c
D
Ware aard
van Duits
verzet
tegen
Adolf Hitler nog duister
Lof voor scheidende Philip Potter
Aan de overkant
is shag duurder
contact
lenzen.
GEVRAAGD
WOENSDAG 18 JULI 1984
Varia
BERLIJN „Als verzetsstrijder uit Frankrijk kan ik geen oordeel vellen over het
Duitse verzet tegen Hitier", zei pas geleden de inmiddels 77 jaar oude Pierre Ber-
teaux. Hij richtte destijds een van de eerste Franse verzetsgroepen in Toulouse op en
kwam daarvoor twee jaar in de gevangenis. Berteaux deed samen met oud-verzets
strijders uit andere landen mee aan een podiumdiscussie „Verzet tegen Hitier en de
Duitse maatschappij een balans na veertig jaar", die gehouden werd in de Otto-
Braunzaal van de Westberlijnse staatsbibliotheek. Aanleiding was het feit dat het 20
juli precies veertig jaar geleden is dat kolonel Claus Schenk Graf von Stauffenberg
in Hitiers bunker 'Wolfschanze' een aktentas met een bom neerzette teneinde de
dictator te vermoorden.
Die aanslag mislukte. Er kwa
men weliswaar vier mensen om
het leven en ex werd grote scha
de aangericht, maar Adolf Hitler
zelf bleef leven. Hij had een
bloeduitstorting aan zijn rechter
elleboog, een paar kneuzingen
en jammerde vooral om zijn ka
potte uniformbroek. „Waar is de
Führer", schreeuwde de opper
ste legerchef Keitel na de ont
ploffing, en dan: „Mein Führer,
Sie leben, Sie leben!" En omarm
de hem.
De 20e juli 1944 wordt elk jaar
als een historisch feit van belang
in de Bondsrepubliek herdacht.
Een prominente politicus - dit
jaar bondskanselier Helmut
Kohl houdt altijd in Berlijn
een rede. De teneur daarvan is
meestal dat niemand moet den
ken dat alle Duitsers nazi's wa
ren en dat de huidige Bondsre
publiek in feite is gebouwd op de
traditie van het verzet tegen Hit-
Ier.
Herinneringen
Het is dus geen wonder dat de
Historische Kommission zu Ber
lin veertig jaar na dato een vijf
daags congres compleet met po
diumdiscussie organiseerde over
het verzet in het Derde Rijk zelf.
Wel is het een wonder dat die dis
cussie tussen verzetshelden uit
het buitenland eigenlijk niets an
ders opleverde dan een paar per
soonlijke herinneringen. In ieder
geval zeiden de deelnemers, net
als Pierre Berteaux, niets opmer
kelijk over de activiteiten van
hun Duitse verzetscollega's en
de gevolgen daarvan. Spijtig,
want het zou boeiend zijn ge
weest om van 'ooggetuigen' in
het buitenland te horen wat zij
destijds dachten van de kracht
van het Duitse verzet, of er inter
nationale- verbindingen waren,
hoe zij zich een naoorlogs Duits
land voorstelden en vooral wat
zij van de aanslag van de 20e juli
vonden.
Die putsch, althans de poging
daartoe, is namelijk niet hele
maal onomstreden. Er zal nu
nauwelijks een weldenkend
mens rondlopen die het prima
vindt dat Adolf Hitler er slechts
met kleerscheuren vanaf kwam.
Maar er zijn zeker weldenkende
lieden die er maar liever niet
over na willen denken hoe de
toekomstige staat van de 'samen
zweerders' eruit had gezien als
het al was gelukt na de dood van
de Führer werkelijk een nieuwe
regering te vormen. Het staat
vast dat die staat weinig overeen
komsten had vertoond met de
huidige parlementaire democra
tie van de Bondsrepubliek Duits
land.
De gedachten van iemand als
de vroegere burgemeester van
Leipzig, Carl Goerderler, die
voorbestemd was rijkskanselier
te worden, gingen in de richting
van een standenstaat met indi
rect kiesrecht. Een redelijk groot
aantal van de direct bij de aan
slag betrokken personen had
nauwelijks bezwaar tegen een
'echt' nationaal-socialisme, wel
tegen de moorddadige manier
waarop de nazi-leiding tekeer
ging. De 'samenzweerders' wil
den een eind aan de oorlog in het
Westen maken, maar de strijd te
gen de Russen voortzetten. Voor
het Oosten gold de Rijksgrens
van 1918.
