c
3
'Geloven op maandag' een
probleem in de Mererovijk?
Veel bijval voor Castro
Pausen door
een rode
bril bezien
Positieve reacties op benoeming Wereldraad
Contact Wereldraad-Arafat
ZATERDAG 14 JULI 1984
Geestelijk leven
"Het is de taak van de kerken
in deze tijd om te delen in de
strijd om een menselijker sa
menleving, want daar voltrekt
zich het Rijk van God en zijn
gerechtigheid. Alleen in het da
gelijkse leven van mensen en
gemeenschappen kan de bood
schap van verlossing, vrijheid
en hoop worden gehoord en
zichtbaar gestalte krijgen".
Zo stond het in 1971 in het ont
werp pastoraal plan dat de basis
vormde voor de oecumenische ge
loofsgemeenschap van hervorm
den, gereformeerden en katholie
ken in de Leidse Merenwijk. Die
visie werd drie jaar geleden beves
tigd bij de viering van het tienjarig
bestaan van de gemeenschap. Nu,
weer drie jaar later, dreigt dat uit
gangspunt naar de achtergrond te
verdwijnen. Ruim een jaar geleden
besloot de IKV-werkgroep bij ge
brek aan belangstelling tot ophef
fing. Onlangs schortte de werk
groep Kerk en Samenleving om
soortgelijke redenen haar activitei
ten op.
Aanleiding voor Peterhans van
den Broek, voorzitter van de Alge
mene Kerkelijke Merenwijkraad,
om in het bulletin van de samen
werkende kerken te spreken van
een "tragische ontwikkeling" en
de vraag te stellen: "Voldoet de
vorm van werkgroepen, de basis
van de oecumenische geloofsge
meenschap inderdaad niet meer?".
Vrees
Gevraagd om een toelichting ne
men voorzitter Van den Broek en
lid van het pastoresteam Van Well
allereerst de vrees weg dat een ont
wikkeling in gang is gezet die het
bestaan van de geloofsgemeen
schap als geheel in gevaar brengt.
Van den Broek: "Werkgroepen zijn
de basis van onze gemeenschap.
Dat is dè manier om er zoveel mo
gelijk mensen bij te betrekken. Er
is geen sprake van dat de belang
stelling voor werkgroepen in zijn
algemeenheid vermindert. De
werkgroep Pastorale Zorg bijvoor
beeld, ontwikkelt heel veel initia
tieven. Het wordt pas een pro
bleem als de verhouding tussen
kerk en samenleving aan de orde
komt. De houding van de kerk te
genover maatschappelijke vraag
stukken. Op dat terrein voldoet de
respons niet aan de verwachtin
gen, waarbij wij ons nu de vraag
stellen of de vorm waarin wij het
hebben gezocht, de werkgroepen,
wel de juiste is".
Van Well: "Als er binnen de ge
loofsgemeenschap activiteiten
worden ontwikkeld, is het nooit
een probleem om mensen te vin
den. We hebben net een succesvol
le actie voor een eigen orgel achter
de rug. Maar een geloofsgemeen
schap mag niet op zichzelf betrok
ken blijven. Er moet een oriëntatie
naar buiten zijn. Zo stond het in
het ontwerp pastoraal plan en daar
hechten wij nog steeds aan. Na
tuurlijk is het geen probleem dat
zich alleen in de Merenwijk voor-
'De Regenboog', het centrum van de oecumenische geloofsgemeenschap in de Leidse Merenwijk.
doet. Het speelt in alle kerken,
overal".
Van Well wijst in dit verband op
de speciale positie van kerken in
een nieuwbouwwijk. "De kerkelij
ke betrokkenheid is laag, zeker in
nieuwe wijken. In Almere is het
bijvoorbeeld heel gering, niet meer
dan twee procent. Bij ons voelen
ruim vijfduizend van de achttien
duizend wijkbewoners op de een
of andere manier een band. Dat is
een hoog percentage, maar in de
oudere, gevestigde parochies ligt
dat hoger. Er zijn veel jonge gezin
nen in een opbouwfase, die alle
aandacht vraagt. Mensen zijn nog
niet echt geworteld in de wijk, we
ten soms ook niet of ze hier zullen
blijven wonen".
