c 'Ik geloof niet dat ik het overleef Pas als de schoppenaas anders het een ander spel' is, dan is Oudere surfers met elkaar in de slag Frans Dekker uit Boskoop verzamelt 'intensief speelkaarten Alphenaar speelt op het North Sea Jazz Festival Streek DONDERDAG 14 JUNI1984 BOSKOOP "De voorkant is het belangrijkste. Je zou den ken dat je naar de achterkant moet kijken, maar echt, het gaat om de voorkant". Frans Dekker (36) uit Boskoop is een man met een bijzondere passie. Bijna al zijn vrije uurtjes steekt hij in speelkaarten. Van de mysterieuze tarotkaarten tot de kaarten van de klaveijasclub op de hoek, van de fraai ste antieke speelkaarten tot pornokaarten van hartevrou- wen en klaverboeren. Frans Dekker loopt voor alle soorten speelkaarten warm. Hij is reuzetrots op zijn verzameling en vertelt er graag over. Sinds anderhalf jaar is Frans nauwe lijks meer te houden als hij een mooi spel kaarten ziet ter wijl het allemaal met eenvoudig een eenvoudig jokertje be gon. Beneden in zijn eengezinswo ning in Boskoop schenkt hij koffie in. "Boven in mijn hob bykamer wordt niet gedron ken. Stel je voor als er wordt gemorst op de kaarten", zegt Dekker, die nog niet zo lang in Boskoop woont. Ongeveer vier jaar geleden kwam hij in het kwekersdorp terecht. De Bos koper werkt als beveili gingsbeambte bij de giro in Den Haag en draait vaak onre gelmatige diensten. Op de voet gevolgd door twee enorme waakhonden beklim men we de trap naar wat een waar walhalla voor speelkaar tenliefhebbers blijkt. Een zacht bankstel, muziekappara- tuur, een kast met allemaal banden waarin speelkaarten zitten en in ieder hoekje sta pels speelkaarten. De afgerich te honden blijven buiten (het is overigens een merkwaardig koppel. Als de baas 'Surina- mers' zegt dan stuiven de hon den bijna door het vensterglas van de huiskamer). "Eerst verzamelde ik alleen maar jokers. Waarom, ja dat doe je gewoon. Als je gaat kaarten dan gooi je meestal de jokers weg. Ik ging ze toen sparen. Sinds anderhalf jaar ben ik echter intensief bezig. Ik weet het nog goed. Op 1 februari vo rig jaar kwam ik bij een verza melaarster van speelkaarten terecht. Ik raakte toen zo en thousiast dat ik ook ben be gonnen. Toen had ik ongeveer twintig spellen kaarten", zegt Frans. Honeurs "Je begint met het aflopen van vlooienmarkten. Daar koop je een spel kaarten zelden duur der dan een gulden. De eerste tweehonderd spellen kaarten gaan dan heel erg snel. Het ziin de standaard kaarten. Het alle daagse. Het zijn gewone 'hon neurs', de plaatjes zullen we maar zeggen, van boer tot en met aas. Na de eerste tweehon derd, en dan heb ik het over de eerste tweehonderd verschil lende 'plaatjes', wordt het moeilijker. Je vraagt je colle ga's of ze willen kijken naar spellen kaarten, maar op het laatst worden die er ook gek Toen ben ik begonnen met schrijven. Niet een paar brie ven per week, maar meer dan honderd. Ik had een telexboek en als bij een bedrijf meer dan twee telexnummers staan, dan is dat een groot bedrijf dus is de kans aanwezig dat ze mis schien bij wijze van reclame ei gen speelkaarten hebben laten maken. Alle ambassades heb ik aangeschreven, alle rederij en, alle transportbedrijven. Van die honderd brieven per week moetje rekenen datje er op ongeveer tien antwoord krijgt en dat daarvan weer de helft meestal een standaard spelletje kaarten terugstuurd. Na een half jaar ben ik daarmee gekapt. Daarna zocht ik in alle tijdschriften, en kranten be drijven op die met een ant woordnummer adverteerden. Dat bespaarde mij de porto kosten. Nog steeds gaan er op die manier brieven