Steeds
'Energie-arme' woningen
in binnenstad in aanbouw
Subsidie voor gemeenten
met achterstandswijken
Expositie van
'bunkerbuit'
Twee woordenboeken
in Indonesische talen
Atletiek voor scholieren
Dries sens traat, Kerksteeg en Vollersgracht
Winkeliers
boos op
Kamer van
Koophandel
Kunst BOA
Insluipingen
Sen viel fcelvmb btadblweld
DONDERDAG 7 JUNI 1984
LEIDEN In 'Infowinkel Alarm'
(Korte Mare ?4) is van 13 tot en
met 17 juni Üp zogenaamde bun
kerbuit-tentoonstelling te zien.
Het gaat hierbij om documenten
en foto's die vorig jaar april door
de actiegroep Onkruit wérden
buitgemaakt in commandobun
kers in Noordwijk en Katwijk.
Doel van deze actie was open
baarmaking van en opheldering
over de rol van bunkers bij de
voorbereidingen op een (kern-
)oorlog. Onkruit heeft van deze
als geheim geboekte gegevens
een expositie gemaakt, waar des
tijds zeer veel opschudding over
ontstond.
Nu is het materiaal dus in de Info
winkel Alarm te bezichtigen. De
documenten zijn toegelicht met
foto's, cartoons en tekst. Verder
zijn er videobanden en dia's over
deze en andere acties. Ook wor
den films vertoond, waaronder
'The Atomic Café'. De tentoon
stelling is dagelijks van 14.00 tot
18.00 uur te zien, donderdag ook
nog van 20.00 tot 22.00 uur.
Getnaakt bij Leidse instituut
r LEIDEN - Ongeveer 150 leerlin
gen van een aantal basisscholen
in Leiden hebben gistermiddag
meegedaan aan atletiekwedstrij
den in de Leidse Hout. Het was
de eerste maal dat de gemeente
lijke schoolsportcommissie derge-
lijke wedstrijden voor basisscho
lieren organiseerde. Voor het
voortgezet onderwijs worden al Op_ het programma stonden giste
ren 60 meter sprint, verspringen,
balwerpen en 5x60 meter estafet
te. Op de foto worden de deelne
mers aan één van de series op de
60 meter onder luide aanmoedi
gingen van de schoolgenoten
'weggeschoten'. (foto Holvast)
LEIDEN - In het Koninklijk Insti
tuut voor Taal-. Land- en Volken
kunde te Leiden zullen 12 juni
twee grote woordenboeken van
Indonesische talen worden ge
presenteerd. Het zijn een Soen-
daas-Nederlands woordenboek
van wijlen prof. dr. F.S. Eringa
en een Kamberaas-Nederlands
woordenboek van prof. dr. L.
Onvlee.
Het Soendase woordenboek be
schrijft de taal van bijna 20 mil
joen Soendanezen die op West-
Java wonen. Het is een bewer
king van het woordenboek van
de zendeling S. Coolsma, dat in
1884 verscheen. Prof. Eringa
heeft er meer dan twintig jaar
aan gewerkt.
Het Kamberaas of Oostsoembaas
wordt gesproken op Soemba,
een van de kleine Soenda-eilan-
den. De nu 90 jaar oude samen
steller werd in 1926 door het Ne
derlands Bijbelgenootschap uit
gezonden voor taalonderzoek op
Soemba, waar hij met onderbre
kingen tot 1955 woonde.
Het KITLV bevordert onderzoek
op het gebied van de talen, ge
schiedenis, antropologie en an
dere sociale wetenschappen be
treffende Zuidoost-Azië en Ocea-
nië, in het bijzonder Indonesië,
en het Caraïbisch gebied. Het In-
stitituut heeft internationale be
kendheid gekregen door een
groot aantal wetenschappelijke
uitgaven.
LEIDEN - Op drie plaatsen in
de Leidse binnenstad is een
begin gemaakt met de bouw
van dertien zogenaamde
energie-arme woningen. Hui
zen dus, waar door allerlei
maatregelen kan worden be
zuinigd op het verbruik van
gas en elektriciteit.
