De vredesboodschap
van Hugo de Groot
Gemeente wil bouw
rriim negenhonderd
woningen in 1985
-Provincie: 'Leiderdorp beste plek voor meubelcentrum'
C Leiden
Bekeuringen
per computer
JMCHEUN
—XZX
Leidse hoogleraar ontdekt manuscript
aarvan eenderde in Stevenshof
Keukens te
kijk in Waag
LEIDEN - Bekeuringen die de
Leidse politie heeft uitgedeeld, zul
len voortaan automatisch worden
verwerkt. Op dit moment wordt in
Delft een zogenaamde centrale
processor geplaatst die de Leidse
bekeuringen snel kan verwerken.
Overtreders, die hun bekeuring
niet direct betalen, zullen voortaan
onmiddellijk een accept-girokaart
thuiskrijgen.
Hoewel er voor het publiek vrij
weinig verandert, levert dit Bekeu-
rings Afhandelings Systeem (BAS)
de politie een hoop tijdwinst op
Ingewikkelde en tijdrovende ad
ministratieve handelingen bij het
verwerken van zowel bekeuringen
op kenteken als bij staande-hou
ding behoren nu tot het verleden.
Behalve Leiden en Delft zullen
ook de overige korpsen van de po
litieregio Zuid-Holland Midden.
Katwijk, Noordwijk, Alphen aan
den Rijn, Zoetermeer, Woerden en
Gouda, op de centrale computer
worden aangesloten.
De kosten voor het plaatsen van
de processor komen voor rekening
van het ministerie van binnenland
se zaken. Alle deelnemende korp
sen krijgen bovendien van het mi
nisterie een bijdrage in de aanloop
investeringen. Voor de gemeente
politie Leiden is een bedrag van
ongeveer 50.000 gulden voor de
aankoop van randapparatuur uit
getrokken.
JAC verhuist
LEIDEN Het Jongeren Advies
Centrum gaat verhuizen. Het JAC
verlaat 4 juli het pand aan de Ceaci-
liastraat en trekt dan in de voorma
lige Witte Poortkazerne, Noordein
de 2. Het telefoonnummer blijft on
gewijzigd: 071-126052.
ADVERTENTIE
Nm5£A/S£0£T>£O?&?7>
185X14TVB.
O/t voofiMEgcepesZso -
M/BU8 e«z. j
kR GEMONTEERD TERWIJL U WACHT
lïïltt BOVAG-VAKMAN VOOR ZEKERHEIO'
jprk 32 ADRESSEN
ZIE GOUDEN GIDS
22.
eld< X X
LiDEN HAAG-LEIDEN - Leiderdorp is
3, tten betere vestigingsplaats voor een meu-
ielboulevard dan Leiden omdat de oost-
jijde van de Leidse agglomeratie, gezien
26iet daar wonende bevolkingsaantal en
laarmee de potentiele klanten, bedrijfse
conomisch gunstiger voorwaarden biedt
ninToor een rendabele exploitatie ervan. Bo-
545fendien staat niets de realisering van een
neubelcentrum in Elisabethhof in Lei-
ïidqerdorp in de weg terwijl voor een meu
belboulevard aan de Leidse Plesmanlaan
eerst nog een benzinepomstation moet
worden verplaatst. Ook is Leiderdorp al
begonnen met een distributie-planolo
gisch onderzoek naar de gevolgen van een
dergelijke vestiging in de gemeente. De
bestemming meubeltoonzalen in het Lei-
derdorpse bestemmingsplan Elisabethhof
zal voorts voorkomen dat er zogenaamde
branchevervaging optreedt als ook andere
bedrijven dan meubelzaken er zich in wil
len vestigen. Voor branchevervaging in
een meubelcentrum in Leiden bestaat
daarentegen veel meer vrees omdat op het
betreffende gebied aan de Plesmanlaan
de bestemming dealercentrum rust. Hier
door kan er vrijstelling worden verleend
voor vestiging van andere bedrijven dan
meubeltoonzalen.
Zo luidt de motivering van Gedeputeer
de Staten van Zuid-Holland, het dagelijks
bestuur van de provincie, om voor de ves
tiging van een meubelboulevard in Lei
derdorp een zogenaamde verklaring van
geen bezwaar af te geven. Ook aan het
Haagse Spuikwartier mag een meubel
boulevard verrijzen, vinden GS. Zoeter-
woude, dat ook plannen in die richting bij
de provincie had ingediend, is echter afge-
De voorgestelde vestigingsplaats
in Zoeterwoude, aan de Oude Rijn, zou
volgens het college voortgaande verstede
lijking betekenen van de as Leiden-Al-
phen aan den Rijn. Terwijl dit gebied juist
behoort tot het open middengebied tus
sen de beide steden, aldus het provinciaal
bestuur. Bovendien noemt het de repre
sentativiteit en de herkenbaarheid van de
ze plaats ten opzichte van de andere twee
in Rijnland voorgestelde bouwplaatsen,
Leiden en Leiderdorp, minder goed, om
dat die ligt in een industridle omgeving.
