actief in I
vrije tijd j
Leven en overleven
in de poolgebieden
Officiële status voor
bewonersraad LWS
Inval politie
in studenten
huis opnieuw
tevergeefs
Controle: 37
auto's rijden
te snel
Tentoonstelling in museum
DE NATUUR ALS BUUR
A WOENSDAG 20 JUNI 1984
Leiden
Een masker. Het linker gedeelte is een otter, het rechter het hoofd van een
mens. Dit is een van de voorwerpen die te zien is in het museum voor
volkenkunde aan de Steenstraat. <rotop.r.)
LEIDEN - De bevoegdheden van
de bewonersraad van de Leidse
Woningstichting (LWS) zijn
sinds kort officieel vastgelegd in
een huishoudelijk reglement.
Voor het eerst heeft een grote
woningcorporatie in Nederland
een dergelijke stap gezet. Vol
gens voorzitter L. Geradts is de
Burgerlijke stand
LEIDEN - Overleden:
E P. Kruit, geb 15-6-1927 vrouw echtg.v.
A. van den Berg, J.C.C. de Graaf, geb
23-1-1940 man, J.P. Riebeek, geb. 4-5-
1910 man, M.H.C. Bot. geb. 10-5-1948
vrouw echtg.v.W.H. Borghuis, H.C.M.
Groenewegen, geb. 28-12-1921 vrouw
echtg.v.G.J. van der Ham, H. Kastee-
len. geb. 19-7-1906 man, J.J. Sjardin,
geb. 28-12-1905 man, K. Ravenbergen,
28-12-1936 man, H.H.W. van der Ster.
geb. 9-12-1911 man, F.W.J. Vink, geb.
26-8-1925 man, E.C.M. Prins, geb 11 -
5-1903 vrouw echtg.v. W.F. Leemans.
G.A. Hulsbergen, geb. 21-2-1913
vrouw geh.gew. met J.C. Alting,
M.A.A. Janssen, geb. 11-7-1983 zoon,
W. Guijt, geb. 5-4-1928 man, A. Guijt,
geb. 5-1-1910 man, W. van der Plas.
geb. 6-12-1906 man, CT. Hoppen
brouwer, geb. 8-9-1948 man, G.
Plomp. geb. 28-10-1910 man, NA. Aal-
bersberg, geb. 6-5-1900 man, G A.
Szirmai, geb. 6-4-1942 man, M.D.J.
van Hal, geb. 29-7-1965 zoon. A.
Heemskerk, geb. 12-6-1905 man,
W.C.B. Quist, geb. 8-1-1949 vrouw
echtg.v.J. van Tongeren, G. Mooij,
geb. 4-9-1913 vrouw echtg.v. J. Ram
pen, G. Aanhaanen, geb. 22-6-1889
man, E.C. van Ginhoven, geb. 31-5-
1909 man,
bewonersraad van de LWS "de.
enige in Nederland waarvoor het
zo in een reglement is vastge
legd",
Geradts vergelijkt de bewoners
raad met een ondernemingsraad
in een bedrijf. De bewonersraad
kan gevraagd en ongevraagd
over het gehele beleid advies ge
ven. Op een aantal punten van
ondergeschikt belang, zoals het
schoonhouden van gemeen
schappelijke ruimten, is de in
stemming van de bewonersraad
vereist.
Het belangrijkste blijft echter de
adviserende functie. Jaarlijks is
er een grote bijeenkomst waarbij
bewonersraad - samengesteld
uit vertegenwoordigers van de
divers bewonerscommissies van
de LWS met het bestuur van
de gemeentelijke stichting ver
gadert over het onderhoud dat
gepleegd gaat worden. "De be
wonersraad en de bewonerscom
missies hebben nu een onder
houdsplan gemaakt dat wordt in
gevoegd in ons eigen plan. Dat
plan wordt besproken. En als wij
daarvan afwijken, moeten wij
dat met argumenten doen", al
dus Geradts, die zich overigens
niet lean voorstellen dat het be
stuur de wensen van bewoners
negeert. "Als iets echt gewenst
wordt door de bewoners dan ge
ven we daar ook prioriteit aan.
