Kleine 'smartcard'
met grote gevolgen
Meer doen tegen vreemdelingenhaat
Leidse archeologen duiken
in Antilliaanse prehistorie
Interview
VRIJDAG 29 JUNI 1984
Twaalfduizend studenten aan
de Parijse universiteit in het ze
vende arrondissemen hebben
bet afgelopen jaar een bijzonde
re collegekaart gekregen. Het is
een intelligente chipkaart ont
worpen door Honeywell-Bull in
Frankrijk. Met deze kaart be
schikken de studenten over een
vestzaktarief met zowel per
soonsgegevens als gegevens
over hun studie. Hieronder val
len gegevens omtrent hun stu
dierichting de studieresultaten.
Het gaat om een experiment dat
voor de universiteit om twee re
denen interessant is: het verbe
terd het beheer van de enorme
aantallen dossiers over studen
ten (en verminderd het beheer
van de enorme aantallen dos
siers over studenten (en vermin
derd het aantal inbreng- en bij-
werkfouten). De student zelf
kan op diverse plaatsen zijn
chipkaart uitlezen om na te
gaan welke studieresultaten hij
heeft behaald. Verder kan de
kaart gegevens over het al of
niet betaalde collegegeld bevat
ten. Kortom 'de creditcard met
hersens'
Kleine dingen hebben
soms grote gevolgen. Een
van de kleinste voorwer
pen die ongetwijfeld de
wereld van morgen sterk
zullen beïnvloeden is de
'smartcard'. Het is een on
schuldig uitziend plastic
voorwerp, uiterlijk gelijk
aan de gebruikelijke cre
ditcard. De makers noe
men het een 'slimme
kaart' omdat hij veel meer
is dan een identificatie
plaatje. Het is namelijk
een stukje computertech
niek in een plastic omhul
sel: een creditcard met
een kleine, zeer platte
chip erin. De toepassings
mogelijkheden van zo'n
smartcard zijn ongekend.
door
Hugo van der Heem
De kaart is opgebouwd rond een
chip die een microprocessor (be
sturingseenheid voor elektroni
sche processen) en een elektro
nisch geheugen bevat. Het ge
heugen kan 8000 bytes bergen en
is daarmee in staat informatie in
de vorm van lange reeksen te
kens (maximaal 8000 letters
en of cijfers) vast te leggen. De
smartcard heeft in de linker bo
venhoek een muntvormig rondje
waar acht kleine koperen contac
ten de aanwezigheid van de chip
verraden. Als de kaart in een toe
stel wordt geplaatst, kan hij via
die contacten worden uitgelezen
en ook weer van nieuwe informa
tie worden voorzien.
De toepassingen van de smart
card zijn legio. Natuurlijk aller
eerst als betaalmiddel. De uiter
lijke overeenkomsten met de
creditcard zijn niet toevallig.
Ook niet dat - zeker in de begin
tijd - op de achterzijde een mag
netische strook zal worden aan
gebracht, zoals dat nu ook het ge
val is bij creditcards. Daarin kun
nen ook gegevens worden onder
gebracht over indentificatie en
kredietwaardigheid. De gege
vens kunnen echter makkelijker
verloren gaan en worden gewist.
Bovendien kan men op de mag
netische strook veel minder ge
gevens kwijt dan in de nieuwe
ingebouwde chip, die ook een
veel betere geheimhouding
waarborgt.
Andere toepassingen zijn: be
taalmiddel bij (telefoonautoma
ten en het opnemen van geld via
de zogenoeamde straatkassa's
aan de buitenzijde van banken,
het erin vastleggen van reeksen
persoonlijke gegevens, bijvoor
beeld voor gebruik in het zieken
huis als men iets wil weten over
de ziektegeschiedenis van de
kaarthouder. Verderkan men
door middel van de indentifica
tie in de kaart ook toegang krij
gen tot de gegevens van compu
ters. En meest voor de hand lig
gend is het gebruik (bij wijze van
sleutel) als toegangspas. Daarbij
geeft de status van de degene die
de pas gebruikt ook meteen aan
welke deuren wel en niet voor
hem gesloten blijven.