De twee Zoeterwoudse meubelbedrijven
die de plannen hadden ingediend, Casba
en Leski, mogen van de provincie wel wat
uitbreiden.
geest van verdraagzaamheid ont
wikkelde.
Grotius was een aanhanger van
het Irenisme; een beweging bin
nen de christelijke kerk die van
mening was dat confessionele te
genstellingen op vreedzame wijze
konden worden opgelost. In de I6e
en 17e eeuw waren dat vooral de
voorstanders van de verzoening
tussen de gereformeerden, de lu
theranen en de rooms-katholieken
"Kijk", zegt de professor na enige
passages uit zijn vondst te hebben
voorgelezen, "Grotius redeneerde
zo we hebben dezelfde God, de
zelfde Christus en dezelfde aposto
lische geloofsbelijdenis (credo). De
rest, de verschillen zijn bijzaak.
Daar hoef je geen scheiding voor
op te zetten.
Ook Meletius - de man naar wie
De Groot zijn werk vernoemde -
een Grieks patriarch en tijdgenoot
van De Groot, was deze mening
toegedaan. Hoewel hij Meletius
persoonlijk niet kende, alleen maar
van hem had gehoord, wilde hij in
zijn geest werken en het gemeen
schappelijke van het christendom
onder woorden brengen.
Twisten
Gebogen over een copie van het
manuscript vertelt Meyjes: "Dit
werk is zo aardig omdat het zijn
vroegste theologische werk is. Ik
ben nog met de exacte datering be
zig, waarschijnlijk kort na 1609 De
Groot was toen 26 jaar. In elk geval
tussen 1609 en 1611 Dat kun je op
maken uit de briefwisseling met
zijn vrienden en uit de tekst zelf.
Op een gegeven moment meldt hij
dat de vrede is gesloten met de ge
meenschappelijke vijand Spanje
(twaalfjarig bestand 1609-1621) en
hij desondanks zeer teleurgesteld
is over het feit dat de godsdienstt
wisten doorgaan. Hij schrijft zoiets
van 'In plaats van aan de vrede te
bouwen, gaan we nu met elkaar op
de vuist'. Hij zegt daar allertreu
rigst van te worden".
Om die reden, denkt Meyjes,
heeft De Groot de 'Meletius', die
een vredesbooschap bevatte, ook
niet officieel uitgegeven "In 1611/
1612 zag het er nu niet direct naar
uit dat de partijen vrede zouden
sluiten. De polarisatie nam met de
dag toe. Hij moet gedacht hebben:
Als toch geschiedt wat ik tracht te
verhoeden, laat het dan maar".
Tot nu toe gold een werk uit
Een deel van de Latijnse tekst 'Meletius' van Hugo de Groot,
schreven door Leidse studenten. Aan de zijkant staan or- en aani
gen van de hand van De Groot. itou
ray^iEIDEN - De gemeente Leiden wil volgend jaar ruim negenhonderd woningen laten
Bérfouwen, waarvan honderd vijftig in de vrije sector. Ruim eenderde van de nieuwe wonin-
A/aajen moeten in Stevenshof komen, de rest is verspreid over de gehele stad. Dit blijkt uit de
ocNanvraag voor rijkssubsidie die de gemeente gaat indienen bij het ministerie van volks-
luisvesting en ruimtelijke ordening.
teniet grootste plan in de stad betreft worpen voor het terrein waar de
Barbaraschool heeft gestaan en de
voormalige bioscoop Camera (Le-
vendaal/Hogewoerd). In totaal
kunnen daar 44 premiehuurwonin
gen worden gebouwd. Aan de Min
nebroersgracht wil de gemeente 38
woningwetwoningen neerzetten.
Op de hoek Levendaal/Oranje
boomstraat moeten 25 woningwet
woningen komen.
Noordeinde
iet terrein aan de Oude Singel
Cnaast de Houtmarkt. Op dat braak
liggende terrein moeten 96 premie-
Wj:oopwoningen worden gebouwd,
ten ander groot plan ligt er voor
et terrein van Perquin aan de
iaagweg. Dit bedrijf verhuist naar
lassenheim, waardoor er voor zes-
5, tig premiehuurwoningen plaats
Ia.