Op een open plek aan de Ir. Dries-
senstraat, tussen Uiterstegracht
en Vestestraat, worden vijf wo
ningen gebouwd. Aan de Kerk
steeg, dat is het verlengde van de
Ir. Driessenstraat tussen Veste
straat en Herengracht, komen
nog vijf woningen en op een
open plek aan de Vollersgracht,
in de wijk Maredorp, worden de
resterende drie energie-arme wo
ningen neergezet.
Het woningbouwproject heeft een
lange voorgeschiedenis. Oor
spronkelijk was het de bedoeling
de woningen te voorzien van su
perisolatie en een bijzondere gas
gestookte tegelkachel (een soort
warmtestralende kolom in het
hart van de woning). Kort voor
dat de eerste paal voor de wonin
gen werd geslagen kwam het
echter tot een conflict tussen de
gemeente en de ontwerper van
het unieke verwarmingssysteem
over de regelbaarheid en de kos
ten ervan. De gemeente meende
dat er teveel risico's vastzaten
aan het nieuwe systeem en zag
van het oorspronkelijke plan af.
Luchtvewarming
In het niéuwe ontwerp van de der
tien woningen, gemaakt door het
architectenburo ir. Boudewijn
Veldman, is evenwel ook een
aantal maatregelen opgenomen
om te komen tot een zeer laag
gasverbruik. Allereerst is er bij
de vorm naar gestreefd dat er re
latief weinig afkoelend buitenop
pervlak is. Deze aan de buiten
lucht grenzende oppervlakken
zijn zeer goed geïsoleerd. Ook de
indeling van de woningen is zo
gemaakt dat binnen de wonin
gen weinig warmteverlies op
treedt.
Uiteindelijk is wat de verwarming
van de woningen betreft gekozen
voor een systeem van luchtver-
warming in samenhang met me
chanische ventilatie en warmte-
terugwinning uit de afgewerkte
lucht. Dit systeem werkt als
volgt: de lucht die wordt afgezo
gen uit de woning wordt via een
warmtewisselaar geleid langs de
lucht die vers de woning wordt
ingeblazen. Zodoende wordt een
groot deel van de warmte die ver
loren lijkt te gaan teruggewon-
Deze voorverwarmde lucht wordt
verder op temperatuur gebracht
door een gasgestookte ketel.
Daar vandaan wordt de lucht
door de woning verspreid. Zo
vangt men twee vliegen in één
klap: het verwarmingsysteem
wordt gecombineerd met het
ventilatiesysteem. Hiermee
wordt ook het bezwaar onder
vangen van veel goed geïsoleer
de woningen en de gevolgen van
de 'kierenjacht'. Daardoor dreigt
namelijk de binnenlucht zo wei
nig ververst te worden dat de ge
zondheid bedreigd wordt en con-
densproblemen ontstaan.
Een ander voordeel van het sys
teem is, volgens het architecten
bureau, de zeer snelle opwarm
tijd. Door een zeer goede isolatie
is de woning in een mum van tijd
warm waardoor, vooral voor
mensen die nogal eens uithuizig
zijn, veel energie kan worden be
spaard.
Het totaal aan maatregelen moet
leiden tot een gasverbruik van
circa 1500 kubieke meter per jaar
of minder, afhankelijk van het
gedrag van de bewoners. Dat is
bijna de helft van wat in de tradi
tionele eengezinswoningen aan
aardgas wordt verstookt.
Drie typen
Voor elk van de drie plaatsen waar
de woningen worden gebouwd is
een ander woningtype ontwor
pen. De vijf huizen aan de ir.
Driessenstraat worden nog vrij
traditioneel met een woonka
mer-keuken op de begane grond
Op dit kale terrein aan de Vollersgracht worden drie energiearme waningen neergezet.
(foto Holvi
en daarboven vier slaapkamers.
De huizen aan de Kerksteeg krij
gen een wat ongebruikelijker in
deling: op de begane grond een
ruime woon-eetkeuken, op de
eerste verdieping de woonkamer
en daarboven nog twee lagen
met elk een ruime slaapkamer.
De plaats van de woonkamer is
op de eerste verdieping gepland
om over het verkeer heen te kij
ken en zodoende meer uitzicht
en licht te hebben.
De woningen aan de Vollersgracht
hebben de mogelijkheid om een
deel van de begane grond te be
stemmen als bedrijfsruimte. Zo
komt in één van deze woningen
een kleine fysiotherapie-prak-
tijk. Op de eerste verdieping is
een woonkamer en een aparte
woonkeuken en daarboven zijn
nog eens twee slaapkamers. Alle
woningen krijgen een ruime bad
kamer en een tweede toilet. Elke
woning is bovendien voorzien
van een terras op het zuiden.