de deur uit". Niet ieder bedrijf wiens ant- door Huib Hikke woordnummer wordt ge bruikt, is blij met de portovrije brieven van Dekker. "Laatst had ik dat met een bedrijf in Den Bosch. Dat bedrijf had ik al drie keer aangeschreven of ze misschien speelkaarten had den. Toen kreeg ik een brief van ze waar ik de brutaliteit vandaan haalde om het ant woordnummer van deze zaak te gebruiken voor het vragen van speelkaarten. Ik heb toen een excuusbrief geschreven. Op het antwoordnummer. Ja.., dan moeten ze maar meteen antwoord terugsturen". Clubs Het blijft niet alleen bij het aan schrijven van bedrijven en in stellingen. Er zijn ook verza melclubs voor speelkaarten. Een dergelijke club is er nog niet in Nederland, maar wel in België (vergeleken met de Bel gen zijn wij maar amateurs zegt Frans). Bij onze zuiderbu ren staat in Turnhout zelfs het museum voor de speelkaart. Dekker is daar al een paar keer geweest. Behalve in België is ook in Enge land en Amerika het verzame len van speelkaarten zeer po pulair. Via de internationale speelkaartenclub in Amerika, waar Frans lid van is, heeft hij contacten over de gehele we reld. Een veertigtal landen is vertegenwoordigd in zijn ver zameling. Behalve Europese landen als Oostenrijk, Duits land, Engeland ook Australië, Korea, Amerika en India. Uit dit laatste land heeft Frans trouwens een fraai stel hand beschilderde erotische ronde speelkaarten. "Hij wilde er vier spellen pornokaarten voor te rug. Ik moest ze wel apart ver sturen. Dat kostte me alleen aan porto al twaalf gulden per pakje". Vlug bladerend door zijn band met pornospeelkaar ten wijst hij op een bijzonder spel, naakte jonge meisjes glimlachen ons verlegen toe. Snip en Snap Dat een bijzonder spel kaarten helemaal niet oud hoeft te zijn bewijst hij met zijn Snip en Snapkaarten. Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van Willy Walden en Piet Muyse- laar is in de jaren zestig een spel speelkaarten uitgegeven. Maandenlang heeft hij moeite gedaan om dit spel te bemach tigen. Oproepen via de radio, er werd zelfs een brief geschre ven naar Willy Walden. Hy kreeg een briefje terug van Walden. Deze vertelde in het bezit te zijn van één exemplaar en dat wilde hij graag zelf hou den. Kort geleden was het geluk ech- Frans Dekker temidden vazijn speelkaarten. "Je moet de mensen zo gek zien te krijgen dat ze gaan kijken (foto win Dijkman LISSE Het bestuur van'de 'Senioren Surf Club 40 plus' staat voor een 'vuurproef. Ruim een jaar na de oprichting houdt de bollenstreekvereniging voor ou dere windsurfers zaterdag de eerste 'grote' wedstrijd op een deel van het Oosterduinsemeer in Noordwij- kerhout. In twee klassen (snelheid en han dicap) kunnen liefhebbers zich uitleven. De interesse valt het bestuur van de SSC niet tegen. Er hebben zich voor beide wedstrijden al 17 deelnemers aangemeld. Tevens kreeg het bestuur een aantal telefoontjes van potentiële deelnemers. "Het hangt van het weer af of wij zaterdag het maximale aan tal van 40 deelnemers per groep hebben", zegt bestuur der Ruud Tims van de SSC. "Een ieder die de leeftijd van 40 jaar is gepasseerd en kan surfen mag meedoen. Tot een half uur voor de start kunnen liefhebbers zich nog opgeven", aldus de Lissenaar. De vereniging is vorig jaar april opgericht. Volgens Tims heb ben een redelijk aantal oudere surfers uit de streek en ook wel daarbuiten in dat eerste jaar in teresse getoond. "Afgaande op de ledenlijst kwam ik aan 46 clubleden. Daarvan is inmid dels weer een aantal afgeval len. Nu hebben wij 34 leden. Zowel dames als heren. Een aantal waar wij best