Dat kan alleen maar beperkt
worden door de bouwkundige
staat van andere woningcomple
xen, als onderhoud ergens an
ders dus onvermijdelijk is".
Duivensport
Uitslagen wedvluchten uit
Troyes.
De Vriendenclub. In concours
452 duiven. 1 gebr. v.d. Voorn; 2
F.J. Compier; 3 J.M. Turk; 4, 7
Th. Dongelmans; 5, 6 W. v.d.
Kooy; 8 A. Bink; 9 M.J. Noorder-
vliet; 10 Bodiin/Vinkestein.
De Hijnklievers. In concours
215 duiven. 1, 10 J. v.d. Wal; 2, 6
J. Kok; 3 H. Sladek; 4,8 J. Zeven
hoven; 5. P. Juffermans; 7 P.
Veelenturf; 9 comb. Koak.
De Blauwkras. 1, 9 A. van
Holst; 2, 4, 5, 7 P. Landensber-
gen; 3 comb. Blom; 6 R. Ver
hoogt; 8 J. Rozier; 10 W. v.d. We
tering.
Het Oosten. In concours 124
duiven. 1, 2, 8 H. Adali; 3, 10
comb. De Wolf; 4, 7 R. v.d. Nieu-
wendijk; 5 J. Smit en zn.; 6 B.
van Putten; 9 P. van Duyl.
De Reisduif. In concours 193
duiven. 1 G. v.d. Tang; 2 G. Jong
bloed-3, 10 W. v.d. Hoogt; 4,9 W.
Kop; 5 W. Tolboom; 6, 7 N. de
Groot en zn.; 8 Fokker-Van Ley-
den.
De Postduivenvereniging Lei
derdorp. 1,2,4,7 comb. Reijka; 3,
10 D. van Seggelen; 5 P. Sloos; 6,
8, 9 J. van Alphen.
LPC. 1,4,5,7,10 J. Staffelen; 2,
6 H. Pen-Zn; 3 Van der Meer-Hal-
lewijn; 8 Schouten-Verhagen; 9
J. van der Horst.
De LPC vloog op 9 juni uit Or
leans. 1, 5 Schouten-Verhagen; 2
W. Siera; 3,4,10 J. Staffelen; 6 A.
Singeling; 7 F. Gijsman; 8 Van
der Meer-Hallewijn; 9 H. Pen-Zn.
Hengelsport
Hengelsportvereniging TOP 1
K. Schouten 1099 cm-48 stuks, 2
H. Schouten 925-41,3 J. Moenen
699-29,4 D. Schouten 530-24,5 G.
Kokkedee 483-17, 6 T. Hoppen-
brouwer 457-19, 7 W. van Berkel
370-15, 8 F. Oudshoorn 351-14, 9
C. Hoppenbrouwer 335-16, '10 J.
van Rijn 303-16.
Wandelen
Wandelsportvereniging Zuid-
West organiseert woensdag de
tweede zomeravondwandel
tocht. Startplaats is 's avonds
van zes tot zeven uur 't Parle
ment, Nieuwstraat 45. Deelne
mers kunnen kiezen uit de af
standen 5,10 en 15 kilometer. In
lichtingen: tel. 071-132596.
Jongerensoos
De Jongerenbeweging organi
seert donderdag de laatste soos-
avond van dit seizoen. De reg-
gaeband Elzagazir treedt op.
Inloophuis
Het Inloophuis psychiatrie
vertoont morgenavond de film
Wantij. De film handelt over een.
dochter die tracht het isolement
van haar depressieve moeder te
doorbreken. Met behulp van de
ze film probeert de Stichting
Pandora voorlichting te geven
over mensen die op uiteenlopen
de manieren in de problemen ko
men en hulp nodig hebben. Bo
vendien wordt geprobeerd voor
oordelen weg te nemen en onwe-
tenheid te bestrijden. Aanvang
van de film is acht uur. Plaats
van vertoning: Rapenburg 48.
LEIDEN - Vanochtend vroeg heef!
de Leidse politie voor de tweede
keer aan de bel getrokken op Ra
penburg 12 om aan acht studenten
arrestatiebevelen te overhandigen
(wegens het niet betalen van be
keuringen). Vorige week was de
politie daar ook al aan de deur ge
weest en had slechts één verkeers-
overtreder thuis aangetroffen.
