Compromis nabij in
Westduitse metaal
^SSS&M
Westerterp verwerpt kritiek
op 'prijsbeleid' Oosterschelde
Thomassen was niet eens de lamme die de blinde helpt'
Stakingsschade 3 miljard mark
BESCHERMD,
VOOR
'Teveel aan
cadmium in
aardappels'
Problemen land- en
tuinbouw nemen toe
Dalingen op
vrije markt
zet druk op
olielanden
I [i®ILP[Pkeukens I
RSV-enquête
WOENSDAG 27 JUNI 1984
BONN (GPD/Reuter/DPA) - Overeenstemming over flexibele invoering in april volgend jaar
van een 38,5-urige werkweek moet op korte termijn een eind maken aan de nu zeven wekende
durende stakingen in de Westduitse metaalindustrie. De vakbond IG Metall en de werkgevers
hebben gisteren een compromisvoorstel van die strekking als basis voor nieuwe onderhandelin
gen geaccepteerd.
Het voorstel is gisteren bekend ge
maakt door bemiddelaar Georg Le
ber, ex-vakbondsvoorzitter en mi
nister voor de SPD. De delegatie
leider van IG Metall in het cao-ge
bied Stuttgart, Ernst Eisenmann,
noemde het compromisvoorstel
een doorbraak in de strijd van de
vakbond om afschaffing van de
vaste 40-urige werkweek, al zei hij
ook dat een aantal punten nog
moeten worden opgelost. Werkge
versvoorzitter Hans-Peter Stihl
noemde het plan van Leber ,een
compromis waarmee de werkge
vers kunnen leven'.
Behalve verkorting van de ge
middelde arbeidsduur kunnen be
drijven voor bepaalde afdelingen
of groepen van arbeiders een flexi
bele arbeidstijd vaststellen. In
overleg met de ondernemingsraad
kan besloten worden om maximaal
40 en minimaal 37 uur per week te
werken.
Als op 1 april 1985 de arbeidstijd
teruggaat naar 38,5 uur por week,
zou als looncompensatie 3,9 pro
cent per uur meer betaald moeten
worden, vindt Leber. Hij is van me
ning dat per 1 juli van dit jaar de
lonen en salarissen met 3,3 procent
omhoog moeten en in de volgende
jaren met 2 procent. Dat zijn rela
tief bescheiden stijgingen. Verder
zal een eenmalige uitkering van
250 mark aan de metaalarbeiders
gegeven moeten worden om de zo
genaamde „nulmaanden" vanaf
het aflopen van de vorige cao per
31 januari 1984 tot juli van dit jaar,
te overbruggen.
Kort zakelijk
De IG Metall begon zeven weken
geleden stakingen om kracht bij te
zetten aan zijn eis van verkorting
van de werkweek van 40 tot 35 uur
met behoud van loon. Door de sta
king is vrijwel de hele Westduitse
autoindustrie stil komen te liggen
en zijn 450.000 mensen direct of in
direct zonder werk gekomen. Vol
gens de centrale bank in West-
Duitsland heeft de staking tot aan
het begin van deze week een pro-
duktieverlies van ongeveer drie
miljard mark veroorzaakt over
eenkomend met ongeveer drie pro
cent van de produktie van de ver
werkende industrie.
In totaal zijn er in de metaalin
dustrie door stakingen en uitslui
tingen al acht miljoen werkdagen
verloren gegaan. Aan lonen en sa
larissen is naar schatting anderhalf
miljard mark niet uitbetaald. De
economie in het algemeen heeft
echter geen onoverbrugbare scha
de geleden. Volgens de Bundes
bank zet de opleving van de con
junctuur zich voort. Belangrijke
impulsen daarvoor gaan nog
steeds uit van een levendige ex
port. Na een sterke toeneming van
de vraag vanuit het buitenland in
de tweede helft van vorig jaar is er
nu sprake van grote leveringen aan
dat buitenland.
Gezien de verbetering van de af-
zetsituatie is de produktie in de
Bondsrepubliek zeker groter ge
worden. In het eerste kwartaal van
dit jaar is het bruto nationaal pro-
dukt reëel één procent groter ge
weest dan in het laatste kwartaal
van vorig jaar en 3,5 procent groter
dan in het eerste kwartaal van
1983.
