Waar blijven
de patiënten?
Tegenslag na
tegenslag voor
Brits kabinet
Nederlanders benoemd in Wereldraad
Reportage
Psychiatrische klinieken moeten bedden afstoten
Varia
DINSDAG 17 JULI 1984
Staatsecretaris Van der Reijden (volksgezondheid)
wil dat de veertig psychiatrische ziekenhuizen in ons
land de komende jaren duizenden bedden inleveren.
Te beginnen in 1986. Deze bedden moeten worden
vervangen door een even groot aantal plaatsen in be
schermende woonvormen. De psychiatrische zieken
huizen zullen in de toekomst alleen maar patiënten
verplegen voor wie opname onvermijdelijk is.
In Leiden (Endegeest en de Jelgersmakliniek),
Noordwijk (Sancta Maria), Noordwijkerhout (Sint
Bavo) en Wassenaar (Ursulakliniek) zijn in totaal vijf
psychiatrische ziekenhuizen gevestigd. Hoe wordt
daar gedacht over de maatregel die de staatssecreta
ris heeft aangekondigd?
De psychiatrische klinieken
hebben alle dezelfde angst. Bed
den afstoten? Alleen als er hele
maal geen andere oplossing
voorhanden is, zou het kunnen.
Maar nu is de tijd (nog) niet rijp.
De vraag waarvoor de psychia
trie staat: waar blijven de pa
tiënten? Kunnen zij op dit mo
ment zo maar op straat worden
gezet? Nee, zegt men in koor.
Buiten de inrichtingen kan dan
wel hulp worden geboden, maar
lang niet voldoende. Bovendien
- en daar maakt men zich de
meeste zorgen over - waar vin
den zij passende huisvesting?
Geneesheer-directeur A. La-
meyn van het Leidse Endegeest
zegt: "Ik begrijp de overheid
best. Je kunt niet tot in lengte
van dagen 25.000 bedden in de
psychiatrie in stand houden. De
meeste ziekenhuizen zijn verou
derd en aan vernieuwing toe. Dat
is niet te betalen. Miljarden kost
dat. We moeten terug, hoe dan
ook."
door
Jan Westerlaken
Lameyn heeft voor zijn kliniek
al een rekensommetje gemaakt.
"Misschien", stelt hij voorzich
tig, "kan Endegeest binnen tien
jaar terug naar een beddenbe
stand van 320 (nu 440). Dan is de
rek er echt uit. We moeten als in
richtingen niet naar elkaar gaan
zitten loeren wie er wel' en wie
niet moet worden opgeheven.
Voor Endegeest is het inleveren
van bedden ook geen eenvoudi
ge zaak. Laten we eerlijk zijn: in
dit gebied zijn er veel te veel bed
den voor psychiatrische patiën
ten. Als we bedden opheffen gaat
dat ten koste van arbeidsplaat
sen. Achter elk bed staat een per
soneelslid. Toch denk ik dat er
op de een of andere manier kan
worden ingekrompen."
Opvang
In de loop van het volgend jaar
bouwt de Leidse inrichting veer
tig bedden - nu nog bestemd
voor zwakzinnigen - af. Infor
meel is er inmiddels toestem
ming verkregen voor de bouw
van de eerste van dertig zoge
naamde socio-woningen waarin
patiënten worden gehuisvest.
Eenzelfde aantal bedden ver
dwijnt met de komst van deze
woningen. Over het opheffen
van de resterende vijftig bedden
wordt druk nagedacht.
De opvang buiten de kliniek.
Dat is hét probleem. Lameyn:
"We krijsen al vele jaren dat we
dringend behoefte hebben aan
pensionhuizen. Slechts een en
keling heeft zich daar intensief
voor ingezet. Het resultaat is nul.
Hoe kun je dan in hemelsnaam
bedden inleveren? Buiten de
poort van het ziekenhuis is
niets."
Ook constateert Endegeest de
laatste tijd een toenemende
vraag voor opname. "Als je ziet
wat voor moeilijke zaken we
moeten opvangen", zucht direc
teur Lameyn, "dat is heel erg.