De woningen worden gebouwd als
premie-A koopwoningen (oude
regeling), maar zijn wat ruimer
dan de meeste in deze sector ge
realiseerde woningen. De koop
prijs ligt rond de 140.000 gulden.
LEIDEN - Actievoerende winke
liers van de Stationsweg/Steen
straat zijn ontevreden over het
onderzoek dat de Kamer van
Koophandel en Fabrieken laat
instellen naar de verkeers- en
parkeersituatie in de Stations-
buurt.
De Kamer heeft een verkeersbu
reau opdracht gegeven een der
gelijk onderzoek te verrichten.
In afwachting daarvan heeft men
het college van B en W gevraagd
de besluitvorming uit te stellen
over de proef om het autoverkeer
via de route Morssingel, Rijns-
burgerbrug en 2e Binnenvest-
gracht in de richting van de Lan-
gegracht te laten rijden.
B en W besloten juist tot de proef-
maatregel onder druk van de on
dernemersvereniging/actiecomi
té Stationsweg/Steenstraat. De
ondernemers menen dat de om
zetten van winkeliers drastisch
zijn gedaald sinds het wiizigen
van de verkeerssituatie ter plek
ke. De ondernemers uit de Sta-
tionsbuurt blijken thans ver
deeld over de vraag of de afge
dwongen verkeersmaatregel wel
een verbetering inhoudt.
Het duo Kok en Van Dam, dat actie
voerde voor de proef is zeer onte
vreden over het door de Kamer
van Koophandel gevraagde uit
stel. "De winkeliers willen geen
uitstel", aldus het tweetal gister
avond in een commissievergade
ring. "Maar de Kamer van Koop
handel heeft de ondernemers
niets gevraagd over het voorne
men een verkeersbureau in te
schakelen. De kamer handelt op
eigen houtje. Waal heeft groot ge
lijk", aldus de actievoerende
winkeliers over hun voormalige
tegenvoeter. "De Kamer van
Koophandel kan maar het beste
verdwijnen".
Wethouder Peters (ruimtelijke or
dening en verkeer) zei de ver
schillende adviezen die de ge
meente heeft gekregen naar aan
leiding van de voorgenomen
proef, na de vakantie in een com
missievergadering te willen be
spreken. Er zal omstreeks die
tijd ook een begin zijn gemaakt
met de riolerings- en herbestra-
tingswerkzaamheden aan de Sta
tionsweg. Na afloop van die
werkzaamheden zou per 1 janua
ri met de proef kunnen worden
begonnen.
Redactie: Bart Jungmann Jaap Visser
Leiden één van de gegadigden
DEN HAAG/LEIDEN - Het minis
terie van binnenlandse zaken
stelt in 1985 negen miljoen gul
den ter beschikking om in zes
tien gemeenten waaronder Lei
den de problemen in wijken met
achterstanden aan te pakken. Dit
bedrag kan oplopen tot achttien
miljoen gulden in 1988, aldus mi
nister Rietkerk tijdens een over
leg met vertegenwoordigers van
de gemeenten en de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten
(VNG).
Het gaat hierbij vooral om wijken
i veel mensen wonen die
LEIDEN - De Boycot Outspan
Actie zou graag zien dat kunste
naars uit Leiden en omgeving af
fiches maken tegen de apartheid.
De BOA huurt een etalage van
'Stelling' aan de Lange Mare.
Daarin hangen nu affiches tegen
de apartheid van internationale
kunstenaars. "Maar we willen de
etalage af en toe veranderen en
het zou leuk zijn het werk van re
gionale kunstenaars te expose
ren", aldus Esau du Plessis van
de BOA. Inlichtingen: BOA, Ou
de Vest 79, tel. 142124.
behoren tot minderheidsgroepe
ringen en waarin veel achterstan
den optreden in huisvesting, on
derwijs en werkgelegenheid.
Volgens Rietkerk is het kabinet
bereid de vele departementale
maatregelen beter op elkaar af te
stemmen en zo nodig te vervan
gen door nieuwe.