Van den Broek: "De Merenwijk
is een slaapwijk. De meeste men
sen werken buiten de wijk. Soms
lijkt het of de mensen denken dat
de maatschappij pas buiten de
wijk begint. De leden van de IKV-
groep kregen geen enkele respons.
Als ze bijvoorbeeld met een
kraampje in het winkelcentrum
stonden, kwam er totaal geen reac
tie. Mensen die het met hun stand
punt eens waren, lieten niets ho
ren. Maar ook mensen die zich er
niet in konden vinden, reageerden
niet. Uit de brief van de werkgroep
Kerk en Samenleving wordt duide
lijk dat de leden zelf veel aan hun
deelname hebben, maar dat de res
pons nihil was. Je merkt ook uit
hun verslag dat ze uiteindelijk een
opzet kozen, die vermoedelijk geen
nieuwe mensen meer aantrok".
Kerk en Samenleving hield zich
onder meer bezig met de opzet van
een stiltecentrum, de organisatie
van bezinningsdagen, het thema
arbeid, een consumentenkring
voor Derde-Wereldprodukten en li
teratuurstudie.
Van Well: "Van dat stiltecentrum
hebben we steeds gezegd: we we
ten niet of er belangstelling voor is,
zo niet dan stoppen we gewoon
weer. Dat is na een jaar ook ge
beurd. Er bleek geen behoefte aan.
Van den Broek: "Ik denk dat on
ze benadering voor veel mensen te
abstract en te weinig herkenbaar is
geweest. Mensen worden over
spoeld met informatie, lezen over
het IKV in de krant, zien het op de
televisie en hebben dan waar
schijnlijk geen zin meer om daar
nog een avond mee bezig te zijn.
We moeten het waarschijnlijk toch
meer zoeken in een project dat
dichter bij hen staat. Het succes
van die consumentenkring voor
produkten uit de Derde Wereld
sterkt me daarin. Op die manier is
het heel goed mogelijk om belang
stelling te kweken voor de wereld
om ons heen".
Van Well: "De Vredesweek is
straks een goede aanleiding om het
vredeswerk weer onder de aan
dacht te brengen en een nieuwe
groep op weg te helpen. Na de
vakantie gaat de bezinning op de
toekomst van de werkgroep Kerk
en samenleving ook zeker door.
Het is geen apathie en ik geloof
ook zeker dat het geen gebrek aan
belangstelling is. We hebben de
juiste vorm nog niet gevonden.
Maar in de diensten is het heel
goed mogelijk om de relatie tussen
geloof en samenleving te leggen.
Dat is hier zeker geen taboe, daar
heeft niemand moeite mee".
"Geloven op maandag", Van den
Broek is ervan overtuigd dat het
"diep ingrijpt in de kerk, wanneer
we echt concreet proberen te ma
ken, in het geval van het IKV tot
aan de politieke consequenties toe.
wat we geloven", maar, zo schrijft
hij in het bulletin, "we mogen toch
geen geloofsgemeenschap worden
waarin we samen op zondag gelo
ven, maar elkaar er niet meer over
aanspreken wat we er op maandag
mee doen of kunnen doen".
Voor het eerst is in de Duitse taal
op de boekenmarkt van de DDR
een werk verschenen, dat kan wor
den beschouwd als de officiële
communistische visie op de pau
sen van de twintigste eeuw. Het is
een coproduktie van de DDR-uit-
geverij Urania uit Leipzig-Jena-
Berlijn en de uitgeverij Progress
uit Moskou. Het 565 bladzijden
omvattende boek is gedrukt in de
Sowjet-Unie en samengesteld door
het corresponderend lid van de So-
wet Academie van Wetenschappen
J.R. Grigulevic.
De emeritus-hoogleraar in de ge
schiedenis Hubert Mohr, die ver
bonden is geweest aan de Pedago
gische Hogeschool van Potsdam,
heeft de Duitse bewerking en aan
vulling verzorgd. Mohr heeft ka
tholieke theologie gestudeerd, liep
in de oorlog over naar de Russen
en vond de weg naar het commu
nisme. De titel luidt „De pausen
van de twintigste eeuw van Leo
XIII tot Johannes Paulus II".