Academisch
Op het eigenlijke congres in
een zaaltje van het Berlijnse Pa
lace-hotel hebben talloze weten
schappers - het grootste deel uit
West-Duitsland, niemand uit de
DDR, een paar geleerden uit
Amerika en Engeland plus de
Nederlandse professor Ger van
Roon - het hunne over het ver
zet tegen Hitier geventileerd. De
discussie ontaardde meestal in
een puur academisch dispuut
over vragen als: speelde de 'Ju-
denfrage' wel een rol bij de sa
menzweerders van de 20e juli?
Als Hitler was vermoord, waren
de- nazi's dan werkelijk uitge
speeld geweest of zou een geluk
te aanslag tot een nieuwe dolk
stootlegende hebben gevoerd?
Wat moet je precies onder verzet
verstaan? Hebben de vakbonden
na Hitiers benoeming tot rijks
kanselier op 30 januari 1933 aan
vankelijk ten onrechte gepro
beerd zich 'aan te passen'?
door
Hans Amesz
Het Duitse verzet tegen Hitier
had uiteraard een speciaal karak
ter. Anders dan in de door de
Duitsers bezette gebieden werd
het binnenlandse verzet tegen de
nazi's immers niet door belang
rijke groeperingen uit het volk
ondersteund. Voor het nationaal-
socialisme bestond, om het maar
zwak uit te drukken, in het zoge
naamde duizendjarig rijk een
zeer sterke sympathie. Het verzet
in Duitsland, daar waren verre
weg de meeste congresdeelne
mers het over eens, was zeer
klein. Het bestond, aldus Ger
van Roon, hoofdzakelijk uit indi
viduen en kleine groepen, die als
cellen in een groter geheel,
meestal zonder contact met el
kaar te hebben en daarom in gro
te eenzaamheid, hun werk de
den. De historicus Hans Momm-
sen (achterkleinzoon van Theo-
dor) heeft het over 'buitenstaan
ders'.
In het Oberkommando der
Wehrmacht aan de Bendlerstras-
se in Berlijn zaten een paar offi
cieren die er met andere 'buiten
staanders' van overtuigd waren
geraakt dat Hitier vermoord
moest worden. Zij werden in hun
mening gesterkt nadat duidelij
ker werd dat Duitsland de oorlog
niet meer kon winnen. De spil
van het complot was Claus
Schenk Graf von Stauffenberg.
Op 1 juli 1944 was hij in de rang
van kolonel benoemd tot staf
chef van generaal Fromm, de be
velhebber van het reserveleger.
Daardoor kon Stauffenberg ein
delijk officieel aan de 'Lagebe-
sprechungen' van Hitiet deelne
men. En zo kwam het, aldus de
historicus Bracher, tot het vaak
bekritiseerde maar onvermijde
lijke besluit dat Von Stauffen
berg zelf de aanslag moest uit
voeren. Hoewel hij als hoofd van
de samenzwering eigenlijk on
misbaar was in Berlijn om van
daar uit op het moment X de
staatsgreep te organiseren. Bo
vendien was Stauffenberg in
1943 in Afrika ernstig gewond
geraakt. Hij miste zijn rechte
rarm, een oog en twee vingers
van zijn linkerhand. Er moest
dus een speciale bom worden ge
bruikt, die niet alleen in een ak
tetas moest passen, maar boven
dien met drie vingers op scherp
kon worden gesteld. Begin juli
had de Gestapo (geheime staats
politie) ettelijke sympathisanten
van de 20e juli-beweging gearres
teerd. Ontdekking dreigde, dus
diende er snel gehandeld te wor
den.
Alarm
Op 11 en 15 juli had Stauffen
berg de bom bij zich toen hij
achtereenvolgens bij Hitler in
Berchtesgaden en Oost-Pruisen
(„Wolfschanze") confereerde. De
aanslag werd uitgesteld omdat
Himmler en Göring niet aanwe
zig waren. De militaire troepen
die bij de putsch waren betrok
ken, waren wel elke keer in staat
van alarm gebracht. Met moeite
kon dit als 'oefening' worden ge
camoufleerd. Toen bekend werd
dat de Gestapo Carl Goerderler
wilde arresteren, was langer uit
stel onmogelijk.