Het regent vragen of we patiën
ten kunnen opnemen. Ook uit de
bejaardenhoek neemt de druk op
ons ziekenhuis toe."
Lameyn is, ondanks alles, niet
écht somber gestemd. Wat hem
betreft is er geen sprake van een
eenvoudig probleem. Maar als ie
dereen optimaal meewerkt en
zich bij voorbaat niet defensief
opstelt, moet er een goede rege
ling voor de psychiatrie in Lei
den en omgeving uit de bus kun
nen komen.
Hostel
Sancta Maria op de grens van
Noordwijk en Noordwijkerhout
(635 bedden) juicht het plan van
de staatssecretaris 'tot op zekere
hoogte' toe. Medisch-directeur J.
Verhaegen: "De inrichtingen wa
ren tot voor kort oppermachtig
en vertoonden intern nauwelijks
enige ontwikkeling. Contact met
de buitenwereld was er maar
mondjesmaat. Die situatie is to
taal veranderd. De rechten van
de patiënt zijn in elk geval een
stuk beter geworden."
Een verschuiving van bedden:
minder in het ziekenhuis en
meer er buiten. Kan dat wat
Sancta Maria betreft?
"Waar leidt dat toe", vraagt
Verhaegen zich af. "Ik wil het
eindplaatje wel eens zien. Maar
dat onbreekt. Hoe stelt de over
heid zich de overgang van die ge
dachte voor? En wie betaalt dat?
Sancta is al een tijdje bezig met
het ontwikkelen van hostels, hui
zen waarin psychiatrische pa
tiënten min of meer zelfstandig
kunnen wonen. De hostels moe
ten zowel in de Bollenstreek als
in de Rijnstreek komen. Vooral
de Rijnstreek is een onontgon
nen gebied. Daar is niets op dit
gebied. Het is zeker niet uitgeslo
ten dat een stulqe van onze kli
niek naar de buurt van Alphen
verhuist. Dan denk ik aan een
onderkomen van tien tot twintig
bedden. Als dat in Alphen zelf
zou kunnen, is dat mooi meege
nomen. Dan zou je gebruik kun
nen maken van de voorzieningen
(röntgen en laboratorium) die het
ziekenhuis Rijnoord heeft. Op
die manier kun je de kosten in de
gezondheidszorg drukken."
Stroomversnelling
Geleidelijke invoering. Sancta
kan het niet genoeg zeggen.
"Maar wat zie je?", zegt Verhae
gen, "het lijkt wel of iedereen op
hol geslagen is. Het hele gebeu
ren komt als een stroomversnel
ling op je af. Ik kan vandaag de
dag geen patiënt ontslaan van
wie ik kan zeggen dat die volle
dig genezen is. Wij zijn voortdu
rend bezig om te proberen men
sen terug te brengen in de nor
male samenleving. Af en toe lukt
dat, maar in de meeste gevallen
strandt het schip. Wanneer de
psychiatrische ziekenhuizen
bedden moeten afstoten en er is
(nog) geen andere opvangmoge-
lijkheid, want zo is de situatie op
dit moment, bij welke instantie
moeten die mensen dan voor
hulp aankloppen als er iets fout
dreigt te gaan?"
Ook Verhaegen voorziet intern
moeilijkheden als er afdelingen
moeten worden gesloten. Elk
bed, maakt hij duidelijk, kost 220
gulden per dag. Afstoten van
bedden betekent minder inkom
sten. "Alle andere lasten blijven
hetzelfde", benadrukt hij. "En
dat is het grote probleem als je
als ziekenhuis druppelsgewijs
zou leegbloeden. Mijn gedachte
is: versterk eerst de zaak elders
en ga dan pas praten met de in
richtingen over het opheffen van
bedden. De organisatie - zoals
die nu op tafel ligt - is niet goed
genoeg om te zeggen zet het mes
er maar in. Ik lijk nu misschien
wel op een zuurpruim met deze
visie. Dat is niet zo. Op de lange
duur kan deze ontwikkeling een
wezenlijke verrijking worden
voor de psychiatrie."