mee tevre den zijn. Maar als er nog oude ren zijn die belangstelling heb ben, zijn ze welkom. Er kun nen beslist nog meer leden bij". door Kees van Kuilenburg De gemiddelde leeftijd van de le den is rond de 50 jaar. "Maar we hebben ook een lid van 68 jaar", zegt Tims. "Vorig jaar kon hij nog geen meter varen, nu is hij bij wijze van spreken niet meer van het water af te slaan. En zo is het bij veel an dere leden eveneens gegaan. De eerste keren gaat het wat moeizaam, als ze echter de slag te pakken hebben zijn ze ge grepen door de sport". Tegen op het 'Comomeer', zoals het Oosterduinsemeer in de volks mond heet, voor gezien hou den. "Die denken dat zij net als de jongelui gelijk al vanaf het begin het meer dwars kunnen oversteken. Dat valt tegen en dan geven ze op. Dat zijn er ge lukkig maar weinigen die dat doen. De meesten bijten door die zure appel heen en hebben al vrij snel greep op de plank", weet Tims uit ervaring. Volgens Tims is het surfen niet het enige doel van de vereni ging. De club is ook bedoeld voor die oudere die op een of andere manier uit het ar beidsproces is gerold. "Je moet dan niet met je ziel onder je arm gaan lopen, maar probe ren een hobby te zoeken. Dat is bij ons redelijk gelukt. Een aantal van onze leden is zijn baan kwijtgeraakt en heeft bij de vereniging een compensatie voor het gemis aan arbeid ge vonden. Het surfen is uiteinde lijk maar bijzaak. Het contact met elkaar staat voorop". Formule Tims wacht de zaterdag met be langstelling af. Hij heeft goede hoop dat de formule die het be stuur voor de deelnemers heeft uitgedacht zal aanslaan. Vooral het varen met de handicap zal de deelnemers nog voor ver rassingen plaatsen. Welke han dicaps de surfers zullen ont moeten wil Tims nog niet kwijt. "Dat is een verrassing voor zaterdag. De kans dat een minder goede surfer met de hoofdprijs naar huis gaat, is niet uitgesloten. Meer zeg ik niet, dat merken de deelne mers zaterdag wel". De wed strijden beginnen om 11.30 ter met hem. Er had een op roep gestaan in een verhaaltje van Henk van der Meijden en een Amsterdammer reageerde. "Kijk", zegt de verzamelaar en zoekt in een koffertje waarin de opbrengst van de laatste drie weken ligt. Rond de 150 spellen kaarten liggen door el kaar. Na enig zoeken haalt hij het spel er uit. Bekende frag menten uit de 'Snip en Snap' passeren gelardeerd met schoppen en ruiten de revue. Kunst Ook kunstenaars hebben zich ge worpen op het ontwerpen van speelkaarten. Wel zeer fraai is het spel kaarten van de schil der Salvador Dali. Prachtige kleuren en figuren sieren de verschillende kaarten. Dekker snort het kistje op waarin de kaarten werden verkocht. Bij het openen van het deksel kijkt Dali je priemend in zwart wit aan. Alsof hij de speler er van wil weerhouden om met zijn kaarten te spelen. Hij zou de eerste niet zijn. In de achttiende eeuw was het kaar ten verboden in tal van landen vanwege het verderfelijk ka rakter van het spel. Er stonden straffen op als geseling, ver banning en er is zelfs een keer de doodstraf uitgedeeld aan fervente kaartspelers. Later mocht het overigens weer wel. Toen moest er belasting wor den betaald voor ieder spel kaarten dat werd verkocht. Dat was te herkennen aan de belas tingstempel op de schoppe naas (in een enkel geval op de hartenaas). Een soort vervroeg de kansspelbelasting. Top Bijna ieder spel kaarten in de verzameling van Frans heeft wel een eigen verhaal. Hij heeft nu ruim elfhonderd verschil lende voorkanten. "Er zijn ver zamelaars die zeggen dat ze bij voorbeeld vierduizend ver schillende soorten speelkaar ten