In de vroege ochtend van 20 ju
li 1944 vloog Stauffenberg samen
met zijn adjudant en vriend,
overste Von Haeften naar het
hoofdkwartier van de Führer bij
Rastenburg in Oost-Pruisen. Na
aankomst lieten zij een vliegtuig
gereedmaken voor de tweeë
neenhalf uur durende terugtocht
naar Berlijn. In de hermetisch af
gesloten bunker begon om 12.30
uur de 'Führerbesprechung'.
Mussolini zou om 14.30 uur ko
men. Nadat hij in een kamer met
een speciale tang (vanwege de
ontbrekende vingers) het tijdme-
chanisme van de bom in werking
had gesteld, kwam Von Stauf
fenberg met enige vertraging de
ruimte binnen waar Hitier en 24
anderen zojuist begonnen waren.
Himmler en Göring lieten zich
opnieuw vertegenwoordigen.
Stauffenberg werd door gene
raal Keitel aangemeld en door
Hitier begroet. Hij dronj naar vo
ren, plaatste zijn aktentas zo
dicht mogelijk bij de kaartenta-
fel en verdween weer snel onder
het voorwendsel dat hij een drin
gend telefoongesprek moest voe
ren. Het lukte hem en Von Haef
ten weg te komen en nog in de
auto zittend konden beiden zich
ervan overtuigen dat de bom in
derdaad was ontploft. Een twee
de bom had Von Stauffenberg
overigens niet mee kunnen ne
men. Die werd door Von Haeften
uit het autoraampje gegooid, wat
de chauffeur in de achteruitkijk
spiegel zag en mede snel leidde
tot de ontmaskering van de sa
menzweerders.
Verraad
De onder de codenaam 'Walku
re' voorbereide putsch was mis
lukt. Bevelen werden niet uitge
voerd omdat er in Berlijn aan
vankelijk onduidelijkheid be
stond over het feit of Hitier nog
leefde of niet. Een snelle bezet
ting van de radio en het ministe
rie van propaganda alsmede de
arrestatie van belangrijke SS-lei-
ders volgde niet. Sommige 'sa
menzweerders' pleegden regel
recht 'verraad' toen zij minstens
vermoedden dat de Führer niet
dood was.
Stauffenberg, Von Haeften, 01-
bricht en Mertz von Quirnheim
werden nog 's avonds op de bin
nenplaats van het Oberkomman
do der Wehrmacht geëxecuteerd.
Zonder vorm van proces. Gene
raal buiten dienst Ludwig Beek,
die 'Reichsverweser' (plaatsver
vanger van de Rijkspresident)
had moeten worden, deed een
mislukte poging tot zelfmoord
en werd vervolgens door een pi
stoolschot van een onderofficier
gedood.
Om één uur in de morgen van
de 21e juli hield Adolf Hitier een
radiotoespraak, die begon met
de woorden: „Een heel kleine
kliek van eerzuchtige, geweten
loze en tegelijk misdadige, dom
me officieren heeft een komplot
gesmeed om mij uit de weg te
ruimen en tegelijk met mij de
staf van de Duitse Wehrmacht
uit te roeien... Het gaat om een
heel klein groepje van misdadige
elementen, dat nu onbarmhartig
uitgeroeid zal worden..."
Als gevolg van de mislukte
moordaanslag op Hitier zijn vele
duizenden Duitsers vermoord.
Zij waren echter niet de enigen
die hun verzet tegen Hitler met
de dood moesten bekopen. De
anti-fascist Günter Weisenborn,
die in 1953 het boek 'De geluidlo
ze opstand' publiceerde, schat
dat alleen al vanaf 1933 tot aan
het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog ongeveer een mil
joen Duitsers door de Gestapo
zijn gearresteerd. Van honderd
duizenden heeft men nooit meer
wat gehoord.
Dilemma
Wat betreft de
ders van de 20e juli wees Lothar
Kettenacker, nu directeur van
het Duitse Instituut voor Ge
schiedenis in Londen, tijdens het
congres op een dilemma. Name
lijk dat slechts dezelfde elite die
Hitier ooit aan de macht had ge
bracht, hem ook ten val kon
brengen. Een deel van die elite
heeft dat in ieder geval gepro
beerd en verdient daarvoor hul
de.
