Grootgratter drukt de Ideingrutter weg Pastorale raad bisdom Rotterdam moet anders 'Een levensgevaarlijke ontwikkeling Carrington, gezond verstand voor NAVO Lezers schrijven WOENSDAG 27 JUNI 1984 De conclusie is onheilspellend: tussen nu en 1990 zullen zeker tienduizend kleine zelfstandi gen (kruideniers, slagers enzo voortshun winkel noodge dwongen moeten sluiten. Ze kunnen de moordende concur rentie met de grootgrutters niet langer volhouden. De Algemene Bank Nederland stelt in een rapport dat het grootwinkelbedrijf in een ijl tempo oprukt. Zijn machtsposi tie wordt almaar groter. Voor zitter H. van der Geest van het Vakcentrum, een organisatie die de belangen van de kleine detaillist behartigt, toont zich bezored. Bezorgdheid is geen troef. Maar toch zijn er zo nu en dan rimpeltjes op zijn voorhoofd te zien. "Ik vraag me echt wel eens af waar we mee bezig zijn", verzucht voorzitter Van der Geest. "Die hele ontwikkeling is le vengevaarlijk. Het griezelige eraan is, dat we een machtsconcentratie aan het kweken zijn. Straks zijn er misschien nog vijf of zes grote bedrijven. Wat krijg je dan? Juist, zij en niemand anders bepalen wat een arti kel kost. Van service, zoals de buurtwinkel die biedt, is geen sprake meer. De grootgrutters maken dan volle dig de dienst uit. Je kunt je met recht afvragen of je daar nu wel zo gelukkig mee moet zijn." Het onderzoeksbureau Prodis heeft berekend dat de grootwinkel bedrijven nu al meer dan de helft (de verhouding is 45 tegen 55 pro cent) van de kruideniersmarkt hebben veroverd. Als supermarkten met meer dan zes filialen erbij worden gerekend, dan stijgt dit per centage aan het einde van de jaren tachtig tot rond de zeventig pro cent. Van der Geest: iedereen concentreert zich maar op de prijs, (foto gpdi Een angstige ontwikkeling, vindt Van der Geest: "Wat ons vooral bezighoudt zijn de wat grotere zelfbedieningszaken die in moeilijkheden dreigen te ra ken. Als er sprake is van een ge zonde sanering, is dat voor ons Vakcentrum geen punt. Maar wat je nu ziet is, dat buurtsuper- markten moeten sluiten, omdat ze geldproblemen hebben. Door de werkelijk gigantische concur rentie kunnen ze geen winst meer maken. Iedereen concen treert zich maar op de prijs. Die prijs en niets anders schijnt be langrijk te zijn. Die nekt de klei nere zakenman. De grootgrutter lacht in zijn vuistje, want die staat klaar om zo'n zelfbedie ningszaak in te lijven. Een uiterst trieste ontwikkeling." Consumentenbonden Van der Geest vindt dat de consumentenbonden mede schuldig zijn aan deze ontwikke ling. Hij zegt: "Altijd worden de prijzen maar vergeleken. Ner gens anders wordt naar gekeken. De service van een buurtwinkel speelt geen rol meer. Aan de so ciale aspecten van een dergelijk winkeltje gaat men gemakshalve maar voorbij. Zo'n kruidenier is er niet alleen voor zielige of ou dere mensen. Men stelt het heus wel eens op prijs dat er een win kel in de buurt is." door Jan Westerlaken Uit zijn eigen periode als win kelier herinnert Van der Geest zich een strenge winter met spekgladde wegen. "Ik verkocht toen als nooit tevoren. En ik niet alleen. Elke buurtwinkel deed prima zaken. Toen waren de klanten wat blij dat ze niet ver van huis hoefden te gaan voor een pakje boter.'