Luchtverkeer in Spanje ontregeld 'Geriefhoutbosjes zijn monument' Chemisch bedrijf in Hamburg moet dicht Door stakingsacties piloten: Advies: dagbehandeling in plaats van 2.000 bedden 'Leger weg uit gouden Tempel' RSV-man kocht belang in kolengraver Alphenaar Teeuwisse schrijft bijzonder boekje Varia DEN HELDER (ANP) - Het is noodzakelijk dat belangenvereni gingen van militairen gevraagd en Ingevraagd informatie over defen- lie-zaken aan kamerleden kunnen geven. De informatie die het parle ment krijgt van het ministerie in antwoord op schriftelijk gestelde vragen is versluierd en gefilterd. Voor kapitein-luitenant ter zee Gerard Brand (44) is dit de belang rijkste ervaring uit zijn driejarig voorzitterschap van de Koninklij ke Vereniging van Marineofficie ren KVMO, dat hij deze week beëindigt. De minister van defensie en het centrale apparaat op het departe ment hebben volgens Brand een 'Informatie defensie versluierd aparte op de politiek gerichte ver antwoordelijkheid, waardoor zij hun informatieverstrekking op een verpakken die volgens de belangenverenigingen niet als ge heel zakelijk kan worden be schouwd. Brand zegt de minister daarover al menigmaal te hebben aange sproken en voorbeelden van gefil terde en versluierde informatiever strekking te hebben gegeven. In een reactie ontkent het minis terie van defensie informatie ach ter te houden bij de beantwoording van kamervragen of bij andere in formatieverstrekking aan het par lement. Ook zegt de directie voor lichting van het departement nog nooit een voorbeeld van de be schuldigingen van de KVMO-voor- zitter te hebben ontvangen. BONN (GPD) Het Hamburgse bedrijf van het Westduitse chemi sche concern Boeringer heeft op last van het stadsbestuur de pro- duktie van bestrijdingsmiddelen tegen plantenziekten stop moeten zetten. Nadat allerlei milieuorgani saties al jaren hadden beweerd dat bij de produktie van de verdel gingsmiddelen afvalstoffen met een levensgevaarlijk hoge concen tratie aan dioxine (het Seveso-gif) ontstonden, leverden twee analy ses daarvoor inderdaad het bewijs- .De Senator voor milieuzaken van Hambrug, Wolfgang Curilla (SPD), besloot daarom kort geleden de on derneming een ultimatum te stel len. Hij eiste dat de afvalstoffen op een veilige manier moesten wor den verwijderd en stelde boven af0»* -ïan de toekom stige produktie. De firma Boerin ger, die in Hamburg circa 250 me dewerkers heeft, klaagde daarop bij de l-echtbank maar kreeg slechts gedeeltelijk gelijk. Vervol gens werd de produktie en daar mee het gehele bedrijf stil gelegd- .Het is voor het eerst in de geschie denis van de Bondsrepubliek een bedrijf vanwege gevaar voor het milieu de produk tie moet stoppen. Bij de bewoners in de omgeving, die al jaren in gro te angst leven, heerst grote vreug de. Ook de boeren in het stadsge deelte Moorfleet zijn zeer tevreden. Dat geldt eveneens voor de Groe nen en de SPD, die met name de laatste tijd voortdurend tegen Boe- WOENSDAG 20 JUNI 1984 ringer gewaarschuwd hebben. Bij de Europese verkiezingen behaal de de groen-alternatieve lijst afge lopen zondag overigens een onge kend hoog aantal stemmen: 12,7 procent tegen 3,5 procent in 1979- ..De 250 medewerkers van Boerin ger verkeren daarentegen in grote onzekerheid. Zij zijn bang ontsla gen te worden. De meesten van hen weigerden de afgelopen tijd met journalisten te praten. Zij we zen erop dat Boeringer altijd een uitstekende werkgever is geweest. De onderneming heeft inmiddels hoger beroep aangetekend tegen de .onrealistische maatregelen' van de stadsoverheid. Als dat ook el ders in zwang komt, verklaarde de firma, dan wordt chemisch onder zoek en produktie nagenoeg