Voor Mohr is geschiedenis van
de pausen gelijk aan geschiedenis
van een ideologie, omdat hij de
Kerk opvat als een ideologie ver
breidend instituut. Daarom wordt
het oordeel over de pausen van de
ze eeuw dan ook geveld uit het ge
zichtspunt van hun „opstelling te
genover het socialisme en de grote
socialistische oktoberrevolutie'
Het wekt geen verwondering,
dat paus Leo XIII er in dit boek
werk slecht afkomt wegens zijn en
cycliek „Rerum novarum", die
wordt gekenschetst als een „katho
liek anticommunistisch manifest".
Pius X maakt een betere indruk op
communisten, maar bij hem slaat
de schaal toch door naar het nega
tieve omdat hij „ijverig de machti-
gen van deze wereld heeft gediend
en nog banger was voor het socia
lisme dan voor de hel".
Provocaties
Over Benedictus XV doen de au
teurs zeer geringschattend „De
middelmatigheid op de pauselijke
troon". Zijn opvolger Pius XI
wordt diplomatieke schranderheid
niet ontzegd, maar tegelijk in de
communistische ban gedaan we
gens zijn encycliek „Over het
atheïstische communisme" uit
1937. Daarom is deze paus „deel
hebber aan en niet zelden aanstich
ter tot anti-sovjet provocaties".
Ook Pius XII heeft het verkor
ven wegens „blind anti-communis-
me en verdediging van de belan
gen van de heersende klasse in de
leidende imperialistische staten".
Ook wordt hem stilzwijgen verwe
ten over nationaal-socialistische
misdaden.
Verreweg de meeste waardering
hebben de auteurs voor Johannes
XXIII, in wie zij afkeer van „ver
stard anti-communisme" ontwa
ren. Helemaal lovend spreken de
auteurs over de encycliek „Pacem
in terris", waarbij echter de passa
ges over de grondrechten van de
mens zorgvuldig achterwege wor
den gelaten, terwijl alle nadruk
valt op het pauselijk aandringen op
samenwerking tussen christenen
en niet-christenen. Deze paus
krijgt ook een pluim wegens zijn
bemoeiingen bij het bijleggen van
de Cubacrisis in 1962, waarbij Sov
jetleider Nikita Chroesjtsjov merk
waardigerwijs in het geheel niet
wordt genoemd. Stalin komt overi
gens in het boek ook niet voor.
Stoom afblazen
Paulus VI heeft zich weliswaar
onthouden van uitvallen tegen het
communisme, zo typerend voor de
Pius-pausen. maar zijn encycliek
„Over de vooruitgang der volken"
is toch nauwelijks meer geweest
dan een „oproep aan de kapitalisti
sche landen, wat stoom af te blazen
om de opmars van het communis
me te vertragen". Wel wordt over
deze paus opgemerkt, dat hij
streefde naar normalisering van de
betrekkingen met de socialistische
landen, (w.v.).
De aan de pausen Johannes Pau
lus I en II gewijde hoofdstukken
vormen de duidelijkste spiegel van
de houding die de DDR tegenover
het Vaticaan inneemt. AI te grote
scherpslijperij wordt in de tekst
vermeden. Maar de Poolse paus
krijgt wel het verwijt voor de voe
ten geworpen, dat hij met zijn aan
alle kanten gedekte vredesuitingen
streeft naar het „onder één noemer
brengen van schuldigen en slacht
offers."
Zonder nadere toelichting schrij
ven de auteurs de aanslag op paus
Johannes Paulus II van 1981 toe
aan „rechtse terroristen". Zij spre
ken als hun mening uit, dat het
pausdom van de moderne tijd niet
meer kan worden beschouwd als
een „bastion van de koude oorlog".
De grote instemming met de keu
ze van Emilio Castro als secretaris
generaal van de Wereldraad van
Kerken, die reeds in de stemver
houding naar voren komt, wordt
ook weerspiegeld in de reacties
van kerkleiders uit Oost en West.
Dr. R.J. Mooi, secretaris-generaal
van de Nederlandse Hervormde
Kerk zei: „Mijn reactie is positief.
