Thatcher: Botha
fel aangevallen
De nieuwe loten
liggen klaar.
Om alvast in
vakantiestemming
te komen
Irak beschiet
Turkse tankers
Relatie met Turkije op het spel
Reagan f Ik ben weer thuis') in Ierland
'Apartheid onaanvaardbaar'
Leger sluit
Punjab af
Spanje doet niet mee
aan NAVO-defensie
De meeste kans in de Staatsloterij. -♦<
Duarte wil nog geen
dialoog met verzet
MAANDAG 4 JUNI 1984
Buitenland
LONDEN (Rtr.) - Premier Margaret Thatcher van Groot-Brittannië heeft zaterdag pre
mier Pieter Botha van Zuid-Afrika ongezouten de waarheid gezegd, zo meldde de En
gelse pers. Uit officiële bronnen is vernomen dat zij felle kritiek heeft geleverd op het
apartheidssysteem en het onaanvaardbaar heeft genoemd dat iemands rechten afhan
gen van zijn huidskleur.
LONDEN - Het afgelopen week
einde is onzekerheid ontstaan
over het lot van de Russische na
tuurkundige en dissident Andrej
Sacharov. Het Britse zondags
blad The Sunday Times meldde
gisteren dat hij donderdagnacht
is overleden in een ziekenhuis in
de stad Gorki. Het blad beriep
zich op „betrouwbare, maar niet-
officiéle bronnen in Moskou".
Er was geen onafhankelijke beves
tiging te krijgen van het bericht.
Dissidenten in Moskou reageer
den sceptisch. Zij zeiden niets te
hebben vernomen van een even
tueel overlijden van Sacharov en
betwijfelden dat een dergelijk
feit geheim zou kunnen blijven.
Dr. Allan Wynn, voorzitter van
het Britse Sacharov-comité, zei
echter in een reactie: „Ik geloof
nu, dat hij dood is".
Hooggeplaatste Sowjet-functiona-
rissen ontkenden gisteren dat
Sacharov is overleden. Dit ver
klaarde in Madrid de voorzitter
Geruchten over
dood Sacharov
van de Spaanse Senaat. José Fe-
derico de Carvsyal. Hij keerde te
rug van een officieel bezoek van
een week aan de Sowjet-Unie.
The Sunday Times versterkt met
zijn bericht, dat verscheen in de
laatste editie, geruchten die eind
deze week de kop opstaken na
een kort telefoongesprek dat Sa-
charovs echtgenote, Jelena Bon
ner, vrijdag zou hebben gehad
met de Italiaanse journaliste Gio-
vanna Giubelli. Het Italiaanse
blad „La Citta" citeerde zaterdag
de journaliste, die zegt bevriend
te zijn met mevrouw Bonner. De
ze zou met een door emoties ver
stikte stem tegen Guibelli heb
ben gezegd dat „hij (Sacharov)
niet meer onder ons is". „Help
me", zo zou ze eraan toegevoegd
hebben, zonder zich verder te
verduidelijken.
The Sunday Times wijst erop dat
de Sowjet-autoriteiten Sacha-
rovs dood niet hebben bevestigd.
Het officiële Russische persbu
reau Tass weersprak afgelopen
woens'dag nog berichten dat Sa
charov in hongerstaking zou zijn.
Hij nuttigt „geregeld" zijn maal
tijden, aldus Tass.
Volgens Guibelli, die boeken van
Sowjet-dissidenten in het Ita
liaans heeft vertaald, zei Bonner
in het 34 minuten durende tele
foongesprek dat zij haar echtge
noot sinds 7 mei niet meer heeft
gezien. Hij woog toen nog maar
39 kilo en bracht de dag door in
een klein vertrek.
Volgens vrienden begon de Nobel
prijswinnaar Sacharov 2 mei aan
een hongerstaking om de autori
teiten te dwingen Jelena Bonner
naar het Westen te laten gaan
voor een medische behandeling.
Prij sverhogingen
Portugal gelaakt
MADRID (GPD) - Ongeveer een
half miljoen Portugezen heeft za
terdag in Lissabon gedemon
streerd tegen recente prijsverho
gingen. Vorige week besloot het
kabinet van premier Mario Soa-
res de prijzen van een aantal ba-
sisprodukten als brood, graan-
produkten, suiker, melk alsook
van het openbaar vervoer met 20
tot 30 pïocent te verhogen.