hebben. Maar die kijken dan ook naar de achterkant. Als er maar een ander patroon tje of firmanaam op staat dan is-ie anders. In dat geval heb ik er ook veel en veel meer. Pas als de schoppenaas anders is, dan is het een ander spel", zegt Frans nadrukkelijk. Banden vol met verschillende soorten kaarten worden ge toond. Rond, cirkelvormig, Z- vormig, met ronde hoeken, met rechte hoeken, zeer antie ke speelkaarten maar toch ook het onlangs verschenen kwar tetspel over Alphen aan den Ryn. "In Nederland zijn misschien een paar honderd verzame laars. De echte grote jongens, de top, dat zijn een man of vijf. Vlak daaronder krijg je de mid denklasse waartoe ik behoor. Ik zit aardig bovenin. De sub top is ook een man of vyf. Je zou dus kunnen zeggen dat er stuk of tien echte grote speel kaartenverzamelaars zijn". Naarmate je verder komt, wordt het steeds moeilijker om aan andere spellen kaarten te ko men. "Je moet de mensen zo gek zien te krijgen dat ze gaan kijken. Voor ieder spel kaarten krijgen ze van my in ieder ge val drie spellen kaarten terug. Maar als het het waard is, veel meer. Ruilmateriaal heb ik ge noeg. Betalen doe ik liever niet, alleen als het echt moet". Vluchtig vertelt hij nog even dat hij op zoek is naar spellen met 'keizers' in plaats van ko ningen en kaarten met rechte (scherpe) hoeken, die zeldzaam zijn. Museum Dekker moet nadenken over wat te doen met de speelkaarten als hij er niet meer is. De boel verkopen, een dergelijke ver zameling is altijd goed voor duizenden guldens, is één van de mogelijkheden volgens Frans. "Een museum zou het mooiste zyn. In België is we^is- derland heb je helemaal niets op dit gebied. Ik weet zeker dat een dergelijk museum veel pu bliek zal trekken. Uit binnen- en buitenland". Na telefoni sche afspraak is Frans Dekker altijd bereid om zijn verzame ling te tonen. Hij is te vinden aan het Merelplein 7 in Bos koop en zyn telefoonnummer is 01727-7798. ALPHEN AAN DEN RIJN - "Het is gewoon waanzinnig als je je eigen naam tussen je grootste idolen ziet staan". Toon Roos raakt iedere keer weer in vervoering als hij het programma van het North Sea Jazz Festival '84 onder ogen krijgt. Deze geboren en getogen Alphenaar treedt dit jaar twee uur lang op met het Toon Roos Quartet op de eerste dag van één van 's werelds bekendste jazzfestivals. En dat terwijl hij net twintig is ge worden. Een niet geringe presta tie voor iemand die pas twee jaar conservatorium achter de rug heeft en voor wie de Osmond Brothers de aanleiding waren om met muziek te beginnen. De gillende Amerikaanse broertjes deden Toon tien jaar geleden be sluiten naar de Streekmuziek- school te gaan. Na een een jaar lang theorieles gevolgd te heb ben moest hij een muziekinstru ment uitzoeken. "Ik wilde een in strument hebben dat ik gemak kelijk onder de arm mee kon ne men. Een saxofoon leek me wel geschikt, hoewel, ik heb ook nog aan viool gedacht. Ik geef toe: het is een vreemd argument maar ik kon toen ook niet weten dat ik me zou ontwikkelen tot jazzmusicus". Het was zijn tweede muziekleraar, Jack Beltman, die hem in con tact bracht met de jazz en hem overhaalde om na zijn atheneum aan het conservatorium in Rot terdam te gaan studeren. "Mu ziek ging me wel makkelijk af maar eigenlijk vond ik het maar niets om de hele dag op die toe ter te spelen, dat schrikte me af. Maar ik bén gewoon muziek, ik ben daar prima op zijn plaats". Om meteen zijn twijfels uit te spre ken. "Voor jazz is het geen goede opleiding: de lessen zijn romme lig, er lopen slechte leraren rond die niet kunnen worden ontsla gen. Maar het