'Helft Polen
ging stemmen'
V-Av\VV.
Mario Soares zoekt steun van rechts
rl
Mm m
>.K, \Jh
Solidariteit: opkomst 57.4%
Zoeloeland blijft
bij Zuid-Afrika
Walter Mondale, een
vrouw als 'best man'?
Syrische bemiddeling verdeelt
christelijke leiders in Libanon
Bestand Irak-Iran van
twee kanten geschonden
Jood krijgt
10 jaar cel
Bisschop ontkent massamoord
op indianen in Nicaragua
tf&rïSS&S rtW4etv
ll
f
IJ.
DONDERDAG 21 JUNI 1984
WARSCHAU (AFP/Rtr/DPA/GPD) - De ondergrondse beweging Solidariteit heeft de
Poolse regering beschuldigd van vervalsing van de opkomst van de verkiezingen voor
de gemeente en provinciale raden van afgelopen zondag. Regeringswoordvoerder Jer-
zy Urban verklaarde dinsdag dat 75 procent van de stemgerechtigden is gaan stem
men; volgens de tellingen van Solidariteit bedraagt het percentage 57,4. De verboden
vakbond had de Polen opgeroepen de verkiezingen te boycotten.
Volgens een gisteren gepubliceerd
communiqué van de leiding van
Solidariteit hebben zondag in War
schau 711.000 mensen hun stem
uitgebracht. Er waren 1.240.000
persoenen ingeschreven in het
kiesregister. Een woordvoerder
van Solidariteit verklaarde dat
sympathisanten van de illegale
vakbond alle stembureaus hebben
gecontroleerd, met uitzondering
van die in bejaardentehuizen. Deze
waren waren niet toegankelijk
voor het publiek.
Solidariteit heeft een marge van
33.000 stemmen in acht genomen,
oftewel 2,6 procent. Dat betekent
dat volgens de verboden vakver
bond dat het aantal kiezers in War
schau niet boven de 60 procent is
gekomen.
De cijfers van Solidariteit zijn
voor tweeërlei uitleg vatbaar. In de
eerste plaats wordt ermee beves
tigd dat een meerderheid van de
kiesgerechtigden aan de verkiezin
gen heeft meegedaan, zodat de re
gering niets in de weg wordt ge
legd de verkiezing voor geldig te
verklaren.
Aan de andere kant liggen de cij
fers onder de 60 procent. Lech Wa
lesa had gedreigd zich terug te
trekken wanneer de opkomst bij
de verkiezingen hoger zou worden
dan 60 procent. Dientengevolge
verklaarde de pers en regering na
de bekendmaking van de officiële
cijfers dat Walesa zijn dreigement
maar moest uitvoeren.
Solidariteit heeft aangekondigd
tegen het weekend met meer eigen
WASHINGTON (AFP/ANP) -
Binnen de Democratische partij
neemt de druk op Walter Mondale
toe een vrouw te kiezen als kandi
daat voor het vice-presidentschap.
Het idee, al meer dan een jaar lang
gepropageerd door vrouwenorga
nisaties in de VS, heeft thans de
steun van de leiding van de partij.
De argumenten die gehanteerd
worden ten gunste van een vtouw
als vice-president zijn zowel van
ideologische als van strategische
aard. Herinnerd wordt onder ande
re aan het feit dat de Democrati
sche partij veel te lang heeft geaar
zeld de Amerikaanse vrouw de po
litieke rol toe te kennen die haar
toekomt. Het wordt de hoogste
tijd, aldus deze voorstand(st)ers,
dat dit verzuim wordt goedge
maakt.
cijfers te komen over de werkelijke
opkomst in andere steden en re
gio's van het land.
ILO
De Poolse regering zal het (opge
schorte) lidmaatschap van de In
ternationale Arbeidsorganisatie
ILO ter discussie stellen wanneer
een rapport van een onderzoeks
commissie van de ILO over de toe
stand in Polen openbaar wordt ge
maakt. Dit heeft het officiële Pool
se persbureau PAP gisteren be
kendgemaakt.
