-c
3
Scheveningen pleit voor behoud van
Circustheater
Mannenkoren zingen in Pieterskerk
Uiteenlopende invloeden verwerkt tot overdonderend dansspektakel
Grieken te gast bij Die Haghe Sanghers"
Kunstlijn:
informatie
over
expositie
Nog geen
beslissing
opheffing
toneelgroepen
Amsterdamse orkesten tegen fusie
Schauspielhaus Wien speelt nieuwe Handke met diepzinnige ernst
WOENSDAG 20 JUNI 1984
ITwee mannenkoren met internationa
le allure zullen op 30 juni samen een
concert geven in de Pieterskerk: Die
Haghe Sanghers uit Den Haag o.I.v.
René Verhoef! en Chorodia Emporikis
Trapezis tis Ellados o.I.v. Thrassos
Cavouras. Deze twee koren zullen
eveneens optreden in Den Haag: 29 ju
ni in de Grote Kerk en 2 juli in de Goti
sche Zaal van de Raad van State.
'Die Haghe Sanghers' is een man
nenkoor dat in 1917 is opgericht en
sindsdien een reputatie heeft opge
bouwd van een koor dat aan de
weg timmert, tournees en reizen
organiseert, kritisch blijft ten op
zichte van het repertoir en de weg
weet compositie-opdrachten aan
Nederlandse, maar ook buiten
landse componisten te geven, zo
dat het koor veelvuldig een pre
mière van een werk ten gehore kan
geven.
Vorig jaar reisde dit koor naar
Athene waar een internationaal
koorfestival werd georganiseerd.
Niet minder dan 65 koren namen
er aan deel, waaronder het Monte-
Kunst
verdikoor uit Hamburg, het Nat-
cho-Ivanowkoor uit Sofia, het An
tonio Illersbergkoor uit Italië. Dit
festival werd op touw gezet door
het koor dat nu naar Nederland
komt, het Chorodia Emporikis tra
pezis tis Ellados (wat heel pro
zaïsch betekent: het personeels-
koor van de Handelsbank van
Griekenland). Evenals 'Die Haghe
Sanghers' treedt dit koor uit Athe
ne vaak buiten eigen land op. Twee
keer veroverde het prijzen op het
internationaal koorfestival in Llan
gollen; het verscheen op de beeld
buis o.a. in Italië, Zwitserland en
Engeland. Waar het Haagse man
nenkoor probeert óók Nederlands
(nieuw) repertoir te zingen, zingt
het Griekse koor naast werken van
o.a. Jannequin, Mendelssohn en
Poulenc, veel Griekse muziek, zo
wel geestelijke (o.a. uit de Byzan
tijnse riten) als wereldlijke (met na
me veel volksliederen).
Het Griekse koor is veel kleiner
(38 leden) dan 'Die Haghe Sang
hers', dat ongeveer 110 leden heeft.
Dus ook in dit opzicht is het inte-
Vercommercialiseerd
Het programma dat 'Die Haghe
Sanghers' in de Pieterskerk zal la
ten horen weerspiegelt de ideeën
die de dirigent René Verhoeff heeft
over de funktie van mannenkoren:
"Het mannenkoorrepertoir wordt
schandelijk vercommercialiseerd.
De meest voze bewerkingen van
tophits, orkestmuziek, balletmu
ziek, worden gezongen om zoveel
mogelijk publiek binnen te krij
gen. Die Haghe Sanghers hebben
dat nooit gedaan. Een dirigent
moet kritisch met de repertoirkeu-
ze omgaan, want een mannenkoor
is iets heel aparts, iets heel aangrij
pends. Een mannenkoor kan la
chen en kan huilen met elkaar. Er
kan een grote band ontstaan, waar
door je ze alles kan laten zingen.
van niveau. Inderdaad. Zoals het
stuk 'Hora tn Svetel' (Berg van
drie lichten) van B. Martinü. In dit
werk voor mannenkoor, bariton
(Bernard Kruysen) en orgel (Jan
Schmitz), wordt in twintig minu
ten het hele levensverhaal verteld
van Christus. Hierbij worden twee
talen gebruikt, het Engels voor de
verhalende gedeelten en het Tsje
chisch voor het begin en slotkoor
waarin volksliedachtige thema's
zijn verwerkt. Het Haagse koor is
enigszins gespecialiseerd in het
zingen van werk van Martinü: de
afgelopen twee seizoenen zong het
de Soldatenmis van deze compo
nist bij uitvoeringen van het Ne
derlands Danstheater. Dit man-
nenkorenevenement, op 30 juni in
de Pieterskerk, is mede georgani
seerd door de Stichting Orgelstad
Leiden. De opbrengsten van een
extra collecte zullen ten bate ko
men aan het restauratiefonds van
het machtige, doch gehavende or
gel in deze kerk.