belangrijkste is de sfeer. Ik ben daar erg gevoelig voor. Eigenlijk wilde ik er mee door Birgit Broekhuyse kappen. Toen ben ik met de coördinatrice van de afdeling lichte muziek gaan praten en die stelde uit zichzelf voor dat ik vol gend jaar examen kan doen". Een uitzondering, want normaal duurt de opleiding voor uitvoe rend musicus aan het conserva torium zes jaar. "Ik zal wel goed zijn", zegt Ton Roos bescheiden. Solist In maart van dit jaar werd Ton ge vraagd voor een solistisch optre den bij het Metropool Orkest voor de uitzending van Nine O'Clock Jazz van de KRO. "Tsjonge, dat was wel een erva ring." Hij verlaagt zijn stem tot het zwoele niveau waarop pre sentatoren hun aankondigingen menen te moeten uitspreken. "Eerst wordt aangekondig- d:...onder leiding van Rogier van Otterloo. En dan krijg je: ...met Toon Roos op de saxofoon. Dan gaat er wat in je om. Eigenlijk ging het niet zo goed. De reacties waren weliswaar overwegend enthousiast maar voor mijn ei gen gevoel had ik niet echt lek ker gespeeld". "De maandag daarop werd ik ge beld door de VPRO. Die hadden de uitzending gehoord en wilde dat ik ook voor hen opnames zou maken met het Metropool Or kest. Toen had ik dezelfde slech te ervaring. De muzikanten van Toon Roos (links) tijdens een jam-session in het Leidse café 'The Duke': "Soms let helemaal niemand op je". het orkest hebben nogal moeité met het jazz-funkrepertoire wat ze voor de opname moesten spe len omdat ze alleen jazz spelen. Maar ze spelen ook heel routine matig; alleen notenbeelden. En het moet allemaal heel snel gaan: twee keer de stukken doorne men, en binnen twee uur sta je weer buiten. De volgende dag opnemen. En dat gaat iedere dag zo. Dat kan de muziek nooit ten goede komen. Het lijkt me zo fru strerend om als een soort ambte naar alleen notenbeelden te De jazz-funk neemt in zijn leven een even grote plaats in als de traditionele jazz. De Molukse jongeren uit de wijk waar hij zijn hele leven woont, lieten hem kennis maken met deze meer toegankelijke vorm van jazz. Met de Alphense band Nagasaré na men ze een eigen nummer op voor de verzamelelpee 'Moluk- ken Moods'. "Af en toe kryg ik nog een paar gulden aan reve nuen op mijn giro binnen". Zijn liefde voor de jazz-funk lever de hem wel een optreden op bij 'Let's Swing', een Teleac-cursus die de cursisten de eerste begin selen van de jazz wil bij brengen aan de hand van voorbeelden uit de Nederlandse jazz-scene. De muzikanten die voor de gele genheid bij elkaar waren ge zocht, beviel het gezamenlijk op treden zo goed dat ze besloten met zijn vieren door te gaan. Top Secret heet het experiment. "Op het moment heb ik in beide stromingen even veel plezier. De meeste mensen maken een dui delijk onderscheid. Jazz-muzi- kanten moeten er in het alge meen helemaal niets van jazz funk hebben. Ach, het is muziek van de laatste tijd". Met andere woorden; ze zullen er wel aan wennen. Toon heeft meer noten op zyn zang. Televisie opnamen liggen in het verschiet. Morgen moet hij invallen op tenorsax van een big band die in Breda optreedt. De KRO maakt een avondvullend rechtstreeks programma 'KRO in Breda'. "En dan hopen dat je op mag staan voor een solo. Het schijnt alleen niet zo'n dende rend orkest te zijn. Jammer dat je met zo'n orkest voor het eerst op tv komt. Maar het zal wel niet echt slecht zyn anders waren ze niet gevraagd." Sfeer De koele sfeer van een groot orkest spreekt Ton niet erg aan, hoewel het spelen in rookbruine kroe gen ook niet altijd meevalt. "Je speelt vaak alleen voor je colle ga's. De meeste mensen begrij pen er niets van