In de verklaring staat verder dat
Polen bereid is de samenwerking
met de ILO te hervatten als de aan
leidingen worden weggenomen die
tot de opschorting van het lidmaat
schap door Warschau leidden. Een
van die voorwaarden is dat de on
derzoekscommissie van de ILO
haar activiteiten staakt.
Het persbureau PAP heeft be
kendgemaakt dat de Poolse dissi
dente schrijver Marek Nowakows-
ki is ontslagen uit voorlopige hech
tenis. Hij zal wel binnenkort te
recht moeten staan.
De 49-jarige Nowakowski, een
van de bekendste schrijvers van
Polen, werd in maart gearresteerd
op beschuldiging van samenwer-
WENEN (RTRJAFPIUPI) - Een Oostenrijkse agent houdt de wacht bij het
autowrak dat overbleef na een bomexplosie. De bom ontplofde gistermor
gen op het moment dat de 49-jarige Ozen Erdogan. tweede secretaris op de
Turkse ambassade, zijn auto bij de ambassade wilde parkeren. Ooggetui
gen meldden een oorverdovende knal die onmiddellijk werd gevolgd door
een steekvlam. Een politieman die de ambassade bewaakte raakte liep
door de explosie ernstige brandwonden op. Ook enkele voorbijgangers
raakten gewond, waarvan twee ernstig.
De aanslag is in een telefoontje aan een Frans persbureau opgeëist door
het 'Armeense Revolutionaire Leger'. Deze organisatie heeft zich eerder
verantwoordelijk gesteld voor bomaanslagen in Wenen, Brussel en Lissa
bon. De anonieme woordvoerder van de Armeense organisatie, een
vrouw, verklaarde in het telefoongesprek dat de aanslag in Wenen be
doeld was ter herinnering aan de eerste Armeense aanslag in 1975, even
eens in de Oostenrijkse hoofdstad. Drie onbekenden drongen toen de am
bassade binnen en schoten de toenmalige ambassadeur, Danis Tunaligil,
dood. (foto upii
JOHANNESBURG (Rtr/AFP/UPI)
De regering van Zuid-Afrika ziet
af van haar omstreden plan twee
zogeheten zwarte thuislandgebie-
den over te dragen aan het aan
grenzende koninkrijk Swaziland.
Het plan bestond uit het wegge
ven van het hele thuisland Kang-
wane en een groot gedeelte van
Kwazulu, eveneens een thuisland.
Het gebied is bijna een miljoen
hectare groot en er wonen onge
veer een miljoen zwarten.
Het Zuidafrikaanse besluit is in
Swaziland slecht gevallen. Het
kleine koninkrijk, dat ingeklemd
ligt tussen Zuid-Afrika en Mozam
bique, zou met Ingwavuma, in het
noorden van de provincie Natal,
een doorgang naar de Indische
Oceaan hebben gekregen. Samen
met Kangwane, in Transvaal, zou
de minder dan 600.000 zielen tel
lende bevolking van Swaziland op
slag meer dan verdubbeld zijn.
Ingwavuma maakt deel uit van
het thuisland Kwazoeloe van Gats-
ha Buthelezi, die een fel tegenstan
der van de overdracht is. Hij bracht
de zaak in 1982 voor het Zuidafri-
Een argument van meer prak-
tisch-politieke aard vloeit voort uit
de persoonlijkheid van de meest-
da\T vMndikDemo?ratentSW™ter S? Descnulal6'ng van samenwer-
voleens dp Pagne kan en overtreding van de valuta-bepa-
i£ïtIt hT h Ppf11] bngen. PAP meldde niet of Nowa-
InriepTAi verrassende effect kowski „y w maar f we,
zorgen dat de Democraten nodig aan dat het verzoek i
hebben in de strijd tegen Ronald
Er zijn thans 31 miljoen vrouwen
die wel stemrecht hebben maar die
(nog) niet zijn geregistreerd. Vol
gens de jongste opiniepeilingen
zou 9 miljoen van hen zijn stem uit
brengen op de Democraten. Het
verschil tussen Reagan en Carter
bedroeg 8,4 mifjoen stemmen. Bo
vendien neemt Reagan door onder
meer zijn anti-abortus voorstellen
steeds meer vrouwen tegen zich in.
aan dat het verzoek tot invrijheids
telling was gedaan door de Poolse
Schrijversbond.