Waarom niet? Castro kent de We
reldraad, waar hij elf jaar heeft ge
werkt, en zorgt daarmee voor de
continuïteit. Verder staat hij open
voor de belangrijke wereld van de
evangelische christenen, hoewel
hij daartoe niet helemaal gerekend
kan worden. Ten slotte komt hij uit
de Derde Wereld, i.e. Latijns-Ame-
rika, waar binnen zowel de Rooms-
Katholieke als de protestantse ker-
PLO-leider Yasser Arafat heeft tij
dens zijn verblijf in Genève, waar
hij eerder deze week VN-secretaris
Perez de Cuellar ontmoette, een
gesprek had met een delegatie van
de Wereldraad van Kerken. Vol
gens een persbericht van de We
reldraad hebben drie stafleden (Ni-
nan Koshy, directeur internationa
le zaken, Erich Weingaertner, se
cretaris internationale zaken en
Ghassan Rubeiz, secretaris Mid
den-Oosten van de hulpwerkafde
ling) Arafat bezocht in het duurste
hotel ter plekke, waar de PLO-lei
der verbleef.
In het gesprek had Arafat zijn
dankbaarheid uitgesproken voor
de steun van de Wereldraad voor
de Palestijnen, vooral tijdens de Is
raëlische invasie in Libanon. Ver
der is de situatie in het Midden-
Oosten besproken en de hulpwerk-
programma's van de Wereldraad
voor de Palestijnse vluchtelingen.
ken veel in beweging is. Ik ver
wacht geen ingrijpende wijzigin
gen in vergelijking met de koers
van de Wereldraad onder Potter".
Ds. W.R. van der Zee, secretaris
van de Raad van Kerken in Neder
land, acht het van belang dat Ca
stro ruime ervaring als predikant
heeft. Daarom is het te verwachten
dat hij in zijn werk bij de Wereld
raad oog zal hebben voor de situa
tie van de plaatselijke gemeenten.
Het is Van der Zee nog niet duide
lijk, of Castro de „Rome-vriendelij
ke" secretaris-generaal is waar de
Raad van Kerken in Nederland om
heeft gevraagd. Hij heeft veel affi
niteit met de RK bevrijdingstheo
logie. Maar gezien de moeilijkhe
den tussen het Vaticaan en de La-
tijnsamerikaanse bevrijdingstheo
logen is dat nog geen bewijs dat
onze wens in vervulling gaat, aldus
Van der Zee.
Kardinaal Johannes Wille-
brands, president van het Vati
caanse secretariaat voor de Een
heid onder de Christenen heeft per
telegram Emilio Castro met zijn
benoeming gefeliciteerd.In een
reactie zegt Willebrands er over
tuigd van te zijn, dat de samenwer
king tussen de RK Kerk en de We
reldraad zal voortgaan. Wille
brands verwees naar de verklaring
die de Wereldraad en het Vaticaan
vorige maand na het bezoek van de
paus aan het hoofdkantoor van de
Wereldraad in Genève hebben uit
gegeven. Daarin beloven beide te
blijven streven naar eenheid. „Ik
ben er zeker van dat Emilio Castro
op grond van deze verklaring de
samenwerking met onze Kerk op
haar waarde zal schatten", aldus
Willebrands.
Waarnemers uit de Evangelische
kringen verwachten dat de verkie
zing van Castro door een deel van
de Evangelische wereld positief
ontvangen zal worden. Vooral de
kring rond Ron Sider, leider van de
groep „Evangelicals for Social Ac
tion" (Evangelische christenen
voor maatschappelijke betrokken
heid) zal door deze benoeming zich
meer tot de Wereldraad aangetrok
ken voelen.
De nieuwe secretaris-generaal
kan op krachtige steun van de
Amerikaanse kerken rekenen, al
dus mevrouw dr. Janice Love van
de invloedrijke Verenigde Metho-
distenkerk. Mevrouw Love is lid
van het uitvoerend comité (dage
lijks bestuur) van de Wereldraad.
Zij zei opgelucht te zijn, dat een
moeilijk proces tot een einde was
gekomen. Daarmee doelde zij op
de tegenstand, die er niet alleen bij
de Oosteuropese gedelegeerden
bestond tegen een Amerikaan als
topman van de Wereldraad. Dr.
Arie Brouwer uit de Verenigde
Staten trok zijn kandidatuur in, na
dat was gebleken, dat de Russisch-
Orthodoxe Kerk hem geen steun
wilde of kon verlenen.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10
kand. Middelkoop, 11.45 oecum. stu-
dentendienst;
Marekerk 10 ds. Talsma, Den Haag, 5 ds.