Open armen
"Kijk, als de staatssecretaris
kans ziet om patiënten buiten
onze inrichting te houden dan is
hij - in mijn ogen - heel goed be
zig. Ik zie hen liever vrij op straat
wandelen, dan binnen onze
poort", is de eerste reactie van di
recteur J. Koenen van Sint Bavo
in Noordwijkerhout (750 bed
den). "De zaak ligt voor ons heel
simpel: wij nemen patiënten op
die via de arts bij ons komen. De
Bavo gaat de markt niet op met
de mededeling dat het er zo leuk
is. De mensen die naar ons wor
den verwezen zijn probleemge
vallen met wie anderen geen
raad weten. Wij nemen zeker niet
te snel op. Ach, er zal heus wel
eens een geval tussen zitten van
wat we achteraf zeggen dat het
ook buiten onze kliniek goed had
kunnen worden geholpen. De
staatssecretaris mag ons niet ver
wijten dat we iedereen met open
armen ontvangen. Dat verwijt is
niet terecht."
Volgens Koenen ziet Sint Bavo
wel kans om zich aan het beleid
van de bewindsman aan te pas
sen. Hoewel ook hij direct het
punt opvang buiten de inrichting
aanroert. "De Bavo hoeft niet
koste wat het kost deze omvang
te houden, maar dan moet het
beleid om. Elk jaar opnieuw heb
ik tmeer aanvragen dan ik bed
den heb. Zo nu en dan moet ik
zelfs mensen op de wachtlijst
plaatsen."
Weinig schade
Directeur Ceha van de Ursula
kliniek in Wassenaar (200 bed
den) is duidelijk: "Als dit plan
goed wordt aangepakt zal het
geen al te grote schade aanrich
ten in de psychiatrie. We moeten
de patiënten in bescherming ne
men. Zij mogen van deze opera
tie niet de dupe worden. De inge
zette koers is, wat mij betreft,
een goede. Inleveren? Ik denk
dat het plan Ursula niet zo zeer
raakt. Het gaat met name om die
hele grote inrichtingen met hon
derden bedden. Zij zullen het
eerst worden aangepakt."
De Jelgersmakliniek in Leiden
(72 bedden) zal, omdat het hier
om een universiteitskliniek gaat,
buiten schot blijven. Prof. H.
Rooijmans, directeur, voorziet
voor de geestelijke gezondheids
zorg toch wel problemen als het
plan van de staatssecretaris
wordt doorgezet. Hij vraagt zich
af of men buiten de psychiatri
sche ziekenhuizen wel is opge
wassen tegen ernstig geestelijk
gestoorde patiënten. "Tot nu
toe", zegt hij, "bestaan daar nog
al wat twijfels over. Men vreest
dat de zaak tussen de wal en het
schip zal raken."
LONDEN - De Britse premier me
vrouw Thatcher moet de laatste
tijd wel zo nu en dan stiekem ho
pen dat er weer eens zoiets als de
Falkland-oorlog voorvalt. Dat lijkt
nog de enige manier waarop ze iets
terug zou kunnen krijgen van het
verloren gegane respect en ver
trouwen in land en parlement.
De premier heeft een paar heel
slechte maanden achter de rug, die
vorige week uitmondden in een
ware crisissituatie. De stakingen in
de mijnen en de havens, de steil da
lende koers van het pond sterling,
en geruchten over complotten on
der de Conservatieve parlementa
riërs waren daar de elementen van.
door
Henk Dam
Het is nog maar iets meer dan
een jaar geleden dat mevrouw
Thatcher haar Conservatieve partij
een overweldigende stembusover
winning bezorgde. Dat ze met zo
veel steun een tweede regering
mocht vormen, was de beloning
van het Britse volk voor haar
standvastige gedrag tijdens de
Falkland-oorlog en voor een eco
nomische politiek die z'n eerste
vruchten leek af te werpen.