-' Men kan er niet omheen: de grootwinkelbedrijven hebben een imago opgebouwd dat ze goedkoop zijn. Goedkoper dan de supermarkt op de hoek. Van der Geest: "In gillende adverten ties wekken ze die indruk inder daad. En zelfs in reclamespotjes op de televisie. Daarmee lokken ze de klant naar hun winkel. Maar als de consument de prij zen van de grootgrutters eens vergelijkt met die van een wat grotere supermarkt, dan zal hij zien dat de verschillen best mee vallen. De groten hebben de naam dat ze goedkoop zijn, maar dat komt alleen door hun recla mecampagnes. De klanten laten zich daardoor dikwijls mislei den. Dat is toch wel jammer." Kwaliteit De gevolgen van die prijzen slag kunnen niet uitblijven, denkt de voorzitter van het Vak centrum. "Het zal uiteindelijk leiden tot een mindere kwaliteit van de levensmiddelen. Er ko men eigen merken en merkloze artikelen op de markt. Alleen maar om de prijs te drukken. Voldoet zo'n artikel niet, dan wordt het gewoon uit de handel gehaald en komt het even later in een andere verpakking terug. Zo gaat dat. Op den duur kan dat wel ten koste gaan van de volks gezondheid. Goedkoop wordt dan duurkoop. Je gezondheid is toch wel meer waard dan een paar dubbeltjes voordeel." Maar ook de winkelvoorzie ning krijgt een gevoelige knauw. Als de zelfstandige echt wil mee doen in die concurrentieslag ver dient hij op heel wat artikelen geen cent meer. Suiker en bier zijn daarvan een goed voorbeeld. In Amerika wordt op een kratje bier nog altijd vijfentwintig pro cent winst gemaakt. De Neder landse detaillist, aldus Van der Geest, houdt er geen cent meer aan over. Toch moet hij, om zijn assortiment compleet te houden, zoveel mogelijk merken in huis hebben. Van der Geest: "Als een bedrijf aan bepaalde artikelen niets ver dient, dan gaat het niet goed. De omzet van de overige levensmid delen is niet zodanig dat de mid denstander die tegenslag kan op vangen. Bij grootwinkelbedrij ven ligt dat anders. Zij kunnen zich veroorloven om een deel van het assortiment zonder winst of zelfs met gering verlies te ver kopen. Hun omzet is zo groot dat ze dit nauwelijks of misschien helemaal niet merken." Kansen Ondanks het feit dat het er niet rooskleurig uitziet, blijft de voor zitter van het Vakcentrum gelo ven in de veerkracht van de zelf standige winkelier. Maar hij zal zich duidelijker dan ooit moeten profileren, benadrukt Van der Geest. "We proberen een formu le te vinden waarmee we, met na me voor de kleintjes, landelijk reclame kunnen maken. Boven dien bekijken we of er sprake kan zijn van een nauwere samen werking met de groothandela- Van der Geest denkt echter nog een stapje verder: het onder wijs. "We gaan een poging doen om jonge ondernemers te kwe ken. Het gebrek daaraan is erg groot. Bovendien gaan we de bij scholing serieus aanpakken. Po litiek gezien lijkt het klimaat gunstig. Alleen steunt men ons nu nog te veel met de mond. Zo dra de woorden in daden worden omgezet zijn we op de goede weg. We weten ons in elk geval gesteund door het ministerie van economische zaken, dat ons heeft toegezegd de helpende hand te bieden." Van der Geest ontkent het niet: de buurtwinkel heeft in de loop der jaren een achterstand opgelopen in de automatisering. "Ik zie mogelijkheden om die achterstand op het grootwinkel bedrijf binnen niet al te lange tijd in te lopen", reageert hij optimis tisch. "De grootgrutter heeft al tijd over cijfers kunnen beschik ken die wij niet hadden. Maar daaraan komt heel gauw een ein de. Dan zullen wij ook weten wat de omzet per vierkante meter is en of een bepaald produkt wel of niet rendabel is. Spelen we goed op die automatisering in, dan plegen we een heel belangrijke inhaalmanoeuvre op het groot winkelbedrijf. Kijk, de kleine man hoeft de apparatuur heus niet morgen in huis te hebben. Als hij de ontwikkeling maar in de gaten houdt en kennis ver gaart. Dan is de kans reëel dat hij in de toekomst overleeft." Zwaar Wat Van der Geest zwaar op de maag ligt is de manier waarop fa brikanten met de kleine zelfstan dige omspringen. "Die fabri kant", zegt hij, "gunt de groot grutter vaak kortingen die de de taillist niet krijgt. Dat is een vorm van discriminatie. Ik heb er geen moeite mee als een vrachtwagen vol bij een en de zelfde wordt gelost en er een be paalde korting wordt toegestaan. Zoiets kan ik me best voorstel len. Of