c 'We kunnen en moeten nieuwe media gebruiken' 'Ik ben een man van zes miljoen' Eenmalig kunstprogramma op tv in Zuid-Holland Perschef Feike ter Velde over de EO als speerpunt van het evangelie Protest tegen door VPRO uit te zenden voorstelling Max Tailleur (75) een leven vol humor en pijn Uitzending vermoedelijk eind september DONDERDAG 21 JUNI 1984 Radio - tv - kunst HILVERSUM (GPD) - „Ik ben ervan overtuigd dat er met ingang van het nieuwe seizoen mensen zullen zijn i die zeggen: heb je gisteren de EO nog gezien?" Feike ter Velde (43), perschef en programmamedewerker van de Evangelische Om roep, kijkt met ongeduld uit naar dinsdag 9 oktober. Op die avond zal deze zen- d(ings)gemachtigde zich via Nederland II voor de eerste maal als B-omroep presen teren met twee maal zoveel zenduren als tot nu toe het geval was. door Peter Huysman Een complete avond EO. Vijf uur lang programma's, geinspireerd door het evangelie. Op het ogen blik scoort de EO als C-omroep met 2,5 uur zendtijd extreem, soms zelfs onmeetbaar, lage kijkdicht- heidscijfers. Een willekeurig voor beeld: op 22 november vorig jaar keken slechts 160.000 mensen naar EO's actualiteitenrubriek Tijdsein. Op het andere net zond even later de VARA Achter het nieuws uit, dat meer dan 3,5 miljoen mensen trok. Er moet bij de KRO wel een hoera- stemming hebben geheerst toen bekend werd dat deze omroep in het tv-zendschema voor komende winter tegenover de EO zou wor den gestationeerd. Zoals de VARA de afgelopen tijd zonder twijfel van de geringe belangstelling voor de EO-programma's op de andere zen der zal hebben geprofiteerd, zo zal de KRO nóg meer voordeel halen uit de „concurrentie" van een vol ledige EO-zendavond. Feike ter Velde maakt niettemin een weinig ontmoedigde indruk. Integendeel. Opgewekt en glimla chend vertelt hij dat een vijf urn- durende avond EO-tv ook attrac tief moet zijn voor „andere kij kers". „Wat wij gaan doen, wordt duidelijk een heel ander program ma dan wij tot nu toe als C-omroep gebracht hebben". Achterban „Kenmerkend zal zijn dat het door ons aangeboden pakket ook aantrekkelijk is voor mensen bui ten de EO-achterban. We gaan veel nieuwe dingen aanzwengelen. Heel concreet kan ik daarover nog niet zijn, omdat een en ander nog onderwerp van overleg is. Maar ze ker is dat de nadruk meer op recht streekse programma's, onder meer vanuit de regio, komt te liggen. En verder hebben we het oog op dis cussieprogramma's en een serie speelfilms en documentaires". „Wat de speelfilms betreft denken we in de lijn ,Quo Vadis', die we eerder uitzonden. Ik weet 't niet, misschien ,Ben Hur' of zo. Of .Her berg van het zesde geluk', zo heet die film over het zendingswerk in China toch, met Ingrid Bergman in de hoofdrol? Nou ja, in de loop van de volgende maand is het allemaal definitief wat we gaan doen. Maar louter een verdubbeling van wat we tot nu toe hebben gebracht in 2,5 uur zendtijd wordt het in elk ge val niet". Feike ter Velde ziet dat zó: als je over weinig zendtijd beschikt, moetje zo maximaal mogelijkje vi sie uitdragen. Dan lijkt het er vol gens Ter Velde inderdaad op alsof je alleen maar aan het preken bent. In de nieuwe situatie krijgt de Evangelische Omroep de mogelijk heid een breder, avontuurlijker programmapakket te brengen. De hoop op dat spannender en ge raffineerder EO-aanbod op het scherm wordt in de loop van het gesprek met de perschef echter gaandeweg de bodem ingeslagen: de gezichtshoek van waaruit het EO-programmapakket ons deel achtig wordt, zal zijn en blijven de bijbel. Er zal geen poging worden ondernomen tegen de KRO op het andere net op te boksen; daar ziet Ter Velde niets in. „Wij laten ons niet ringeloren door de dictatuur van de kijkcijfers. Die cijfers zijn geen criterium