Vanaf het moment dat de rege-
ring-Thatcher-II aantrad, is het
echter mis gegaan. Er waren tegen
vallers waar de premier niets aan
kon doen (het aftreden van haar
overspelige minister van handel en
industrie Parkinson bijvoorbeeld),
maar ook echte beleidsfouten, zo
als het ondoordachte en autoritair
genomen besluit dat personeel van
het afluistercentrum GCHQ geen
lid meer van een bond mocht zijn.
Blunders
Tegenslagen en blunders hebben
elkaar sindsdien in hoog tempo op
gevolgd. Om een kleine greep te
doen: het plan om regioraden als
de Greater London Council (GLC)
af te schaffen, moest worden uitge
steld na verzet in onder meer het
Hogerhuis; in de EG kreeg Enge
land lang niet voor elkaar waar me
vrouw Thatcher zo lang om ge
dramd en gezeurd had.
Er was de Amerikaanse inval in
het Gemenebest-land Grenada die
zonder enig overleg met de Britse
bondgenoot tot stand kwam, er wa
ren verkopen van staatsbedrijven
die misliepen en lang niet het ver
wachte bedrag opleverden; men
kan zo een heel rijtje samenstellen.
Daar komt bij dat in toenemende
mate de persoon van de premier
zelf ter discussie is komen te staan.
Haar presidentiële gedrag, doof
heid voor de meningen van ande
ren, de mate waarin ze zich steeds
meer door ja-knikkers" is gaan
omringen, leidden onlangs zelfs tot
een woede-uitbarsting in het tradi
tioneel zeer Tory-gezinde week
blad „The Economist".
„De tweede regering van me
vrouw Thatcher is de meest onbe
kwame sinds de oorlog aan het
worden", zo begon het hoofdarti
kel in dit weekblad dat haar onder
meer een gebrek aan denken op
lange termijn verweet, botheid,
egocentrisme en de neiging in een
onafhankelijk oordeel een tekort
aan loyaliteit te zien.
Wantrouwen
Voor het eerst is er nu ook onder
Thatchers eigen Conservatieve
parlementsleden iets van verzet
merkbaar. Hardnekkige geruchten
over samenzweringen onder de ge
woonlijk zo loyale Tories in het La
gerhuis doen steeds meer de ron
de.
De kliek rond mevrouw That
cher kijkt verder met steeds open
lijker wantrouwen naar formidabe
le „back-benchers" als ex-minister
van buitenlandse zaken Francis
Pym, rond wie de oppositie in de'
eigen gelederen zich wel eens zou
kunnen concentreren.
Thatcher: blunders (foto ap)
De grootste tegenslag die That
cher en de haren getroffen hebben,
is de mijnwerkersstaking. Die
zorgt ervoor' dat de economie forse
klappen heeft opgelopen. Die zorgt
voor paniekreacties in het Londen-
se financiële centrum, de City. Die
zorgt ervoor dat de Britten avond
aan avond knokkende agenten en
mijnwerkers op hun buis zien.
Iedereen had verwacht dat het
eens tot een confrontatie zou moe
ten komen tussen de radicale mijn
werkersleider Arthur Scargill, die
zijn politieke ambities (de regering
kapot staken) nooit onder stoelen
of banken heeft gestoken, en de als
het erop aankomt minstens even
radicale premier.
Wat Thatcher en de haren rauw
op het dak is gevallen, is dat de sta
king nu al meer dan vier maanden
duurt en dat de mijnwerkers, hoe
wel niemand in redelijkheid had
verwacht dat ze ook maar een kans
maakten, uitermate taai en vast
houdend blijken te zijn en bereid
blijken als het moet voor de goede
zaak maanden in de gaarkeuken te
eten.
Concessies
Als Scargill zegt, dat hij des
noods tot diep in de winter door-
staakt (dan raken de kolen van de
elektriciteitscentrales op, en dan
beginnen de problemen pas goed)
dan wordt dat niet meer als bluf ge
zien. De kompels zijn ertoe bereid.