en denken dat jazz alleen als muzikaal behang dienst doet". Soms kan Toon zijn ergenis over het onbegrip niet langer verdoezelen. "Dat was in een kroeg in Leiden. Een tent vol zuipende en pratende mensen, niemand die op ons lette. Toen heb ik mijn leuter uit mijn broek gehaald en stond daar op en neer te springen. De jongens lagen blauw van het lachen maar van het publiek zag niemand het. Toen heb ik hem maar weer weg gestopt". Alphen aan den Rijn was de baker mat voor de snelle ontwikkeling van de Toon talenten. Om pre cies te zijn café Markx. Vader Roos was toentertijd de eigenaar van het café aan de Julianastraat. Om de stille woensdagavonden wat meer klanten te trekken, vroeg hij het quintet van leraai Beltman en zoon Toon de avond en muzikaal op te luisteren. "Toen heb ik eigenlijk pas ge leerd om samen met muzikanten te spelen. Ik heb me daar echt ontwikkeld." De nieuwe eigenaar ging volgens Toon moeilijk doen over het toch al schamele honorarium zodat de jongens besloten te stoppen. "Terwijl het toch een lucratieve zaak was. De tent zat helemaal vol op de woensdag". Het was ook een optreden in klein rokerig cafeetje, in Den Haag. dat de aanzet was voor een vol gende belangrijke stap in zijn loopbaan. "Daar zat iemand van de organisatie van het North Sea te luisteren. Hij vond ons zo goed dat hij ons per se naar het festival wilde halen. Die heeft het met impresario Paul Acket geregeld. Toen we drie weken later in het zelfde café speelden hoorde we dat het doorging". Een plaat maken ging voor het Kwartet van hetzelfde leien dak je. Geen geleur met bandjes langs de deur van platenmaat schappijen. Nee, gewoon ge vraagd worden door een groot er kend jazz-label als Timeless. "De directeur had verhalen gehoord over Hans Eykenaar (de drum mer van het kwartet) en mij, en wilde een plaat maken met ons. Binnenkort, in ieder geval voor het festival, komt-ie uit." Uitslapen Financieel is een North Sea Jazz Festival, dat dit jaar op 13, 14 en 15 juli in het Congresgebouw in Den Haag wordt gehouden, voor beginnende muzikanten niet erg aantrekkelijk. Maar dat deert Toon niet. "Ik geloof dat ik daar helemaal gek word", roept hij en thousiast uit. "Ik heb al een week nodig om één goed concert te verwerken. Hoe dat nou moet als ze alleen maar goede bands in drie dagen proppen? Ik ben bang dat ik dat niet overleef'. Nog tijd voor hobby's? Een vol mondig "nee" is het antwoord. "Alleen zaken die een twintigja rige boeien, vriendinnetjes en wat daarom heen hangt. Vroeger was ik een fervent midgetgolfer Ergens in een hoek ligt nog een tas met zestig verschillende bal len. Als ik nog eens een vinger breek kan ik me nog als beroeps golfer gaan manifesteren. Moe derlijke trots klinkt uit de andere hoek van de kamer. "Je bent nog meegegaan naar de Europese kampioenschappen in Denemar ken. En je bent nog sportman van het jaar in Alphen geweest". Door de optredens veelal tot diep in de nacht houdt hij zich alleen nog "intensief bezig met uitsla pen. Maar goed dat het in Alphen zo rustig is, anders zou daar niets van terecht komen. Alleen die parkiet van me, die heeft weinig begrip voor de late uren dat ik werk. Als het licht wordt begint dat beest te krijsen. Dan stom mei ik 's morgens uit mijn bed om dat beest buiten de deur t€ zetten". De parkiet zal aanstaande zondag morgen weer op de gang moeten Het Toon Roos Quartet speelt na melijk zaterdagavond van hall tien tot half twaalf op de culture le manifestatie Alpha Nuova '84 op het Rijnstroomterrein aan dc Raadhuisstraat.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 23