Staatssecretaris Kappeijne van de
Coppello van sociale zaken en
werkgelegenheid liet weten dat
de arbeidsbureaus van de zestien
gemeenten in 1985 de beschik
king krijgen over vijftig miljoen
gulden voor scholing, zogenaam
de werkervaringsprojecten en
loonkostensubsidies. Het minis
terie van economische zaken
geeft tien miljoen gulden voor
voorlichting, advies en begelei
ding van beginnende onderne
mers, voornamelijk in achter
standsgebieden.
Het rijk, de gemeenten en de VNG
zijn onder meer overeengeko
men dat vóór 15 september dit
jaar elke gemeente een inventari
satie zal maken van de knelpun
ten en een voorstel zal doen voor
een gewenste oplossing. Elke ge
meente zal bovendien - zo moge
lijk - aangeven voor welke wijk
of wijken het achterstandsbeleid
nodig is.
De drie overlegpartners komen
vóór 1 november weer bijeen om
te zien of het sluiten van betuurs-
overeenkomsten mogelijk is.
Het overleg is een uitvloeisel van
de Minderhedennota van sep
tember 1983, waarin staat dat het
kabinet met een aantal gemeen
ten wil praten over de mogelijk
heid om bestuurlijke afspraken
te maken tussen rijk en gemeen
te over het beleid voor achter
standsgebieden.
Behalve Leiden zijn ook de volgen
de gemeenten aangewezen: Am
sterdam, Rotterdam, Den Haag,
Utrecht, Arnhem, Nijmegen, En
schede, Zaandstad, Haarlem,
Dordrecht, Groningen, Almelo,
Deventer, Alkmaar en Eindho
ven.
LEIDEN - Vermoedelijk met een
valse sleutel zyn insluipers in de
nacht van dinsdag op woensdag
drie woningen aan de Duyven-
dakstraat en de Colenbrander-
straat binnengekomen. In totaal
werden kascheques, betaalkaar
ten met pasjes, 700 gulden en lid
maatschapskaarten ontvreemd.
De daders zijn spoorloos.
School-maakwoede
De kinderen van de Prinses
Margrietschool moesten met
de grootste spoed hun
schoenen vegen en handen
wassen. Als dat naar de zin van
schoolhoofd Bredow snel
genoeg gebeurde, zou hij de
conéierge vragen de bel iets
eerder te luiden dan
gebruikelijk.
Verdiend hadden ze een vroege
bel in elk geval, want met groot
fanatisme hadden ze
gisterochtend grote
schoonmaak gehouden. Dat
ter afsluiting van drie dagen
"gezondheid in de ruimste zin
van het woord", zoals R.N.
Bredow het noemde. De
school aan de Boshuizerkade
wijdde zich samen met de
kleuterschool Meerhof aan een
gezond lichaam in een gezonde
omgeving.
Beide onderwijsinstellingen
liepen daarmee vooruit op
volgend jaar als ze samen een
basisschool gaan vormen en
'gezondheid' een heus vak
wordt. De reinigingsdienst en
in het bijzonder voorlichter
Mari Tol speelden de
afgelopen periode een
hoofdrol in het 'schone'
lesprogramma. Eind mei was
er al een excursie naar de
vuilverbranding en deze week
werd onderwezen in milieu en
gezondheid. Bredow en Tol:
"In de hoop dat de kinderen
zich wat meer bewust worden
van hun omgeving en niet
zomaar rotzooi maken".
Gisteren lieten de kinderen van
Margriet zich van hun beste
kant zien. De verslaggever en
het schoolhoofd werden haast
ondersteboven geveegd.
Hoogtepunt was het dreggen
van de sloot voor de school.
Bredow: "De grootste
belhamels zijn het fanatiekst
bezig". Alggroene broeken
gaven blijk van hun werklust.
Een ruime oogst ook: een paar
fietsen, een brommer en zelfs
een schoolbank werden uit het
ondiepe water gevist. "Die
heeft ooit eens dienst gedaan
in een hut in één van de
bomen", wist een juf over de
laatste vangst.
Reinigingsdirecteur Frans van
Overmeire mocht tot slot de
hoofdprijzen in een
tekeningwedstrijd uitreiken.
Tol werd voor zijn
voorlichtingsdiensten bedankt
met een cadeaubon en Bredow
sprak een bestraffend woord
tot twee leerlingen die blaadjes
reiniging
ingeladen.