onmo gelijk. MADRID (GPD) - Het luchtverkeer in Spanje is gisteren behoorlijk ontregeld als gevolg van de staking van de piloten van de Spaanse luchtvaartmaatschappij Iberia. Acht inter nationale vluchten (onder meer tussen Madrid en Amsterdam) alsook 51 nationale vluch ten werden geannuleerd. De staking werd uitgeroepen door de Spaanse pilotenvakbond Sepia, nadat de luchtvaartmaatschappij Iberia de eisen van de piloten afge wezen had. De piloten verlangen onder meer, dat de toezeggingen en akkoorden van de cao van vorig jaar worden nageleefd, in het bij zonder de belofte van Iberia-lei- ding om in het lopende jaar 34 nieuwe piloten in dienst te nemen. Tevens eist de Sepia, dat het be sluit voor werktijdverkorting voor 60 piloten wordt ingetrokken. De klacht van de Spaanse piloten nu luidt, dat zij als gevolg van deze maatregel meer vlieguren dan voorheen moeten maken en dat de verplichte rusttijd per dag van 10 tot 8 uur is gereduceerd. De Spaanse luchtvaartmaat schappij is dit jaar gedwongen fors te bezuinigen. Vorig jaar liep het verlies van Iberia op tot recordhoogte van 600 miljoen gulden, drieëneenhalf keer zoveel als in 1982, toen het verlies 165 miljoen gulden beliep. De Spaanse piloten hebben gedreigd net zo lang met hun aktie door te gaan totdat hun eisen worden inge- 0 willigd, waardoor in het zojuist ge- nebeambten opende toeristenseizoen chaoti sche situaties op de Spaanse vlieg velden kunnen ontstaan. De al tien dagen durende pro testacties van Italiaanse douanebe ambten breiden zich uit. Een derde douanevakbond heeft zich by de stiptheidsacties aangesloten. Het meest werd gisteren op nieuw de goederencontrole op het station van Udine getroffen. Daar wachten bijna 800 wagons uit Oos tenrijk op behandeling, waarvan er 91 met vee zijn geladen. Het sta- tionspersoneel geeft de dieren eten. In Udine en op vele andere grensstations, grensovergangen en vliegvelden weigeren de doua- te verrich- UTRECHT (ANP) - In een voorlo- liklinieken buiten en los van het pig advies aan staatssecretaris Van ziekenhuis moeten volgens het col- der Reijden (WVC) heeft het Colle ge voor Ziekenhuisvoorzieningen voorgesteld ongeveer 2.000 .klini sche' bedden in ziekenhuizen om lege uit kwaliteitsoverweging geen faciliteiten voor dagbehandeling krijgen.Om het aantal ziekenhuis opnamen terug te dringen te zetten in 1.200 plaatsen voor dag- doelmatigheid van de zorg te be- verpleging. Dagbehandeling houdt vorderen, adviseert het college c DEN HAAG - Koningin Beatrix aangeboden door de heer Kwakkel- kreeg gisteren op Huid Ten Bosch stein, reder van de VL 89. de bekende koning inneharing aan geboden. Het maatje haring werd (foto ANP) dat een patiënt die 's ochtends wordt opgenomen 's avonds al weer thuis is. Volgens het college kunnen zo op korte termijn 250.000 patiënten per jaar worden gehol- pen.Vooral in algemene ziekenhui zen zal dagverpleging moeten wor den gestimuleerd. Tot voor kort was de vergoedingsregeling hier voor weinig aantrekkelijk voor de ziekenhuizen. Maar de laatste jaren hebben enkele ziekenhuizen er al ruime ervaring mee opgedaan.Po- langer dan tot twee middags te werken. Het personen verkeer heeft tot nog toe nergens last ondervonden van de acties. Het douanepersoneel wil een loonsverhoging en een uitbreiding van het aantal arbeidsplaatsen af dwingen. NEW DELHI (AFP/UPI) - Een In- dat de terugtrekking met ingang van het leger zal worden terugge- door een regeringswoordvoerder, trokken uit de heilige stad Amrit- Volgens hem heeft de regering sar in de opstandige deelstaat Pun- geen opdracht tot terugtrekking jab. gegeven. Eerst, zo verklaarde hij, Minister Buta Singh, verant- dienen