Een sproeivliegtuigje in de buurt van het Zeeuwse Serooskerke trekt zijn baantjes boven een tarweveld. Chemie
speelt in de landbouw een grote rol bij de bestrijding van ziekten en schimmels. Keerzijde van de medaille is dat
de consument een portie giftige stoffen binnenkrijgt. (foto anpi
ADVERTENTIE
WINDSCHERM
lit dc wind, in het
zonnetje met dit
windscherm van
4 meter breed en
1,40 hoog. 100%
Katoen in mee-
neemhoes. Kleur
rood, oranje of
blauw. Kompleet
met stangen en
scheerlijnen
EN NOG VEEL MEER VOORDEEL VOOR
KOMFORTABEL BUITENLEVEN
Leiden, Breestraat 142 -144. Tel. 071 13 3511
19 Vestigingen door geheel Nederland.
In- en uitvoer
De import en de export zijn in de
eerste vier maanden van dit jaar
toegenomen in vergelijking met
die maanden vorig jaar. Dit blijkt
cijfer van het Centraal Bureau voor
de Statistiek. Gemeten over de eer
ste vier maanden haalde de import
een waarde van 65,2 miljard gul
den, een stijging van 19 procent.
De export in de eerste vier maan
den had een waarde van 71,3 mil
jard gulden (17 procent meer dan
in '83). Het resultaat was een (ge
lijkblijvend) positief uitvoersaldo
van 6,1 miljard gulden. De invoer
uit Japan nam in het eerste kwar
taal toe met 33 procent. De export
naar de VS steeg met 66 procent.
DEN HAAG (ANP) - In aardap
pels zit nog te veel cadmium.
Hoewel het gehalte niet alarme
rend hoog is, krijgt de Neder
lander toch ongeveer een vijfde
van zijn totale portie cadmium
via aardappels binnen. Het is
hoog nodig om het cadmium-
gehalte te verminderen. Dit
stelt de Consumentenbond in
het julinummer van de Consu
mentengids, waarin de resulta
ten staan van een onderzoek
van vijftig monsters aardappe
len van verschillende rassen.
Uit de aardappeltest blijkt
dat het cadmiumgehalte per
partij sterk kan verschillen. De
gehalten van de onderzochte
partijen varieerden van 9 tot 47
miljoenste gram per kilo. Ge
middeld was het cadmiumge
halte 23 miljoenste gram per ki
lo. Een wettelijk maximumge
halte ontbreekt in ons land. Er
zijn plannen om het maximum
bij een miljoenste gram per kilo
te leggen. Maar de Consumen
tenbond vindt dat te hoog en
pleit om gezondheidsredenen
voor een grens van 30 miljoen
ste gram.
DEN HAAG (ANP) - De gewijzigde economische omstandigheden, voor
al de werkloosheid, drukken hun stempel op de ontwikkelingen van de
Nederlandse land- en tuinbouw. Di8ei een stagnatie van het verbruik
tegenover groeiende produktie-opbrengsten. De knelpunten worden vol
gens hem steeds groter. Het EG-aandeel op de wereldmarkt wordt steeds
groter, met als gevolgen prijsverlagingen in de export en nauwelijks meer
afzetmogelijkheden. In het landbouwprijsbeleid van de Europese Ge
meenschap is nauwelijks ruimte voor prijsstijgingen en soms zal er zelfs
sprake zijn van prijsverlagingen. Het beeld is volgens De Veer „duidelijk
negatief'.
Voor bepaalde sectoren, zoals fruit en bloemen, ziet hij nog wel moge
lijkheden als nieuwe markten worden ontsloten. De Veer: ,.A1 met al zijn
de vooruitzichten moeilijk. Verhoging van de efficiency en kostprijsver
laging zijn nodig om de problemen op te vangen. We moeten niet al te
somber zijn, maar het zijn toch negatieve ontwikkelingen in de komende
jaren."
De melkveehouderij, waarvoor dit jaar de superheffing is ingevoerd,
blijft volgens het LEI in het beste geval gelijk, maar in het slechtste moet
rekening worden gehouden met ccn inkomensdaling van tien tot vijftien
procent. „Verbetering zit er in ieder geval niet in." Over de vollegrond-
stuinbouw valt op dit moment nog niets te zeggen. In de glastuinbouw
gaat het wel vrij goed, mede als gevolg van een belangrijke energiebespa
ring.