Vanochtend kreeg de politie hele
maal nul op het request, want geen
van de acht studenten meldde zich
thuis. Onder het motto driemaal is
scheepsrecht zal de politie binnen
kort een nieuwe poging wagen.
Struikgewas als
oorzaak botsing
LEIDEN - Door het hoge struikge
was zag een 36-jarige Leidse auto
mobiliste, die gisterochtend van de
Admiraalsweg rechtsaf de Willem
Barentzstraat wilde inrijden, een
42-jarige bromfietser uit Leider
dorp over het hoofd. Deze reed op
het (brom)fietspad op dezelfde weg
en wilde rechtdoor ryden. Ook de
bromfietser merkte de automobi
liste niet op. Een botsing was het
gevolg. De bromfietser moest met
schaafwonden aan beide benen en
rugletsel paar het AZL worden ge
bracht* De politie heeft de directie
Groen van de gemeente Leiden ge
vraagd de heesters op de Admi
raalsweg een snoeibeurt te geven.
LEIDEN - Bij een radarcontróle
door de Leidse politie zijn gister
avond op de Lammenschansweg
643 wagens op snelheid gecontro
leerd. Daarvan reden er 37 te snel.
Een automobilist maakte het wel
erg dol: hij denderde met een vaart
van 103 kilometer over de weg,
waar een snelheid van 50 kilometer
per uur mag worden gereden.
Gisterochtend is op verscheide
ne plaatsen in Leiden een techni
sche controle gehouden. Daarbij
werden drie auto's ter plekke van
de weg gehaald, omdat zij rijp wa
ren voor de sloop. Er werden zes
tien processen verbaal opgemaakt
wegens technische gebreken.
Sinds een aantal jaren groeien er
in de Leidse singels en grachten
beduidend meer waterplanten
dan voorheen. Met name de toe
name van de gele plomp en de
witte waterlelie is bijzonder op
vallend. Waarschijnlijk gaat de
uitbreiding van deze planten ge
paard met het schoner en helder
worden van het singelwater. Op
zoek naar bloeiende waterlelies
en gele plompen voor de foto
konden wij onlangs zelfs door
het heldere water de vele fietsen
op de bodem van de Vliet zien
liggen.
door
J.P.H.M. Adema
H.A.J. in den Bosch
planten is niet alleen aan ons op
gevallen. Enkele weken geleden
maakten wij in het Plantsoen een
praatje met een paar medewer
kers van de plantsoenendienst,
die ook hun verbazing uitspra
ken over het feit dat op zo vele
merkwaardige plaatsen in de
grachten waterplanten opdoken.
De gele plomp en de witte water
lelie zijn een grote aanwinst in
het stadsbeeld. Beide zijn ge
tooid met fraaie bloemen, die
van juni tot in het najaar te be
wonderen zijn. Dit jaar staan ze
echter pas sinds afgelopen week
volop in bloei; door het koude
voorjaar loopt de gehele natuur
enkele weken achter.
Gele plomp, Nuphar luteum en
witte waterlelie, Nymphaea alba,
zijn nauw verwant aan elkaar. De
niet bloeiende planten lijken dan
ook sterk op elkaar. Toch zijn ze
met een beetje oefening makke
lijk van elkaar te onderscheiden.
Gele plomp heeft eironde tot
ovale, heldergroene bladeren en
driekantige bladstelen; witte wa
terlelie heeft cirkelronde donker
groene bladeren met een zweem
van rood erin en rolronde blad
stelen. Als ze in bloei staan zijn
ze niet meer te verwarren; gele
plomp heeft dooiergele kelk- en
kroonbladen, gele meeldraden
en een eveneens geel vruchtbe
ginsel. Witte waterlelie heeft wit
te kroonbladen, die geleidelijk
overgaan in gele meeldraden.
In het heldere water is thans
overigens te zien dat de planten
twee soorten bladeren hebben:
dunne, wat verfomfaaide onder
gedoken bladeren, die wat aan
sla doen denken en stevige, vlak
ke drijfbladen, die zoals de naam
reeds zegt, op de oppervlakte
van het water drijven. De onder
kant van de drijfbladen vormt
een prachtig substraat voor aller
lei dieren, maar daarover volgen
de week meer.