alle wapens te worden ver- woordelijk voor de verhouding zameld die in de Gouden Tempel tussen regering en parlement, zei liggen opgeslagen. DEN HAAG (GPD) - RSV-directeur Prins heeft in 1980 'op eigen kosten' aandelen ge kocht van de Western American Energy Cor poration die indirect belang had in het kolen- graverproject van RSV in de Verenigde Sta ten. Prins gaf dat gisteren onomwonden toe tegenover de Parlementaire Enquêtecommis sie die het debacle met RSV onderzoekt. Eerder al had de commissie laten weten dat zij wil nagaan of bepaalde RSV'ers persoonlijk belangen hadden of zelfs profijt trokken van het Amerikaanse avontuur van het concern. Prins bleek die belangen te hebben, maar pro fijt heeft hij er niet van gehad. Hij kocht de (200.000) aandelen indertijd voor 75.000 dollar, toentertijd om en nabij 150.000 gulden. Hun waarde is nu „niet meer dan het papier waarop ze gedrukt zijn". De Western American Energy Corporation was in handen van de Amerikaan Stacy, met wie RSV in het kolengraafproject in zee was gegaan. Stacy was ook de man geweest die Prins op het bestaan van de aandelen had geat- tenteerd. Prins was mede-directeur van RSV Mining Equipment, het RSV-bedrijf dat de ko- lengravers bouwde. Prins kon commissievoorzitter Van Dijk niet volgen in diens redenering dat er een be langenconflict kon ontstaan door het kopen van aandelen in één van Stacy's ondernemin gen. Van Dijk zag een dergelijk conflict le vensgroot aanwezig in geval RSV de samen werking met Stacy zou beëindigen. Die breuk kwam er inderdaad, maar betekende voor Prins slechts dat de waarde van zijn aandelen tot nul reduceerde, Nelissen Ex-minister Nelissen van financiën heeft gisteren een belangrijke nuance aangebracht in zijn getuigeverklaring van 29 maart voor de parlementaire enquêtecommissie RSV. Nelis sen werd dinsdag opnieuw kort verhoord over een notitie van de RSV-reeerineswaamemer Minister Buta Singh liet aanvan kelijk weten dat de terugtrekking van de troepen gezien moet wor den als een poging van de regering te komen tot een normalisering van de toestand in Punjab, maar van zei later verkeerd te zün geciteerd 'h*t vat door journalisten. net vdi t Molkenboer van 5 februari 1971 waarin de be windsman op de hoogte werd gebracht grote verliezen die bij Rijn Schelde zaten op lopende orders. Nelissen wist zich van die notitie in zijn hoor van eind maart niets te herinneren, wat - leidde tot enige consternatie toen Molkenboer JfJfï}, vervolgens de bewuste notitie produceerde met daarop aantekeningen in het handschrift Nelissen. Gisteren zei Nelissen die nota De Indiase zaakgelastigde in SS Harinder Singh, zelf "ongetwijfeld gekregen en gelezen te hebben." Dat was van belang met het oog op de overne- Zljn ming van Verolmes scheepsbouwbelangen z°az door Rijn Schelde. Nelissen daarentegen zei gisteren de zaak van marginaal belang te hebben gevonden. Rijn Schelde had bijtijds een voorziening ge troffen voor die verliezen die aan Verolme be kend konden zijn, zo meent hij. Van Dijk stel de daar tegenover dat de bewuste voorziening pas op een later tijdstip, toen de overneming in feite was beklonken, werd getroffen. en sikh, hemzelf, hun drie kinderen, i hij in de Noorse hoofdstad, waar hij sinds 1981 verblijft. Singh zei de Indiase diplomatie ke dienst te willen verlaten uit pro test tegen "een racistisch regime". De Indiase premier, Indira Gandhi, heeft zich „geschokt" ge toond over de omvang van het bloedbad bij de bestorming door veiligheidstroepen van de Gouden per ziekenhuis twee procent het aantal bedden als dagverple gingsplaats te bestemmen. De lan delijke norm voor het aantal zie kenhuisbedden zou