voor de kwaliteit van de programma's, als je daarin een visie uitdraagt. De NOS brengt toch ook programma's die voor een kleine doelgroep zijn gemaakt?!" Troep "In zoveel gezinnen is de leuze: ga maar zitten, gordijnen dicht, sluit de boze wereld buiten en ver maak je met de troep die je op de buis krijgt voorgeschoteld. Zo is het bij ons niet: wij zijn in de ether gekomen omdat wij meer zendtijd voor de verbreiding van het evan gelie wilden. Veel mensen begre pen dat dit de moeite waard is en gaven hun steun aan ons. Het ge volg is dat we nu ongeveer 350.000 geregistreerde leden kunnen note- Hij maakt ons erop attent dat er vo rig jaar binnen zeven weken 80.000 nieuwe leden bijkwamen. Volgens hem was dat een signaal van men sen die vonden dat - nu Veronica en VPRO een hogere status bereik ten - de EO niet kon achterblijven. _Ter Velde is er zeker van dat dc A- status voor zijn club haalbaar is. Als hem wordt gevraagd wanneer hij die toevloed van ruim 100.000 extra nieuwe supporters (nodig om de 450.000 leden-grens te over schrijden) verwacht, verbindt hij aan zijn antwoord een uitvoerige fi losofie over de door hem op zeer korte termijn voorziene „geestelij ke opwekking in dit land". In gloedvolle bewoordingen schetst hij het zedelijk, moreel en godsdienstig verval waar ons volk aan ten prooi is. Zijn grote ogen achter de brilleglazen schitteren als hij ons meldt:„De bijbelse boodschap moet je zien als de ge bruiksaanwijzing voor de mens om te leven en te overleven. Het evan gelie van Jezus Christus is de speerpunt van deze boodschap. En daar kun je en moet je de nieuwe elektronische media voor gebrui ken. Wij noemen onszelf ook geen omroep-, maar een zendingsorga nisatie". Toevallig „Talloze mensen denken dat zij als toevalsprodukt op deze wereld terecht zijn gekomen. Zij hechten weinig waarden aan hun eigen be staan. Ze zijn er, vinden ze, en daarmee uit. Maar dan zeggen wij: jullie zijn er niet toevallig. Dat ma ken wij met onze programma's dui delijk. Daarom zal onze program mering wel breder worden, maar we zullen geen water bij de wijn doen. Dat wil niet zeggen dat we de hele avond bezig zijn met bijbelle zen, want we zijn geen christenen van de categorie „met een boekje in een hoekje". O nee, we gaan de straat op en we bieden het beste produkt aan - en 't is nog gratis óók - dat er is: het evangelie". Alle programma's die de EO uit zendt moeten voldoen aan bijbelse normen. Ter Velde: „Dus geen moord en doodslag, geen sex, geen bloot, geen overspel, geen echt breuk". Op de vraag wat er dan, ge zien het huidige tv-aanbod, over blijft, antwoordt Ter Velde: „O, ge noeg! Neem films, goede films. Neem items over ons prachtige land. Gisteren fietste ik nog met mijn gezin in de omgeving van Apeldoorn. Wat leven we toch in een fantastisch land. Laat dat maar zien in bijvoorbeeld streekpro- gramma's". De EO-perschef is het ermee eens dat de kijkdichtheid van zijn pro gramma's niet tot nul mag dalen. „Nee, dat kan niet. Daarvoor zijn we niet in de lucht. Maar toch, een serie als onlangs is uitgezonden over Willem van Oranje, met al dat naakt en al die uitspattingen, die zouden wij, al bereikten we er de hoogste kijkcijfers mee, nimmer op het scherm brengen. De EO had een andere Willem van Oranje ge bracht, zonder dat we overigens verdoezeld hadden dat hij een pe riode lang de bloemetjes buiten heeft gezet". Agatha Maar een programma dat aan ho ge artistieke maatstaven voldoet, waarom is dat nou toch voor de EO taboe? Zij zou er mensen mee trek ken die normaal gesproken deze omroep mijden en die - dat zou de EO moeten aanspreken tussen neus en lippen door wat van de idealen van de EO zouden meepik ken. „Ach, ik weet 't, Agatha Chris tie wordt door veel christenen