Friesland
Beide soorten zijn, hoewel je
dat van deze fraaie planten ei
genlijk niet zou verwachten, wil
de planten in ons land. De
schoonheid van de planten heeft
de mens echter reeds lang aange
trokken. In Friesland heeft men
zelfs zo een grote waardering
voor de gele plomp, dat men de
bladeren ervan op de vlag heeft
afgebeeld. Op de Friese vlag
staan, zoals men op de flesjes van
koffiemelk van het gelijknamige
merk kan zien, zeven in rood uit
gevoerde plompebladeren. De
witte waterlelie wordt vooral om
haar decoratieve werking bij ons
gewaardeerd; zij geeft de singels
en tegenwoordig ook de Vliet en
het Rapenburg een rustgevend
aanzien. Men kan deze plant bij
tuinwinkels verkrijgen, tegen
woordig ook in alle kleuren van
de regenboog. In de Leidse Hor
tus zijn in de grote vijver vele
verschillende kleuren waterle
lies te bewonderen.
Vroeger diende de plant tot
voedsel voor de mens, maar het
eten van de dikke, ondergrondse
wortelstok is inmiddels in on
bruik geraakt. Afgebroken stuk
ken van de wortelstok van zowel
de gele plomp als de witte water
lelie kan men in het vroege voor
jaar in de grachten zien drijven.
Het is naast de zaadvorming een
tweede manier van verspreiding.
In Afrika en Azië kent men de
waterlelies nog als voedsel. De
wortelstok doet in de landen al
daar dienst als noodrantsoen,
evenals de zaden, waaruit men
LEIDEN - Hoe vang je een zeehond? Betekent het drinken van coca cola automatisch
dat de eskimo zo is verwesterd dat de band met het verleden rigoureus wordt verbroken?
Wie een antwoord wil hebben op deze vragen, moet zeker naar de tentoonstelling 'Over
leven en overleven' in het Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Deze indrukwekkende expositie werd vanmiddrg geopend door Emil Rosing, de ad
junct-directeur van het Groenlands Landsmuseu* t te Nuuk die speciaal voor deze gele
genheid het koude noorden verliet.
'Cultuurveranderingen in de pool
gebieden' is de subtitel van de ten
toonstelling die een overzicht geeft
van de veranderde leefpatronen in
de volgende culturen: de Samen
(Lappen) van Noorwegen, Zwe
den, Finland en de Sowjet-Unie, de
Nivch (Giljaken) en Oroch (Orot-
schonen) van de Sowjet-Unie, de
Ainu van Noord-Japan en de inuit
en Yuit (Eskimo) van Alaska, Ca
nada, Groenland en de Sowjet-
Unie.
Wie deze lijst nog eens herleest,
zal beseffen dat de tentoonstelling
niet is georganiseerd in een kort
tijdsbestek. "Tien jaar geleden is
het idee voor de tentoonstelling ge
rijpt", vertelt G. Nooter, die con
servator is van het museum voor
volkenkunde. "Aanvankelijk
dacht ik: dat kan ik allemaal wel in
m'n eentje doen. Maar al snel
bleek, dat dat onmogelijk zou
zijn".
De subtitel van de tentoonstel
ling doet vermoeden dat het om
culturen gaat die in de loop van de
jaren flink zijn veranderd. Op de
vraag of het culturen zijn die op
den duur ten onder gaan door de
door
Wim Brands
terreur van coca cola chewing
gum, antwoordt Nooter: "Ik geef
die culturen erg veel tijd; ze blijven
wel bestaan. Kijk, als ik op de fiets
van Leiden naar Rijp wetering ga,
dan kom ik in korte tijd in een ge
heel andere wereld. Daar eten ze
op een ander tijdstip dan ik, leven
ze anders en ga zo maar door".
"We drinken allemaal coca cola,
maar dat wil nog niet zoveel zeg
gen. Ik bedoel, is een eskimo in een
pak van C en A geen eskimo meer,
maar een Amerikaan? Kijk, als je
een huis in Kopenhagen binnen
gaat, dan merk je direct of er in dat
huis Groenlanders wonen of niet.
Dat merk je aan de sfeer in dat on
derkomen".