De door staatssecretaris Koning van financiën beoogde uniformering
van de btw-tarieven is volgens De Veer een slechte zaak. Het zal leiden tot
verhoging van de binnenlandse prijzen waardoor er minder afzet zal zijn.
Dat zal weer leiden tot meer export tegen lagere prijzen, hetgeen weer
van invloed zal zijn op de binnenlandse prijzen. Aanvankelijk is er enige
exportstijging, maar uiteindelijk is er een neerwaartse spiraal. De unifor
mering zal dus met name ingrijpen in die sectoren die veel exporteren,
bijvoorbeeld bloemen, groenten en fruit.
DEN HAAG (ANP/GPD) - De ge
wezen minister van Verkeer en Wa
terstaat Westerterp heeft destijds
een bedrag van 130 miljoen gulden
in de post onvoorzien van de Oos-
terscheldewerken „buiten be
schouwing gelaten" om te voorko
men dat een kabinetscrisis zou ont
staan. Hierdoor werd de post on
voorzien teruggebracht van tien op
vijf procent. Daarmee werd voor
komen dat een van'de drie ontbin
dende voorwaarden - de financiële
- in werking zou treden en het hele
project van de baan zou zijn. De
Kamer ging hiermee akkoord en
op dat moment - in 1976 - waren
ook de ontbindende voorwaarden
in feite van de baan.
Westerterp zei dit gisteren tij
dens een hoorzitting van de kamer
commissie rijksuitgaven waarin
drie ex-bewindslieden van Verkeer
en Waterstaat aan de tand werden
gevoeld over de financiële besluit-
vorming rond het Oosterschelde-
project. Behalve Westerterp waren
Tuijnman en Zeevalking. De hoor
zitting werd gehouden naar aanlei
ding van het rapport van de Alge
mene Rekenkamer over de finan
ciële besluitvorming en de al dan
niet afdoende controle van het Par
lement rond het project.
Uit de woorden van Westerterp
kon worden opgemaakt dat het ka
binet Den Uyl in 1976 een zuiver
Splijtstof
Frankrijk en West-Duitsland
hebben gisteren een overeenkomst
ondertekend voor samenwerking
bij de opwerking van gebruikte
splijtstofstaven.De overeenkomst,
gesloten ter versterking van de sa- i\/rii i l o *i i
menwerking die al sinds de jaren MOlkeilbOer WaïltrOUWde Stikker
zeventig bestaat tussen Frankrijk
en de Bondsrepubliek op het ge
bied van de opwerking, houdt on
der meer in dat Westduitse techni
ci gaan werken in de opwerkings-
installaties van Cogema in Cap la
Hague. Frankrijk zal meewerken
aan de voorbereidingen en dé
bouw van een opwerkingsinstalla-
tie in West-Duitsland, die in Beie
ren of in Nedersaksen komt te
staan.
politieke beslissing heeft genomen
waarin het financiële aspect op de
tweede plaats kwam. Overigens
was er volgens hem geen enkele
geheimzinnigheid rond het bedrag
van 130 miljoen gulden en heeft de
Kamer toentertijd voldoende mo
gelijkheden gehad om het besluit
te torpederen.
Kritiek had hij op de passage in het
Rekenkamer-rapport waarin ge
wag wordt gemaakt van het ver
minderen van de post onvoorzien.
Volgens Westerterp is dat heel iets
anders dan het buiten beschou
wing laten daarvan. Er was ten tij
de van het kabinetsbesluit al een
overschrijding van zo'n 23 miljoen
gulden, reden voor de oud-be
windsman om met het buiten be
schouwing laten van de 130 mil
joen het project financieel aan
vaardbaar te houden. De totale
kosten van de pijlerdam werden in
1976 begroot op vijf miljard gul
den. (nu op 8 a 9 miljard).De opvat
ting van de Algemene Rekenka
mer, dat de Kamer te weinig con
trole heeft gehad op de financiële
besluitvorming, deelde hij niet.
