Miles Davis herwint zelfvertrouwen
Kunst te kijk
Stuk Fassbinder kost operadirecteur baan
Veelsoortig werk
op aantrekkelijke
'Haagse Salon'
'Man with the horn' grote trekker op North Sea Jazz
Fotograaf
Brassai
overleden
Raad voor de
Kunst adviseert
uitbreiding
dansopleidingen
DONDERDAG 12 JULI 1984
Radio - tv - kunst
Omstreden ontslag in Frankfort
FRANKFORT (UPI) - Twee jaar
na de dood van de Westduitse re
gisseur Rainer Werner Fassbin
der heeft een stuk van zijn hand
de algemeen-directeur van de
opera van Frankfort de kop ge
kost.
De uit zeven leden bestaande
raad van beheer van de 'Alte
Oper' besloot eenstemmig Ulrich
Schwab op staande voet te ont
slaan, omdat hij het stuk van
Fassbinder dat als antisemitisch
was veroordeeld, wilde laten op-
Schwab, die de opera bestuur
de sinds zij in 1981 ten koste van
200 miljoen mark uit de as ver
rees, heeft zijn ontslag gekregen
nadat hij de gemeente had be
schuldigd van het uitoefenen
van censuur door zich te verzet
ten tegen de eerste uitvoering
van Fassbinders 'Het afval, de
stad en de dood'.
Het spel werd in 1975 geschre
ven maar nooit opgevoerd van
wege zijn inhoud. De schurk in
het stuk is een wellustige, rijke.
op wraak beluste joodse specu
lant die de armen van een stad -
gemakkelijk te herkennen als
het huidige Frankfort - uitbuit.
Walter Wallmann, de christen
democratische burgemeester
van de stad had, samen met de
sociaal-democraten en de plaat
selijke joodse gemeente het ar
gument aangevoerd dat het stuk
neo-nazistische gevoelens kon
aanwakkeren. In een korte ver
klaring bij het ontslag van
Schwab zei Wallmann dat het ge
meentebestuur geen vertrouwen
meer in hem had.
De afdeling Frankfort van de
Groenen beschuiigde het stads
bestuur van politieke inmenging
in de zaken van de opera en de
vereniging van Duitse schrijvers
protesteerde tegen 'een nieuwe
poging om de produktie van een
provocerend en polemisch to
neelstuk tegen te houden'.
Burgemeester Wallmann haal
de ter verdediging van zijn
standpunt Joachim Fest aan, de
auteur van een befaamde biogra
fie van Hitier en mede-uitgever
van de hoog aangeschreven
Frankfurter Allgemeine Zeitung,
die het stuk van Fassbinder
noemt: ,Een voorbeeld van links
fascisme en radicale chic'.
In het stuk neemt de jood -
want zo wordt het personage ge
noemd - dingen in de mond als:
„Het doet mij niets als kinderen
huilen en de bejaarden en zieken
lijden".
„De jood" koopt oude huizen,
sloopt ze en bouwt er met grove
winst nieuwe voor in de plaats
„De gemeente beschermt me",
zegt hij. „Zij moet wel. Want ik
ben een jood".
Rainer Werner Fassbinder. die
een veertigtal films maakte,
stierf in 1982 op 36-jarige leeftijd
aan een fatale dosis slaappillen
en drugs.
B en W van Amsterdam willen
niet dat 'Centrum' verdwijnt
AMSTERDAM (ANP) - B en W van Amsterdam vinden dat To
neelgroep Centrum in afgeslankte vorm moet blijven bestaan.
Volgens het college moet de belangrijke functie die de groep heeft
voor het Nederlandstalige toneel behouden blijven.
Het college wijkt met dit standpunt af van de adviezen van de
Amsterdamse Kunstraad en de Landelijke Werkgroep Toneelbe-
stel, die hebben voorgesteld Centrum op te heffen. Volgens de
Kunstraad bestaan er al lang twijfels over het functioneren van het
gezelschap en zijn er te weinig argumenten gevonden om Cen
trum opnieuw het voordeel van de twijfel te gunnen. De raad is
dan ook van mening dat de subsidie aan de groep gestopt moet
worden en dat het geld gebruikt moet worden voor andere initia
tieven.