gele zen. Maar iets dergelijks op de buis zou misschien toch te veel angst in boezemen en in strijd zijn met het profetisch geluid dat we willen la ten horen". Over angst gesproken: wederom gaat Feike ter Velde ervoor zitten. „Kenmerk van deze tijd is een fata listisch levensgevoel dat leidt tot depressiviteit en een grote druk op ons volk. Dat resulteert weer in een angstaanjagend groot gebruik van kalmeringsmiddelen. De EO toont waar die angst vandaan komt en geeft het bijpassende geneesmid- Feike ter Velde: "Er is een betere weg: die van de Here Jezus. Als veel n die ontdekken, zal ook de EO verder groeien". (foto GPD) van dit aardse bestaan te tekenen. Het is hem aan te zien: hij is in zijn element. En het is eveneens vol maakt duidelijk dat ook een dub beldikke EO deze opvattingen in het evangeliserende hart sluit. Een ander programma, een breder aan bod: het is uitermate onaanneme lijk dat ons dat vanaf oktober te wachten staat. Nee, veeleer wacht Feike te Velde op een geestelijk ontwaken van ons volk dat in de vorm van een explosie al dicht voor de drempel staat. „Er zijn tekenen die erop wij zen dat binnenkort de vlam in de pan slaat. Dan is het uit met de gro te leugen van: ga je gang maar, in de meest perverse zin. Er is een be tere weg: die van de Here Jezus. Velen zullen die ontdekken. En dan zal het christelijk geloof weer in de gezinnen functioneren. En dan zal als gevolg daarvan ook de EO verder groeien, tot zij A-om roep zal zijn geworden". „De nood van deze tijd is de vloed golf van het humanisme dat de mensen met de brokken laat zitten. De oplossing zit 'm niet in: de mens moet het zelf doen. Abor tusklinieken, euthanasie. Het recht om andermans of eigen leven te be nemen!...Weerzinwekkend is het! Het zijn de vruchten van het huma nisme! De mensen zouden zich vol uit naar de geboden van God moe ten richten in plaats van alleen aan zichzelf te denken en alleen maar méér en méér te consumeren. Er wordt maar op los geleefd. De se- xuele revolutie heeft het aantal ge slachtsziekten van 2 tot 28 doen toenemen, waarvan sommige do delijk". Dubbeldik Woorden schieten Ter Velde nauwelijks tekort om in alle moge lijke kleurschakeringen het leed Dierenbescherming: DEN HAAG (ANP) - De Ne derlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren heeft bij de VPRO, de Stich ting Holland Festival en de leiding van de Amsterdam se Stadsschouwburg gepro testeerd tegen de theater voorstelling „De nacht der theaterlijke dwaasheden". Volgens de Dierenbescherming komen in onderdelen van dat pro gramma ernstige vormen van die renmishandeling voor zoals het vertrappen van kikkers. In het kader van het Holland Festival hebben vanavond en mor genavond in de Stadsschouwburg twee uitvoeringen van deze pro- duktie van de 25-jarige Belg Jan Fabre plaats. De VPRO maakt een televisiecollage die zij woensdag 27 juni wil uitzenden. Overigens wor den er volgens de organisatoren van het festival geen kikkers ver trapt, maar is er sprake van truca ge. De Dierenbescherming noemt ook alleen de suggestie al een ver werpelijke zaak. Naast de kikkers, het zou om acht dieren gaan, ge bruikt Fabre in zijn produktie ook twee papegaaien. Wat met deze vo gels gebeurt is volgens de Dieren bescherming niet duidelijk. De Dierenbescherming heeft de organisatoren gevraagd de ge wraakte onderdelen uit de voor stelling weg te laten. Een inspec teur van de Dierenbescherming en een inspecteur van het ministerie van Landbouw en Visserij zullen donderdag de voorstelling bijwo nen en zonodig proces-verbaal op maken wegens dierenmishande ling en/of het overtreden van de Wet Beschermde Uitheemse Dier soorten. AMSTERDAM (GPD) - Max Tailleur, de man die miljoenen mensen aan het lachen heeft ge maakt (en nog steeds maakt) met zijn moppen, is verleden week 75 jaar geworden. 