BEIROET (DPA/UPI) - Het Liba
nese veiligheidsplan, dat afgelopen
maandag door bemiddeling van de
Syrische vice-president Khaddam
tot stand kwam en steun kreeg in
het kabinet van premier Karami, is
gisteren op weerstand gestuit. De
christelijke militie „Libanese
strijdkrachten", die van meet af
aan samenwerking met Karami
heeft afgewezen, het weten zich
niet aan het akkoord gebonden te
achten.
De leiders van de belangrijkste
strijdende partijen gaven maandag
hun goedkeuring aan een veilig
heidsplan voor Beiroet en omge
ving en voor hervorming van het
ADVERTENTIE
,\\en.
SP*
lr\C. *e
BAGDAD/TEHERAN (AFPAJPI)
- Irak en Iran hebben elkaar er
van beschuldigd het acht dagen ge
leden gesloten bestand gisteren te
hebben geschonden. Irak beschul
digde Iran van het beschieten van
woonwijken in de plaats Basra.
Iran maakte melding van beschie
tingen door Irak van burgerdoelen
in Abadan.
Het Iraakse persagentschap INA
citeerde een militaire woordvoer
der die melding maakte van een
Iraanse beschieting met zware ar
tillerie van Basra. Het agentschap
maakte geen melding van verlie
zen. De militaire woordvoerder
verklaarde dat voortzetting van de
ze schending (van het bestand)
Irak zal noodzaken tot het nemen
van tegenmaatregelen.
Volgens Radio Teheran heeft
Irak gisteren het bestand geschon
den door woonwijken in de plaats
Abadan te bombarderen. De be
schietingen hebben volgens het ra
diostation aan twee mensen het le
ven gekost. Er zouden voorts enke
le gewonden zijn gevallen.
Op 12 juni sloten Bagdad en Te
heran een bestand om de beschie
tingen van burgerdoelen te beëin
digen. Het akkoord werd bereikt
door bemiddeling van de Verenig
de Naties.
Offensief
Enkele duizenden Iraanse vrij
willigers zijn gisteren vanuit Tehe
ran vertrokken naar het front in de
oorlog met Irak. Tijdens een groot
se afscheidsplechtigheid riep pre
sident Ali Chamenei de „Islamiti
sche strijders" op de „kaart te zui
veren van deze schandvlek", daar
mee doelend op Irak.
Het vertrek van de ruim vierdui
zend vrijwilligers gaf nieuw voed
sel aan de verwachting dat Iran op
korte termijn het reeds lang aange
kondigde grote offensief begint.
Deze vrijwilligers maken deel uit
van de strijdmacht, die vorige
week werd gemobiliseerd en ver
moedelijk zal meedoen aan de ver
wachte grondaanval. Diplomaten
in Teheran schatten dat al min
stens een half miljoen Iraanse troe
pen zijn samengetrokken aan het
front. Het gaat hierbij om gewone
militairen, leden van de Islamiti
sche revolutionaire gardes en vrij
willigers.
President Chamenei hield de
vrijwilligers voor dat Iran een de
fensieve strijd voert. „Wij zoeken
geen oorlog", verklaarde de presi
dent.
ARREST - Luitenant-kolonel
Otelo Saraiva de Carvalho,
die wordt beschouwd als het
„brein" van de revolutie van
25 april 1974 in Portugal, is
gisteren door de militaire po
litie in Lissabon gearresteerd.
Bij de grootscheepse raz
zia's van dinsdag op leden van
de ondergrondse ultra-linkse
beweging FP-25 (Volksstrijd
krachten van de 25ste april)
doorzocht de politie ook het
huis van de Carvalho. De ope
ratie heeft al tot de arrestatie
van 35 personen geleid.
leger, waar meer rrtoslems op be
langrijke posten zouden moeten
komen. Het kabinet komt vandaag
bijeen om te praten over het ak
koord. Na aanvankelijke optimisti
sche geluiden was later van zowel
islamitische als van christelijke zij
de te vernemen dat weinig vooruit
gang wordt verwacht op de kabi
netszitting.