B en W van Amsterdam zullen hun standpunt meedelen aan het
ministerie van WVC. Ook zullen zy een voordracht aan de gemeen
teraad doen voor behoud van een afgeslankt Centrum. Over die
afslanking zullen binnenkort gesprekken gevoerd worden.
DEN HAAG (GPD) - Komend
weekeinde, van morgenmid
dag 13 juli zes uur tot zondag
nacht twee uur wordt het ne
gende North Sea Jazz Festival
gehouden. In alle zalen van het
Nederlands Congresgebouw in
Den Haag, op een dakterras en
in het tuinpaviljoen, zal zich
weer een evenement afspelen
dat zijn gelijke niet kent in de
jazzwereld. Zeshonderd arties
ten, supersterren, nieuwko
mers, u kent de terminologie
inmiddels wel. Geen superla
tief kan teveel zijn bij het aan
prijzen van dit kolossale staal
tje organisatiedrift van de
Haagse promotor Paul Acket.
Oud en nieuw, rijp en groen wen
telen in bonte schakering in het
rond in deze heksenbrij. Wat kleine
hintjes bij het uitzetten van een
route kunnen dan van dienst zijn,
want het is uitgesloten dat u zelfs
maar een kwart van het aanbod
ziet. Maar voor dat we - zo subjec
tief als maar kan - enige vingerwij
zigingen verstrekken, lijkt het
geen al te boude veronderstelling
dat maandagmorgen - na afloop
van de negende editie van het festi
val - kan worden geconcludeerd
dat dit de beste van alle North Sea-
festivals is geweest. En dat kan al
leen al op het conto van Miles Da-
vis geschreven worden.
De meester van de trompet, een
van de laatste levende legenden uit
de rijke geschiedenis van de jazz,
komt naar Den Haag, en overigens
naar de meeste Europese zomer
festivals van dit jaar. Miles lijkt be
vangen van nieuwe levensdrift,
schuwt het contact niet meer met
zijn publiek en loopt uitdagend
rond, wetend dat hij weer een band
om zich heen heeft vergaard die
door zijn sterke rockjazzgeluid res
pect af kan dwingen. Over twee
jaar wordt Davis zestig, maar zijn
jaren zijn hem veel minder aan te
zien dan bij zijn terugkeer naar de
podia nu iets meer dan een jaar ge
leden.
Davis heeft in de tussentijd veel
vuldig getourd en tijdens het spe
len zijn zelfvertrouwen terugge
vonden. Kortgeleden, ter gelegen
heid van zijn verjaardag (25 mei),
inviteerde hij een Amerikaans ka-
bel-tv-net tot het maken van een
kort gefilmd portret. Omdat de
rechten hiervan helaas niet be
schikbaar zijn, zult u de beelden
voorlopig niet te zien krijgen, maar
de opnamen zijn zo niet sensatio
neel, dan toch op zijn minst opmer
kelijk. Het is werkelijk wonderlijk
om The Man with the Horn met dat
krakende, schurende geluid te ho
ren filosoferen over de rol die vrou
wen in zijn leven hebben, zijn rela
tie tot beeldende kunst en hem zijn
anecdotisch gekleurde herinnerin
gen aan de andere jazzcats te horen
vertellen.
Over Herbie Hancock bijvoor
beeld, een van de beste pianisten
over wie Davis de beschikking
heeft gehad: Als we naar Duits
land gingen, dan herinnerde Han
cock zich hoe in dat land er bij de
kinderen wordt ingehamerd hoe ze
piano moeten leren spelen. Als wij
daar optraden, dan merkte je daar
het effect van op Herbie. We speel
den bijvoorbeeld een ballad, My
Funny Valentine. En als hij dan
een pianosolo moest geven, dan
hing hij de slippen van zijn jas over
de kruk stroopte de mouwen iets
op en maakte er een pianoconcert
van. Herbie, zei ik dan, het is alleen
maar My Funny Valentine. Maar
hij ging door, op alle 88 toetsen.
Herbie, zei ik dan weer, het is niet
Rachmaninofs 67e pianoconcert".
