ZATERDAG 14 JULI 1984
Extra
PAGINA 17
Om een relatie een
hechtere basis te
geven, stappen
steeds meer partners
naar de notaris voor
het laten opstellen
van een
samenlevingscontra
ct. Een contract dat
de jurist mr. Wim
Robert -
wetenschappelijk
medewerker aan de
universiteit in
Leiden - al in 1977
samen met prof. Van
Mourik
introduceerde. De
meeste notarissen
juichten het toe en de
twijfelaars onder
hen hebben het nut
ervan inmiddels ook
wel ingezien. Het
aantal samenwoners
dat zijn zaakjes via
zo'n contract regelt
groeit met de dag.
Lees de uitnodiging voor een
willekeurig feestje er maar
eens op na. De tekst op de
kaart is aangepast. Vroeger
werden 'U en uw echtgenote'
uitgenodigd, nu 'U en uw
partner'. De erkenning van
het samenwonen wint lang
zaam maar zeker terrein. Wat
een paar jaar geleden nog
sporadisch voorkwam, heeft
thans een grote vlucht geno
men: de samenwoners heb
ben het samenlevingscon
tract ontdekt. Niet minder
dan twaalfduizend partners
vonden de afgelopen drie
jaar de weg naar een notaris-,
kantoor om belangrijke af
spraken schriftelijk te laten
vast leggen.
Het eerste onderzoek dat de
Leidse jurist mr. Wim Robert
naar het gebruik van het contract
verrichtte - vier jaar nadat het
was verschenen - gaf wel een po
sitieve ontwikkeling te zien,
maar het kon nog beter. De we
tenschapper kan nu - drie jaar na
dat eerste onderzoek - tevreden
zijn. Er is al een toename van
meer dan twintig procent geno
teerd.
Waaraan is die grote belang
stelling voor het contract te dan
ken? Hebben de samenwoners
nu pas de voordelen ervan ont
dekt?
Mr. Robert: "Ik denk dat het
alles te maken heeft met het ac
cepteren van het ongetrouwd sa
menleven. Niet alleen de mensen
zijn na al die jaren gewend aan
deze vorm van partnerschap, ook
de notaris is zich van het voor
deel bewust. Het is toch de ge
woonste zaak van de wereld als
je tegenwoordig vertelt dat je
niet bent getrouwd, maar met
een vriend of vriendin een huis
deelt?"
Hypotheek
Het samenlevingscontract
heeft zichzelf in de loop der jaren
wel bewezen. Als twee partners,
om maar eens een voorbeeld te
noemen, een huis willen kopen,
kunnen zij met zo'n contract
naar de bank stappen om over
hét verstrekken van een hypo
theek te praten. Maar er is meer.
Er zijn bedrijven - zoals de Ne
derlandse Spoorwegen en de
KLM - die inzage in een contract
vragen, wil de partner van een
personeelslid kunnen profiteren
van reisvoordélen. Robert voor
spelt dat het bedrijfsleven in de
toekomst niet alleen maar naar
het trouwboekje zal vragen,
maar in één adem naar een sa
menlevingscontract zal informe
ren. Waarmee de Leidse jurist in
het familierecht andermaal de
waarde van de overeenkomst
aangeeft.
Robert werkt inmiddels aan
zijn vierde model. Het eerste
contract - dat in 1977 het licht zag
- was zeer uitgebreid. Zo uitge
breid dat de partners nauwelijks
begrepen wat er over hun
hoofden kwam. De situatie nu -
zeven jaar later - is een stuk een
voudiger.
Robert: "Kfjk, met een relatie
contract kun je niet alles regelen.
Daar moeten de mensen die het
aangaat wel an doordrongen zijn.
De belasting kun je nu eenmaal
niet naar je hand zetten. Laat ik
duidelijk zijn: voor iedereen die
zo'n overeenkomst wil afsluiten,
zijn er mogelijkheden. Er ligt een
op maat gesneden contract klaar.
Die uitgebreide versie van zoveel
jaar terug is afgevoerd. Het hele
systeem is een stuk eenvoudiger.