daardoor kun nen worden teruggebracht van 3,7 tot 3,6 per duizend i Tempel in Amritsar, het heiligdom van de sikhs. Gandhi zei dit giste ren in een interview met de BBC. Volgens officiële cijfers zijn bij de botsing ongeveer 600 mensen, zeker 500 sikhs en 84 militairen, omgekomen. Premier Gandhi gaf toe dat de aanval op de tempel „minder tra gisch" had kunnen zijn, als het le ger en de regering vroeger hadden ingegrepen. „Maar het was moei lijk eerder te handelen omdat men anders niet kon bewijzen dat we geen andere keus hadden". Indirect gaf mevrouw Gandhi de Indiase geheime dienst de schuld van de klaarblijkelijke foutieve in schatting van de situatie in het tempelcomplex. Weliswaar was de federale regering ingelicht over de gebeurtenissen in de tempel, maar niet over de mate van militaire voorbereiding van de sikh-extre misten. SCHOOLVERLATERS- Het Ko ningin Juliana Fonds stelt drie mil joen gulden beschikbaar om ten minste 300 werkloze schoolverla ters van sociale academies en Mi- kojel-opleidingen de mogelijkheid te bieden een jaar ervaring op te doen in club- en buurthuizen en open jongerencentra. De school verlaters behouden hun uitkering als zij worden ingezet. Het college heeft zijn advies geba seerd op een ambtelijk rapport dat is opgesteld door medewerkers van het college zelf en door de Na tionale Raad voor de Volksgezond heid, de Ziekenfondsraad en het Centraal Orgaan Tarieven Gezond heidszorg. De ambtelijke werk groep ziet dagverpleging als een vervanging van kortdurende opna men en als een betrekkelijk goed kope vorm van zorg die een zo groot mogelijke spreiding zou moeten krijgen. De werkgroep heeft becijferd, dat .rekenkundig' een besparing van 30 40 miljoen gulden mogelijk is. Links regeert in Groenland KOPENHAGEN (DPA) - Groen land krijgt voor de komende vier jaar een linkse coalitieregering. Premier blijft de vroegere dominee Jonathan Motzfeld, wiens sociaal democratische Siumut-partij 11 van de 25 parlementszetels haalde bij de recente verkiezingen. Motzfeld bereikte dit weekeinde overeenstemming over de vorming van een coalitie met de marxis- tisch-nationalistische Inuit-partij, die twee van de zeven minister sposten krijgt. Siumut en Inuit be schikken samen met 14 parle mentszetels over een absolute meerderheid. De conservatieve At- tasut blijft met 11 zetels in de oppo-' sitie. ALPHEN/NIEUWKOOP - "Je zou kunnen spreken over de waarde van het polderland schap als 'monument', als erfenis uit het verleden. Boe- rengeriefhoutbosjes zijn een onderdeel van dat monu ment. Behalve de cultuur historische waarde hebben de bosjes ook een grote land schappelijke en belangrijke biologische waarde. Thans zijn er nieuwe behoeften en inzichten die pleiten voor in standhouding én zelfs nieu we aanplant van geriefhout- bosjes". Dit schrijft Jos Teeuwisse in een, recent verschenen, 64 pagina's tellende pleidooi voor het be houd van de geriefhoutjes. Teeu wisse, leraar aardrijkskunde aan het Ashramcollege en milieu ambtenaar bij de gemeente Nieuwkoop, stelde het boekje sa men in samenwerking met een aantal organisaties die zich inzet ten voor landschapsbeheer. De Nieuwkoopse kunstenaar Han van Hagen nam een groot aantal illustraties voor zijn rekening. In dit boekje staan de boerenge- riefhoutbosjes van het veenwei- degebied van Zuid-Holland en Utrecht centraal. Het zijn kleine bosjes die ook wel voorkomen in de binnenduinrand in Noord- Holland en in het westen van Friesland. Voor het weidegebied van Zuid-Holland en Utrecht zijn ze echter karakteristiek. Alleen de oudere generatie van boeren weet nog welke functie het boerengeriefhout voor het agrarische bedrijf had. Een deel van