AMSTERDAM (ANP) - Open
baar Kunstbezit heeft een
kunstlijn geopend. Onder tele
foonnummer 020- 648648 wordt
dag en nacht een week lang
voor het gewone telefoontarief
in vier en een halve minuut in
formatie gegeven over ope
ningstijden en aard van een
reeks tentoonstellingen in Ne
derland en het buitenland.
Openbaar Kunstbezit is er het
afgelopen weekeinde mee be
gonnen. De instelling wil hier
mee tegemoet komen aan de
wens van velen die zich daar
voor tot nog toe tot haar bureau
wendden. Het is een extra ser
vice en een soort aanvulling op
het tweemaandelijkse bulletin
Openbaar Kunstbericht.Het
overzicht bevat een tamelijk
willekeurige keus uit de talloze
tentoonstellingen. Deze week
komen in het overzicht elf Ne
derlandse exposities en zeven
buitenlandse tentoonstellingen
in het overzicht voor.Amster-
dam prijkt daarin met vier eve
nementen, waarna er telkens
één volgt in Den Bosch, Den
Haag, Doorn, Eindhoven, Gro
ningen, Nijmegen en Utrecht.
Verder worden er exposities
genoemd in Berlijn (2), Keulen,
Londen (2), Parijs en Venetië.
In de laatste stad gaat het over
de Biennale voor moderne
kunst en met name het werk
van Armando in het Neder
landse paviljoen. Van de gele
genheid wordt gebruik ge
maakt om mee te delen, dat
Openbaar Kunstbezit reizen
Venetië organiseert.
DEN HAAG (ANP) - De
cabaretier Paul van Vliet
heeft dinsdag namens
600 Scheveningse bedrij
ven, voornamelijk in de
horeca, een petitie aan
geboden aan burgemees
ter Schols van Den Haag.
Daarin wordt gepleit
voor het behoud van een
theaterfunctie voor
Scheveningen.
Poppenspelers
willen geen
Instituut
DEN HAAG (ANP) - De beroeps-
poppenspelers wijzen het door mi
nister Brinkman voorgestelde Ne
derlands Instituut voor het Pop
penspel af. Uitgaande van het pro
fessionele poppenspel als een vol
waardige theaterdiscipline komt
de Vereniging van Gezelschappen
van Nederlandse Beroepspoppen
spelers (VGNB) met een ander
plan: een instelling die trnor de be
roepspoppenspelers werkt, waar
mee geen extra kosten zijn ge
moeid en die wordt ondergebracht
bij het Nederlands Theaterinsti
tuut waar zoiets volgens de VGNB
ook thuishoort.
De VGNB heeft één en ander in
een petitie neergelegd, die een de
legatie gisteren aan voorzitter Cor-
nelissen van de Tweede-Kamer
commissie voor cultuur heeft over
handigd.
De VNGB vindt, dat het poppen
spel slechts gebaat is bij een voor
ziening die professionele kwaliteit
nastreeft en kan verwezenlijken.
De bedrijven vrezen voor het
voortbestaan van het Circustheater
in hun buurt, nu het Nederlands
Danstheater en het Residentie Or
kest hun onderkomen gevonden
hebben in het Spuikwartier.Van
Vliet, die deel uitmaakt van het gis
teren opgerichte Comité tot Be
houd van de Theaterfunctie in
Scheveningen, meent dat een bad
plaats met de allure van Scheve
ningen gewoon niet zonder theater
kan. Bovendien moet Schevenin
gen gedurende vier seizoenen een
recreatieplaats zijn voor iedereen.
Juist de laatste jaren is veel geïn
vesteerd in de badplaats. Volgens
Van Vliet mag die badplaats nu
niet opnieuw in verval raken door
het ontbreken van een theater. Hij
wees er op dat Scheveningen vroe
ger vier theaters telde en toen per
avond goed was voor drieduizend
bezoekers.Burgemeester Schols
zei dat het laatste woord over het
Circustheater nog niet gesproken
is. Ook stelde hij dat de Schevenin-
gers in het verleden een willig oor
vonden bij het gemeentebestuur
Hij stelde echter ook geen toezeg
ging te kunnen doen aan het comi
té maar de petitie te zullen inbren
gen in het overleg van B en W.Be-
halve Paul van Vliet maken van
het comité o.m. deel uit: mevrouw
A.L. van den Beld-Pott, lid van
provinciale staten van Zuid-Hol
land, W. Mankei, directeur van het
Kurhaus Hotel en B. Keijser, direc
teur van de plaatselijke VW.