„Impliciet is aan de Kamer meege
deeld dat het zeer moeilijk zou
worden om binnen de financiële
voorwaarden te blijven". De Re
kenkamer had nogal wat kritiek op
minister Tuijnman (eerste kabinet-
Van Agt). Zoals bekend heeft
Tuijnman de Kamer niet tijdig op
de hoogte gebracht van de forse
kostenoverschrijding op het mo
ment dat nog kon worden overge
gaan op een veel goekopere geheel
gesloten pijlerdam. Volgens Pe-
schar. voorzitter van de Rekenka
mer, had de Kamer zich wel vol
doende kunnen informeren "wan
neer zij daar om hadden ge
vraagd". Tuijnman liet bij zijn ver
trek een gat achter van zevenhon
derd miljoen gulden.
LONDEN (Reuter) - Eind deze
week moet British National Oil
Corporation (BNOC) met haar af
nemers overeenstemming zien te
bereiken over de prijzen van olie
uit e Britse sector van de Noordzee
in het derde kwartaal. Het staats
bedrijf wil de prijzen het liefst
handhaven maar in kringen van de
oliehandel in Londen is men er al
lerminst van overtuigd dat dat zal
lukken gezien de prijsdaling op de
vrije markt, zo is gisteren bij na
vraag gebleken.
Als de afnemers van BNOC een
prijsverlaging weten af te dwingen
zou dat verstrekkende gevolgen
kunnen hebben omdat de Organi
satie van Olie Exporterende Lan
den (OPEC) over twee weken een
ministerraadsvergadering heeft
waarin moet worden bezien of er
reden is om verandering te bren
gen in de basisprijs van lichte olie
uit de dertien landen, nu 29 dollar
per vat, of in de maximum omvang
van de produktie, nu officieel 17,5
miljoen vaten per dag.
Veertien dagen geleden lagen de
prijzen op de vrije markt nog maar
nauwelijks onder de officiële ex
portprijzen van de olieproduceren
de landen in en buiten de OPEC.
Het leek toen voor BNOC geen
problemen te zullen opleveren om
haar prijs van olie uit de reserve
Brent, die bepalend is voor de prij
zen van olie uit andere reserves in
de Noordzee, op dertig dollar per
vat te houden.
De afgelopen week zijn de prij
zen van sommige soorten ruwe olie
op de vrije markt echter met een
dollar per vat gedaald. Dat komt
doordat de vrees voor een onder
breking van de olie-aanvoer uit de
landen aan de Perzische Golf als
gevolg van de oorlog tussen Iran
en Irak is afgenomen, de vraag uit
de industrielanden kleiner is ge
worden en er nog steeds een groot
overschot op de wereldmarkt is, al
dus de deskundigen.
Vooral de prijs van olie uit de re
serve Brent is op de vrije markt in
gezakt, namelijk van 29.60 dollar
per vat op. 15 juni - een dag nadat
BNOC had laten weten dat zij zou
proberen de prijzen te handhaven -
tot 28,30 dollar nu. In kringen van
de oliehandel in Londen gelooft
men dat de afnemers van BNOC
sterk op een prijsverlaging zullen
aandringen, temeer daar olie in
werkelijkheid steeds duurder
wordt door de koersstijging van de
dollar.
Tot dusver hebben voorzover be
kend nog geen grote afnemers van
BNOC geweigerd in het derde
kwartaal dezelfde prijzen te blijven
betalen maar duidelijk is volgens
de deskundigen wel dat ze minder
dan voorheen op olie uit de Noord
zee zijn aangewezen; de opslag
tanks zitten overal tot de nok toe
vol en de OPEC produceert aan
zienlijk meer dan haar officiële ma
ximum van 17,5 miljoen vaten per
dag, volgens sommigen zelfs een
miljoen vaten meer.
Twee kleine afnemers, niet tevre
den over de prijzen van BNOC in
het tweede kwartaal, hebben naar
verluidt hun contract opgezegd.
De zegslieden in Londen achten
het allerminst uitgesloten dat an
dere zullen volgen als de prijzen op
de vrije markt blijven dalen en het
veel voordeliger wordt om daar
olie te kopen in plaats van bij
BNOC. Een verdere prijsdaling op
de vrije markt zit er zeker in, tenzij*
de olie-aanvoer uit de Perzische^
Golf in gevaar komt
ADVERTENTIE
Ortze ervaring berust op
honderden Poggenpohl-
keukens. Voor u betekent
deze Poggenpohl-dege-
lijkheid: zekerheid, even
als kwaliteit, een maxi
male montageservice,
perfekte planning en ad
vies. Verliest u deze voor
delen niet uit het oog.