Reputatie
Miles Davis komt naar Den Haag
met zijn vaste band, die naast hem
gitarist John Scofield, saxofonist
Bob Berg, drummer Al Foster, bas
sist Darryl Jones, toetsenman Bob
by Irving en percussionist Steve
Thornton omvat. Davis over Sco
field, een gitarist die al een stevige
reputatie genoot voordat hij bij Mi-
les speelde: „John Scofield speel
de zo ver na de tel, dat als je je naar
hem zou richten het metrum zou
verliezen. Eens per maand, eens
per veertien dagen, zo nu en dan
je moet het niet te vaak willen doen
- herinnerde ik 'm eraan: John,
speel precies op de beat, op de tel.
Nu doet hij dat".
Behalve Miles, bevat North Sea
Jazz feitelijk teveel om een selectie
te kunnen beargumenteren. Het
programma-overzicht alleen al is
voldoende om gefrustreerd te ra
ken. Laten we daarom niet stil
staan bij de bekende namen, die
spreken voor zich. Een persoonlijk
advies dan maar. Op de eerste dag,
vrijdag de dertiende, moet U oog
hebben voor al het mooie, grote
van de dag even aanlopen bij Cecil
Taylor Max Roach, de soepele
Braziliaanse tovenaar Hermeto
Pascoal, Little Milton en Candy
Dulfer, Hans Dulfers talentvolle
altsax spelende dochter.
Op zaterdag 14 juli heeft het nau
welijks zin om Carrouselzaal I te
verlaten, maar de hergeboorte van
Mahavishnu Orchestra, de aanwe
zigheid van een percussiepaleis in
de vorm van de Toneelzaal en Ab
dullah Ibrahim in Carrouselzaal I
laten je al weinig keus.
Op de afsluitende zondag is de
keus nog moeilijker af te wegen,
maar mandolinespecialist David
Grisman was nooit eerder in Ne
derland te zien. Voorts weet je
nooit of de legendarische jazzmusi
ci die zich vergaren onder vlag van
Hall of Fame, de Vocal Summit,
the Texas Tenors en het J.C. Heard
Sextet ooit weer in Nederland zul
len optreden. En tot slot mag U al
niet ontbreken bij dr. John. ex-
Fats Domino-trompettist Dave
Bartholomew en Lester Bowie's
Brass Phantasy. En waarom zou U
in bed liggen na 28 uur live-muziek
als het Franse performanceorkest
Urban Sax het evenement maan
dagochtend vroeg afsluit?
Tentoonstelling 'Nieuwe Haagse Sa
lon 1984'. Plaats: Pulchri Studio
(Lange Voorhout 15), Haagse Kunst
kring (Denneweg 64) en Arti et In-
dustriae (Denneweg 7) in Den Haag.
Tot en met 22 juli. Geopend: di. t/m
za. van 11-17 uur, zo. van 13-17 uur
DEN HAAG - De Haagse Kun
stenaarsverenigingen Pulchri
Studio, Haagse Kunstkring en
Arti et Industriae hebben een
prima initiatief genomen: zij zet
ten een nieuwe Haagse Salon op.
Een 'nieuwe', want de Haagse
Salon (ingesteld in 1950) is sinds
1969 niet meer gehouden. Nu is
er dan weer een begin gemaakt
met de hervatting van die tradi
tie.
Bij het begrip 'salon' moet men
denken aan een expositie waar
voor kunstenaars vrijelijk
werken mogen inzenden. De in
stelling als zodanig is Frans van
origine, en bestaat al vele eeu
wen. Een commissie bepaalt wat
er uiteindelijk komt te hangen:
dit om redenen van plaatsge
brek, maar soms ook wel om een
bepaalde smaak te handhaven of
te vestigen. Er zijn nogal wat
strubbelingen geweest in het
verleden rondom die salons.
Hierbij moet men denken aan
frustraties bij afgewezen kunste
naars, die van de weeromstuit
dan maar tegen-salons organi
seerden, aan heftige polemieken
over smaakkwesties, en dergelij
ke dingen. De geschiedenis heeft
in elk geval geleerd, dat afgewe
zenen later toch veel beroemder
kunnen worden dan de uitverko
renen op zo'n salon. De selecties
zijn dan ook altijd van betrekke
lijke betekenis.