VOGEL OVERLEDEN - De inter
nationaal bekende componist Wla-
dimir Vogel is gisteren op 88-jarige
leeftijd na een korte ziekte in Zü-
rich overleden. De in Moskou ge
boren kunstenaar vertrok na inter
nering in Rusland naar Berlijn. Na
emigratie in 1933 uit Duitsland ves
tigde hij zich in Zwitserland waar
hij in 1954 staatsburger werd.
DEN HAAG (ANP) - Minister
Brinkman van WVC heeft in grote
lijnen de voorstellen overgenomen
die de commissie-De Boer heeft
gedaan voor een herstructurering
van het toneelbestel. Over de op
heffing van Poëzie Hardop, Thea
terunie, Centrum en Sater, alle in
Amsterdam, en van Nieuwe Kome
die in Den Haag heeft Bnnkman
nog niet beslist. Hij wil eerst over
leggen met de betreffende gemeen
tebesturen. Hij beraadt zich verder
over mogelijkheden om de specia
le functie te redden die Centrum
voor het Nederlandstalig toneel
vervult. Dit blijkt uit de brief die
de minister aan de Tweede Kamer
heeft gestuurd.
Er bestaat in ons land al lange
tijd ongenoegen over het functio
neren van het toneelbestel. De
Raad voor de Kunst gaf ook blijk
van kritiek op de gezelschappen.
Een speciaal voor het toneelbestel
in leven geroepen commissie(-De
Boer) nam die kritiek over en legde
de bewindsman reorganisatieplan-
Deze houden in, dat de rijksover
heid een aantal kleine gezelschap
pen opheft en de overige kleine ge
zelschappen en het artistiek perso
neel van de grote gezelschappen
voor een periode van telkens drie
jaren in stand houdt. De groepen
die minder goed presteren kunnen
dan tijdig plaats maken voor nieu
we die veelbelovend zijn.
De commissie beval ook aan de
spreiding van toneelvoorstellingen
over het land veilig te stellen. Dit
heeft de minister ook overgeno-
ADVERTENTIE
Paul van Vliet (links) biedt de Haagse burgemeester Schols een petitie c
functie voor Scheveningen.
nastreeft en kan verwezenlijken. Van hij in 1954 staats
'Messe pour e temps futur' van Maurice Béjart
T T* 1 1*11
AMSTERDAM (ANP) - De bestu
ren van het Amsterdams Philhar-
monisch Orkest (APhO) en het Ne
derlands Kamerorkest (NKO) in
Amsterdam zijn fel gekant tegen
de manier waarop minister Brink
man (WVC) het orkestenbestel wil
herstructureren. Dat blijkt uit de
brief die beide orkesten hebben ge
zonden aan de Tweede-Kamer
commissie voor Welzijn en Cul
tuur. Daarin worden de plannen
van de minister onaanvaardbaar
genoemd.De bedoeling van de mi
nister is de twee orkesten onder te
brengen in één instelling,
de musici van het inmiddels opge
heven Utrechts Symfonie Orkest
zullen worden opgenomen. Deze
nieuwe instelling zal moeten zor
gen voor de begeleiding van de
voorstellingen van de Nederlandse
Operastichting, voor de uitvoering
van symfonische taken en kamer
orkestconcerten. Daarbij krijgt een
Concertbureau in Utrecht belang
rijke bemoeienis met de program
mering. Tevens zullen de repetities
van het kamerorkest in Utrecht
moeten plaats hebben alsmede alle
eerste voorstellingen van kamer
concertenseries. Het is vooral te
gen deze kanten van de plannen
van de minister waartegen de be
zwaren van beide orkesten zich
richten. Volgens de besturen van
de twee orkesten heeft de minister
de „Utrechtse" elementen uit poli
tieke overwegingen in zijn her
structureringsplannen opgeno
men, waarbij hij is voorbijgegaan
aan de artistieke en organisatori
sche belangen die in het geding
zijn. Zij zijn van oordeel dat vooral
met het oog op deze punten de
plannen van de minister in de
praktijk onuitvoerbaar zijn.