'De joodse mop- penkoning', zoals hij wel wordt genoemd, populariseerde in de jaren '50, kort na de Tweede We reldoorlog, de joodse humor in Nederland. Bram en Moos wer den bij niet-joden bekende na- Van zijn moppenboeken wer den 1.600.000 exemplaren ver kocht. Tailleur loopt moeizaam naar de stoel achter het bureau in de zeer warme kamer. Zijn stem is dezelfde gebleven, de nasale stem waarmee hij nog steeds moppen op professionele wijze kan tappen. „Ik leef op 't ogen blik in blessuretijd", zegt hij zacht en fluisterend: „Ja, ik heb elke dag pijn". „Twee jaar geleden werd ik blind", zo vertelt hij, en dit is te vens de aanhef voor de punchli ne („Weet jij er een beter woord voor?", vraagt hij) die komen gaat. „Maar door een wonder kon een professor me opereren aan mijn ogen en nu kan ik weer zien. Ik heb ook met krukken ge lopen, maar er was gelukkig een professor die me twee plastic knieën heeft aangemeten en nu kan ik dan weer gewoon lopen... Zo langzamerhand ben ik gewor den: 'de man van zes miljoen". Hij lacht nu smakelijk. Van zijn bittere strijd tegen de reuma heeft hij een 'witz' gemaakt. Maar behalve met humor is hij de reuma ook daadwerkelijk gaan bestrijden. Hij richtte de stichting 'Geef Max de zak' op en organiseert nu sinds vijftien jaar landelijke inzamelacties voor ou de kleding. De opbrengst is be stemd voor reumapatiënten; zij krijgen reizen aangeboden naar Kurorts en warme-badplaatsen. Gemiddeld zijn dat een of twee mensen per kleine plaats en tien mensen per grote stad per inza- melactie. „Ik heb het geluk dat ik een ander een plezier kan doen", vindt hij. Hoe vertel je nu eigenlijk een goede mop? „Er zijn er ongeveer duizend", vertelt hij, „duizend bestaande moppen in de hele we reld. Daarop heb ik de variaties bedacht. In mijn archief bewaar ik nu een slordige 46.000 mop pen. Een Mop bedenken", ver volgt hij, „is eigenlijk een toneel stuk schrijven en dit dan zó com primeren dat er twee regeltjes overblijven. Vóórdat een mop echt helemaal goed is, heb ik 'm meestal tien keer verteld op ver schillende manieren, om er uit eindelijk de beste manier uit te halen". door Margriet Hunfeld „En dat geheim om zo'n mop ten slotte goed te krijgen, zit 'm in de pointe (ook hiervoor ont breekt volgens Max Tailleur een deugdelijk Nederlands woord), dus, laten we zeggen dat het om het laatste woord gaat van de he le mop. En dan is het de kunst van vertellen om even vóór de pointe een halve of eentiende se conde rust te nemen. In Duits land noemen ze het Luftpause". Gelijk „Ik zal je een voorbeeld ge ven", zegt hij, in zijn element: „Moos en Saar zitten in een auto, rijden door het bos... herfst, de bladeren vallen... prachtig! Geen mens te zien. Plotseling zegt Saar tegen Moos (fluistert): 'Kej- je met één hand sturen?'. Waarop Moos zegt: 'Ja hoor'. Waarop Saar zegt ('luftpause'): 'Snuit dan je neus...!". Hoe komt het dat iemand als u: met zoveel persoonlijk leed (veel familieleden verloren tij dens W.O.2) en met zoveel pijn, nog altijd de drang hebt om men sen te laten lachen. Het zou an dersom moeten gebeuren: de mensen moeten u aan het lachen maken. Tailleur: „Twintig jaar geleden heb ik, aan het eind van mijn car rière, drie uur lang op het toneel gestaan, misselijk van de pijn, doodziek van de reuma. En toch heb ik toen de mensen laten la chen. Toen ik dat eenmaal had gepresteerd, heb ik altijd de kracht gehad om door te gaan, en me in te zetten voor die lach van de mensen. Niet meer op het to neel, nee, want ik wilde niet dat de mensen zouden merken dat ik pijn leed, zodat ze medelijden met me gingen krijgen. Mijn moppen staan nu op de Geinlijn, op Viditel en er komt weer een boekje van