je naar één of naar vijftig adressen moet rijden, dat maakt nogal wat uit. Maar het wordt an ders als er twee verschillende prijzen voor hetzelfde produkt in rekening worden gebracht. Dan is er sprake van discriminatie. En dat kan niet." Waarom de fabrikanten dit doen? Van der Geest: "Ze zijn met handen en voeten gebonden aan de grootwinkelbedrijven. Zouden ze geen kortingen ver strekken, dan kunnen ze morgen de poort van hun bedrijf wel slui ten. Dan nemen die grootgrut ters niks meer af en stappen ze naar een concurrent. Bedenk bo vendien dat de producenten er alles aan gelegen is om hun aan deel op de markt niet te verlie zen. Dat kan tot catastrofale ge volgen leiden. Mede daarom doen ze dingen die eigenlijk niet door de beugel kunnen." Van der Geest is duidelijk in zijn oordeel: deze vorm van za ken doen zou zo snel mogelijk aan banden moeten worden ge legd. "Maar", voegt hij eraan toe, "dan hebben we wel de hulp van de wetgever nodig. Je zult moe ten aantonen dat er dingen ge beuren die niet kunnen. Af en toe gebeurt dat ook. Helaas kan er niet worden ingegrepen, om dat het niet strafbaar is. De wet schiet gewoon tekort. In het bui tenland hoefje met zulke praktij ken niet aan te komen. De mid denstand past ook wel op. Zodra de wetgever merkt dat er wat scheef zit, grijpt hij in. Eigenlijk zou dat hier ook zo geregeld moeten zijn. Want wat de groten aan voordeel krijgen, wordt bij de kleintjes teruggehaald. Dat is discriminatie van de bovenste plank." BRUSSEL (Rtr.) - Lord Carring ton is deze week geïnstalleerd als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. Er wordt veel van hem ver wacht. In elk geval zal hij niet te klagen hebben over een tekort aan hardnekkige problemen die op hem liggen te wachten. Hij volgt Joseph Luns op, die de NAVO dertien jaar heeft geleid en de laatste jaren zijn greep op de veranderende publieke opinie leek te verliezen. Het beeld van het bondgenootschap heeft dan ook dringend behoefte aan een op knapbeurt. En velen menen dat Carrington daarvoor de geschikte De 65-jarige Britse oud-minister van defensie en buitenlandse za ken begint zijn functie op een leef tijd, die voor de meeste stervelin gen gewoonlijk het sein betekent om zich terug te trekken. Hij heeft de reputatie een bedreven onder handelaar te zijn en een welbe spraakt pleitbezorger van minder verkrampte Oost-Westbetrekkin gen. Maar zijn aristocratische charme en droge humor kunnen zeer op de proef worden gesteld als de top man van een alliantie, die gebukt gaat onder transatlantische span ningen, een ontoereikende conven tionele strijdmacht en een tekort aan geld en mankracht. "Carrington zal de NAVO een be ter aanzien geven. De mensen zul len in elk geval naar hem luisteren, wat de laatste jaren niet gezegd kon worden van zijn voorganger", zegt een NAVO-ambassadeur. "Op het gebied van de public relations zal hij zeker in staat zijn zeer be langrijke resultaten te boeken", zegt een ander, die er echter aan toevoegt dat wat de wezenlijke problemen betreft de verwachtin gen wel eens te hoog gespannen kunnen zijn. Carrington trad in april 1982 af als minister van buitenlandse za ken in het kabinet van premier Thatcher na de verantwoordelijk heid te hebben genomen voor de Argentijnse bezetting van de Falk- land-eilanden. Zijn reputatie als bekwaam onderhandelaar berust voornamelijk op zijn aandeel in de totstandkoming van de onafhanke lijkheid van Zimbabwe. Dieptepunt Carrington treedt bij de NAVO in dienst op een moment dat de be trekkingen tussen de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie op een dieptepunt verkeren. Hij hield re centelijk een belangrijke rede over de Oost-Westverhouding, die achteraf gezien lijkt te zijn bedoeld als een manifest voor het Atlan tisch Bondgenootschap. Hij keer de