0ANZA Y RIT0
Ouato/Chévez
~J' VERKLARTE NACHT
Kylian/Schónberg
Is BalWortest olv David Porcö<tn
CIRCUSTHEATER
plaatsen va. heden a d. kassa van 10-16 uur
"S KASSA (iM6 uuri 558800
Ballet van de XXste eeuw met 'Mes-
se pour Ie temps futur'. Choreografie
van Maurice Béjart op 'traditionele
muziek van de vijf continenten'. Ge
zien op 19 juni in het RAI-congres-
AMSTERDAM - Maurice Béjart
is niet zomaar een choreograaf,
hij is een fenomeen. Het grote
Ballet van de XXste eeuw werd
24 jaar geleden in Brussel opge
richt, met als doel enkel zijn
werk uit te voeren. Zijn komst
naar ons land - voor het eerst in
tien jaar - was aanleiding voor
een stormloop op de plaatsbewij
zen.
Die hoge verwachtingen heeft
hij gisteravond niet beschaamd.
Zijn nieuwe avondvullende bal
let 'Messe pour le temps futur'
(mis voor de toekomstige tijd)
biedt het dansspektakel dat je
van Béjart mag verwachten.
Maar het is vooral een ballet van
dansers, die alle gelegenheid
krijgen hun grote kwalteiten te
demonstreren. Vooral de man
nen van het gezelschap zijn van
een klasse, die je hier maar zel
den ziet. Ze benaderen het klas
sieke ideaal van al dansend het
aardse te ontstijgen.
Béjart is niet zozeer een ver
nieuwer van de dans, als wel ie
mand die uiteenlopende invloe
den zo weet te combineren, dat
de dansers optimaal tot hun
recht komen en het publiek een
overdonderend schouwspel
wordt geboden. In dit ballet zie
je romantische pas de deux naast
acrobatiek, een carnaval in Rio
naast Oosterse mystiek, body
building naast pantomime.
Béjart houdt ervan aan zijn
dans filosofische of literaire the
ma's mee te geven. Nooit krijg je
bij ballet een programmaboekje
met zoveel tekst als bij het Ballet
van de XXste eeuw. Uitgangs
punt voor de Messe pour le
temps futur was een tekst van de
linkse Braziliaanse bisschop
Dom Helder Camara over de
mens, die zich tot roböt maakt,
en uiteindelijk robotten nodig
heeft om de menselijke waarden
te herontdekken. Die waarschu
wing heeft bij Béjart een wereld
omvattend karakter. Vandaar
ook de begeleidende volksmu
ziek uit de zeven windstreken.
In het eerste deel wordt een
beeld gegeven van alles wat de
heeft gemaakt tot wat hij
is. Béjart heeft daarbij geput uit
vele bronnen: alchemie, confu
cianisme, mythologie, evolutie
leer, om er een paar te noemen.
Als bindmiddel fungeert een jon
geman in spijkerbroek, die dat
alles als buitenstaander gade
slaat.
Dan komen de vier robotten
ten tonele. In grote metalen kooi
en worden ze neergelaten. Eerst
bewegen ze zich nog houterig als
Pinokkio's, maar allengs worden
hun bewegingen soepeler. Dan
zijn het de mensen die schok
kend rondstappen. De jongeman
in spijkerbroek pleegt hara kiri,
maar wordt door de met het lot
der mensen bewogen robotten
weer tot leven gewekt.
Béjart gebruikt dus de dans als
middel om ideeën over te bren
gen. Dat is meteen het voor
naamste bezwaar tegen zijn cho
reografie. Want om te zorgen dat
zyn boodschap niet wordt mis
verstaan, schuwt hij de zware ac
centen niet. Zo zie je de tot ma
chines geworden mensen op ze
ker moment de Hitler-groet
brengen. Om aan te geven dat ie
mand de schellen van de ogen
vallen, laat hij hem vier maal
door een met papier bespannen
raam springen. Ook het veelvul
dig gebruiken van mystieke ele
menten werkt vertroebelend.
Maar meestal doseert Béjart de
theatrale effecten zorgvuldig.
Weinigen evenaren hem in het
regisseren van grote gToepen
dansers. Het toneelbeeld is strak
en fraai: een witte achterwand
waarin een enorme cirkel is uit
gesneden. Die cirkel kan kante
len, wat mooie belichtingseffec
ten geeft. Het is een decor dat
rust geeft aan de voorstelling.
Ook de virtuositeit van de dan
sers maakt dat je niet lang blijft
stilstaan bij die bezwaren. Zoals
in veel balletten van Béjart ligt
ook in Messe pour le temps futur
het accent sterk bij de mannen.