Ze zijn niet om te kopen, dat is
steeds duidelijker geworden.
Vandaar ook, dat de regering de
directie van de staatsmijnen, de
National Coal Board (NCB), ander
halve week geleden de vingerwij
zing gaf in vredesnaam maar wat
concessies te doen. En zo bleek het
plan om twintig minder produktie-
ve mijnen te sluiten, ineens be
spreekbaar en „hier en daar voor
wijziging vatbaar" te zijn.
Maar Scargill, die de overwin
ning rook, bleek van zijn kant geen
enkele concessie te willen doen, en
het ziet er nu naar uit, dat de sta
king nog heel lang kan doorgaan.
Die staking heeft zeer aan grim
migheid gewonnen door de solida
riteitsactie van de havenwerkers
die de macht hebben het land (als
geen noodmaatregelen zoals het In
zetten van militairen worden geno
men) in een paar weken murw te
krijgen.
Rente omhoog
Vorige week bleek in de City wat
die acties voor de Britse economie
doen. De koers van het pond ster
ling zakte met de dag, vooral ten
opzichte van de door de hoge Ame
rikaanse rentestanden krachtige
dollar, en al snel werd het punt be
reikt waarop de banken wel moes
ten handelen.
Zij verhoogden hun rentetarie
ven met 2 procent. Dat zorgde er
voor dat de grote beleggers en spe
culanten niet meer zo gauw hun
ponden van de hand deden, en
daarmee voor een herstel van de
koers. Zo werd een nieuw vertrou
wen in de Britse munteenheid ge
kocht, maar vraag niet voor hoe
lang, en zeker niet voor welke prijs.
Door de hogere rentetarieven
moesten de hypotheekbanken ook
met hun tarieven omhoog. Dat
zorgt er aan de ene kant voor dat de
kosten van levensonderhoud om
hoog gaan (en dus voor hogere in
flatie), en aan de andere kant dat de
consument minder te besteden
heeft - en op deze bestedingen
was het voorzichtige herstel van de
Britse economie van de laatste
maanden gebaseerd.
Heel slecht nieuws dus voor de
regering, die haar centrale econo
mische doelstellingen in gevaar ge
bracht zag. „Crisis? Er is geen cri
sis", zei mevrouw Thatcher Vorige
week met de moed der wanhoop in
het .Lagerhuis, en riep daarmee een
storm van protesten en hoongelach
op.
Wat kan mevrouw Thatcher in
deze fase doen om het tij te keren?
Zeker is, dat ze zich niet kan ver
oorloven de mijnwerkers hun zin
te geven. Als de regering de zo dui
delijk politiek gemotiveerde sta
king verliest, is zij gelijk alle ver
trouwen kwijt, in het land, in de Ci
ty, het economisch centrum, en in
het parlement.
Immers, mevrouw Thatcher
werd vijf jaar geleden voor het
eerst tot premier gekozen omdat ze
beloofde iets te doen aan de one
venredig grote vakbondsinvloed,
die onder meer leidde tot onverant
woorde loonsverhogingen, lage
produktiviteit, het steunen van
verliesgevende staatsindustrieën,
kortom, omdat ze beloofde iets aan
de „Britse ziekte" te zullen doen.
Die belofte maakte ze tot voor
kort ook waar. De regering-That-
cher heeft de afgelopen jaren in
derdaad tot woede van de bonden
tal van staatsbedrijven afgeslankt
en verkocht, heeft niet geaarzeld
hard op te treden bij stakingen,
heeft de loonontwikkeling in de
hand weten te houden, leek tot
voor kort werkelijk iets te berei
ken.
De voortvarendheid echter,
waarmee Thatcher begin dit jaar
zonder ruggespraak het personeel
van het afluistercentrum in Chel
tenham het lidmaatschap van een
vakbond verbood, leverde haar gis
teren een nieuwe tegenslag op. De
rechter stélde haar in het ongelijk,
het verbod moet worden opgege
ven en dat is voor de bonden een
welkom signaal dat hun strijd niet
bijvoorbaat kansloos is.