Er dreigt een breuk in de christe-
JERUZALEM (GPD) - Een Israë
lische terrorist, die schuldig is be
vonden aan een poging de Omar en
Aksa moskee in Jeruzalem op te
blazen, is vanmorgen tot tien jaar
gevangenisstraf veroordeeld. De
uitspraak, tegen Gilad Peli, is het
eerste in het proces tegen 27 leden
van de Joodse Terreurorganisatie.
De rechter wilde, zo zei hij, met
dit vonnis een precedent schep
pen. Het wordt dan ook be
schouwd als „trendsetter" voor de
nog komende gerechtelijke uit
spraken. Mede gelet op het feit dat
Peli tot de categorie „lichte geval
len" wordt gerekend, wordt de
straf hier algemeen als „zeer
zwaar" beoordeeld.
De 27 verdachten staan voor de
rechter wegens moord en terreur.
Juridisch van belang is, dat Peli
heeft bekend lid te zijn van een ter
reurorganisatie, hetgeen het voor
het Openbaar Ministerie makkelij
ker maakt ook in andere gevallen
het bestaan van de Joodse Terreur
organisatie te bewijzen.
lijke rangen nu de „Libanese
strijdkrachten" het akkoord afwij
zen. Christelijke leiders onder wie
de christelijke ministers Pierre Ge-
mayel en Camille Chamoun accep
teerden het plan. Volgens de over
eenkomst moet het geregelde Li
banese leger weer controle krijgen
over West-Beiroet en delen van
Oost-Beiroet. De „Libanese strijd
krachten" weigeren echter hun po
sities op te geven. Zij beschouwen
het akkoord als een Syrische po
ging de nieuwe Libanese regering
te overheersen.
Er werd gisteren weer spora
disch gevochten langs de groene
lijn, die het islamitische westelijk
deel van de hoofdstad scheidt van
het christelijke Oost-Beiroet. Door
de gevechten moest de enige weg
tussen West- en Oost-Beiroet, de
Museum-doorgang, tijdelijk wor
den gesloten.
kaanse Hof van beroep, dat bepaal
de dat het plan in strijd was met de
grondwet. De regering trachtte
evenwel haar zin door te drijven
door een „gemengde commissie"
in het leven te roepen, die moest
trachten een compromis tussen
voor- en tegenstanders te bereiken.
Deze commissie werd dinsdag
door de regering opgeheven.
Een regeringsbron in Swaziland
veroordeelde het besluit van Zuid-
Afrika van de overdracht af te zien
en zei dat het koninkrijk zijn histo
rische aanspraken op de twee ge
bieden niet zal opgeven. Volgens
Swaziland, waar siswati wordt ge
sproken, hebben de zoeloetalige
gebieden Ingwavuma en Kangwa
ne in de vorige eeuw deel uitge
maakt van het Swazi-rijk. De Zoe-
loe's ontkennen dat en hebben met
een „bloedbad" gedreigd als de in
lijving door zou gaan.
De 'vrijgevigheid' van Zuid-Afri
ka was volgens waarnemers onder
deel van een 'deal' met Swaziland.
Bij geheime onderhandelingen zou
twee jaar geleden zijn bedongen
dat het koninkrijk geen aanvallen
vanaf zijn grondgebied op Zuid-
Afrika zou dulden. De wederzijdse
betrekkingen zijn echter sinds kort
niet zo goed meer.
Schoolboek
De autoriteiten in de Zuidafri
kaanse Kaapprovincie hebben
schoolbesturen gelast boeken met
het toneelstuk „Boesman en Le
na", van de Zuidafrikaanse auteur
Athol Fugard, uit de schoolbiblio
theken te verwijderen. Aanvanke
lijk was gezegd dat de boeken ver
brand moesten worden, maar daar
kwam men later van terug.
Het toneelstuk gaat over de erva
ringen in het apartheidsland Zuid-
Afrika van een dakloos niet-blank
echtpaar. Een woordvoerder zei
dat de maatregel was uitgevaar
digd nadat ouders van scholieren
hadden geklaagd over „de smerige
taal" die in het stuk wordt gebe
zigd.