zich tegen een ideologisch ge toonzette 'megafoon-diplomatie', waarbij men zich van beide kanten met felle retoriek bestookt. Ook signaleerde hij dat het Westen geen positieve strategie heeft tegenover de Sowjet-Unie. De nieuwe secretaris-generaal zal ook te maken krijgen met ern stige uitdagingen op het gebied Lord Carrington (foto anp) van de onderlinge relatie in het Westen. Die staat onder druk als gevolg van meningsverschillen tussen de VS en Europa over de defensie-uitgaven, de handel met het Oostblok, de transatlantische wapenhandel en de overdracht van hoogwaardige technologie Het laatste symptoom van de interne spanningen was het voorstel van de Amerikaanse senator Sam Nunn om geleidelijk een deel van de Amerikaanse troepen uit Euro pa terug te trekken als de Europese bondgenoten niet dieper in de bui del willen tasten voor hun defen- Van Carrington is bekend dat hij voorstander is van een versterking van het Europese aandeel in de NAVO door een grotere defensie- samenwerking, maar hij is zich ook ervan bewust dat het geld de Euro peanen niet op de rug groeit. Een ander punt van zorg binnen het bondgenootschap is het gebrek aan coördinatie tussen de politieke en de militaire poot van de alliantie en ingewijden hopen dat Carring ton probeert die kloof te overbrug gen. Het probleem komt tot uiting in de impopulariteit van de defen sie-uitgaven en in het ongeloof waarmee het publiek reageert op uitlatingen van de militaire leiders ACHTERGROND over de omvang van de Sowjet- dreiging. "Ik denk dat Carrington zal pro beren bij de generaals meer gevoel te kweken voor de politieke reali teit. Maar hij zal ook de noodzaak van een grotere conventionele de fensie-inspanning benadrukken om ons minder afhankelijk te laten zijn van de nucleaire noodrem", zegt een hoge NAVQ-functionaris. Vredesbeweging Luns loodste het bondgenoot schap door een periode waarin een groot deel van de bevolking in het Westen te hoop liep tegen de plaat sing van nieuwe Amerikaanse mid- dellange-afstandsraketten in West- Europa. Nu Nederland onder voor waarden akkoord is gegaan met de eventuele plaatsing van 48 kruisra ketten denken veel NAVO-functio- narissen dat de vredesbeweging, die de politiek van de alliantie be twistte, geleidelijk zal inzakken. De plaatsing is reeds begonnen in West-Duitsland, Groot-Brittannië en Italië en het lijkt zeker dat Bel gië zich volgend jaar bij deze drie landen zal aansluiten. Maar na alle rumoer rond kern wapens is het niet ondenkbaar dat de plannen op conventioneel ge bied een zelfde splijtzwam-effect zullen hebben binnen het bondge nootschap. De aanschaffing van of fensieve hoogtechnologische pre- cisiewapens (Emerging Technolo gies) is een kostbare zaak. Boven dien eisen de Europeanen, die steeds nadrukkelijker klagen over de onevenwichtigheid in de trans atlantische wapenhandel, een we zenlijk aandeel in de produktie van nieuwe wapens. Westeuropese functionarissen zeggen te hopen dat Carrington er voor zorgt dat de NAVO zal streven naar praktische wapens in plaats van de meer futuristische syste men die de NAVO-bevelhebbers willen hebben en waarmee ze tot ver in Oost-Europa aanvallen zou den kunnen uitvoeren tegen de strijdkrachten van het Oostblok. "We hopen dat Carrington een grote dosis gezond verstand zal in brengen, zowel ten aanzien van de militaire problemen als van de po litieke vraagstukken", aldus een zegsman. Maar ook wordt gewaar schuwd dat de macht van de secre taris-generaal om de alliantie te hervormen niet moet worden over schat. In dit verband wordt erop gewezen dat hij altijd moet opere ren binnen de politieke overeen stemming van de bondgenoten, waartoe niet alleen de VS behoren maar ook het eigenzinnige Grie kenland. Zondag 5 mei Onvoorziene omstandigheden voorbehouden zal de Tweede Ka