Zy nemen het grootste deel van
de dans voor hun rekening en
spelen de hoofdrollen. Vaak zijn
het engelachtige verschijningen,
met halflang haar en prachtige li
chamen. De schaarse kleding ac
centueert dat nog.Typerend is
dat de eerste opkomst van de
groep mannen een heupwiegen
de en uitbundige dans is. De
vrouwen daarentegen hebben te
gen het hoofd geplakte haren en
geloken ogen. Hun eerste optre
den als groep is traag en met ver
krampte bewegingen.
Al is de symboliek hier en daar
wat zwaar, een dergelijk meesle
pend spektakel is niet vaak in
ons land te zien. Een troost voor
wie geen kaartje heeft voor de
RAI vanavond: de 'Messe pour le
temps futur' wordt zondag vanaf
12.45 uur op Nederland 2 in zijn
geheel uitgezonden.
ARIEJAN KORTEWEG
Klein fragment uit 'Messe pour le temps futur' van Maurice Béjart
'Über die Dorfer' van Peter Handke
door het Schauspielhaus Wien. Met
o.a. Barbara Stanek, Manfred And
rae. Elke Claudius, Günter Einbrodt
en Hertha Schell. Muziek: Peter Kai-
zar'. Hans Gratzer. Gezien op
19 juni in de Koninklijke Schouw
burg in Den Haag.
DEN HAAG - De Oostenrijkse
schrijver Peter Handke heeft
niet de naam een gemakkelijk
schrijver te zijn, maar zijn recent
ste toneelstuk 'Über die Dorfer'
behoort op dit moment tot zijn
moeilijkste werk. Zelf noemt hij
dit in 1981 verschenen stuk een
Dramatisches Gedicht, waarmee
al iets van het speciale karakter
ervan wordt uitgedrukt. Het is,
volgens de verstrekte informatie,
een omstreden stuk, dat de nodi
ge irritatie heeft opgeroepen en
zelfs als 'onspeelbaar' is gekwali
ficeerd. Toch heeft het Schaus
pielhaus Wien zich aan een voor
stelling gewaagd, die onlangs in
première is gegaan Ter gelegen
heid van het Handke-festival is
deze voorstelling naar Den Haag
gehaald. Dit gezelschap speelt
met een diepzinnige ernst, waar
door juist op het filosofische as
pect de nadruk wordt gelegd en
lijkt zich derhalve niet gestoord
te hebben aan één van Handke's
aanwijzingen voor de spelers:
'innige ironie'. Hoewel zo'n re
gie-opmerking voor meer uitleg
vatbaar is. Een man, Gregor ge
naamd, keert terug naar zijn ou
derlijk huis om met broer en zus
de nalatenschap van hun ouders
te regelen. Er was al sprake van
een volledig uit-elkaar-gegroeid-
zijn, wat het weerzien alleen
maar nog duidelijker doet besef
fen. Van daaruit wordt in mono
logen over allerlei zaken gefilo
sofeerd, waarin het elkaar niet
verstaan, eenzaamheid en het
naar huis terugkeren belangrijke
thema's zijn. Met name het
laatstgenoemde wil Handke als
centraal thema van een paar na
1979 verschenen werken be
schouwen. Het Schauspielhaus
speelt op een ontmanteld toneel,
dat tot in de zaal is uitgebouwd
De toeschouwers zien aus ae
theatermachinerie, wat op zich
zelf een allesbehalve originele
enscènenng is. Toch is het mis
schien wel het beste om aldus
het dramatische aspect van het
Dramatisches Gedicht zichtbaar
te maken. De teksten worden op
gestreng-diepzinnige toon uitge
sproken, maar krijgen een poë
tisch kader door de muzikale
omlijsting. Er ontstaat een ijle
sfeer door het (zichtbaar!) bespe
len van een monochord, waarop
geslagen, gestreken en getok
keld wordt. Het stuk eindigt met
de monoloog van Nova, die Gre
gor op zijn toch heeft begeleid.
Met name dit stichtelijke, op
wekkende betoog heeft veel ïn-
terpretatieverwamng veroor
zaakt. Ter illustratie een citaat
uit deze monoloog: "Maar laat
dat gepieker over Zijn of Niet-
Zyn: het Zijn is en wordt doorge
dacht, en het Niet-Zijn is niet
denkbaar - daarover bestaat al
leen geprakkizeer".
WIJNAND ZEILSTRA