Deze prijsverhogingen hebben een
golf van protest in het hele land
veroorzaakt, waarbij de afgelo
pen dagen op enkele plaatsen su
permarkten werden overvallen.
De verhogingen van diverse pro
dukten van eerste levensbehoef
ten betekenen een nog verdere
verslechtering van het toch al la
mentabele levenspeil van de Por
tugezen.
NEW DELHI/AMRITSAR (UPI/
AFP/Rtr.) - Het Indiase leger
heeft gisteren de deelstaat Pun
jab in het noorden afgegrendeld
na nieuw geweld van militante
Sikhs die strijden voor grotere
autonomie.
Dit gebeurde nadat de centrale re
gering van premier Gandhi in
New Delhi het zaterdag had ge
last de verantwoordelijkheid op
zich te nemen voor orde en vei
ligheid in de staat, die de graan
schuur van India is.
Soldaten verschenen in heel Pun
jab om strategische posities in te
nemen. Zwaar bewapende troe
pen omsingelden in de heilige
stad Amritsar de Gouden Tem
pel, waarin zich volgens New
Delhi leiders van extremistische
Sikhs hebben verschanst. De
tempel fungeert als hoofdkwar
tier van de Akali Dal partij, die
een campagne voert voor politie
ke en religieuze concessies aan
de Sikhs.
Premier Gandhi gaf het leger op
dracht in te grijpen en ook de
tempel te omsingelen nadat mili
tante leiders van de Sikhs geen
gevolg wensten te. geven aan
haar oproep tot beëindiging van
geweld en in plaats daarvan'hun
volgelingen het land in stuurden
om de graanverschepingen te
blokkeren.
De gouverneur kondigde een uit
gaansverbod af van 36 uur voor
de. hele staat. Er werd een
nieuwsstop ingesteld en buursta
ten sloten de grensovergangen
met Punjab.
Volgens het blad „News of te
world" is Botha zaterdagavond
ijlings uit Groot-Brittannië ver
trokken nadat Thatcher hem de
les had gelezen tijdens een on
derhoud van vijf uur. Botha
bracht zaterdag een eendaags be
zoek aan Groot-Brittannië. In
Londen demonstreerden zeker
14.000 mensen tegen de aanwe
zigheid van de Zuidafrikaanse
premier.
Tijdens het onderhoud met That
cher bracht Botha zijn bezorgd
heid over de aanwezigheid van
het kantoor van het ANC (Afri
kaans Nationaal Congres) in
Londen naar voren. Volgens Pre
toria helpt het Londense ANC-
kantoor bij het beramen van aan
slagen in Zuid-Afrika. Premier
Thatcher wees Botha er op dat
de Zuidafrikaanse ambassade in
Groot-Brittannië er van wordt
beschuldigd tegenstanders van
apartheid aan te vallen. Mensen
die actie voeren tegen apartheid
beschuldigen de Zuidafrikaanse
ambassade er al jaren van be
trokken te zijn bij bomaanslagen
op en inbraken bij zwarte natio
nalistische bewegingen in Enge
land.
In maart 1982 vernielde een bom
het ANC-kantoor in Londen.
Volgens tegenstanders van
apartheid was de Zuidafrikaanse
regering verantwoordelijk voor
deze aanslag, waarvoor nooit ie
mand terecht heeft gestaan.
Twee jaar geleden wees Groot-
Brittannië een functionaris van
de Zuidafrikaanse ambassade uit
nadat een Britse rechter had ver
nomen dat hij een inbreker had
ingehuurd om documenten te
stelen uit de Londense kantoren
van drie zwarte nationalistische
bewegingen.
MADRID (UPI) - Spanje zal niet
deelnemen aan de militaire
structuur van de NAVO, ook niet
als de Spanjaarden zich er voor
uitspreken in de NAVO te blij
ven. Dit heeft premier Felipe
Gonzalez van Spanje gisteren
verklaard.
Spanje trad twee jaar geleden tot
de NAVO toe toen een centrum
rechtse regering aan de macht
was. Toen de socialist Gonzalez
in december 1982 premier werd
bevroor Spanje de integratie in
het militaire apparaat van de NA
VO in afwachting van een refe
rendum over het lidmaatschap
dat volgend jaar of in 1986 ge
houden zal worden.