Standaard
Een van de uitvinders van de
kaart is de computergigant Ho-
neywell-Bull. Vooral de Franse
tak van de computerfirma is ac
tief met de toepassing ervan. In
middels in samenwerking met
Philips, want tijdens het bezoek
van de Franse president Frap-
cois Mitterrand aan Den Haag in
februari ondertekenden Philips
en Bull in de Franse ambassade
een akkoord over de samenwer
king op het gebied van de 'ge
heugenkaart technologie' zoals
het officieel heet. Samenwerking
is gewenst omdat standaardisa
tie van wat men in de kaart vast
legt noodzakelijk is. Kaarten en
apparatuur moeten immers voor
alle doeleinden uitwisselbaar
zijn. Ook met apparatuur in de
Verenigde Staten, omdat men
daar ook volop bezig is met de
ontwikkeling van het nieuwe fe
nomeen.
Juist omdat Honeywell-Bull in
Frankrijk is begonnen met de
CP8-kaart zoals hij daar officieel
heet, is daar een aantal toepas
singen in de praktijk gebracht.
Allereerst als bedrijfspas in het
nieuwe Parijse hoofdkwartier
van Buil aan de Avenue de Mala-
koff. De kaart wordt gebruikt om
toegang tot het gebouw te ver
krijgen en om er lunches in het
bedrijfsrestaurant mee te beta
len. Ook zullen op korte termijn
intern aan de kaart beveiligings
aspecten worden gekoppeld zo
als voor de toegang op de centra
le computer en dergelijke.
Om de geheugenkaart in de
praktijk te kunnen beproeven
hebben alle klanten van een
bank in Blois in Frankrijk zo'n
CP8 gekregen. Zij kunnen hier
mee boodschappen doen zonder
geld mee te hoeven nemen.
Bank- en girocheques zijn niet
nodig. Verlies van de kaart heeft
geen gevolgen, omdat hij alleen
in combinatie met een sleutelco
de, die alleen de eigenaar van de
kaart kent, kan worden gebruikt.
Voor de winkelier geeft de kaart
de zekerheid dat zijn klant de
boodschappen kan betalen, net
alsof l?ij contant geld bij zich
heeft. Hij loopt, met minder geld
in huis, ook minder risico te wor
den overvallen of bestolen. Voor
de bank is de verwerking van de
af- en bijschrijvingen ook veel
eenvoudiger geworden. De nieu
we kassa-terminal registreert de
betalingen op band of floppy
disk (computerschijf), die vervol
gens bij de bank automatisch
kunnen worden verwerkt.
'Telebankieren'
Omdat de kaart ook in hoge
mate beveiligd is tegen mis
bruik, heeft de Franse PTT be
sloten de 1500 inwoners van
Blois de mogelijkheid te bieden
voor 'telebankieren'. De op grote
schaal geplaatste minitel-termi
nals, waarmee men bijvoorbeeld
alle telefoonnummers van abon
nees op het Franse telefoonnet
kan opvragen, zijn voor bewo
ners van Blois ook geld-termi-
nals. De identificatie van de ge
bruiker van de terminal - die in
veel openbare gebouwen staat
opgesteld en bij sommigen al
thuis - gebeurt via de smartcard.
Samen met een ander bedrijf
heeft Buil verder een telefooncel
ontwikkeld die de CP8 accep
teert. Dit is voor de PTT in zover
re interessant dat de kluisjes
voor de betaalmunten, normaal
in elke cel aanwezig, niet meer
hoeven te worden geleegd en dat
het openbreken van de telefoon
ook geen zin meer heeft. De afre
kening geschiedt immers ook
per telefoonlijn.
Een aantal andere toepassin
gen wordt gevonden op het ge
bied van de gezondheidszorg.