De man of vrouw die zo'n over
eenkomst wil afsluiten, kan in
tien minuten zijn of haar zaakjes
regelen. De notaris doet de rest."
Verstandig
De Leidse jurist noemt het een
verstandige stap als twee men
sen besluiten om een samenle
vingscontract te laten opstellen.
Als voorbeeld geeft hij de vol
gende situatie: "Stel dat een
vrouw bij een man in huis trekt
en die woning staat op zijn naam.
Zou er een kink in de kabel ko
men, waarbij de relatie wordt
verbroken, dan staat de vrouw
op straat. Zij heeft geen enkel
recht van spreken. De man is ei
genaar van het huis. Alleen hij en
niemand anders bepaalt er de
gang van zaken. Dus wie er wel
en wie er niet onder zijn dak mag
wonen. Een dergelijke toestand
kan worden voorkomen als er
een samenlevingscontract wordt
opgesteld waarin er melding van
wordt gemaakt dat de vrouw de
zelfde woonrechten heeft als de
man. Op die manier voorkom je
ook dat de vrouw geen woon
ruimte meer heeft als de man
plotseling overlijdt."
Tevreden is Robert nog niet.
De burger heeft het fenomeen sa
menwonen dan wel geaccep
teerd en er kan via deze overeen
komst et een en ander tot stand
komen, voor de Leidse onderzoe
ker gaat het contract nog lang
niet ver genoeg.
Robert: "De wet - die helemaal
geënt is op het huwelijk - moet
hoognodig worden aangepast. Ik
zie zo links en rechts wel enkele
veranderingetjes, maar ze zijn te
gering. Samenwoners - of dat nu
homo's zijn of een man en een
vrouw - moeten dezelfde rechten
krijgen als twee mensen die wel
een trouwboeke kunnen laten
zien. Ik werk daar aan. Het mi
nisterie van justitie heeft mij ge
vraagd te bekijken welke oplos
singen er mogelijk zijn om die
wet aan te passen."
33.20 Samenlevingsregeling; verkort model
(Leids Model III)')
Heden, de
verschenen voor mij,
notaris ter standplaats
1de Heer/Mevrouw!Mejuffrouw
van beroep geboren te op
wonende teen
2 de Heer/Mevrouw/Mejuffrouw
van beroepgeboren teop
wonende te
De comparanten verklaarden:
dat lussen hen een affectieve relatie bestaat eventueelwelke niet is
geregeld door het aangaan van een huwelijk);
dat zij in het kader van die relatie vanafmet
elkander samenleven en een duurzame gemeenschappelijke huishouding
dat zij voor het geval van verbreking van de relatie alsmede voor het geval de
relatie eindigt door het overlijden van een van hen, met betrekking tot de
vermogensrechtelijke gevolgen daarvan zijn overeengekomen als volgt:
A /gemeen
Art. I. I. Noch het feil van samenleven noch het enkele bestaan van deze
overeenkomst verschaft een van partijen enig recht op goederen die door de
andere partij, ongeacht wanneer en krachtens welke titel, zijn verkregen,
behoudens het hierna bepaalde.5)
2. Partijen bepalen in onderling overleg welke kosten door hen worden
aangemerkt als kosten van de gemeenschappelijke huishouding en op welke
wijze deze zullen worden bestreden.
Het ontbreken van een regeling te dezer zake of het niet nakomen daarvan
kan nimmer aanleiding geven tot het instellen van enigerlei rechtsvorde
ring.4)
3. leder van partijen is met uitsluiting van de ander aansprakelijk en
draagplichtig voor de schulden die hij of zij alleen heeft aangegaan of die op
andere wijze alleen in zijn of haar persoon zijn ontstaan, behoudens het in
het vorige lid bepaalde.'')
Art. 2. 1. Inboedelgoederen. waaronder begrepen tot meubilering van de
gemeenschappelijke woonruimte dienende goederen alsmede huishoudelij
ke apparaten en andere ten behoeve van de gewone gang van de gemeen
schappelijke huishouding strekkende goederen, behoren toe aan beide
Gedeelte uit het z.g. Leidse model van een samenlevings
contract.
door Jan Westerlaken
om die hele wetgeving op dit ge
bied aan te passen."