Zestig woningen zijn er ook ge-
dokland op het Schuttersveld. We-
g Merom premiehuur. Een dergelijk
tantal wil de gemeente ook bou-
3 tyen op het braakliggende terrein
rk jan de Morsweg, waar vroeger de
'abriek van Nieuwenhuizen heeft
jezeten. Het aantal van zestig is
ian >verigens een voorlopig getal, om-
lat de gemeente zich nog beraadt
ejw?P het idee voor een woontoren op
j v3eze plek. Twintig woningen aan
ie Morsweg zijn overigens be
stemd voor bejaarden. Op de plaats
195£an de voormalige fabriek Clos
^eembruggen aan de Langegracht
■^XVil de gemeente veertig woning-
6 ^vetwoningen bouwen.
Er zal een bouwplan worden ont-
Het restant van de bouwplannen
telt een gering aantal woningen.
Twee plannen zijn voorlopig uitge
steld. Het gaat om een bouwplan
netje achter het stadhuis aan de
Kapelstraat. Daar moeten vijf wo
ningen komen, maar eerst wil de
gemeente een experiment met een
bewaakte fietsenstalling daar uit
voeren. Slaagt dat experiment dan
zal er bij de bouw van de woningen
rekening worden gehouden met
die fietsenstalling.
Onduidelijk is nog hoe er wordt
gebouwd op het braakliggende ter
rein aan het Noordeinde (hoek
Rembrandtstraat). De onduidelijk
heid gaat met name over de vraag
of het huidige gebouw van de
avondscholengemeenschap Boer-
haave ook wordt gesloopt. Gebeurt
dat niet, dan worden er 33 woning
wetwoningen gebouwd.
In Stevenshof wil de gemeente
volgend jaar 365 woningen realise
ren. Zo'n 170 worden gebouwd in
de woningwetsfeer, 90 in de pre
miehuursector en 63 in de premie-
koopsector. Ook komen er 150 hui
zen zonder subsidie, dus in de zo
genaamde vrije sector.
Burgsteeg
Ook de opvulling van een gat in
de Burgsteeg met drie woningen
lijkt voorlopig van de baan. Een
bouwer is alleen in staat daar te
bouwen als hij niets hoeft te beta
len voor de grond en dergelijke, zo
deelde hij de gemeente mee. De ge
meente gaat nu bekijken wat voor
andere oplossingen er zijn voor dat
Tegen het einde van het jaar zal
het ministerie van volkshuisves
ting beslissen welke bouwplannen
de gemeente Leiden (en andere ge
meenten) mag uitvoeren in 1986.
De vier Reinwardt-studenten in ca. vijftig jaar oude keuken in de Waag.
LEIDEN - Hoe zag de keuken er
honderd jaar geleden uit en hoe is
de vorm daarvan in de loop van de
ze eeuw veranderd? Op deze vraag
trachten vier tweedejaarsstuden
ten van de Reinwardt Academie
een antwoord te geven door mid
del van een tentoonstelling in De
Waag aan de Aalmarkt.
De expositie, die gisteren werd
geopend, heeft als naam 'Uitge
kookte vormgeving?' gekregen. De
studenten, Dacia Damen, Mira
Jantzen, Charl Lucassen en Irene
Gerrits, hebben de afgelopen hon
derd jaar in vier episoden gehakt
en laten op de tentoonstelling keu
kens zien die voor elk van de perio
den kenmerkend worden geacht.
Verder geven gebruiksvoorwerpen
in vitrines en foto's aan de wand
een idee van de veranderingen in
de vormgeving en functie van de
keukens sinds (over)grootmoeders
tijd.
Aan de tentoonstelling is een
half jaar van voorbereiding vooraf
gegaan. Het grootste probleem was
het vergaren van materiaal, waar
voor de vier studenten op zowel
particulieren als musea een beroep
deden. De expositie is een prakti-
kumproject van de tweedejaarsstu
denten, behorend bij hun oplei
ding tot museummedewerker die
ze aan de Reinwardt Academie vol
gen. Adjunct-directeur Frans
Schouten noemde het inrichten
van een dergelijke expositie een
belangrijk moment in de oplei
ding: "Zo ervaren studenten het
pijnlijke proces van realisering van
een tentoonstelling aan den lijve.
Zo weten ze wat het is om op tijd
klaar te moeten zijn".
Schouten, die gistermiddag de
officiële opening verrichtte, haalde
uit de tentoonstelling de inspiratie
tot het opdiepen van een jeugdhe
rinnering: als kleuter verstopte hij
zich eens in een aanrechtkast waar
in een leiding met een zwanehals
liep. Zodat de loodgieter er aan te
pas moest komen om de huidige
adjunct-directeur van de Rein
wardt uit zijn benarde positie te be
vrijden.
