boek licht ook een tipje van
de sluier op van Swartes interes
ses, simpelweg verbeeld in een
aantal fotocollages van boeken,
een collectie sigarettendoosjes en
verpakkingen van vloeitjes, gram
mofoonplaten en niet te vergeten
ouderwetse, blikken speelgoedau
tootjes. Vooral naar aloude Ameri
kaanse sleeën gaat zijn belangstel:
ling uit die robuuste wagens met
hun ronde vormen en kwistig
chroom vindt hij net beeldhouw
werken. Er moet echter niet over
dreven worden: „Nee, zo'n auto
zou ik niet willen hebben, dat is te
veel onderhoud. Trouwens, de
techniek van Europese wagens is
verfijnder".
Swartes boeken verschijnen in
binnen- en buitenland in relatief
beperkte oplagen. Hij maakt ont
werpen voor onder meer ex libris
en affiches, levert geregeld bijdra
gen aan bladen als Vrij Nederland
en het Belgische Humo en heeft
platenlabels op zijn naam staan. De
busreiziger kent hem van de om
slag van de „time table" 1983 van
de NZH. Niet zomaar een kaft,
maar eentje met een duidelijke be
doeling. De uitgebeelde passagiers
zijn onder andere een kat, zittend
tegenover een uit de kluiten ge
wassen teef die op haar schoot een
kaasverpakkingsdoos van 40-plus
vasthoudt waaruit het koppetje
van een muis. Een vos met bont
kraag heeft op zijn hoofd een inge
deukte hoed waarop een kloeke
kip. Het openbaar vervoer trans
porteert immers uitersten. En
Swarte bezit het vermogen zulks in
een beperkt kader treffend te vat
ten.
Een schets die. je ook vindt bij
het oude verhaal van de Vos Rei
naerde of bij La Fontaine. In zeke
re zin is Joost Swarte een fabeltjes
verteller. Bekijk eens een andere
plaat van hem. Wat zal er van die
muziekrecensie terechtkomen, zo
vraag je je af, wanneer je de dik be
brilde criticus ziet zwoegen op zijn
schrijfmachine, terwijl buiten twee
straatmuzikanten storend een me
lodie om zeep helpen en hen on
dertussen van boven een uit twee
hoog geworpen bloempot als aal
moes wacht? De cartoons van deze
Haarlemse tekenaar zijn een men
geling van vondsten en vertrouw
de motieven als het uitglijden over
een bananeschil en de vermaledij
de emmer water over een nieuwe
outfit. En hij weet beeldend in te
spelen op angsten alsmede de poli
tieke satire te bedrijven en volks
vermaken te relativeren. Zo ironi
seert hij de populaire duivensport
in België door een op temperatuur
geraakte doffer bij een roodver-
licht raam met erin een vogel van
lichte zeden te laten wegsleuren
de sport wordt duur betaald.
Rond enkele door hem ontwor
pen stripfiguren heeft Joost Swar
te een oeuvre gecreëerd, zoals Jopo
de Pojo, Anton Makassar en Jippo.
„Het zijn alter ego's, daarvoor ge
bruik je die figuren als je iets be
paalds wilt zeggen", zegt hij.
De tekenstijl van Swarte wordt
wel vergeleken met die van de vo
rig jaar overleden geestelijk vader
van Kuifje Hergé (George Rémy).
„Hergé is wel belangrijk voor mij
geweest, maar er zijn ook anderen
Eisner, Harriman, Willem. Deze
hebben laten zien dat je veel meer
met een strip kunt doen dan verha
len maken".
Tekeningen van Joost Swarte wor
den nog tot zaterdag 28 juli tentoonge
steld in Galerie Quest, Nieuwe Hoog
straat 1 in Amsterdam.