Dit laatste geldt ook voor wat
nu in Den Haag aangetroffen kan
worden. Dit blijkt trouwens te
meer uit het feit, dat de jury die
bij deze expositie prijzen moest
uitdelen, bezwaar had tegen de
voorselectie van de commissie.
Méér dan duizend werken kon
den zij bij hun beoordeling niet
betrekken'
Alle beeldende kunstenaars uit
de regio Den Haag, en kunste
naarsleden van de organiserende
verenigingen, mochten werken
inzenden. Toegepaste kunst en
gebruikskeramiek werden niet
toegelaten. Men heeft het gewe
ten: 575 kunstenaars zonden in
totaal 1463 werken in! De toela
tingscommissie (vijf leden tel
lend) heeft hieruit 324 creaties
geselecteerd die men kan bekij
ken in de drie verenigingsgebou
wen. De reeds genoemde jury
(vier beeldende kunstenaars en
een museumdirectrice) kenden
drie hoofdprijzen toe en enige
materiaalprijzen.
De waarde van de toegekende
prijzen, evenals die van de selec
tie, moet men zoals gezegd, als
zeer betrekkelijk zien. Persoon
lijk vind ik de werken die hoofd
prijzen kregen (schilderijen van
Urs Pfannenmüller, Dora Dolz
en R. uit den Bogaard) in elk ge
val zeker niet de meest interes
sante die in Den Haag te zien
zijn.
De evenwichtige gecompo
neerde verwerkingen van het on
derwerp 'vuilnisbelt' door Pfan
nenmüller zijn dan nog wel
enigszins origineel te noemen,
maar ik zou graag die mensen de
kost willen geven die zich hier
nu werkelijk door geraakt voe
len. En wat er nu zo bijzonder
prijzenswaardigs is aan de ruige
klodderwerken 'Stilleven' van
Dolz en 'Zoals de wind waait, in
verf gezet' van Uit den Bogaard
(dit laatste nota bene met bijna-
citaten uit het werk van J. Toor-
op) is mij een raadsel.
Hoe dit alles ook zij: bijna ie
dere kunstliefhebber moet zijn
hart wel op kunnen halen op de
ze tentoonstelling, want het aan
bod aan kunst is bijzonder geva
rieerd. De muren hangen tjokvol
met beeldend werk in lagen bo
ven elkaar, en overal verspreid
staat (in verhouding helaas te
weinig) beeldhouwwerk. Im
pressionistische en expressionis
tische werken, meta-, foto- of
fantastische realistische kunst,
allerlei abstract werk, neon-
kunst, (quasi primitieve kunst,
en nog veel meer treft men aan in
de drie gebouwen. Em men komt
overbekende namen tegen als
Herman Berserik, Diana Van-
denberg en Pat Andrea. Maar het
werk van vele minder bekenden
verdient minstens evenzeer de
aandacht.
Werk van Leidse kunstenaars
Een overzicht van werkstukken op de Haagse Salon
is ook te vinden op deze tentoon
stelling. Zo hangt er van Marijke
Verhoef een tweetal figuratieve,
kleurrijke plak/schilder/krijt-
werken met de titels 'Het spel' en
'De voordracht II': mooie voor
beelden van een originele artis
tieke kijk op de realiteit. En de
tekening "Nieuwbouw/oude hui
zen' van Paul Stikkelorum - een
kunstzinnig uitgewerkte bouw
kundige tekening, zou men kun
nen zeggen - is het bekijken ook
zeker waard.
voor deze grootse (en allezins
voor herhaling vatbare) salon. De
drie te trekken verenigingsge
bouwen liggen vlak bij elkaar, en
wat is aangenamer dan een wan
delingetje in dit mooie stuk Den
Haag?
Mucha
Overigens kan men van 28 juli
tot en met 19 augustus in Pulchri
Studio de door de Benelux rei
zende tentoonstelling van werk
van Alfons Mucha genieten. De
Tsjech Mucha (1860-1939) was
één van de belangrijkste kunste
naars van de Art Nouveau. Hij
werkte onder meer vele jaren in
Parijs, en werd vooral beroemd
door zijn affiches met geïdeali
seerde vrouwenfiguren. Mucha
hield zich echter ook bezig met
toegepaste kunst (ramen, meu
belen, sieraden, interieursverzor-
ging), waarvoor deze decoratieve
en fantasierlijke stijl zich uitste
kend leent. De expositie omvat
ruim honderd uiteenlopende
werken en wordft begeleid door
een fraaie catalogus.