mer besluiten dat de herdenking van onze nationale bevrijdingsdag 5 mei 1985 op zondag wordt ge vierd. Ondanks het feit dat onze re gering weet dat daardoor een groot gedeelte van ons land - en dus ook in Alphen aan den Rijn - het pro testantse volksdeel dreigt te wor den gediscrimineerd, omdat deze mensen vanwege hun godsdiensti ge gevoelens niet aan festiviteiten op zondag kunnen deelnemen. Heel veel van dat soort mensen hebben in de oorlog hun leven in het verzet of als militair gegeven. Wat onder festiviteiten moet wor den verstaan, is een ieder duide lijk. Nu zal ons protestants-christe lijke volksdeel heus niet met een feestneus oplopen, maar de goed willende lezer zal het toch met mij eens zijn dat de door mij bedoelde mensen zich genoodzaakt zullen zien niet naar festiviteiten te gaan die door hen op een doordeweekse dag als geoorloofd worden be schouwd. Tevens dreigen de nor male kerkdiensten op die dag ern stig te worden verstoord door hin derlijke muziek en lawaai. Zo'n besluit is of wordt genomen door mensen die hun mond vol hebben over discriminatie. Ik zou de reactie van deze mensen wel eens willen zien als door ons pro testantse volksdeel de godsdiensti ge plechtigheden van onze buiten landse werknemers zouden wor den verstoord. Velen, en zeker ons christelijk volksdeel, hebben redenen om de bevrijding te herdenken. Ik zelf ook om persoonlijke redenen. Zij betreuren doden en vermisten. Hoe moeten zij de bevrijdingsdag vieren, zo deze op zondag zal wor den gehouden? Kunnen de andersdenkenden dan niet ééns meer zwichten voor de levenshouding van hen die we ten wat de bevrijding heeft gekost? Kan men de moed niet meer op brengen om hen niet te krenken9 Waaraan hebben zij dat verdiend9 Andere bevolkingsgroepen zouden zich te buiten gaan aan burgerlijke ongehoorzaamheid of houden be lastingbedragen in of verzetten zich op andere manieren tegen het wettig gezag. Zo doen christenen niet, die proberen althans niet hun naaste te discrimineren. N. v.d. Wilt De Smethstraat 19 Alphen aan den Rijn Een 'structuurcommissie' gaat deze maanden broeden op een reorganisatie van de pastorale raad in het bisdom Rotterdam. De instelling van deze commis sie waartoe de raad op een ver gadering in Delft besloot - is het resultaat van gesprekken van het dagelijks bestuur met het bis dombestuur over de taak, de plaats en het functioneren van de raad in het bisdom. De raad wil op 1 oktober over het voorstel van de commissie beraadslagen. Bij haar werk zal de commissie rekening moeten houden met de gedachten en wenden die bij de achterban van de raadsleden en bij verschillende instanties in het bisdom leven, maar ook met de suggesties van het bisdombe stuur en de bepalingen van het nieuwe kerkelijk wetboek. De reorganisatie zal tot gevolg heb ben, dat bisschop Bar de plaats inneemt van mevrouw Els van Leuken als voorzitter van de raad. Een enquête maakte duidelijk, dat de raad in hoofdzaak een raad van leken - een eigen plaats verdient binnen de pastorale or ganisatie van het bisdom. Maar de raad heeft die plaats nog niet geheel 'veroverd'. Bij de gelovi gen komt vaak niet door waar mee de raad bezig is. Ook heb ben de discussies in de raad te weinig invloed op het beleid van het bisdom. Zowel bisschop Bar als vicaris- generaal Zuidgeest pleitte voor een duidelijker doelstelling van de raad, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen een ge- dachtenwisseling, een advies aan de bisschop en een suggestie aan de gelovigen. Volgens Zuidgeest zou de bisschop in de regel een advies van de raad moeten vol gen. Als hij dat niet doet, zou hij dat duidelijk moeten motiveren. Het bisdombestuur ziet als taak van de raad om de noden en wensen van de geloofsgemeen schap onder de aandacht te hou den en het bisdombestuur daar voor