Industrieweg 14 De Grote Polder I
Zoeterwoude-Rijndijk
Tel. 071-899206
DEN HAAG (GPD/ANP) - Ir. A.
Stikker, de voormalige president-
directeur van RSV, heeft de parle
mentaire enquêtecommissie
schriftelijk bevestigd dat hij geen
persoonlijke belangen heeft gehad
in het Amerikaanse kolengraafpro-
ject. Bovendien heeft Stikker zich
bereid verklaard de commissie in
zage te geven in zijn vermogen.
Voorzitter Van Dijk van de en
quêtecommissie verklaarde dit gis
teren aan het slot van het verhoor
van regeringswaarnemer Molken-
boer. Die zei zich de naam van een
van de drie bronnen te herinneren
die hem vertelden dat Stikker aan
delen in het project had.
Molkenboer werd gisteren eigen
lijk verhoord over het Algerije-pro-
ject van het RSV-bedrijf Thomas
sen. "Als de regering eerder op de
hoogte was geweest van de desa
streuze verliezen die het RSV-be
drijf Thomassen in Algerije leed,
zou het overheidsbeleid ten aan
zien van RSV zeker anders zijn ge
weest, zei de regeringswaarnemer
daarover.RSV zat volop in de pro
blemen met de scheepsbouw. Het
beleid was erop gericht de
scheepsbouw en zeker de grote
scheepsbouw - in het totaal van de
activiteiten van het concern terug
te dringen. Voor de toekomst
meende men de landactiviteiten te
moeten versterken. Thomassen
werd in die 'droge poot' als een van
de steunpilaren beschouwd.
Hoewel al heel vroeg aan het
licht kwam, dat er problemen wa
ren met de projecten die Thomas
sen in Algerije had aangenomen,
bleef de leiding van het bedrijf
lang volhouden dat er (nagenoeg)
niets aan de hand was. Ook tegen
over de leiding van het moederbe
drijf RSV hield men zich van den
domme.
Molkenboer: "Als regering eerder
op de hoogte was geweest.
"Maar ik voelde dat het veel er
ger was", aldus Molkenboer. "Het
was niet eens de lamme die de blin
de helpt. Het was een molensteen
er by. De schok van Thomassen
was het einde". Ze maakte volgens
Molkenboer toen al duidelijk dat
RSV niet meer te redden was.
Molkenboer had het hoogst
merkwaardig gevonden dat Tho
massen aan het karwei in de Alge
rijnse woestijn was begonnen. „Je
begint toch niet zo maar aan zulke
projecten... Gehannest is er. Een
projectleider sprak van incompe
tentie, geldverkwisting en klach
ten van de Algerijnse contracts
partner die niet tevreden was over
de prestaties van Thomassen".
Molkenboer wist overigens van
tevoren dat RSV het werk in de Al
gerijnse woestijn abrupt zou stil
leggen en al het personeel - voor
een deel in het geheim - zou terug
halen. Doel ervan was de Algerij
nen onder druk te zetten, zodat zij
vlotter aan het onderhandelen te
krijgen zouden zijn over de prijs
van het meer-werk.
Mahmoed Rabbani. Palestijn
van origine, die sinds 1976 advi
seur was van RSV in Arabische ge
bieden, zei gisteren dat deze zet
heel dom is geweest. "RSV en haar
dochteronderneming Thomassen
zijn te ongeduldig gweest. Met hun
contractpartners in Algerije was
wel degelijk te praten over de extra
kosten die het bedrijf van Thomas
sen had moeten maken op de vijf
projecten die het in Algerije onder
handen had. Dat blijkt de stellige
mening van Mahmoed Rabbani,
Palestijn van origine, die sinds
1976 adviseur van RSV was in Ara
bische landen.