Privégegevens zoals naam, ge
boortejaar, bloedgroep, vaccina
ties, bijzondere indicaties zoals
allergieën en dergelijke kunnen
in een ziekenhuis direct worden
afgelezen. In Blois wordt de
kaart gebruikt als vestzakarchief
voor alle schoolkinderen van de
stad. Op de kaart staan essentiële
medische gegevens over ziekte,
ontvangen injecties, allergieën
en maatregelen die moeten wor
den genomen voor het geval er
iets gebeurt. Op den duur zullen
de CP8-kaarten een volledig me
disch dossier bevatten. De Fran
se minister van volksgezondheid
Pierre Beregovoy, heeft al aange
kondigd dat de kaart de status
van universeel hulpmiddel zal
krijgen.
Niet alleen als toegangspasje
voor gebouwen maar ook voor
computers kan de kaart worden
gebruikt. De smartcard wordt
dan een telepass. Hij helpt bepa
len welk deel van de computer
toegankelijk is en kan verder on
gewenst afluisteren voorkomen.
De smartcard kan namelijk extra
codes bevatten die de conversa
tie tussen beeldschermstation en
centrale computer kunnen 'ver
sleutelen'. De codes kunnen
door de gebruiker eventueel zelf
worden vastgesteld. Door de
sleutel vaak te wijzigen wordt
'computer-inbraak' al helemaal
zinloos.
Beveiliging
De chipkaart is in hoge mate
veilig door zijn ontwerp. De mi
croprocessor kan berekeningen
uitvoeren waardoor persoonlijke
codes of persoonlijke indentifi-
catienummers kunnen worden
vergeleken. De ingebouwde chip
is toegerust met vier geheugen-
gebieden. Het eerste gebied kan
uitsluitend intern worden gele
zen, dus door de microprocessor
in de kaart. In dat gebied is de
code aanwezig die door de kaart
houder zelf is aangebracht. Ver
der is daar plaats voor een code,
die de instelling die de kaart
heeft uitgegeven, als controle
kan gebruiken. Ten slotte kan er
een geheim nummer in worden
opgeborgen dat gebruikt wordt
voor versleuteling van gegevens,
zoals bij computer- of speciaal
gebruik.
In een tweede gedeelte van het
geheugen worden persoonlijke
gegevens als kredietwaardig
heid, medisch dossier en andere
zaken opgeborgen, die alleen
door bevoegde instanties kun
nen worden uitgelezen. Een der
de deel van het geheugen bevat
steeds nieuwe gegevens, bijvoor
beeld over de (geld)transacties
die men met de kaart heeft uitge
voerd. Deze gegevens kunnen
overigens alleen worden uitgele
zen als de persoonlijke indentifi-
catiecode wordt opgegeven aan
de microprocessor. Dus alleen
met toestemming van de kaart
houder. De laatste en vierde sec
tor bevat vrije, niet gevoelige in
formatie, zoals de naam van de
kaarthouder en zijn bank- of gi
ronummer. Alle kassa's, bankter-
minals, ziekenhuiscomputers en
dergelijke krijgen dus maar een
deel van de informatie te zien, zo
dat de privacy is gewaarborgd.
Met een schat aan materiaal en
veel ervaringen rijker is onlangs
een Leidse archeologische expedi
tie teruggekeerd van het Antil
liaanse eiland St. Eustatius. Drie
maanden lang werd onderzoek ge
daan naar de overblijfselen van een
préhistorische nederzetting bij de
Golden Rock, een plek die ge
doemd is binnen enkele jaren ten
prooi te vallen aan de uitbreiding
van het plaatselijke vliegveld.