Van der Velden, Woerden;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra-
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 pastoor
Van Well;
Bethlehemk.(Driftstr.) '10 herv.-ger.
dienst in Petrakerk, ds. Pannekoek;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 10 ds
Jansen;
Vredesk.(Burggravenl.) 10 ds. Van der
Zwaan;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 dr. De Jon
ge;
jeugdkapel Vredeskerk 10;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30;
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Hanemaaijer;
Diakonessenhuis elke zat. 10.30 rk.
dienst
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.), zie Vredeskerk
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Panne-
Oude Vest 10 ds. Vlijm;
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 10 ds.
Jansen, 5 ds. Rietveld;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Lo-
Merenwijk: zie herv. gem.
wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk): 10 drs. Falkenburg;
Geref. K. Vrijg. (aula De Vlietschans,
Apollolaan):
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 9.30 en 5
ds. Den Hertog;
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard;
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Mostert;
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10 ds. Koek;
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld;
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3):
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam. hr. De Leeuw;
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10,
di. 8 hr. Zijlstra;
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. J. Ei
kerbout;
Leger des Heils (Goenesteeg - hoek
Vestestraat): 10 heiligingssamenk., 7.30
verlossingssam.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo. 8.
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bijbel
studie ds. Kooren, 10.45 predikdienst
De Christelijke Wetenschap (Steensch.
6): 10.30.
Leidse Soefi-stichting:
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singelV. zo. 10;
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat.7, zo. 9
em 10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11.;
Rijndyk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7. zo. 8.30, 10, 11.30. 6
Boshuizerkade zat. 7, zo. 10;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15.
Merenwijk: zie herv. gem.
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. ds. Bergsma.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. Van Driel, 7 ds. Achterberg, Leiden;
Geref. Kerk: 10 ds. Van Driel, 7 ds. Ach
terberg;
Rk Kerk: zat. 7,
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk: 9.30 ds. Bogers, 6.30 ds.
De Jonge; Kruiskerk, Gouwsluis: 9 ds.
De Jonge; Opstandingskerk 9.30 ds.
Verweij; Salvatorikerk 6.30 ds. Bogers.
Oudshoorn/Ridderveld Goede Herder
kerk: 10.30 ds. De Jonge, 6.30 ds. Mul
der; De Bron: 9.30 ds. Verheul, 10.15 ds.
Nieuwenhuis, 6.30 ds. Verheul; Ashram:
10 ds. Mulder; Oudshoornsekerk 10 hr.
Wormer, Amsterdam; Sionskerk: 9.30
en 6.30 kand. Cammeraat, Urk;
Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn. school):
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 br. v.d. Tooien, 6.30 ds. De Jong
(HA);
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst des
Woords, 2.30 ds. Blom;
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4; do. 7.15 ds. P. v.d. Meer;
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30
ds. Koekoek;
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. Veenstra;
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. A. v.d. Hoorn;
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10
en 7.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Rk Kerk: Bonifaciusk. za. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. za. 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron za. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. v.d. Vlist, Nieuwerkerk a.d. IJssel;
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Mouw, Gene-
muiden.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 kand. Van Hoven, Hank en
Dussen, 6.30 ds. Joh. Richter;
Salv.kerk 9.30 ds. Kok, Utrecht, 6.30 ds.
Van de Hoef;
Bethl.kerk 9.30 ds. Van de Hoef, 6.30
kand. Verhey, Noordeloos;
Geref. Kerk: ds. v.d. Berg, 6.30 ds. Ver
meulen, Schiedam;
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.):
Evang.-Luth. Gem.: 9. mevr. Muller,
Amsterdam;
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9 en 10.30.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
kand. Middelkoop. Dordrecht, 6.30 dr.
Haitsma (in geref. kerk);
De Stek 9.30 ds. Van de Pol;
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Vries, Den
Haag, 6.30 dr. Haitsma;
Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. Van Smeden,
Den Haag, 3 ds. Boersma, Rotterdam;
Geref. Gem.: 9.30 leesdienst, 7 ds. Van
Dijk;
5.30, 3
9.30
11. De
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Harteveld, Rotterdam;
Geref. Kerk: 9.30 ds. Welbedacht, 5 ds.
Bergsma, Den Haag; ad
Rk Kerk: dorp za. 7, zo. 9.30 en 11.30;
HILLEGOM: Herv. Gem. 10.30 ds. v.d.
Wal, 7 ds. Krispijn;
Geref. Kerk Hoeksteen: 9 ds. v.d. Wal;
Maartenskerk: 10.30 ds. v.d. Wal, 7.30 ds.