De tentoonstelling 'Uitgekookte
vormgeving?' is tot en met 12 juli
te zien. Openingstijden, maandag
tot en met zaterdag van tien tot vijf
uur, donderdagavond bovendien
van zeven tot negen en zondag van
één tot vijf uur.
13-Voor de tweede maal binnen zeer korte tijd is er aan de Leidse universiteit een belangrijk
Randschrift ontdekt Nog maar enkele weken geleden maakte neerlandicus Bostoen we-
n ireldkundig op welke wijze hij een geschrift van Johan Radermacher op het spoor was
gekomen. Dit keer gaat het om een uit ongeveer 1610 daterend manuscript, Meletius
genaamd, van Hugo de Groot. Een interessant theologisch werkje.
Vandaag het verhaal van de vondst van professor dr. G.H.M. Posthumus Meyjes, hoog
leraar in de geschiedenis van het christendom bij de faculteit der Godgeleerdheid.
__jOOr
Saskia Stoelinga
LEIDEN - Eigenlijk vond profes-
5 sor Posthumus Meyjes het manus
cript Meletius van Hugo'de Groot
bij toeval in de bibliotheek van de
Remonstrantsch-Gereformeerde
kerk in Amsterdam. "Ik blader
graag in oude catalogi. In de catalo
gus van de Handschriften en Boe
ken trof ik de titel Meletius aan.
Toen ik dat zag, ging bij mij een
J. lampje branden. Al snel legde ik de
link met Hugo de Groot. Dat dit
ie manuscript van hem is, blijkt uit
)r zijn briefwisseling met vrienden
n van hem in Zeeland aan wie hij het
n handschrift voor commentaar had
p toegezonden". Ook Hugo de Groot-
n kenners bij uitstek, zoals dr.
A.C.G.M. Eyffinger en dr.J.M. Nel-
len van het Grotius Instituut in
t. Den Haag, zijn er voor honderd
i- procent zeker van dat dit manus-
n cript aan De Groot toebehoort.
e 'Meletius' is volgens de hoogle-
s raar als voorbode te beschouwen
n van het uiterst invloedrijke leer-
s dicht 'Bewijs van den waren gods-
e dienst' dat Hugo de Groot gedu-
rende zijn gevangenschap op kas
teel Loevestein schreef,
n Hugo de Groot (1583-1645) vooral
bekend om zijn ontsnapping in een
t boekenkist uit Loevestein, werd al
heel vroeg een 'wonderkind' ge-
e noemd. Niet ten onrechte 'vindt
j Meyjes. "Hij was een zeer ver-
1 maard jurist, classicus, historicus,
dichter, diplomaat maar ook theo
loog. Dat laatste is overigens veel
■"minder bekend. Toch heeft hij een
"■theologisch oeuvre op zijn naam
staan, dat het qua omvang wint
van bijna alles wat hij verder in zijn
verbijsterende veelzijdigheid en
produktiviteit heeft voortge
bracht".
Als bewijs haalt hij uit de boe
kenkast op zijn kamer een paar van
de vele dikke, in perkament gebon
den, boeken: studiën vooral over
de bijbel. In diezelfde kast be
zwijkt een plank bijna onder de
last van de briefwisselingen van
De Groot. Tien dikke pillen. Mey
jes vertelt: "Als hij een penne-
vrucht had afgescheiden, wilde hij
weten wat vrienden en bekenden
ervan vonden. Ja, het is werkelijk
onwaarschijnlijk wat die man heeft
gedaan. Eigenlijk niet te volgen
Prof Posthumus Meyjes: "De Groot vond dat de kerk en staat in harmonie met elkaar moesten leven. Hij was
ervan overtuigd dat God vrede wilde en dat dat aansloot bij het diepste wezen van de mens". (foto Holvast»
hoe hij dat heeft klaargespeeld. En
het is doorgaans bijzonder interes
sant om van zijn werken kennis te
nemen; het zijn beslist geen flauwi
teiten"
Vrienden
Bertius, subregent van het Sta
tencollege, gehuisvest op de plaats
waar nu de mensa 'de Bak' zit, was
zo'n vriend, evenals Antonius Wa-
laeus, predikant te Middelburg en
later professor in Leiden. Vooral
hij was het, die via brieven op het
geschrift Meletius reageerde. "Wa-
laeus vond het een aardig werk en
moedigde Grotius (de Latijnse
naam) aan om het uit te geven. Hij
gaf hem zelfs aanwijzingen om er
op bepaalde plaatsen wat meer
dogma's in te stoppen. Een raadge
ving overigens, waar Grotius niet
van wilde weten".