Drs. A.H.Versteeg, èèn van de
leiders van de expeditie, is èèn en
al enthousiasme. "De nederzetting
bleek aanzienlijk groter dan wij
hadden gedacht. Oppervlakte-
vondsten in het recente verleden
duidden op een nederzetting van
ongeveer 225 vierkante meter. Bij
het slaan van de proefputten bleek
het om een veel grotere oppervlak
te te gaan, namelijk 600 vierkante
meter. Daarom hebben we bij deze
eerste expeditie maar de helft kun
nen afgraven en onderzoeken. Vol
gend jaar gaan we terug voor de an
dere helft".
De bedoeling van de afgelopen
en volgende expedities is om meer
te weten te komen over de leefwij
ze van de oorspronkelijke bewo
ners, indianen die zich rond het be
gin van onze jaartelling vanuit Ve
nezuela op de Caribische eilanden
vestigden.
door
Bert Paauw
Versteeg: "We hebben zeven
haardplekken gevonden. Dat zijn
concentraties houtskool waarom
heen de grond cirkelvormig is ver
kleurd. Bij de buitenste cirkel tref
je grote stenen aan waar bakplaten
op hebben gelegen. Tegenwoordig
hebben indianen in het noorden
van Zuid-Amerika nog dergelijke
haardjes, onder meer om hun cas-
savekoeken op te bakken. Dat
doen ze vaak vlak voor hun hutten.
We hebben bij Golden Rock nog
wel geen duidelijke resten van hut
ten gevonden maar daar hopen we
volgend jaar op te stuiten. Gezien
de windrichting ligt het voor de
hand dat de bij de haardplekken
behorende woningen in het nog
niet afgegraven deel van de neder
zetting zijn terug te vinden".
Behalve haardplekken hebben
de expeditieleden - drie archeolo
gen en zeven studenten van de
Leidse universiteit - ook enorme
hoeveelheden voedselresten ge
vonden, viswervels, rattenkaken,
schelpen van schaaldieren, bij el
kaar vele tienduizenden botjes.
Versteeg:"Je kunt uit de vondsten
concluderen dat er op drie manie
ren is gevist, met netten dicht bij
de kust, met speren bij de koraal
riffen cn met boten en lijnen op
zee". Hoewel de oorspronkelijk uit
Venezuela afkomstige indianen
waren gewend op herten en derge
lijke dieren te jagen hebben zij zich
destijds, volgens Versteeg sneller
dan werd vermoed, aangepast aan
de mogelijkheden en omstandig
heden van de Caribische eilanden.
Tijdens de expeditie op St. Eus
tatius kregen de archeologen on
verwachte hulp van een 71-jarige
autochtoon die op een goede dag
langskwam en vertelde dat hij
vroeger een Nederlander ook al
eens dergelijk werk had zien ver
richten. Versteeg:"Hij bleek het
werk van De Josselin de Jong te
hebben meegemaakt die in 1923 de
nederzetting bij Golden Rock had
ontdekt. Hij kon nog uitgebreid
vertellen over dat onderzoek, hij
hielp ons bij de graafwerkzaamhe
den, timmerde zeven en andere uit
rustingstukken en leverde infor
matie over vismethoden en de
rond het eiland aanwezige vissoor
ten. Een uiterst opmerkelijke man.
van onschatbare waarde en altijd
goed gehumeurd.
Ook de aanwezigheid van een
Amerikaanse specialiste op het ter
rein van archeologische dierbot-
ten, afkomstig van het Florida Sta
te Museum, en van twee geologen
van de Amsterdamse Vrije Univer
siteit - speciaal voor dit project vrij
gemaakt - bleek uiterst waardevol
Versteeg:"Over de vroegere vege
tatie, waterhuishouding, klei en
vulkanisch materiaal is veel nieu
we informatie verzameld. We kun
nen nu de ontwikkelingsgeschie
denis van het eiland in de laatste
tienduizend jaar nagaan en zeggen:
toen de indianen kwamen waren
de omstandigheden zo en zo".
"We hebben ook ontdekt dat de
len van de oostkust zijn afgekalfd,
mogelijk zijn daardoor nederzet
tingen verdwenen. Straks zullen
we in staat zijn de oude kustlijn
van St. Eustatius te tekenen".