'Zieke man'
Met de staking van de mijnwer
kers is echter het moment van de
waarheid aangebroken. Toegeven
aan hun eisen (zoals vrijwel alle vo
rige Britse regeringen al lang zou
den hebben gedaan) zou aantonen,
dat Engeland ook onder mevrouw
Thatcher er niet werkelijk
uit is gegaan, en aat het
steeds „de zieke
op\
land nog
Europa"
Het zou de regering en de Con
servatieve partij totaal demoralise
ren, het zou tot een peilloos diepe
val van het pond sterling leiden,
het zou het gtoepsegoisme van an
dere cathegorieën werknemers
nieuw leven inblazen, kortom,
werkelijk desastreus zijn.
Er is bij dit alles één troost voor
de veelgeplaagde premier. Omdat
ze pas herkozen is, mag ze voorlo
pig nog vier jaar aanblijven, en kan
ze zich dus nog lang een grote im
populariteit veroorloven. Daar
komt bij dat de oppositie verdeeld
en dus machteloos is.
De Wereldraad van Kerken
heeft opnieuw gepleit voor onaf
hankelijkheid van Namibië
(Zuidwest-Afrika). In een verkla
ring die het Centraal Comité van
de Wereldraad - in Genève bij
een - unaniem heeft aangeno
men, wordt druk van de lid-ker
ken op hun regeringen gevraagd,
opdat die sancties tegen Zuid-
Afrika zullen afkondigen.
Ook moeten de kerken 'de di
plomatieke initiatieven van
Zuid-Afrika ontmaskeren'. "Het
recente bezoek van premier Bo
tha aan Europa had slechts ten
doel, steun voor de Zuidafri-
kaanse politiek te vragen en re
solutie 435 van de Veiligheids
raad te ondermijnen, waarin
wordt aangedrongen op een
spoedige onafhankelijkheid voor
Namibië".
Honderd jaar geleden verdeel
den Europese landen Afrika. In
1966 hebben de Verenigde Na
ties het Zuidafrikaanse beheer
over Namibië veroordeeld.
"Sindsdien zijn meer dan 10.000
Namibiërs, voornamelijk bur
gers, gedood door Zuidafrikaan
se militairen, politie-agenten en
doodseskaders". "Namibië", zo
zegt de Wereldraad in zijn verkla
ring, "is een concentratiekamp,
waarin een 80.- tot 100.000 man
sterke bezettingsmacht de bevol
king en de bodemschatten van
het land controleert".
De Wereldraad spreekt zijn so
lidariteit uit met de Namibische
Raad van Kerken. Deze verte
genwoordigt ongeveer 80 pro
cent van de bevolking. Verder
onderstreept de Wereldraad de
erkenning door de Verenigde
Naties van de Swapo als de 'eni
ge en wettige vertegenwoordiger
van het Namibische volk'.
Benoemingen. Het Centraal
Comité van de Wereldraad be
noemde mr. Th. van Boven (her
vormd), hoogleraar Nederlands
recht in Maastricht, tot voorzitter
van de commissie 'internationale
zaken', de Groninger hoogleraar
L. A. Hoedemaker (hervormd) en
de oud-katholiek J. Parmentier
tot lid van de commissie 'geloof
en kerkorde', professor dr. D. C.
Mulder (gereformeerd), voorzit
ter van de Raad van Kerken in
Nederland, opnieuw tot lid van
de commissie 'dialoog met ande
re godsdiensten', de hervormde
predikant A. Boer tot bestuurslid
van het anti-racismeprogramma,
zijn gereformeerde collega dr. H.
Koetsier tot lid van de commis
sie 'ontwikkelingsvragen', de
Leidse hoogleraar godsdienstso
ciologie dr. M. Laeijendecker-
Thung tot lid van de commissie
'kerk en samenleving' en de
vroegere zendingsarts mevrouw
A. Papineau-Salm tot lid van de
medische c
De afdeling 'evangelisatie' gaat
een staflid aantrekken voor het
contact met de 'evangelischen'.