(foto Hol'
van de boom rukten. Hadden
de lessen kennelijk nog niet
helemaal begrepen.
Brinkman Lidman
Het ministerie van welzijn,
volksgezondheid en cultuur
stuurt er zelfs een heus
persbericht voor de wereld in:
"Minister Brinkman heeft zich
opgegeven als lid van Streek
Omroep Rijnland,
omroepvereniging voor
Leiden en omstreken".
Wie de laatste uitzending zag,
heeft verslaggever Roel
Zaadnoordijk inderdaad ruim
zien soebatten bij de Leidse
excellentie. Brinkman wilde
best, maar dan moest de
regionale omroep niet steeds
uitzendingen maken over zijn
eigen belang. Precies wat hij
ook altijd tegen de landelijke
omroepen zegt.
Het persbericht blijkt dan ook
iets te voorbarig in zijn
berichtgeving. Brinkman zit
misschien wel goed bij een
avondje Rijnland, maar nog
niet als begunstiger.
Zaadnoordijk: "Voorzover ik
weet, wil hij dat tientje wel
betalen. Hij heeft echt wel die
toezegging gedaan".
Voor exacte informatie verwijst
Zaadnoordijk ons naar de
Stichting Welzijn, waar de
administratie wordt gedaan.
Secretaris Joop Kamphuis
zegt: "Ik heb de minister zelf
vorige week een brief
geschreven, waarin ik hem aan
zijn toezegging herinner. Ik
denk eerlijk gezegd ook wel
dat hij dat tientje zal
overmaken".
Brinkman zal daarvoor wel zijn
eigen chequeboekje moeten
aanspreken, want de
accept-girokaarten heeft
Rijnland nog niet. Kamphuis:
"De echte campagne voor
ledenwerving moet dan ook
nog beginnen". Niettemin: "In
potentie hebben we al honderd
leden, ze moeten alleen nog
afgehandeld worden".
Voorlopig blijft Rijnland bezig
met uitzenden. Via de radio
laat men nog regelmatig van
zich horen en er zyn plannen
om op 14 juni ook weer iets van
zich te laten zien. Dat is de dag
van de Europese verkiezingen,
waar Rijnland regionaal by stil
wil staan. Zeker is dat nog niet,
want de bevoegde autoriteiten
moeten daar nog hun
toestemming voor geven.
Misschien kan het aspirant-lid in
dat verband wat ritselen.
B J.
Onderbelicht (2)
De renovatie-voorlichtingsfilm is
boven water. Joop Kamphuis,
behalve secretaris van
Rijnland ook directeur van de
stichting Welzijn, is op ons
verzoek in een kast vol
celluloid gedoken en heeft er
uiteindelijk het halverwege de
jaren zeventig door de
filmgroep Tiem gemaakte
document uit weten te vissen.
De pas opgerichte
renovatie-adviesgroep had
Kamphuis om de film
gevraagd. Voorzitter Aat
Nieuwkerk en zijn discipelen
willen er de wijken mee
intrekken. De film bleek
evenwel zoek. Volgens
Nieuwkerk wil Kamphuis de
film niet afstaan omdat deze
een hele negatieve blik op het
fenomeen renovatie werpt.
"Grote onzin. Ik moest de film
eerst opzoeken. Ik wil 'm best
uitlenen al vraag ik me af of
deze film, die in een heel
andere tyd is gemaakt, nog wel
enige voorlichtingswaarde
heeft".
Nu de Nieuwkerk-clan
Kamphuis voor een 'sociale
hansworst' heeft uitgemaakt,
is de welzijnsdirecteur nog wat
verder in z'n schulp gekropen.
"Ik denk dat ik eerst even met
myn bestuur overleg, voor ik
de film uitleen. Bovendien heb
ik een brief gekregen van de
renovatie-adviesgroep waarin
ik min of meer wordt
gesommeerd de film af te
staan. Ze schrijven dat ze mij
er op willen wijzen dat er ook
andere manieren zyn om de
film op te eisen. Deze zin mag
dan leuk rijmen, maar het is
wel taalgebruik waar ik
eigenlijk niet zo van gediend
ben. Ik ga nu eerst
ruggespraak houden en daarna
moeten we de film maar eens
met z'n allen rustig bekijken".
Nog even geduld a.u.b. dus.
J.V.