de informatie in dit boekje is dan ook bij die landschapsbe heerders van toen verzameld. De boeren die nu hun bedrijf in het veenweide gebied hebben ma ken op een enkele uitzondering na geen gebruik meer van het ge- riefhout. De bosjes worden door boeren vaak niet meer onderhou den waardoor het merendeel is verdwenen. In de eerste helft van deze eeuw werd in een groot deel van agra risch Nederland veelvuldig ge bruik gemaakt van hout van ei gen grond. Het werd onder meer gebruikt als bouwmateriaal, voor nekpalen, voor gereedschapsste len en brandstof. Daarnaast dien den de houtopstanden als wind breker of veekering. Het platteland van weleer was dan ook rijk gestoffeerd met bomen: erfbeplantingen, windsingels, wegbeplantingen, houtkaden, houtwallen en hakhoutbosjes le verden de boeren het benodigde hout. In de intensief beweide natte veen- en kleipolders ten door Raymond Peil westen van Utrecht was hout echter een schaars goed. Om in hun houtbehoefte te voorzien legden de boeren zelf geriefhout- bosjes aan. Boeren plantten voor hun eigen ge rief hakhoutbosjes aan. In het open veenweidegebied van Utrecht en Holland vallen de boerengeriefhoutbosjes onmid dellijk op. Op het eerste gezicht lijken deze plukjes bos, die door gaans niet veel groter zijn dan enkele honderden vierkante me ters, tamelijk willekeurig te mid den van de weilanden te liggen. Een nauwkeurige blik op de kaart maakt echter vrij snel dui delijk dat er regelmaat zit in de ligging van deze bosjes: ruim tachtig procent is gelegen in de boerderljstrook of aan weterin gen. In het open polderlandschap zijn de boerengeriefhoutbosjes let terlijk en figuurlijk eilandjes. De meeste van deze bosjes zijn na melijk door een ringsloot omge ven, waardoor ze onbereikbaar waren voor het vee. Het hakhout op de eilandjes werd om de vijf tot zeven jaar vlak boven de grond afgezet. Zo ontstond op kniehoogte een grillige knoest: de kniestoof. Er zijn verschillende aanwijzingen voor de hoge ouderdom van de geriefbosjes. Op polderkaarten Jos Teeuwisse, in zijn werkkring als milieuambtenaar op de Nieuwkoopse plassen, de schrijver van het boekje 'GeriefllOUtbosjes'(foto Wim Dijkman) uit het begin van de zeventiende eeuw staan al bosjes te midden van de weilanden aangegeven. De grillige stobben duiden op een eeuwenoud hakbeheer en ook de grote soortenrijkdom aan organismen doet een hoge ou derdom vermoeden. Maar dat het restanten zouden zijn van het oerbos, dat eens grote delen van 'Hol(t)land' heeft bedekt, is ge makkelijk te weerleggen. Baggerstaal Het merendeel van de bosjes is te vinden in de boerderijstrook of langs weteringen (de vroegere hoofdwaterwegen in de polders). In de boerderijstrook dienden de bosjes tevens als windbrekers voor erf en gebouwen of gaven ze luwte in de koebocht, de vaste melkplaats. De bosjes die dieper in het land lig gen, hebben vaak een niet met bomen beplant gedeelte, waarop baggerstaal kon worden ge maakt (bagger uit sloten en vaar ten werd op een vaste plaats en daarna, vermengd met stalmest, als meststof over het land ge bracht). Als er dan stalmest met de schouw naar de baggerstaal werd gebracht kon men op de te rugweg een vracht hout meene- De bomen in de geriefhoutbosjes zijn soorten die zich in vochtige weidegrond thuisvoelen, zoals wilg, els, es, populier en in min dere mate berk en esdoorn. Ie dere houtsoort had eigenschap pen die voor bepaalde gebruiks- doelen het meest geschikt wa- Het merendeel van het hout diende als brandhout. Els en wilg wer den geheel verstookt, maar ook de kromme en dunne takken van de es verdwenen in keukenfor nuizen en de warmwaterfornui zen van de kaasmakerij. De dun ne