Dat zijn christenen die meer de
nadruk leggen op de zendingsop
dracht en de persoonlijke ver
houding van de mens tot God
dan op alle mogelijke samenle
vingsvraagstukken. De 'evange
licals' hebben zelf verschillende
internationale hulporganisaties,
maar de meeste moeten van de
Wereldraad niet veel hebben. Na
de algemene vergadering van de
Wereldraad in Vancouver vorig
jaar werd de relatie met de evan
gelischen als een belangrijk punt
opgenomen in de werkplannen
van de zendingsafdeling.
Baptisten
Het bestuur van de Ameri
kaanse baptistenkerken (1,6 mil
joen gelovigen) hernieuwt in een
verklaring het lidmaatschap van
zowel de Nationale Raad van
Kerken als van de Wereldraad
van Kerken. Vier uur lang praat
te dit bestuur op zijn halfjaarlijk
se vergadering over de twijfel in
een aantal gemeenten ten aan
zien van deze lidmaatschappen.
Die twijfel moet, volgens het
bestuur, zijn gezaaid door 'de
grote tegenstander van God, die
aanstuurt op verdeeldheid onder
de christenen'. "Het gebod van
Christus 'opdat zij allen één zijn'
vraagt gehoorzaamheid". In de
cember van dit jaar zal deze ver
klaring rechtsgeldigheid moeten
verkrijgen op een tweede be
stuursvergadering.
Het bestuur keurde verder een
soepele regeling toe voor het her
trouwen van gescheiden mensen
in de kerk. Ook werd een richt
lijn voor het gezinsleven aan
vaard. Het staat christenen vrij,
te kiezen voor al of niet huwen
en voor het ouderschap. Dat
geldt ook voor 'verdragen die ten
doel hebben een op een gezin lij
kend samenleven tot stand te
brengen'.
Een vraag was, of dit ook op
het samenleven van homosek
suelen slaat. Namens de commis
sie die de richtlijn opmaakte
werd geantwoord, dat deze de
aangesloten baptistenkerken
machtigt om diensten te verle
nen aan élke manier van samen
leven, zonder dat dit automa
tisch tot aanvaarding leidt.
Pensioen voor Naudé. Het
Duitsland heeft de blanke Zuid
afrikaanse dominee Beyers Nau
dé (69) in zijn lijst van gepensio
neerde predikanten opgenomen,
waardoor hij in het vervolg van
deze kerk pensioen krijgt, met
terugwerkende kracht tot 1 ja
nuari van dit jaar.
De Zuidafrikaanse staat geeft
geen enkele financiële compen
satie voor de schade die gebande
mensen ondervinden. Ook Nau
dé werd - om zijn verzet tegen
de apartheid - in de ban gedaan.
Doordat een ban in de regel
wordt toegepast tegen mensen
die de kost verdienen met schrij
ven en spreken, raken dezen een
deel van hun levensonderhoud
kwijt. Dominee Naudé had nog
het geluk, dat zijn vrouw Ilse -
die van Duitse afkomst is hal
ve dagen werkte.
Beroepen. Gereformeerde
Kerken: bedankt voor Leeuwar
den J. Kruiter Hardenberg. Ne
derlands Gereformeerde Ker
ken: bedankt voor Loosdrecht G.
van den Brink Rotterdam-Over-
schie. Christelijke Gereformeer
de Kerken: bedankt voor Alphen
aan den Rijn G. Bouw Scheve-
ningen. Gereformeerde Ge
meenten: bedankt voor Wage-
ningen A. Hoogerland Dirks-
land, voor Gouda N. W. Schreu-
der Goes, voor Hilversum R.
Boogaard Leiden, voor Stolwijk
(met dovenzorg) M. J. van Gelder
Nieuwerkerk (Z.).