Gisteren demonstreerden tiendui
zenden Spanjaarden voor uittre
ding uit de NAVO en de ontman
teling van vier Amerikaanse ba
ses in Spanje. De betoging was
georganiseerd door tientallen po
litieke groeperingen en partijen.
waaronder de Spaanse
nistische partij en andere linkse
partijen. De socialisten behoor
den niet tot de organisatoren.
Volgens de politie namen 100.000
mensen aan de betoging deel.
Volgens de organisatoren waren
het er 500.000.
Op een persconferentie in het so
cialistische hoofdkantoor ver
klaarde Gonzales gisteren dat de
regering in december zal beslui
ten of zij de bevolking op zal roe
pen voor of tegen het Spaanse
lidmaatschap van de NAVO te
stemmen. Hij zei dat ook als de
Spanjaarden voor lidmaatschap
van het bondgenootschap stem
men, Spanje niet zal deelnemen
aan de militaire structuur van de
NAVO. Spanje is niet van plan
het bilaterale verdrag met de
Verenigde Staten op te zeggen
dat voorziet in vier Amerikaanse
bases in Spanje, aldus Gonzalez.
ADVERTENTIE
Ze zijn er weer, de nieuwe staatsloten. Twee
miljoen in totaal. En er zitten één miljoen prijzen in
de pot. Van een tientje tot het half miljoen. Die kans
mag u niet missen. Adressen van lotenverkopers
vindt u in de Gouden Gids. Speelt u liever per bank
of giro mee? Dat kan ook Bel voor inlichtingen de
Staatsloterij, 070 - 47 72 94 47 74 84.
Doorgevlogen
METZ (UPI) - Een Frans gevechts
vliegtuig dat door zyn piloot was
verlaten wegens pech, maar
doorvloog is vrijdag boven de
Duitse Bondsrepubliek neerge
schoten door een ander om te
voorkomen dat het in bewoond
gebied zou neerkomen. Dit is gis
teren door de Franse luchtmacht
bekendgemaakt.
Er werd speciaal een vliegtuig de
lucht in gezonden om de door
vliegende Mirage 5-F neer te ha
len, zo zei het opperbevel.
Zaterdag was eerst gemeld, dat an
dere vliegtuigen het lege toestel
waren gevolgd om het desnoods
neer te schieten, maar dat het
desondanks bij een schuur te
pletter was geslagen. Gezegd
werd toen dat het veertig minu
ten was blijven doorvliegen.
Volgens het opperbevel duurde dit
echter slechts enige minuten na
dat de piloot het toestel per
schietstoel had verlaten. Hij red
de zich via zijn valscherm.
SAN SALVADOR (UPI/Rtr.) - De Salvadoraanse president Duarte wijst
een dialoog met het Salvadoraanse verzet in dit stadium van de hand.
Op een persconferentie in de hoofdstad San Salvador verklaarde hij
gisteren dat de „politieke leiding" van het verzet niet in staat is de
„militaire leiding" te controleren. Duarte noemde dat een obstakel bij
het op gang brengen van een gesprek.
Het radiostation van het FMLN (de militaire tak van het verzet) heeft
vorige week omgeroepen dat de guerrillabeweging bereid is met Duar
te tot gesprekken te komen „zonder voorwaarden vooraf'. Duarte heeft
de verkiezingsstrijd gevoerd met als één van de belangrijkste beloften
dat hij de dialoog met het verzet op gang wilde brengen. Duarte zei
tijdens de persconferentie bereid te blijven tot een gesprek maar eerst,
zo zei hij, „moeten de wapens van tafel'.
In een indirect antwoord op het uitgesproken verzoek van de Salvado
raanse aartsbisschop Rivera y Damas de staat van beleg op te heffen,
verklaarde Duarte dat het buiten werking stellen van grondwettelijke
vrijheden door de grondwetgevende vergadering is gebeurd. Die in
stantie, aldus Duarte, beslist ook over het opheffen van deze bepaling.
Rivera y Damas had een klemmend beroep op Duarte gedaan de onge
veer 3.000 politieke „verdwijningen" te onderzoeken. Hij waarschuwde
de nieuwe president dat de „frustaties" zouden groeien wanneer Duar
te geen eind maakt aan het toenemend politiek geweld en aan het
voortduren van de oorlog.