ANTOON ERFTEMEIJER
PARIJS (Rtr/AFP/UPI) - Jules Ha-
lasz, onder de schuilnaam 'Brassai'
pionier van de documentaire foto
grafie en gevierd fotograaf van Pa
rijs bij nacht, is op 84-jarige leeftijd
aan een hartverlamming in Nice
overleden.
Brassai was geboren in Brasov
(vandaar zijn pseudoniem) in
Transsylvaniê -- nu Roemenië. Hij
woonde het grootste deel van zijn
leven in Parijs en verwierf er een
reputatie als fotograaf van wat hij
noemde 'de kleine luiden' van de
Franse hoofdstad: de artiesten in
de cafés, prostituées en zwervers.
Hij was een van de eersten in zijn
branche die het potentieel van de
kleinbeeldcamera uitbuitte voor
het maken van spontane veeleer
dan geposeerde opnamen. Hij leef
de daarbij volgens zijn zeggen 's
nachts en sliep overdag.
Voordat Brassai naar Parijs ging,
studeerde hij aan de Kunsthoch-
schule van Berlijn, waar hij schil
ders als Kandinsky leerde kennen.
In 1964 publiceerde Brassai, die
ook schrijver en beeldend kunste
naar was, in 1964 zijn gesprekken
met zijn vriend Picasso en in 1975
een boek over een andere vriend,
Henry Miller. In 1968 kreeg Bras-
sai's werk de eer van een expositie
in het Museum voor Moderne
Kunst in New York en in 1978
kreeg hij de Franse Nationale Prijs
voor Fotografie.
LEIDEN/REGIO - Twee Leidse
schilders exposeren van 17 tot 29
juli in de Leidse Waag. Het gaat om
Rachel Roesink en Will Sorel. Van
daar het thema van de expositie:
pastel en aquarel - Sorel en Rachel.
In de verscheidenheid van de twee
technieken zal de bezoeker een va
riatie aan onderwerpen worden ge
boden, zo belooft het kunstenaarst
weetal. Er worden o.m. landschap
pen, zeegezichten en stillevens op
gehangen.
De expositie zal dinsdagavond
a.s. worden verricht door burge
meester C.H. Goekoop.
Schilderijen van Mense Jacob
ten Hoeve en keramiek van Petri
Voet zijn van 14 juli af te zien in de
galerie van Henk de Greef in Was
senaar. De opening is zaterdagmid
dag (van 5 tot 7 uur). De galerie aan
de Schoolstraat is geopend van
dinsdag tot en met zaterdag van 10
tot 17 uur.
Portretten, stillevens en land
schappen van H. Jan Schouten en
beeldhouwwerken van Cees
Broehs vullen tot 1 augustus de
ruimten van het Leiderdorpse ge
meentehuis. Men kan er elke werk
dag van acht tot vijf uur terecht.
Kleuretsen en olieverfschilderij
en van John E. Palmer zijn in de
periode van 14 tot en met 29 juli te
bezichtigen in 't Huvs Dever in Lis-
se. Sinds verscheidene jaren heeft
John Palmer zich verdiept in het
karakter en de betekenis van de
oudst bekende architecturale
structuren in noord-west-Europa
en daarbuiten, bekend als Megalie-
tische monumenten In vele geval
len staat het Megalietische monu
ment centraal in Palmers werk, ter
wijl de compositie soms ook aspec
ten van het hedendaags onderzoek
naar het betreffende monument
bevat, of anderzins symbolische
elementen omvat, die een verband
leggen met de mystieke en eeuwi
ge filosofie van de oudheid, terwijl
andere werken ook de archetyi-
sche beelden van liefde en dood
behandelen. De mythisch-realisti-
sche atmosfeer van het landschap
zoals de kunstenaar die ter plaatse
ervaart is bepalend voor Palmers
werk. De openingstijden: dinsdag
tot en met zondag van 2 tot 5 uur
Het Museum Swaensteyn in
Voorburg toont van 14 juli tot en
met 2 september schilderijen van
Jan Akkeringa(1894-1983) en Fol-
Keri t'osü 1880-1954). Het werk van
dit tweetal heeft een typisch Voor-
burgs karakter
Werk van zestien illustratoren cn
objecten van Frans Kokshoorn zyn
tot en met 19 augustus te zien in de
expositieruimte van Schiphol. De
illustraties worden voor allerlei
doeleinden gebruikt, zoals platen
hoezen, advertenties en affiches. In
de objecten van de Voorburgse
kunstenaar Frans Kokshoorn
staan paraplu's centraal
De Rotterdamse havens zijn nog
steeds een inspiratiebron voor veel
kunstenaars. Zo ook voor de Rot
terdammer Rob van Geijn, voor
wie vissers en schroot onderwer
pen waren voor het onlangs afge
legde eindexamen aan de Haagse
kunstacademie. Dit werk, bestaan
de uit zes etsen, zeven tekeningen
en vier litho's, is tot 1 september te
zien in de Sylvius-laboratoria aan
de Wassenaarseweg.