Zeehonden
Toch zijn er factoren die het le
ven van de eskimo bedreigen. "De
opkomst van de oliemaatschappij
en, dat is er één. Ja, en dan zal ik in
dit verband toch ook de acties van
Greenpeace moeten noemen. Zij
strijken alle zeehonden over één
kam, maken geen onderscheid tus
sen de zadelrob en de ringzee-
hond".
"Kijk, de eskimo's jagen op de
ringzeehond. Dat is een dier dat
niet in sociaal verband jongen
krijgt zoals de zadelrob. Eskimo's
slachten dit dier niet massaal af,
natuurlijk niet, maar Greenpeace
denkt daar niet over na. Zij zeggen:
alle zeehonden moeten beschermd
worden".
"Met als gevolg dat de eskimo's
worden bedreigd. Ik heb 'ns op een
congres over dat onderwerp ge
sproken. Ik probeerde te nuance
ren - logisch, nietwaar? - maar
heus: die zaal walgde van mij".
Toch zijn er positieve dingen te
melden. Zo lezen we in het voor
woord van het boek dat nu in de
boekhandel ligt en dat evenals de
tentoonstelling is getiteld 'Over le
ven en overleven': "Ook de Inuit
en Yuit zijn zich gaan organiseren.
Tegenwoordig ontmoeten Inuit en
Yuit uit Alaska, Canada en Groen
land elkaar regelmatig op confe
renties en by uitwisselingsbezoe-
ken van vooral jongeren. Tijdens
de Arctic Peoples Conferences die
regelmatig worden gehouden ont
moeten Sahfien, Indianen, Inuit en
Yuit elkaar".
Kortom: de mensen worden zich
bewust van het feit dat de dubbele
Nelson, uitgevoerd door het wes
ten, ogenschijnlijk de poorten van
de hemel opent, maar welbe
schouwd veel negatieve aspecten
bevat, waartegen je je met hand en
tand moet verzetten, wil je niet
worden ondergedompeld in een
bad vol met coca cola.
Gezangen
Negen musea leverden materiaal
voor de tentoonstelling. Een keur
aan voorwerpen valt te bezichti
gen: jachtgeweren, harpoenpun-
ten, kajaks, rendiersleeén, kleding
van vishuid, een sneeuwscooter
etc.
Eskimo's met hun honden op weg. Zï±
Veel aandacht wordt besteed aan
de gezangen van de bewoners van
de poolgebieden. Gezangen die
ons veel leren over de manier waar
op die bewoners denken.
Een mooi voorbeeld is het lied
met de titel zanggenot. Een simpel
lied, denk je, maar dat is schyn: op
geraffineerde manier worden de
mislukkingen in het leven bezon
gen.
n cultuur, die volgens conservator Nooter zal blijven bestaan.
Het is zo fijn
om liedjes te verzinnen!
Maar helaas
vaak lukt het niet.
Het is zo fijn
om wensen vervuld te z
maar helaas
vaak ontglippen ze.
Het is zo fijn
om rendieren te jagen
maar helaas
slechts zelden blink je uit,
zodat je als een helder vuur
op de grote vlakte staat.
Trom
Het jachtige moderne leven is
aan de jagende bevolking van het
koude noorden niet voorbijgegaan.
Plastic boodschaptassen zijn ook
op Groenland voorhanden, om
maar eens een simpel voorbeeld te
geven. Toch, ondanks alles, zindert
het grijze verleden overal in door.
Vaak ligt er in een huis maar één
attribuut van vroeger, een over
blijfsel. Maar dat voorwerp heeft
dan wel een grote symbolische
waarde. Neem de trom. Daarover
schryven de organisatoren: "De
trom was en is nog altijd kenmer
kend voor de volken in het hoge
noorden. Ondanks de vele veran
deringen sinds de komst van de
eerste onderzoekers is de trom ge
bleven. Daarmee symboliseert de
trom de vitaliteit van de oude cul
turen die doorklinkt in het heden".
Opvallend is overigens dat de
uitgestalde voorwerpen niet be
paald een primitieve indruk ma
ken. Wie bijvoorbeeld de jas van
vishuid bekijkt, zal onherroepelijk
tot de conclusie komen dat de ma
ker het geduld van wel tien monni
ken moeten hebben bezeten toen
hy aan het werk was.