In Kaapstad zijn gisteren vier
zwarten, onder wie een baby, ge
wond toen de politie met rubber
kogels schoot op een menigte de
monstranten die zich verzetten te
gen de sloop van illegale onderko
mens, zo meldde de Zuidafrikaan
se Press Association.
STUTTGART (DPA) - De in de
pers genoemde cijfers van massa
moord op 15.000 Miskito-Indianen
in Nicaragua zijn absoluut onhoud
baar en volledig uit de lucht gegre
pen. Dit heeft John Wilson, bis
schop van de Evangelische Broe
dergemeente (Hernhutters) in Ni
caragua, verklaard in een telefoon
gesprek met de leiding van de
Broederschap in Bad Boll (Baden-
Württemberg). Hij noemde het on
begrijpelijk dat dergelijke berich
ten die niets met de werkelijkheid
gemeen hebben, in de wereld ka-
Op 2 december 1981 hadden San-
dinistische soldaten in Meimus 35
mesquito-Indianen doodgescho
ten. Verder was hem van dergelij
ke gevallen niets bekend. Bisschop
Wilson woont in Bluefields aan de
oostkust van Nicaragua en speelt
bij de inspanningen de verhouding
tussen de Indianen en de Sandinis-
tische regering te normaliseren,
een belangrijke rol. De Sandinis
ten hadden hun fouten tegenover
de Indiaanse bevolking toegege
ven, zei Wilson. Tachtig procent
van de Mesquito-Indianen zou lid
zijn van de Evangelische Broeder
gemeente.
ADVERTENTIE
-e
Yio°f
nW'
,aüel
;\\aus'
LISSABON De Portugese pre
mier Mario Soares zal volgens
welingelichte bronnen in Lissa
bon dit najaar zijn ontslag als
eerste-minister indienen. Soares
wil zich daarna volledig wijden
aan zijn campagne voor de presi
dentsverkiezingen, die eind vol
gend jaar gehouden zullen wor
den.
door
Gerrit Jan Hoek
Het is een publiek geheim dat
de Portugese socialistische lei
der, na in de afgelopen tien jaar
drie keer als premier het kabinet
te hebben aangevoerd, een stapje
hogerop wil. Hij heeft nu zijn zin
nen erop gezet om eind volgend
jaar het presidentiële paleis van
Belem te bezetten, dat leeg komt
omdat de huidige president, ge
neraal Ramalho Eanes, zich na
zijn tweede ambtstermijn niet
meer herkiesbaar mag stellen.
Pikant detail is dat het streven
van Soares om president te wor
den niet alleen is ingegeven door
politieke ambitie, maar tevens
om zijn aartsvijand Eanes, met
wie hij al ruim zes jaar een per
soonlijke vete uitvecht, een hak
te zetten.
Het mogelijke aftreden van
Soares in oktober wordt in Lissa
bon in direct verband gebracht
met de toetredingsprocedure
van Portugal tot de EG. Het kabi-
net-Soares heeft zeer vergaande
(en volgens economen onverant
woorde) concessies aan de EG
gedaan op het punt van de land
bouw en met name van de visse
rij, om de integratie te versnel
len.
Van de Franse president Mit
terrand heeft Soares persoonlijk
de garantie gekregen dat Frank
rijk (tot 1 oktober voorzitter van
de EG) alles in het werk zal stel
len om te bereiken dat Portugal
Mario Soares schudt de hand van de Japanse premier Nakasone.
De Portugese premier zoekt in binnen- en ouitenland steun voor zijn
gooi naar het presidentschap. foto api
vóór 30 september het toetre
dingsverdrag zal kunnen teke
nen. Een dergelijk politiek suc
ces, toetreden tot de EG dit na
jaar, nog vóór concurrent-kandi
daatlid Spanje, zou volgens inge
wijden voor Soares hèt argument
kunnen zijn om triomfantelijk
als premier afscheid te nemen.