gevoelig te maken Doopsgezinden De Algemene Doopsgezinde Sociëteit moet het verzoek van het Interkerkelijk Comité Twee zijdige Ontwapening (Icto) om erkenning als vredesbeweging en om verlening van financiële steun opnieuw in overweging ne men. Dat schrijft het bestuur van het Icto in een brief aan de leden van de doopsgezinde 'broeder schapsvergadering'. In april wei gerde deze vergadering met rui me meerderheid het Icto als vre desbeweging te erkennen. Wel zouden er gesprekken moeten komen tussen doopsgezinde aan hangers van het Icto en van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV). Volgens het Icto staan veel doopsgezinden afwijzend tegen over de alternatieven van het IKV voor het vredesbeleid van de overheid. Gesprekken tussen doopsgezinde Icto- en IKV-aan- hangers zijn, volgens het Icto-be- stuur. alleen mogelijk zonder voorwaarden vooraf, als kerkelij ke uitspraken niet eerst onder schreven moeten worden en als het monopolie van het IKV-den- ken en -handelen wordt opgehe- Beroepen. Hervormde Kerk: beroepen te Schoonhoven M. Goudriaan Ouderkerk aan de IJssel; aangenomen naar Ave- reest (Ov.) kandidaat J. S. Bosch Amstelveen, naar Tricht kandi daat H. G. Fonteijn Zeist; be dankt voor Maassluis Chr. van Andel Bergschenhoek. Gereformeerde Kerken: aan genomen naar Nijeveen L. D.Th. Steenstra Diemen. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Alphen aan den Rijn kandidaat T. K. van Eerden Kampen. Gereformeerde Gemeenten: beroepen te Hilversum R. Boog aard Leiden, te Boskoop (met nog een aantal andere beroepen) kandidaat J. Beens Genemui- den. Doopsgezinde Broederschap: aangenomen naar Apeldoorn kandidaat R H. Mulder Gronin gen, naar Enkhuizen B. K. Ho- man Hilversum. Kerk moet blijven. Kerkgan gers en anderen die zich nauw verbonden voelen met de Onze Lieve Vrouwekerk aan de Kei zersgracht in Amsterdam heb ben een stichting opgericht om te voorkomen, dat de kerk wordt gesloten. De kerk hoort bij het klooster van de paters Redemp toristen Ze is in 1854 gebouwd en staat op de monumentenlijst. Elk weekend bezoeken zo'n 400 tot 500 mensen (ook uit de omge ving) de kerk. Gregoriaans. De Schola Gre- goriana Lugdunensis sluit het eerste werkjaar af met een twee tal gregoriaanse vesperdiensten ter gelegenheid van het rooms- katholieke feest van Petrus en Paulus vrijdagavond om 8 uur in de kerk aan de Sluiskant in Leidschendam en zondagmid dag half 5 in de Lodewijkskcrk aan de Steenschuur in Leiden Psalmen, hymne en Magnificat worden, zoals in kloosters, in beurtzang gezongen onder lei ding van dirigent Theo Goed hart. Men zal de dienst kunnen volgen aan de hand van een sten cil met de Latijnse tekst en de Nederlandse vertaling. Sudan Volgens de president van de Duitse missie in Aken, Wilhelm Wissing, wordt de islamisering van Soedan (Oost-Afrika) in een zodanig tempo en met zo'n vast beslotenheid doorgezet, dat het hele kerkelijke leven in dat land ernstig gevaar loopt Op dit tem po hebben de christelijke kerken in feite geen antwoord, zei Wis sing, die had gesproken met de pas uit Soedan teruggekeerde projektleider van de missie pater Lucien Schmitt. Binnenkort wordt in Soedan een grondwetswijziging van kracht, die geldt voor alle regio's en alle religies. In Aken vreest men, dat daarmee het eind van de godsdienstvrijheid in dat land wordt ingeluid. Pistolen. In een biechtstoel in de kerk van 'Onze Lieve Vrou we van de Genade' in de Noordi- taliaanse stad Brescia werden gisteren vijf pistolen in een plas tic zak gevonden. De politie ver moedt, dat de man die de wapens daar achterliet berouw had en het voorbeeld heeft willen vol gen van leden van een extremis tische beweging, die met pink steren hun wapens inleverden bij kardinaal Martini van Milaan

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 15