Een van de mooiste plaatsen van
de tentoonstelling is de ruimte
waarin een Groenlands huis is na
gebouwd. Nooter: "Zie het zo: dit
huis is pas betrokken door de be
woners. Ze hebben wat tweede
hands spulletjes meegenomen, een
kacheltje, wat kookspullen en de
wanden voorzien van een fleurig
kleurtje".
Flessen drank zien we zo snel
niet, maar die zullen ongetwijfeld
aanwezig zijn. "Ja, dat drankpro
bleem, vreselijk", vertelt Nooter.
"Als er hier in Nederland zoveel
werd gezopen, nou jongen, dan be
noemden jullie speciale verslagge
vers om artikelen over de alco
holverslaving te schryven".
"Het heeft natuurlijk alles te ma
ken met ontwrichting. Je ziet ove
rigens ook dat eskimo's op Groen
land de dronkenschap heel anders
opvatten dan de aldaar aanwezige
Denen. Kijk, de Denen kopen
drank en bezatten zich thuis. Eski
mo's hebben het idee dat het wes
ters is - dronkenschap - en menen
dientengevolge dat het getoond
moet worden. Zwalkend lopen ze
op straat".
"Kijk, aan de ene kant is er dus
reden tot optimisme. De bewoners
van de poolgebieden organiseren
zich, maken zich sterk. Aan de an
dere kant constateer je ontwrich
ting. Je maakt dus ook wel de nodi
ge zelfmoordgevallen mee. Jon
getjes van veertien die eventjes de
kamer verlaten, naar een schuur
gaan en - bwammm! zich van het
leven beroven".
Opgezet
Er is ook een zaaltje ingericht
voor mensen die slecht zien, blind
zijn of gehoorgestoord. "Groen
land, tastbaar verleden", heet dit
deel van expositie.
Samenstelster Phita Overdyk:
"Op overzichtelijke manier laten
we zien hoe er gejaagd wordt en
wat er met de jachtbuit gebeurt.
Dat tastbaar kun je natuurlijk
tweeledig opvatten: op Groenland
herinnert veel aan het verleden en
bovendien mogen de mensen het
materiaal aanraken".
Dat is overigens ook een genot
voor mensen die wel goed kunnen
zien. Want laten we nou eerlijk
zyn: u heeft toch nog nooit een zee
hond - opgezet, oké - in uw armen
gehad.
een soort meel bereidt. In Afrika
betreft het de zogenaamde blau
we lotus van de Egyptenaren,
Nymphae caerulea, die men ove
rigens niet moet verwarren met
dé lotus uit Zuidoost-Azië, Ne-
lumbo nucifera. Deze laatste is in
Nederland niet of nauwelijks aan
te treffen, als men de zaaddozen
die in bloemstukjes worden ver
werkt tenminste buiten beschou
wing laat. De (fletsblauwe) wa
terlelie uit Afrika is wel in Neder
land te vinden en, naar we aanne
men, uit esthetische overwegin
gen wel aangeplant in vijvers van
buitenplaatsen. Als men de mo
menteel hoge temperatuur 45°
Celcius!) van de Victoriakas in
de Hortus trotseert, zyn de blau
we bloemen daar te bewonderen.
Geestverruimend
Lange tyd heeft men gedacht
dat de afbeeldingen van deze
plant, samen met die van de pa
paver en enkele andere soorten,
op de wanden van graftomben
en op allerlei potten van de oude
Egyptenaren ook louter decora
tief waren. Onderzoek in de afge
lopen tien jaar heeft echter aan
getoond dat er apomorfine-achti-
ge alkaloïden in de bloemen
voorkomen met hallucinogene
eigenschappen.
De plant had zodoende hoogst
waarschijnlijk meer dan een sier-
functie; gebruik in godsdienstige
rituelen is zeer goed denkbaar.
Achteraf bly kt dat ook nu nog in
delen van Afrika de plant als
slaapmiddel in zwang is en in
sommige gebieden als middel
dat de gedachten- en belevings
wereld verandert. In de negen
tiende eeuw is het door Europea
nen zelfs een tydlang beschouwd
als een goede vervanging voor
opium.