twijgen van de berk werden samengebonden tot takkenbe- Ook 'mikken' waren veel voorko mende gebruiksvoorwerpen die van geriefhout werden gemaakt. Een mik is een stok met een gaf felvormig uiteinde. De 'gelijk- mik' werd in de stal gebruikt om het hooi, dat de koeien op stal te eten kregen, voor ze uit te sprei den. Een scherpe hooivork zou het vee kunnen verwonden. Bij het haren van een zeis werd een haarmik gebruikt om de steel van de zeis horizontaal te hou den. Voor het drogen van kousen werd de kousemik gebruikt. Vriezen Omdat de 'levensduur' van het ge- bruikshout beperkt was, had de boer steeds opnieuw hout nodig. Hakhout maakte het mogelijk om, om de vier vijf jaar, hout van de gewenste diktes te oog sten. Dit gebeurde over het alge meen 's winters. De geriefhout bosjes waren dan gemakkelijk toegankelijk over de dichtgevro ren sloten. De laatste tientallen jaren is het on derhoud van de bosjes sterk achteruit gegaan. Het onderhoud was te weinig rendabel en erg ar beidsintensief. Andere brand stoffen waren een gerieflijke ver vanging voor hakhout, stelen voor gereedschap zijn voor wei nig geld te koop en de rondhout- handel voorziet in de behoefte aan hekpalen. De gebruikelijke kapcyclus bleef achterwege. De grond' van de bosjes werd bij de weilanden ge trokken en de bomen werden ge rooid. De boeren ruimden hun geriefhoutbosjès ook vaak op om bij een ruilverkaveling meer grasland in de kunnen brengen. Het aantal bosjes is na de Twee de Wereldoorlog met 65 procent teruggelopen. Waarde De landschappelijke waarde van de bosjes is belangrijk. Zij vor men samen met de boerderijen de belangrijkste verticale ele menten in het vlakke Hollandse polderlandschap. De sterke vi suele overgang van weiland naar bebouwing wordt verzacht door bomen en struiken. Ook op de landschapshorizon zijn de bosjes van grote invloed. Achterliggen de stedelijke bebouwing, hoog spanningleidingen en verkeers wegen worden grotendeels aan het gezicht van de bewoner en recreant onttrokken. Biologisch vormen de boerenge riefhoutbosjes een totaal andere wereld dan de omringende wei landen. In de slootkant, een zoom van water- en oeverplan ten, waaronder soorten als dot terbloem, vinden verschillende zeggesoorten en riet, watervo gels als meerkoet, waterhoen en wilde eend een nestplaats. Allerlei dieren die in het omringen de polderlandschap hun voedsel zoeken gebruiken het gerief- houtbos als broed-, rust- en schuilplaats. Kraai, ekster, ran suil en torenvalk zijn hier voor beelden van. Voor kleinere die ren zoals insekten, dwergmuizen en zangvogels zijn de bosjes vaak groot genoeg om zich in hun fa voriete bos- of parkomgeving te wanen. Tuinfluiter, fitis en spotvogel zijn al vroeg in het voorjaar te horen. In de trektijd dienen de bosjes als pleisterplaats of voederplaats voor groepen mezen, vinken, lij- sterachtigen en andere doortrek kers. Watervogels, zoals knob belzwaan, meerkoet en water hoen vinden op (of in de vegeta tie rond) de eilanden een rustige broedplaats. Overigens laat de leesbaarheid van 'Geriefhoutbosjes' hier en daar wat te wensen over, maar met een materie als deze lijkt dat moeilijk te ondervangen. En hoe wel de schrijver af en toe onno dig in herhalingen vervalt is er voor de landschapsbeheerder, vrijwilligers en andere belang stellenden een standaardwerkje uit de bus gekomen. Het boekje 'Geriefhoutbosjes' is uitge geven door de stichting 'Natuur en Milieu' in Utrecht. Het is onder meer te koop bij boekhandel Haasbeek in Alphen. Belangstellenden kunnen het ook bestellen door een tientje te storten op postgiro 9933 ten name s Gra- j» 'ge-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 23