me uit". - U hebt ooit eens gezegd dat u. ondanks uw grote carrière als 'moppenkoning'er niet in bent geslaagd de joodse humor levend te houden. Bram en Moos zijn in tussen toch onsterfelijke figuren geworden Tailleur: „Dat waren ze al. Bram en Moos bestonden al lang voor mijn tijd in de joodse hu mor. Maar natuurlijk, ik heb die zelfde Bram en Moos geïntrodu ceerd bij niet-joodse mensen en dat is mij, dank zij misschien wel de naoorlogse tijd, wonderwel gelukt. Er is echter niemand, tot nu toe, die het van me heeft over genomen. En dan denk ik vooral aan de joodse mensen die, net als ik, het lef zouden moeten hebben om joodse moppen te vertellen. Feest Vorige week zaterdag was er een groot feest ter ere van de ver jaardag van Max Tailleur in het Apollohotel in Amsterdam. De organisatie was in handen van Astrid Engls, die de vele geïnte resseerden uit de hele Neder landse film-, theater- en televisie wereld op het hart drukte om 'vooral geen cadeaus aan Max persoonlijk te geven: hij rookten drinkt niet en heeft verder wei- Max Tailleur (foio anpi nig voor zichzelf nodig". Wel kon iedereen een bedrag op de giro rekening van de stichting voor reumapatiënten storten. Ten slotte, bij het afscheid, geeft Tailleur me nog één wijze les mee ('een goed levensadvies', noemt hij het). „Zeg altijd, tegen wie ook en over welk onderwerp het ook gaat: 'Je hebt gelijk'. Dat ene zinnetje, daar zal je ver mee komen. Ik heb er, na vijfenzeven tig jaar levenservaring, mijn lesje mee geleerd en ik geef het advies graag door aan .een jongere gene ratie!". ADVERTENTIE Het toppunt van lekker? Nou, een snee roggebrood, beschaafd laagje echte boter, plak goed belegen Goudse kaas. Oude mag ook. Dat is lekker, niet gewoon meer. c° Scn'ra^urtilk?» .um.ncn m Méér dan lekker DEN HAAG/STREEK - De inwoners van Zuid-Holland krijgen - als hun gemeente besturen tenminste geen bezwaar hebben - tegen eind september een uniek kunstprogramma voorge schoteld. In anderhalf uur worden dan, aan elkaar 'gepraat' door korte anima tiefilmpjes, dertien stukken ver toond van kunstenaars die zich ge heel richten op de moderne massa media. Centraal in het programma staan vier films van twee Amster damse en twee Haagse kunste naars, die de provincie Zuid-Hol land tot onderwerp hebben. De Culturele Raad van Zuid-Holland, die het initiatief voor de uitzending heeft genomen, hoopt op die ma nier de kunst wat dichter bij de mensen te brengen. Rob Huisman van de Culturele Raad: "Het grote verschil met be staande kunstprogramma's als Omnibus is dat we in dit program ma alle stukken in hun waarde la ten. In de bestaande programma's krijg je alleen maar stukjes van een paar minuten uit een groter geheel te zien. Wy laten alles integraal zien". Een ander verschil is dat er, behalve via korte animatiefilmpjes tussen de verschillende stukken door, geen toelichting op de films wordt gegeven én dat er geen oor delen worden gegeven. Dat betekent overigens niet dat de kijker in het diepe wordt ge gooid, want het ligt in de bedoeling om vóór de uitzending via een huis-aan-huiskrantje uitgebreid in formatie te geven over hetgeen in het kunstprogramma te zien is. "Want je moet wel bedenken dat de meeste mensen nog vrijwel nooit een kunstprogramma heb ben gezien, in elk geval nog nooit één als dit", verklaart Huisman. Een hele klus, beaamt hij, maar de Culturele Raad is er samen met on der meer Radio Rijnmond en Om roep West dan ook anderhalf jaar aan bezig geweest. Het resultaat is er echter naar. vindt hij. De ruwe versie van het programma (aan de definitieve ver sie wordt momenteel de laatste hand hand gelegd) bracht veel en thousiasme teweeg bij de Culturele Raad en de redactiecommissie die het programma begeleidde. Het in kleur