Het juridische steekspel draagt
toe er bij dat mensen bang zijn
om een relatie aan te knopen. Ze
ker als een van de twee of beiden
een sociale uitkering genieten.
Robert: "Die mensen zijn als de
dood om bij elkaar over de vloer
te komen. Als men twee keer een
vreemde auto voor de deur ziet
staan, loopt zo iemand al de kans
zijn of haar bijstand kwijt te ra
ken. Het gevolg van die situatie
is dat die mensen elkaar in een
rottige en stiekeme sfeer moeten
ontmoeten. Belachelijk natuur
lijk. Helaas heeft een samenle
vingscontract hierop nog geen
invloed."
Kunnen twee mensen die sa
menwonen hun zaakjes niet via
een testament regelen?
Robert: "Acht jaar geleden was
er een sterke beoefte aan wat nu
het relatiecontract is. Als een
partner stierf, kreeg de ander
niets. Een eigen huis kon worden
verkocht, maar dan moest er van
de opbrengst wel 54 procent aan
successierechten worden ingele
verd. Met het samenlevingscon
tract konden we dit omzeilen. De
wet is aangepast. Twee mensen
die een relatiecontract hebben,
hebben in dit geval nu praktisch
dezelfde rechten als een echt
paar. De grote verschillen die er
waren zijn in elk geval een stuk
kleiner geworden. Het ontdui
ken van die wet is in één klap
Aangepast
Wat zoekt een ex-stu
dent in de rechten
met een bijna afge
dankt strandpavil
joen aan de rand van
een zandwinning-
plas? Inspelen op
wat komen gaat,
meent Bart Carpen-
tier Alting uit Wasse
naar. Het zou wel
eens een goudmijntje
kunnen worden.
Mr. Robert: "Als een partner iets overkwam, kreeg de ander niets. Zo was het vroeger". (foto Holvast)
Onrechtvaardig
"De verschillen die er zijn tus
sen samenwoners en twee men
sen die getrouwd zijn, zijn on
rechtvaardig groot. Het mag, ze
ker in deze tijd, toch geen snars
meer uitmaken onder welke juri
dische paraplu je valt? Of je nu
getrouwd bent of niet. Een hu
welijk is gemakkelijk vast te stel
len, daar heb je je trouwboekje
voor. Bij samenwonen is er niets.
Nu dus een relatiecontract. Daar
aan kun je toch dezelfde waarde
toekennen als aan het aloude
trouwboekje? Het wordt tijd dat
er middelen worden gevonden
Kunnen samenwoners nu naar
de notaris stappen om een rela
tiecontract te laten opstellen, een
paar jaar geleden was dat beeld
totaal anders. Bij slechts de helft
van de in totaal achthonderd no
tarissen in ons land kon men
voor er aankloppen. Nu is er bij
na geen notaris meer te vinden
die 'nee' verkoopt.
Voorlopig is het nog even
ploeteren in de modder, maar
Bart Carpentier Alting (30)
uit Wassenaar, directeur van
bv recreatiecentrum
Vlietland, heeft hoge
verwachtingen van de
toekomst. Hij gelooft er
heilig in dat Vlietland, de
zandafgravingsplas tussen
Leidschendam en
Voorschoten, een fantastisch
recreatiegebied wordt. En
dan zal hij als de man die de
recreatierechten voor het
gebied heeft gepacht,
vooraan in de rij staan. Hij
mag er van alles exploiteren.
Daar komt volgens hem geen
mens meer tussen.
Maar, zoals gezegd: het is nog
pionieren voor de Wassenaarder.
Met behulp van veel vrienden en
bekenden heeft hij midden op
het braakliggende terrein aan de
Voorschotense kant inmiddels al
wel een houten gebouwtje
neergezet. Een min of meer
afgedankt Zandvoorts
strandpaviljoen, dat twee
seizoenen geleden door een
zware storm werd weggespoeld.