Zover is het nog niet. volgend
jaar zal ook nog de nodige kennis
worden vergaard. Versteeg "'Aller
lei voorbereidende werkzaamhe
den zoals kaartmaken. meten,
proefputten slaan hoeven we niet
meer te verrichten. We kunnen di
rect aan de slag. Gelukkig is de ver
groting van het vliegveld uitge
steld tot medio'85 en als er toch
eerder wordt uitgebreid dan begint
men in elk geval niet op de nog
door ons te onderzoeken plek. We
krijgen veel medewerking van de
cilandbestuurders, ons verblijf op
de Antillen is gratis en van de His
torical Foundation St. Eustatius
hebben we zelfs een auto te leen
gekregen. Verder mogen we onze
spullen opslaan in een loods bij het
vliegveld".
"De interesse bij zowel de be
stuurders als de 1200 eilandbewo
ners is erg groot. Men is geïnteres
seerd te weten hoe het eiland er
pakweg tweeduizend jaar geleden
uitzag en hoe vroegere bewoners
hebben geleefd. Regelmatig zijn
tijdens ons onderzoek groepen
scholieren en andere belangstel
lenden bij de opgravingen komen
kijken. Dank zij die interesse en de
verleende hulp hebben we de afge
lopen expeditie geld uitgespaard
en kunnen we volgend jaar met
een lagere begroting toe"
Nog een 'hulpbron' wordt door
Versteeg met nadruk genoemd: de
marine "Daardoor konden onze
uitrustingen en hulpstukken op
tijd aanwezig zijn". De onderzoeks
materialen, die de komende maan
den bij het Archeologisch Centrum
van de Leidse universiteit zullen
worden bestudeerd, werden reeds
deze week door de Hare Ms. Van
Speyk in Den Helder afgeleverd
Versteeg:"De eerste expeditie
heeft onze verwachtingen overtrof
fen. Het is een stimulans voor de
geplande onderzoekingen in de ko
mende jaren".
Interkerkelijke werkgroep Zuid-Holland:
Kerkelijke groepen die actief
zijn voor vreemdelingen richten
zich vooral op verbetering van de
verhouding tussen Nederlanders
minderheden. Aan verbete
ring van de situatie van minder
heden doen ze weinig, hoewel de
vaak slechte positie van minder
heden in de Nederlandse samen
leving voldoende bekend is.
Dat blijkt uit een onderzoek
'an de Zuidhollandse interker
kelijke werkgroep 'Migranten'.
Het onderzoek werd ingesteld op
verzoek van kerkelijke instanties
r maatschappelijk active-
ringswerk. In deze provincie be
staan ongeveer 30 kerkelijke
groepen die zich met de vreem
delingen bezighouden, de mees
te in Den Haag en Rotterdam. De
doelstelling die de groepen voor
al noemen is de verbetering van
de relatie tussen migranten en
Nederlanders.
Volgens de onderzoekers zou
er meer gerichte aandacht be
steed moeten worden aan het be
strijden van de vreemdelingen
haat. Daarvoor zijn in de kerk
voldoende aanknopingspunten
voorhanden. "De activiteit mag
niet blijven steken in de vrijblij
vendheid van een Turks hapje of
een Surinaams drankje.
En als groepen meer willen
doen aan verbetering van de si
tuatie van minderneden, kunnen
ze het best aansluiting zoeken bij
andere organisaties die voor bui
tenlandse werknemers bezig zijn
óf deze organisaties 'structureel'
steunen. Dat werkt beter dan zelf
iets ondernemen, vindt de inter
kerkelijke werkgroep. Deze or
ganisaties zijn in de regel des
kundiger
anedunee voorbere.dinE, m'het
bisdom Breda de werkgroep
'Vrouw en geloof opgericht.