Maar de heldhaftige Duitsers
die al in de concentratiekampen
zaten voordat daar buitenlanders
werden opgesloten, gemarteld
en vermoord hebben misschien
nog wel meer recht op een eresa
luut. De voor de nazi's gevluchte
schrijver Heinrich Mann (een
broer van Thomas) schreef na de
oorlog dat de Duitse verzetsbe
weging het moeilijker heeft ge
had dan elke andere. Elke ver
zetsstrijder moest op zijn hoede
zijn voor de overgrote meerder
heid van zijn landgenoten. Hein
rich Mann: „Maar dat hebben de
moedigen vooruit geweten, heb
ben dat ingecalculeerd in hun
lot. Hun roeping was: het gewe
ten van hun land te zijn. Hun
noodlot: gebrandmerkt te ster-
ADVERTENTTE
goud en zilver voor onze eerstkomende veiling
I nog goud en zilve
verkopen gouden e
Vui Ri xssi mi du Chattel
Twee landen in één straat
UTRECHT (GPD) - Midden i
centrum van het Brabantse plaats
je Baarle-Nassau-Hcrtog liggen
twee sigarettenzaken recht tegen
over elkaar. Een Nederlander en
een Belg. Bij de Nederlander kost
een pakje halfzware shag 3,35. Op
het grote bord in de etalage van de
Belg is te zien dat hij met zijn half
zware aanmerkelijk goedkoper is:
2,30. Bij de Belg betaal je ook
minder voor sigaretten, een prijs
verschil van ongeveer 60 cent. De
concurrentie wordt nog wurgender
voor de Nederlander als binnen
kort voor hem de prijs van een pak
je tabak weer wordt verhoogd met
vijftien cent.
De Belgisch-Nederlandse situa
tie creëert een klimaat waarin
smokkelen voor de hand ligt. Vol
gens sommigen wordt er in de
grensstreek al op grote schaal ge
smokkeld en loopt de omzet van
winkeliers in sommige delen van
Limburg en Brabant terug met
ruim 30 procent.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van financiën laat weten
dat het met de omvang van de
smokkel wel meevalt, maar hij
geeft toe dat de douane de controle
op het sigarettenvervoer heeft ver
scherpt. „Bewoners van de grens
streek hebben altijd al gesmok
keld, dat is bekend", zegt hij. „De
douanecontroles zijn de laatste ja
ren in het algemeen al verscherpt,
zeker in de vakantieperiode. Boze
tongen beweren wel eens dat een
toename van smokkel te wijten is
aan de stijging van de werkloos
heid. Voor een. werkloze kan de
verkoop van smokkelwaar een aar
dige bijverdienste naast zijn uitke
ring betekenen".
De overheid heeft de bewoners
van de grensstreek een beperking
opgelegd: zij mogen slechts twee
pakjes sigaretten invoeren. Terwijl
iedere andere Nederlander een slof
met tien pakjes sigaretten mag
meenemen.
In Baarle-Nassau-Hertog blijkt
van een beperking van twee pakjes
sigaretten of shag geen sprake. De
Belgische enclave (een stuk grond
van een staat dat in een andere
staat ligt) Baarle-Hertog is verwe
ven met het Nederlandse Baarle-
Nassau. De landsgrenzen zijn hier
uiterst grillig. Soms hoef je maar
over te steken en je staat in een an
der land. Slechts aan de vlaggetjes
op de nummerborden van de hui
zen valt te zien of je in Nederland
of in België bent. Een echte grens
in de vorm van een stukje nie
mandsland en douane is er niet in
Baarle-Nassau-Hertog. De echte
landsgrens ligt vijf kilometer
zuidelijker.
Idiote situatie
Door het ontbreken van een ech
te grens kan er in Baarle-Nassau-
Hertog worden gerommeld. In vrij
wel elke straat is wel een „sigaret-
tenboer" te vinden. Het is dus lo
gisch dat iedere Nederlander zijn
rokertje daar „over de grens"
koopt. Het plaatselijke VW-kan-
toor maakt toeristen er zelfs in een
brochure op attent dat er in de ge
meente wat voordeeltjes zijn te ha
len: „...koopt in de Belgische of Ne-
door
Ton van der Schouw
derlandse winkels waar dit het
voordeligst uitkomt en dit kan op
wisselende tijdstippen nogal eens
verschil opleveren, omdat de eco
nomische en fiscale stelsels van
beide landen nogal eens uiteenlo
pen..."