Het thans geheel opgeknapte
paviljoen ziet er weer als nieuw
uit. Het terras is vorige week al in
gebruik genomen en vandaag zal
het gebouwtje 'officieel' worden
geopend. Kortom: de surfer die
Vlietland al heeft ontdekt kan bij
Bart en de zijnen terecht.
Maar dat restaurantje is nog
maar een pril begin. Bart
Carpentier Alting en zijn
'maatjes', onder wie horecaman
Erik Querijns en Leiderdorper
Boneslav Beekman (promotie),
zitten barstensvol plannen om
het aangezicht van de plas te
veraangenamen. Er moet aan de
kant van het Vlietweggetje bij de
Lammenschans een surfstrand
komen en een apart
zwemgedeelte. Het duo wil
waterfietsen en kano's gaan
verhuren. Ook heeft het
IU ii ii"
Bart Carpentier Alting bij zijn geheel opgeknapte strandpaviljoen aan de rand vc
tussen Voorschotenen Leidschendam: "Het wordt hier een fantastisch recreatiegebied".
i de zandwinningspias
inmiddels een surfschool in het
leven geroepen. Surfers,
zwemmers, vissers en schippers
dienen gebroederlijk naast
elkaar van de plas gebruik te
maken.
Evenementen
En dan zullen er in de zeer nabije
toekomst heel wat evenementen
worden georganiseerd om
Vlietland meer bekendheid te
geven bij de dagjesmensen.
Gedacht wordt aan barbecues,
optredens en strandfeesten
Grote sponsors moeten helpen
om de financiële kant van de
zaak rond te maken. Bart
Carpentier meent stellig dat dat
lukt. Maar voordat het
gemiddelde van 15.000
bezoekers per dag (een schatting
van de provincie) wordt gehaald
moet er nog heel wat gebeuren.
Bart Carpentier: "Het gekke is:
die plas ligt er al een jaar of tien.
Maar er zijn nog veel te veel
recreanten die niets weten van
het bestaan van Vlietland. Dat
komt misschien ook doordat het
nog wat moeilijk bereikbaar is.
Dat is ook steeds ons probleem
met het bouwen en bevoorraden
Je zit middenin een stuk
niemandsland".
Al breekt hij er af en toe zijn nek,
Carpentier blijft het gebied, dat
volgens hem ook door de
provincie 'De parel van
Zuid-Holland' wordt genoemd,
luidkeels roemen. Hij denkt dat
.het de Kaag en Braassem aardig
kan ontlasten. Een en ander
zonder dat alle natuur er
verloren gaat. "Want wij zijn
helemaal niet tegen natuur. De
recreatie gaat hier ook over in
een natuurlandschap. Grote
motorboten of waterskieërs zul
je hier wat ons betreft ook nooit
aantreffen. Het is toch veel
leuker om zeilend of roeiend het
stiltegebied in te komen? Nee,
dat moet allemaal goed worden
geregeld".
Gewoonterecht
Hoe komt een ex-student in de
rechten aan de rechten voor zo'n
plas? Gewoon, zegt Bart, door
tijdig het gat in de markt te
ontdekken. Ervaring heeft hij
genoeg. Vijf, zes jaar geleden
deed hij al iets dergelijks bij het
Gat van Lagendijk, de
zandafgravingsplas in
Robert: "De drempel is ook bij
hen verlegd. Het merendeel
heeft de ethische bezwaren, want
daarldraaide het om, laten varen.
Samenwonen hoort bij deze tijd,
net als het relatiecontract. Eien
paar jaar geleden maakte een no
taris de opmerking dat als hem
om zo'n overeenkomst werd ge
vraagd hij steevast antwoordde:
'Het beste contract is het huwe
lijk'. Een ander liet mij weten dat
hij geen klanten had die hokten.
Die mentaliteit is gelukkig naar
de achtergrond verdrongen."
"Er is ook een belangrijk ver
schil", zo voegt hij er aan toe.