De groep zal zich speciaal rich
ten op vrouwen die dc kerk bele
ven als een macht die hen dik
wijls miskent. Ze interesseert
zich voor alle vrouwen, maar in
het bijzonder voor hen 'wier spe
cifieke vragen binnen het be
staande pastoraat geen aandacht
en kans krijgen'. Ook zal de
werkgroep aandacht vragen voor
vormen van geloofsbeleving die
vooral vrouwen aanspreken.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Hilvarenbeek kandi
daat A Poldervaart Heusden;
toegelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar: R. W van
Mourik Nieuwegein, J. A. H.
Timmers Voorhout en N. Verhey
Noordeloos.
Kerk open. Morgen staat de
gerestaureerde Oudshoornse
kerk in Alphen aan den Rijn (La
ge Zijde) van 2 tot 4 uur ter be
zichtiging open.
'Dorpskerkmiddag'. Zondag
om half 3 begint in dc hervormde
kerk van Zoeterwoude-dorp een
muzikale 'Dorpskerkmiddag'.
Medewerking verlenen het 'Ba-
rokensemble Voorschoten' en
Kees van Venetië trompet.
Zomeravondconcerten. Met
ingang van 3 juli gaat de oude
Dorpskerk aan het Kerkplein in
Katwijk aan den Rijn tot eind
augustus elke dinsdag open voor
een zomeravondconcert Vele
musici hebben zich bereid ver
klaard om geheel belangeloos
hieraan hun medewerking te ge
ven. Het Assendelft-orgel in deze
kerk is nog onlangs hersteld
Het Leids Kamerkoor onder
leiding van Theo Tobé zal de se
rie dinsdag 3 juli openen, met
medewerking van Rob van Effe-
rink, organist van de Vredeskerk
in Katwijk aan Zee. en de so
praan Aleida Verdoes. Het con
cert begint om 8 uur.
Moslems
De Raad van Kerken in Ne
derland (afdeling 'relatie tot de
wereldgodsdiensten') heeft de
moslems in ons land gelukge
wenst met het einde van hun vas
tentijd. Hij spreekt de wens uit,
dat christenen en moslems sa
men zullen strijden tegen kwaad
in de samenleving. "Als christe
nen en moslems weten wij, dat
alle mensen voor God gelijk zijn
en dat racisme regelrecht ingaat
tegen Gods bedoelingen"
Het Vaticaan richtte zich aan
het eind van de islamitische vas
tentijd met een brief tot alle mos
lems in de wereld, geschreven
door het 'secretariaat voor de
met-christenen'. "Ondanks de
verschillen moeten wij zien te
ontdekken, wat beide godsdien
sten aan waarheid en heiligheid
bezitten, in het bewustzijn dat al
les het werk van God is in Zijn
ondoorgrondelijk geheimenis"
Het Vaticaan vergelijkt de Rama
dan - die op ascese, gebed en
naastenliefde is gericht - met
het doel van het 'Heilig Jaar', dat
de Rooms-Katholieke Kerk op 22
april van dit jaar heeft afgeslo
ten.
Vrouw wel diaken. In de
Christian Reformed Church (Ge
reformeerde Kerk) in de Ver
enigde Staten kan een vrouw nu
diaken worden. De synode (al
leen mannen) keurde dat met 87
tegen 75 stemmen goed. Ouder
ling, evangelist of predikant mag
nog niet. Overigens is het aan de
plaatselijke kerkeraad, of van de
ze regeling gebruik wordt ge
maakt.
flict met de Rooms-Katholieke
Kerk over de rechten van homo-
sexuelen toch uit de weg gegaan.
Hij heeft de kerkelijke instellin
gen vrijgesteld van de regel dat
bij aanstelling van personeel ho-
mosexuelen niet achtergesteld
mogen worden.
Het gaat deze kerk niet om de
sexuele geaardheid van mensen
maar om de praktijk Aartsbis
schop Connor zei vorige week,
dat hij liever dagverblijven zou
sluiten dan in dat opzicht de leer
van de kerk overtreden