BAGDAD/MANAMA/ANKARA
(DPA/AFP/Rtr.) - Irak heeft gis
teren gezegd dat het twee Turkse
tankschepen in de Golf heeft
aangevallen. Dit temidden van
steeds sterkere aanwijzingen
voor een nieuw groot Iraans of
fensief te land, dat al geruime
tijd wordt verwacht.
Talrijke Iraanse troepenbewegin
gen richting zuidelijk front met
Irak werden gemeld uit harde
bron in de Iraanse hoofdstad.
Irak bracht zaterdag grote aan
tallen tanks over naar dit front.
Zijn aanvallen op de tankschepen
betekenden een heropening van
de .tankeroorlog' die tien dagen
leek geluwd. Zij werden uitge
voerd ondanks de oproep die de
Veiligheidsraad vrijdag deed om
het recht op vrije scheepvaart te
respecteren.
Het gaat om het 153.000 ton meten
de en in Istanbul geregistreerde
tankschip .Buyuk Hun', dat leeg
op weg om olie te laden bij de
Iraanse oliehaven Kharg in
brand werd geschoten. De be
manning, van wie drie leden ver
mist zouden zijn geraakt, moest
het schip verlaten. Irak zei nog
een Turks tankschip, de ,Ipras',
te hebben aangevallen ten
zuiden van Kharg, maar dit werd
niet bevestigd.
De 'Buyuk Hun' scheen, naar een
Iraanse legerwoordvoerder zei
volgens het persbureau IRNA in
Teheran, te zijn getroffen door
een Exocet-raket, die op grote af
stand werd afgevuurd door een
vliegtuig van het type Super-
Etendard, dat evenals de raket
van Franse makelij is.
Iran zei gisteren ook een hoge
functionaris naar Moskou te heb
ben gezonden op uitnodiging
van de Sowjet-Unie. Dit is de po
litiek directeur voor Europa en
Amerika van het ministerie van
buitenlandse zaken, Sayyid
ISTANBOEL - Het bombarderen
van de Turkse tanker door Irak
volgt enkele dagen na het bezoek
dat de Turkse premier Ozal aan
het hoofd van een 200-koppige
door
Frans van Hasselt
delegatie aan Bagdad heeft ge
bracht. Tevergeefs had hij daar
bij geprobeerd Iraakse garanties
te krijgen dat Turkse schepen in
de Golf niet het doelwit zouden
worden van Iraakse Exocets. Uit
de beschieting van twee Saoedi-
sche schepen kort tevoren was
trouwens al gebleken, dat het re
gime in Bagdad ook zijn bondge
noten niet spaart in zijn pogin
gen de Iraanse olie-export te
blokkeren.
Met de Turkse vriendschap moet
het regime in Bagdad echter wel
zuinig omspringen. Irak is im
mers geheel afhankelijk van de
oliepijplijn die van Kirkoek naar
het Turkse Yumurtalik aan de
Middellandse Zee voert, nu de
pijpleiding door Syrië is afgesne
den en aan de geprojecteerde,
nieuwe naar Akaba in Jordanië
nog niet eens is begonnen.
Mocht Turkije deze leiding slui
ten, dan loopt Iraks economie
binnen enkele maanden vast.
Volgens hardnekkige berichten
heeft het regime in Teheran de
Turken tijdens Ozals bezoek be
gin mei aan die stad een miljard
dollar geboden voor sluiting van
die pijpleiding. Iets waarop An
kara niet is ingegaan, alleen al
omdat het geen complete over
winning van Iran wil. Wel heeft
Ankara de laatste jaren veel lu
cratievere handelsbetrekkingen
met Iran dan met Irak. De Turk
se export naar Iran is vorig jaar
het miljard dollar gepasseerd -
honderdmaal meer dan onder de
sjah - terwijl die naar Irak dra
matisch terugviel tot 320 mil
joen.
Tijdens Ozals jongste bezoek aan
Bagdad was nu juist afgesproken
dat gestreefd zou worden naar
opvoering hiervan tot 900 mil
joen dollar, waarbij Ankara 700
miljoen dollar aan kredieten zou
verlenen. Ook zou het volume
van de pijpleiding worden opge
voerd van 750.000 vaten tot een
miljoen per dag. Verdere Iraakse
bombardementen van Turkse
schepen zullen, vooral wanneer
er slachtoffers gaan vallen, deze
perspectieven echter kunnen
verduisteren.