"De wet is op diverse punten
aangepast. Een notaris voelt zich
daardoor sterker, hij is legitiem
bezig. Hoewel er in het begin op
het contract ook niets viel aan te
merken. Maar ja, een notaris is
nu eenmaal geen voortrekker.
Hij is'een ambtsdrager die door
de Kroon is benoemd. Daarom
denk ik dat die notaris zich op dit
moment een stuk veiliger voelt;
hij heeft de wet aan zijn zijde."
Kennen de landen om ons
heen het samenlevingscontract
ook? Robert is met een onder
zoek bezig dat op deze vraag ant
woord moet geven. Om bij West-
Duitsland te beginnen: hier zal
zelden van een dergelijke over
eenkomst gebruik worden ge
maakt. In Duitsland is het huwe
lijk beschermd. De Duitsers heb
ben na de Hitlertijd de 'Ehe-
schutz' in de wet opgenomen om
de privacy van getrouwde men
sen te waarborgen. Zweden - met
18% samenwoners - en Engeland
- met 12% samenwoners - kennen
het contract wel.
Niet met lege handen
Voor het laten vastleggen van
de afspraken brengen de notaris
sen een bedrag van minimaal
tweehonderdvijftig gulden in re
kening, vertelt de Leidse notaris
mr. J. Karstens. Hij krijgt gere
geld verzoeken van samenle-
vings-partners om een relatie-
contract op te maken. "Ik ver
moed, dat Leiden een typische
stad van samenwoners is. Een
universiteitsstad leent zich daar
bij uitstek voor. Het is een goede
zaak dat die overeenkomsten er
zijn. Als nu de wet nog eens
wordt aangepast, zijn we een
heel eind op de goede weg." Het
onderzoek van Robert heeft aan
getoond dat de notarissen in Gel
derland, Brabant en Noord-Hol
land de afgelopen jaren de mees
te partnercontracten hebben af
gesloten, in Limburg en Gronin
gen de minste.
De meeste overeenkomsten, zo
is de ervaring van mr. Karstens,
worden gemaakt om in geval van
overlijden een goede regeling in
handen te hebben. Een regeling
die de langstlevende beschermt
tegen familieleden die een deel
van de erfenis opeisen. Op de
tweede plaats laten samenwo
ners regels opstellen om niet met
lege handen te staan als een rela
tie strandt.
Valkenburg. "Ik kwam daar
regelmatig en merkte dat er niets
te koop was. Dus wat doe je dan
als armlastig studentje denkt:
hier moet ik drankjes en
etenswaren gaan verkopen. En
dat bleek van de gemeente nog te
mogen ook. Nou, van het een
kwam natuurlijk het ander. Het
was driejaar sappelen, maar toen
kwam de surfrage. De mensen
stroomden toe en mijn rijdende
kraam werd een permanente
uitspanning. Je krijgt dan een
soort gewoonterecht".
Daar ook kwam het Bart
Carpentier te ore dat Volker
Stevin ook met Vlietland bezig
was en de grond van dit
toekomstige recreatiegebied aan
de provincie wilde verkopen en
zelf de recreatie daar wilde
ontwikkelen. Het bleek echter
niet zo goed te gaan met
Volker-Stevin en, zo hoorde
Carpentier ook, men wilde
branchevreemde zaken gaan
afstoten. Kip, ik heb je, dacht de
Wassenaarder meteen en hij ging
eens informéren bij de provincie.
Deze gaf hem al snel 'groen licht'
en zo kon Carpentier vorig jaar
beginnen met het ontvouwen
van zijn plannen. "Natuurlijk
duurde het allemaal vreselijk
lang voordat alle vergunningen
binnen waren. Je moet er als een
waanzinnige voor vechten en je
verzet bergen om alle
moeilijkheden te overwinnen.
Maar het begint er dan nu op te
lijken. Er komt hier iets van de
grond", meldt de
horeca-exploitant, die zijn
rechtenstudie nog wel eens
denkt af te maken.
MIEP HOENSON
AFLEVERING 1
Wie meent ook het gat in de
markt te hebben gevonden, kan
zich in verbinding stellen met
de redactie van deze krant (tele
foon 071-144941 toestel 240).