Krispijn;
Chr. Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Biesma;
Rk Kerk: Mart. zat. 7. zo. 9 en 11.
Jozefk. zat. 7. zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon
stra (HA);
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
Rk Kerk: zat. 7, z
10.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Aarents, 6 ds. Ge
braad;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Sma
ling, Rijnsburg;
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): zie Katwijk aan
Zee.
Geref. Kerk Open Hofkerk: 9.30 Da. De
Boer, Amsterdam, 6.30 ds.Van Bree-
voort:
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.15;
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Driebergen, 6 ds. Vroegin-
dewey;
O. Kerk 8.30 en 10 ds. Van Sliedregt, 6
ds. Gebraad;
Ichthusk. 10 ds. De Jong, 5 ds. Schuur-
Pnië'lk. 9.30 ds. Schuurman, 6 ds. Van
Sliedregt;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10
kand. Van Duijn, Bergambacht;
Overduin 2.15 ds. Van den Beid;
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): 9.30 ds. Waasber-
gen, Wassenaar;
Geref. Kerk: Vr.kerk 9.30 ds. Van Bree-
voort, 5 hr. Vercouteren, Voorburg;
Triumfatork. 9.30 ds. Janssens, Rotter
dam, 5 Da. De Boer, Amsterdam;
Geref. K. Vrijg.: 10.15 dienst des
Woords, 15.30 Ds. Heida;
Ned. Geref. Kerk: 8.45 ds. Troost, Am
sterdam, 7 ds. Biewenga, Zoetermeer;
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom,
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt;
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees-
diest;
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.): 10 en 5
leesdienst;
Volle-evang.gem. (Tripodia'): 9.45.
De Hoeksteen: Dovendienst 10 hr. Van
den Bos.
Onafh. Baptistengem. (Sluisweg 16): 10
hr. Bakker;
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. 10 ds. Van Achterberg, Leiden, 7
ds. Hortensius, Leiden.
Geref. Kerk: 10 ds. Hortensius. 7 zie
herv. gem.
Hoofdstr. 10.30 ds. Van den Bom;
Scheppingsk. 9 ds. Van den Born;
Leythenrode
Elis.ziekenhuis 10 rector Abr. Vijftig-
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr. De
Vries;
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9,10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Rietveld, Woerden;
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Bruijn, 7 ds.
Koole, Pijnacker/Nootdorp);
Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30. 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10.30 ds.
De Gelder;
Pauluskerk 9 en 7 ds. De Gelder;
Geref. Kerk: 10 ds. Baas, Sassenheim, 7
ds. v.d. Kamp, Wassenaar;
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 9 ds.
Brink, Haarlem, 4.30 ds. vd. Gronden,
Broek op Langendijk;
Chr. Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Van Dy-
Geref. Gem.: 10 ds. 10 en 4 Hakkenberg;
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30 en 10;
Engelbew. zat. 7. zo. 9.30, 10.30 en 17.45.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 hr. Hof-
fenaar, Voorhout, 6.30 ds. Van Waarde,
Hoofddorp;
Geref. Kerk: 9.30 mevr. Van Rijn, Am
sterdam;
Rk Kerk: zat. 7, zo.9 en 10.45;
Evang. gem. (kruispunt Kennedylaan
33): 9.30.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Boer, Nieuwveen, 6.30 ds. De Leeuw,
Maarn;
Geref. Kerk: 9.30 hr. Stam, Nieuwkoop,
7 ds. Schoep, Gouda;
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP. Herv. Gem. 9 30 en 7
ds. Goverts;
Geref. Kerk: 9.30 ds. Hoornstra, 6.30 ds.
Bergsma:
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Visser;
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Geref. Kerk (W. Verlaat): 9.30 hr. Wolf,
Alphen aan den Rijn, 7 ds. v.d. Bos,
Gouda;
Rk Kerk: za. 10.30. zo. 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 kand. Andel, Katwijk, 5 ds.
Van Eyk, 7 drs. Dekker, Twijzelerheide;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Van Niel, Ryns-
burg;
De Rank (Golfbaan) 10, 20 dr. Kurt Za-
bel, Katwijk;
Geref. Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10 ds
mevr. Attema- Roosjen, Leiderdorp. 7
ds. Krispijn, Hillegom;
Vinkenl. (Binnen) 9.30 hr. Brouwer.