opgenomen programma is niet alleen in artistiek opzicht ge slaagd, vindt Huisman, ook het beeld is 'van NOS-kwaliteit'. Omgeving De uitzending bestaat deels uit nieuwe en deels uit bestaande stukken. Er zijn negen korte films van twee tot vier minuten, die vol gens Huisman 'representatief zijn voor deze nieuwe kunstvorm' Centraal staan echter de vier spe ciaal voor de uitzending gemaakte films van de Amsterdammers Christ-Jan Bastiaans en Gerard Holthuis en de Hagenaars Claudio Goulart en Paul de Mol. Deze vier kregen de opdracht een film van ongeveer tien minuten te maken die 'op een of andere manier met Zuid-Holland te maken moest heb ben'. De uiteindelijke vormgeving van het programma is in handen gegeven van twee andere kunste naars.Het eindresultaat is, aldus Rob Huisman 'heel moeilijk te om schrijven'. Bastiaans maakte een film over mensen die alleen in ho tels leven, terwyl Holthuis alle be staande kunstinstellingen in de provincie aanschreef met de vraag hoe zij zich gepresenteerd wilden zien. Naar aanleiding daarvan maakte hij een film met als titel 'Advertising'. Daarin komt onder meer de Leidse schouwburg voor Hagenaar Goulart koos als onder werp de manier waarop een nacht waker in het Haags gemeentemu seum de ruimte om hem heen be leeft. Zyn plaatsgenoot De Mol geeft de ervaringen weer van een blinde man die tijdens een wande ling in Den Haag een beschrijving van de omgeving krijgt van zijn vrouw.Beleving van omgevingen staat dus centraal in de program ma's. Maar dat is gezien de op dracht ook wel logisch, aldus Huis man, want 'als je een film over de provincie Zuid-Holland moet ma ken kom je daar biina automatisch op terecht'. Gratis De kosten van het programma zyn relatief laag: een ton. "Dat is na tuurlijk niet weinig, maar het valt wel mee als je het vergelijkt met de kosten van een gewoon televisie programma. Als een omroep een eigen produktie maakt van ander half uur, kost dat een veelvoud van die ton", aldus Huisman. Het blijft echter een ton, en het programma kon alleen gemaakt worden dank zij subsidies van onder meer de provincie Zuid-Holland, de kunst stichtingen van Den Haag en Rot terdam en het ministerie van wel zijn, volkgezondheid en cultuur .Voor wat betreft de culturele raad blijft deze uitzending een éénmalig gebeuren. Wel hoopt men aan de Haagse Benoordenhoutseweg dat de verschillende regionale omroe pen erdoor worden gestimuleerd om wat meer aan tv-kunst te gaan doen. "Er zijn veel kunstenaars die zich er momenteel mee bezig hou den en er zijn dus ook veel werk stukken. Alleen worden die nooit vertoond. We hopen dat de regio nale omroepen een vervolg aan ons programma gaan geven door die bestaande stukken te gaan uitzen den", aldus Huisman. De culturele raad zelf hoopt als vervolg een 'soort educatief programma' over kunst te gaan maken om mensen meer voor kunst te interesseren- ..Het is nog niet zeker dat het pro gramma in heel Zuid-Holland wordt uitgezonden. Wel zijn alle gemeenten die over een kabelnet beschikken aangeschreven, maar er is tot nu nog maar één definitie ve toestemming binnen: van de ge meente Warmond. Wel wordt de culturele raad overstroomd met te lefoontjes voor meer informatie en de reacties zijn zonder uitzonde ring positief. Maar het duurt nu eenmaal voor dat de zaak in de ge meentelijke commissies en raden is besproken. Huisman verwacht zonder meer dat bijna iedere - op de kabel aangesloten - Zuidhollan der het programma straks kan zien. "Er is natuurlyk ook geen en kele reden voor een gemeente om te zeggen: dat doen we niet. Er zijn niet eens kosten aan verbonden. Ze krijgen helemaal voor niets een uniek kabel-kunstprogramma. Wie zegt daar.nu nee tegen?".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 23