Soares heeft zijn campagne tot
dusver in alle stilte voorbereid,
waarbij hij zijn inspanningen er
met name op gericht heeft steun
van invloedrijke sectoren te ver
krijgen. Dit najaar verraste Soa
res iedereen door een bliksembe
zoek aan het Vaticaan te bren
gen. Meer dan een poging om de
paus voor zijn kandidatuur te
winnen, was des pelgrimage be
doeld als een tactische tegenzet
om de kritische en klagende Por
tugese bisschoppen de wind uit
de zeilen te nemen.
Ruggesteun
Soares realiseert zich wèl, dat
buitenlandse hulp onontbeerlijk
is om met succes het paleis van
Belem te belegeren. Daarom
heeft Soares geen gelegenheid
voorbij laten gaan om de machti
ge Verenigde Staten, in de ogen
van Soares zijn belangrijkste po
tentiële ruggesteun, gunstig te
stemmen. In december vorig jaar
toonde Soares zich, bij de onder
handelingen over de Amerikaan
se militaire basis van L^jes op de
Azoren, meer dan genereus. De
Amerikanen mochten de basis
uitbreiden en kregen bovendien
de concessie van een satelliet-
volgstation aan de Algarve en
nog (vrij duistere) faciliteiten
voor wat betreft het gebruik van
de militaire basis van Beja op het
Portugese vasteland.
Met zijn gastvrijheid jegens de
Zuidafrikaanse premier Botha
en zijn (betrekkelijke) bemoeie
nis met de akkoorden tussen
Zuid-Afrika enerzijds en Mozam
bique en Angola anderzijds pro
beerde Soares nog eens ten over
vloede zijn aanhankelijkheid je-
gen de Atlantische bondgenoten
te bewijzen.
Bij Reagan, doorgaans hyper
gevoelig voor alles wat politiek
een roze tint heeft, kan de socia
list Soares derhalve geen kwaad
meer doen, getuige de uitlating
van de Amerikaanse president
bij het bezoek van de Portugese
premier dit vooijaar aan Was
hington: „Mr. Soares is een spe
ciale vriend van ons".
Ook intern probeert Soares
steun voor zijn kandidatuur te
vinden. Boze tongen beweren
dat Soares recentelijk vergaande
politieke concessies aan de so
ciaal-democratische PSD heeft
gedaan (over huurverhogingen,
versoepeling van het ontslag
recht en een wet over de nationa
le veiligheid), en niet alleen om
de coalitie voor een breuk te be
hoeden. Met deze politieke gul
heid gokte Soares volgens som
migen op een grotere bereidheid
van de rechtse sociaal-democra
ten om zich achter zijn kandida
tuur op te stellen, nog verder ver
guld door het aanbod aan vice-
premier Mota Pinto (leider van
de PSD) om Soares als premier
op te volgen.
Wisseltruc
Een diabolische wisseltruc, die
besÜst op fel verzet uit beide coa-
litiekampen zal stuiten. De socia
listen zullen zelf graag in de va
cature van Soares willen voor
zien, waar vooral de namen van
onder anderen Almeida Santos
(minister van staat) en Jaime Ga-
ma (buitenlandse zaken) zijn ge
vallen. Bovendien valt het nog te
bezien of de achterban van de
PSD, weinig geporteerd van Soa
res en steeds kritischer jegens
zijn leider Mota Pinto, zich ach
ter dit initiatief zal scharen en
niet een eigen PSD-kandidaat
voor het presidentschap (bü-
voorbeeld de president van de
Azoren, Mota Amaral) zal pous
seren.
Ten slotte heeft Soares er alle
belang bij om tijdig, en niet vlak
voor de inschrijvingstermijn
sluit, zijn campagne te starten.
Want hoe langer de Portugese
premier met aftreden wacht, des
te groter het risico voor hem
wordt om politieke deuken in
zijn imago op te lopen. Getuige
recente opiniepeilingen in het
weekblad 'O Jornal' is de popula
riteit van Soares momenteel tot
een minimum gedaald. De ver
dere verscherping van de crisis
(toeneming van de werkloos
heid, sterke daling van het reële
inkomen en opnieuw een hoge
inflatie) zal onmiskenbaar op
Soares worden afgewenteld, het
geen zijn kandidatuur voor het
presidentschap beslist geen goed
zal doen.