„Geen commentaar", zegt me
vrouw Loots, eigenares van de Ne
derlandse sigarettenzaak aan de
Singel geërgerd. Na enig aandrin
gen wil ze echter toch wel iets
kwijt: „Het is een schande dat het
allemaal maar zo kan. Kijk, ik heb
niets tegen die Belg aan de over
kant, integendeel. Maar je moet
toch wel een keer slikken als je
klanten die bij jou voor de winkel
staan naar de overkant ziet gaan.
Het is toch een idiote situatie als je
overbuur zijn sigaretten 60 cent
goedkoper kan verkopen?" Ver
ontwaardigd: „Voor mij wordt dit
langzamerhand een onmogelijke
zaak. Als het zo doorgaat kan ik de
boel wel sluiten".
Douanepost
De Belgische sigarettenverkoper
aan de andere kant van de straat is
voorzichtig met zijn commentaar
„Ik zeg liever niets. Ik kan wel ver
tellen dat de verkoop goed gaat,
maar meer ook niet. Vorige week
heeft er ook al een artikel in de
krant gestaan. Al die ruchtbaar
heid in de pers betekent dat wij de
Nederlandse douane weer inten
siever op ons dak krijgen. Die gaan
dan bij ons staan posten en contro
leren de Nederlanders die wat bij
ons hebben gekocht direct voor
onze deur".
De bedrijfsleider van een Belgi
sche supermarkt vertelt dat zijn
omzet van sigaretten en shag de
laatste tijd ruim is gestegen. „Ik
denk dat de omzet in vergelijking
met een jaar geleden is verviervou
digd", aldus de bedrijfsleider.
Een tabaksboer in het dorpje Al
phen, zes kilometer ten noorden
van Baarle-Nassau, merkt niet zo
veel van de concurrentie van de
Belgen. Maar hij vreest het ergste
voor zijn collega's in Baarle-Na
ssau: „Als er niet snel wat gebeurt,
dan zullen zij daar snel het loodje
leggen".
ADVERTENTIE
Katwijk - Voorstraat 80;
Heemstede - Binnenweg 114.
Leiden - Haarlemmerstraat 58.
Sassenheim - Hoofdstraat 253.
Vlaardingen - Hoogstraat 209.
Wassenaar - Langstraat 7,
Voorschoten - Schoolstraat 115
Met zichtbare tegenzin hoor
de dr. Philip Potter, de schei
dende secretaris-generaal van
de Wereldraad van Kerken, de
lovende woorden aan, waarmee
het Centraal Comité (bestuur)
hem gisteren bij zijn afscheid
uitluidde. "Hij heeft krachtige
leiding gegeven aan het werk
van de Wereldraad op theolo
gisch, ethisch en spiritueel ge
bied", zegt de verklaring, die
werd voorgelezen door een van
de zeven presidenten, de evan
gelische bisschop van Dresden
(DDR), Johannes Hempel.
Meer aardigheid beleefde Pot
ter aan een Westindische bar
becue, die - compleet met ca-
lypsomuziek - geheel in het te
ken van zijn afscheid stond.
Volgend jaar gaat Philip Pot
ter - die afkomstig is van het
Caribische eiland Barbados
werken aan de universiteit van
Jamaica. Bij de Wereldraad
heeft hij er in totaal 23 dienstja
ren op zitten, waarvan 12 als se
cretaris-generaal.
Programma Wereldraad.
De afdeling 'gerechtigheid en
dienst' van de Wereldraad van
Kerken - die zich speciaal be
zighoudt met samenlevingsvra-
vergadering vorig jaar in Van
couver was extra aandacht ge
vraagd voor een meer samen
hangende theologie binnen de
oecumenische beweging.
De aangesloten kerken zal
opnieuw worden gevraagd, ten
minste 2 procent van hun bud
get te bestemmen voor ontwik
kelingswerk.
Nicaragua
Bij de uit vele landen in IVJa-
nagua binnenkomende protes
ten tegen de uitwijzing van tien
buitenlandse priesters na hun
meedoen aan een protestmars
is nu ook een schrijven van de
Latijnsamerikaanse bisschop
penconferentie 'Celam'. Deze
organisatie betreurt 'deze nieu-'
we aanval op de kerk van Nica
ragua' en betuigt haar 'broeder
lijke deelneming' aan de aarts
bisschop van Managua, Miguel
Bravo, de geestelijkheid en alle
gelovigen 'in dit mooie maar lij
dende land'. Het zijn naieve
geesten die denken, dat de mar
xistische regering de kerk niet
aanvalt omdat drie priesters in
de regering zitten, zegt de 'Ce-
lam' in haar verklaring.