Meyjes denkt dat De Groot aan
Bertius om een paar Leidse stu
denten met een keurig handschrift
heeft gevraagd om zijn tekst Mele
tius, die in het Latijn was geschre
ven. over te schrijven. In die tijd
kon je niet copiëren, noch stencil-
len en er was geen carbonpapier.
De tekst moest dus worden overge
schreven als je deze naar vrienden
wilde zenden.
Meyjes: "Als je de veertig folio
vellen nader bekijkt, onderscheid
je ook drie verschillende handen.
In de marge staan de correcties en
aantekeningen van De Groot zelf.
Aantekeningen in de trant van: 'In
oorsprong is de mens goed gescha
pen; God is één; God is almachtig;
God is alwetend'. Het is mij zelfs
een raadsel waarom het niet eerder
is gevonden. Zelfs de belangrijke
biograaf Brandt uit de zeventiende
eeuw, die ontzettend veel paperas
sen en geschriften van de familie
heeft gekregen en bijna alles van
Grotius afwist, heeft dit werk niet
genoemd. Waarschijnlijk is het om
streeks 1650 al vergeten en vanaf
die datum teloor gegaan, terwijl
het rustig in de bibliotheek lag"
Wonderkind
Als elfjarige ging Hugo de Groot
al naar de Leidse universiteit en
bekwaamde hij zich in de klassieke
filologie (wetenschap van de taal
en letteren van een volk) bij de
Leidse hoogleraar Joseph Scaliger.
Zijn huis was een verzamelplaats
voor studenten, waaronder Hein-
sius, Snellius en natuurlijk Gro
tius. De Groot woonde bij F.Junius
die hem Frans leerde en inleidde in
eén vroom, maar ondogmatisch
christelijk denken en in hem een
1613, een zeer zelfbewust tractaat
om het het beleid van de Staten te
verdedigen tegen aanvallen van
buitenaf, met name tegen de kerk.
als zijn eerste theologische publi
catie.
Meyjes: "Grotius had grote eer
bied voor de godsdienst, maar deze
mocht en kan niet in strijd zijn met
het staatsbelang. De kerk be
schouwde hij als het cement van
de samenleving. De kerk kon de
mensen in de ziel treffen en de
staat slechts in het lichaam. Hier
mee bedoelde hij - ik zal een voor
beeld geven - dat de staat de prosti
tutie kan reglementeren, maar
voor de rest geen enkele invloed
kan uitoefenen op de prostitutie.
Dat kan de kerk alleen; zij kan de
mensen ter verantwoording roe
pen en op het geweten een appèl
doen".
Liefde
"Grotius", gaat de hoogleraar
verder, "zou de bemoeienissen van
de kerk inzake de kernbewapening
ook volstrekt verachtelijk vinden.
U kunt nu begrijpen welk stand
punt hij zou aanhangen". Wat zach
ter van toon volgt: "Luns".
Hugo de Groot
De Groot vond dat kerk en staat
in harmonie met elkaar moesten le
ven. Hij was ervan overtuigd dat
God vrede wilde en dat dat
aansloot bij het diepste wezen van
de mens. "Hij hield er eigenlijk een
dogmatische ethische opvatting op
na. Hij streed voor het ethos; de
liefde - tonen dat je van elkaar
houdt. Alleen de liefde is geloof
waardig", of zegt Meyjes zoals Gro
tius het zelf zei. 'Ik ben niet tegen
dogma's, maar alleen tegen dog
ma's die de vrede verstoren'.
Het werk uit 1622 waarin Hugo
de Groot de waarheid van het
christelijk geloof tracht te bewij
zen, staat door de vondst van Pos
thumus Meyjes nu niet meer al
leen. "Inderdaad. Meletius vormt
eigenlijk de grondslag van dit late
re werk. Het is jammer dat ik het
niet eerder heb gevonden. Vorig
jaar immers, vierden we de vier
honderdste geboortedag van Hugo
Grotius".
fe tïcn,
yatef r tjaïtifïïuJ ,*$téiïyx4*x f»,
trf jfr-
tpArlf c4-1 ifjhr- iutT
fa tyfan,
patri jfl
Jkhtfjfrinnj %uetuf+- 3*
-c MZn, ttt „tifefc»-
frtgrrtpimthn- -menxf-fiï», yvpvr~
bfno kit
HfUibU Artrhuthr- --•—
LoUÏ'Cf