Fotografisch werk van Katwijker
Hans Otto en Hillegommer Jan Dost
vormen de expositie, die tot en met 26
juli wordt gehouden in het Zeeuws
Kunstenaarscentrum m Middelburg De
serie van Hans Otto is in kleur, die van
Jan Dost in zwart-wit Laat eerstge
noemde de mens nadrukkelijk weg uit
zijn beelden, de laatste neemt hem er
juist nadrukkelijk in op. De expositie
omvat ruim veertig foto's.
DEN HAAG (ANP) - De basisop
leidingen voor het vak dans voor
tien- tot twaalfjarigen moeten wor
den uitgebreid in plaats van be
perkt, bij voorkeur bij de muziek
scholen en conservatoria. Die in
Tilburg. Arnhem en Enschede die
nen in elk geval te blijven bestaan.
Dit stelt de Raad voor de Kunst in
zijn gisteren uitgebrachte advies
aan minister Deetman van Onder
wijs, die in mei een notitie over de
herstructurering van de toneel
dansopleiding publiceerde.
De Raad heeft er, gezien de be
perkte mogelijkheden om het aan
wezige talent te recruteren. grote
bezwaren tegen dat bestaande ba
sisopleidingen verdwijnen, zoals
de minister wil. De voorgestelde
concentratie van de vooropleidin
gen voor twaalf- tot zeventienjari
gen in Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam acht de raad verder on
voldoende doordacht.
De Raad noemt het een illusie
dat concentratie van vooropleiding
en vakopleiding kan leiden tot ver
korting van de opleidingsduur
voor toneeldanser. Die zal acht tot
negen jaar in beslag blijven nemen.
De Raad is er voorstander van
dat de docenten en studieleiders
van de opleidingen voor een be
paalde tijd, bijvoorbeeld vyf jaar,
worden aangesteld met mogelijk
heid van verlenging. Zodoende
kunnen onderwijsgevenden vanuit
de beroepspraktijk doorstromen
Dat de docenten in Amsterdam,
Den Haag en Rotterdam automa
tisch hun baan houden en die in
Tilburg, Arnhem en Enschede de
hunne even automatisch verliezen,
komt de Raad als onjuist voor.
Voor tot werkelijke herstructure
ring van het dansvakonderwijs
wordt overgegaan, moeten nog
heel wat zaken worden opgehel
derd, vindt de Raad. Hij stelt voor
twee nieuwe werkgroepen in te
stellen: de ene voor de moderne-
toneeldansopleiding en de andere
voor de opleiding van dansdoeen-
ten. Ze moeten voor 1 januari 1985
een visie ontwikkelen ten aanzien
van de scholing, de aansluiting op
de beroepspraktijk en de bij- en na
scholing.
DIRIGENT OVERLEDEN - De
pianist en dirigent Reginald Ste
wart is na een langdurige ziekte op
84-jarige leeftijd overleden
Stewart is tien jaar lang dirigent
geweest van de Baltimore Sym
phony Orchestra.
In 1924 debuteerde hy als pianist
in Londen. Later heeft hij als gast-
dirigent verschillende grote orkes
ten over de hele wereld gediri
geerd.