De bisschoppenconferentie
van Nicaragua zelf bestempelt
de uitwijzing van de tien als
een 'niet op zichzelf staand ge
val'. Het is een onderdeel van
de strategie van de sandinisten
om de kerk te verzwakken, in
opspraak te brengen en onze
ker te maken. De bisschoppen
zien de positie van de rooms-
katholieke kerk daar als 'moei
lijk en smartelijk'.
De voorzitter van de Ameri
kaanse bisschoppenconferen
tie, bisschop James Malone van
Youngstown, bestempelde de
maatregel als 'onrechtvaardig
en schadelijk voor de zaak van
gerechtigheid en vrede'. "De
fundamentele rechten van ge
lovigen en van de totale bevol
king van het land zijn hier in
het geding".
Ook de als vooruitstrevend te
boek staande Braziliaanse bis
schoppenconferentie heeft de
uitwijzing van de buitenlandse
priesters veroordeeld. Haar te
legram baarde in sommige ker
kelijke kringen nogal opzien,
omdat de Braziliaanse kerk in
publikaties meermalen sympa
thie betuigde aan de 'volks
kerk' van Nicaragua.
De steun die nu wordt gege
ven aan de vrij behoudende
bisschoppen van Nicaragua
wordt vooral toegeschreven
aan het feit dat ongeveer een
derde van de 12.000 geestelij
ken in Brazilië uit het buiten
land komt. De betrokkenheid
van velen van hen met de socia
le problemen in het land heeft
al meermalen geleid tot conflic
ten met de Braziliaanse over
heid.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroe
pen te Nieuwvcen kandidaat R.
W. van Mourik Nieuwegein:
aangenomen naar Haarlem-
Schoten C. J. G. Keijzer Leeu
warden, naar Oosternijkerk-
Morra-Lioessens-Paesens (Fr.)
kandidaat W. Veltman Buren.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Amstelveen-
Buitenveldert mevr. G. Post-
ma-Gosker Oostzaan.
Moskee. In Ridderkerk is
een echte moskee in aanbouw
voor de ongeveer 400 Molukse
moslims die in deze omgeving
wonen. Op 1 oktober zal het is
lamitische gebedshuis met veel
vlagvertoon officieel worden
ingezegend. De bouwkosten -
f 1,5 miljoen - komen geheel
voor rekening van het ministe
rie van welzijn, volksgezond
heid en cultuur.
Er leven rond 30.000 Moluk-
kers in Nederland, van wie de
meesten christen zijn. Zo'n
1500 zijn moslim. Zij wonen
voornamelijk in en rond Waal
wijk en Ridderkerk.
Er is in Ridderkerk wel wat
gen - gaat de komende jaren
proberen, bewegingen voor
vrede, gerechtigheid en be
houd van de schepping bij el
kaar te brengen. Het Centraal
Comité (bestuur) is akkoord ge
gaan met een speciaal program
ma hiervoor, dat onder meer
moet leiden tot een wereldcon
ferentie in 1989. Alle afdelingen
van de Wereldraad zullen aan
dit nieuwe programma mee
werken.
Twee andere accenten die hel
werk van de Wereldraad de ko
mende tijd krijgt zijn de gelijk
berechtiging van vrouwen en
de theologische fundering van
het werk inzake samenlevings-
vragen.
De verscheidenheid in theo
logische opvattingen binnen de
Wereldraad is niet dermate
verontrustend, dat er een or
gaan moet komen om toezicht
te houden of orde op zaken te
stellen. Met die conclusie van
de staf kon het Centraal Comité
instemmen. Op de algemene
verweer geweest tegen de
bouw van een moskee, vooral
van christelijk-politieke kant.
Maar de moslims vonden in po
litiek Ridderkerk de andere
partijen geheel aan hun kant.
Toch ervaren de Molukse mos
lims het contact met de bevol
king als 'heel goed'. Na de ope
ning van de moskee komt ér
een 'open dag' voor iedereen.
Continental Singers. Mor
genavond om 8 uur treden de
'Continental Singers' uit Ame
rika op in de Pauluskerk (Poel-
polder) in Lisse.