Comissielid Van Dam voegde
Molkenboer gisteren toe dat die
van zijn schorsingsbevoegdheid
gebruik had kunnen maken en het
terugtrekken van het personeel
had kunnen verbieden". Molken
boer; "Niet zonder ruggespraak
met de minister". Van Dam: "Hebt
u die geraadpleegd?" "Nee, dat zou
De Vries (president-commissaris)
doen. En de minister deed ook
niets".
Stoeien
maakt om besluiten van de raad
van bestuur ongedaan te maken
over de kolengraver die RSV voor
400 miljoen in de problemen stort
te. Commissielid Joekes: „Ik krijg
steeds meer de indruk dat de raad
van commissarissen en de rege
ringswaarnemer een aantal jaren
met zich hebben laten stoeien".
Ook David Rijkse, bestuurder
van de Industriebond FNV, zei gis
teren dat RSV kapot is gegaan aan
een volstrekt gebrek aan goede lei
ding. Volgens Rijkse waren de op
lossingen die voor de (grote)
scheepsbouw waren bedacht,
kansloos, mede omdat ze niet ge
steund werden door het personeel.
In de opvatting van de bond had
men moeten kiezen voor een va
riant die op de steun van de werk
nemers kon rekenen, de VDSM-
werf in Rozenburg als kern van de
grote scheepsbouw met een aantal
'satellieten' eromheen
De ROS (Rotterdamse Scheeps
bouw en Offshore) was volgens
Rijkse een doodgeboren paard,
omdat de mensen daar niet achter
stonden. In de ROS werden op
aandringen van de overheid de
grote scheepsbouw en de offshore
ondergebracht, een combinatie
overigens die enige jaren eerder
ook nog door de Industriebond
was bepleit. De regering wilde er
echter geen geld meer insteken
omdat spoedig alles tegenliep.
Commissielid Joekes vroeg zich
af of de lage arbeidsproduktiviteit
op zichzelf niet een van de oorza
ken van de problemen kon zijn ge
weest. "Een stuurgroep stelde vast
dat een arbeidsjaar per man op niet
meer uitkwam dan 1000 uren"
(normaal tegen de 1900 uur).
Rijkse: "De mensen liepen voort-
meer lucht te geven door de loon-!
kosten te verlagen, mislukten on-«
dertussen. Er was vooral op gemikt'
het bonussysteem weg te krijgen.
Dat was ontstaan in de tijden dat er.
winst werd gemaakt; het verzeker
de het werfpersoneel van een aan
deeltje in de winst. Men bleef de
bonus echter ook betalen in de ja-"
ren dat er verhezen werden gele-'
den. Voor Rijkse een klare zaak
"Je kunt die bonus niet afpakken
Rijkse, bestuurder Industriebond
FNV (foto ANP»
durend met het probleem of hun
arbeidsplaats de volgende week
nog wel zou bestaan. Niet voor
niets lag het ziekteverzuim op 25
procent".
De vele gesprekken die Rijkse in
de loop der jaren in verschillende
commissie heeft gevoerd over de
toekomst van de scheepsbouw,
hebben in feite nauwelijks iets op
geleverd Rijkse verwijt de andere
partijen dat zij nooit naar de vakbe
weging en haar suggesties hebben
willen luisteren. "Men sprak eigen
lijk alleen maar over overleven, in
krimpingen. Het ging niet meer
over herstructurering".
Pogingen om de scheepsbouw
weten dat de bonus
Stikker (een tantième
van 150 000 gulden per jaar) is om
gezet in gewoon salaris"
Geheim
Rijkse vertelde gisteren ook dat
RSV de Industriebond FNV in
1980 langs een geheime weg een
schadevergoeding van driekwart
miljoen gulden heeft betaald voor
de kosten die de bond voor een sta
king op de werf van De Schelde in
Vlissingen had gemaakt De lei
ding van RSV gas toe dat zij de on
rust zelf had uitgelokt en dat de
bond ten onrechte op kosten was
gejaagd.
RSV wilde perse vookomen dat
de betaling zou worden gezien als
doorbetaling van het loon. omdat
het bedrijf dan naast een uitkering
zou grijpen uit het fonds dat bij de
organisatie van metaalwerkgevers
FME bestaat voor kosten die in
verband met een staking moeten
worden gemaakt. Het geld kwam
dus via een omweg, in een geval
zelfs via Curacao.