Katwijk;
Stichtingskerk 11 ds. Bach, Amster
dam;
Rk Kerk: Zee zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zo.8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 9 ds.
Hemmes, Oegstgeest, (HA);
Rk Kerk: Victork. zat. 7. zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Da Costa (oecum.
dienst);
Pauluskerk 10 ds. Van der Werff, Voor
hout;
Gemeentecentrum (Lytw.) 10.30 ds.
Sterringa. 7 ds. Veenstra;
Geref. Kerk: zie herv. gem.;
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school): 10.30 ds. De Putter, 4.30 lees
dienst:
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum): 8.45
br. Moleveld, 4 br. Zielhuis;
Van Wijckerslooth: 4 ds. Hoekstra;
Endegeest: 10 ds. Fnederich;
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30;
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 hr. Goedhart, Nieuw-
Geref. Kerk. 9.30 drs. Jaspers Focks:
6.30 ds. Wattel, Hoofddorp;
Rk Kerk; zat. 7. zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Aarents,
Katwijk a.d. Ryn;
Bethelkerk 9.30 kand. Struyk, Vriezen-
Gere'f. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Ribberink,
5 ds. Snel;
Imm.kerk 9.30 ds. Snel, 5 ds. v.d. Wou-
de. Wassenaar;
Mar.kerk 9 ds. v.d. Woude, Wassenaar, 5
ds. Ribberink;
Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Grut-
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9.30 ds.
Germans, 7 ds. Baas;
Geref. Kerk: 9 hr. Vercouteren, Voor
hout. 7 ds. Baas;
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Aarnoudse;
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9.30 en 11.
TER AAR Gercf. Kerk: 9.30 ds. Broer,
6.30 ds. Buikeman, Zwammerdam;
Rk Kerk: Aardam 9 en 12.
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 ds. Van Niel;
Geref. Kerk: 9.30 ds. Oegema, 6.30 ds.
Damsma, Rynsburg;
Rk Kerk:
10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Blanken, 7 ds. Verheule;
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
De Zwart;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Ha-
nenburg;
Herv. evang. op geref. grondslag (aula
Lucas-college, Beeth.laan): 9.30 ds.
Campen, Vlaardingen, 4.30 ds. Schaap.
Schoonhoven.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Leeuwis, Hoorn. 7
ds. De Zwart (Herv. kerk); De Ontmoe
ting 9.30 ds. De Zwart;
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan):
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30;
M. Godskerk zat 7, zo. 10.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 kand. v.d. Scheur, 5 ds. Maasland;
Hoeksteen 9.30 ds. Maasland, 6.30 ds.
Koppenhol, Huizen;
Bethelk. 9.30 ds. Van der Plas, Bergam
bacht 5 ds. Koppenhol;
ImmJcerk 9.30 ds. Bregman, Gouda, 7
ds. Hoekstra, Haastrecht;
Geref. Kerk: Kruisk. 9 hr. Beijersber-
gen, Rotterdam, 5 ds. Vliegenthart, Ou-
Rk Kerk: Victork.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Colijn,
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. Blenk, Amster
dam;
Kievietk. 10 prof. dr. Schutte Nordholt;
Messiask. 10 ds. Hartzheim, Schevenin-
gen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Wolters;
Geref. Kerk: Zyllaan 10.30 ds. v.d. Wou
de, 7 ds. Wilschut, Alphen a.d. Rijn;
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. Van de
Kamp;
Ned Prot. Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Spijker, Den Haag;
Rk Kerk Will, zat.7. zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7. zo. 9.30 en 11;
G. Herderk. zat. 7, zo. 9 en 11.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Bronsgeest, Leiderdorp;
Geref. Kerk: 9.30 ds. Gesink, Noord-
wyk, ds. Hemmes, Oegstgeest;
Ned. Prot Bond (De Wyk):
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr.
Dryver, Voorschoten;
Geref. Kerk: 9.30 kand. Karstens, Lei
den. 7 ds. v.d. Berg, Bodegraven;
Rk Kerk: zat 7, zo. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds
Wolthaus;
Rk Kerk: St. Jan zat 7.30 zo. 9.30:
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 rts.
Heymans, Alphen, 6.30 ds. Waarden
burg, Rotterdam;
Geref. Kerk: 9.30 drs. Buikema; 6.30 drs.
Broer, Ter Aar.