Moammed Sadr. Het is de eerste
hoge Iraanse functionaris die
naar Moskou gaat sinds Teheran
18 maanden geleden optrad te
gen de communistische Tudeh-
partij, een aantal Sowjetdiploma-
ten uitwees en acht Tudeh-lei-
ders terechtstelde op beschuldi
ging van spionage voor de Sow
jet-Unie. Hoofddoel van de mis
sie zou zijn de Sowjet-Unie er toe
te bewegen minder wapens aan
Irak te leveren voor gebruik in
de Golfoorlog, zo werd verno
men uit welingelichte bronnen.
Teheran wees gisteren tevens de
uitspraak van de Veiligheidsraad
af als ,het officieel machtigen
van Bagdad om door te gaan met
aanvallen op tankschepen'.
Nieuw gesprek
Duitse metaal
in Stuttgart
STUTTGART (DPA) - De onder
handelingen in de Westduitse
metaalindustrie voor het cao-ge-
bied Nordwürttemberg/Nord ba
den worden morgen in Stuttgart
voortgezet, zo is gisteren officieel
bekendgemaakt.
Voorzitter Hans Mayr van de vak
bond IG Metall verklaarde zater
dag tegenover de pers, dat hy
.geen 35-urige werkweek in een
klap' wil. Hy zei akkoord te kun
nen gaan met geleidelijke invoe
ring, maar dat dit .niet moet be
ginnen met een werkverkorting
van 10 of 15 minuten'. Hij kwam
daarmee enigszins tegemoet aan
het fasenaanbod van de werkge
vers, die eerder een geringe ver
korting van de werkweek voor
werknemers in ploegendienst
hebben aangeboden.
IG Metall verklaarde zich vrijdag al
bereid zijn staking, die vrijwel de
hele autoindustrie heeft stilge
legd, voorshands niet uit te brei
den. De vakbond wil overigens
alleen regionaal met de werkge
vers praten over een oplossing
van het conflict, terwijl de werk
gevers dit willen oplossen door
middel van een landelijke rege
ling.
De Westduitse typografenbond IG
Druck und Papier, die al twee
maanden actie voert om de 35-
urige werkweek met behoud van
loon, besloot eind vorige week
na het vastlopen van de onder
handelingen zonder vaststelling
van een nieuwe datum weer sta
kingen van onbepaalde duur
door de hele Bondsrepubliek uit
te roepen. Wanneer deze begin
nen werd niet bekendgemaakt.
BALLYPOREEN - „Het is alsof ik
na een lange reis weer thuisgeko
men ben". Dit zei de Amerikaan
se president Reagan, met een net
iets te dik aangezette emotionele
toon, gistermiddag tot de inwo
ners van het nietige Zuidierse
dorpje Ballyporeen.
Het bezoek aan Ballyporeen was
het minutieus doordachte hoog
tepunt van Reagans bezoek aan
de Ierse Republiek, dat vrijdag
begon en vandaag met een rede
in het parlement zal eindigen.
door
Henk Dam
De reis is wel het begin genoemd
van Reagans verkiezingscam
pagne, en de reden dat de Ameri
kaanse president de moeite nam
om zich van het uiterst luxueuze
hotel Ashford Castle in het
noordwesten van de republiek
naar de vlek Ballyporeen te be
geven, had dan ook vooral te ma
ken met de 40 miljoen Ameri
kaanse kiezers van Ierse her
komst.
Het dorp (350 inwoners) gaf Rea
gan de gelegenheid uit te wijden
over zyn Ierse bloed en dat deed
hy dan ook, gretig en vol overga
ve. „Mijn vader werd op zesjarige
leeftijd wees. Hy wist niets van
zijn herkomst, maar ik denk dat
hij vandaag hier ook is", aldus de
president met trillende stem.
De dorpelingen namen hem dit
vertoon van sentimentaliteit in
het geheel niet kwalijk. Ver
sterkt met vele honderden Ieren
uit nabijgelegen dorpen en ste
den (het verwachte aantal bezoe
kers van 35.000 werd echter lang
niet gehaald) juichten zij Reagan
en zijn vrouw Nancy hartstochte
lijk toe.
De gelukkigste man van Ballypo
reen was gisteren zonder twijfel
pubeigenaar John O'Farrell. Hij
was het die, nadat een genealoog
drie jaar geleden had vastgesteld
dat Reagans voorouders in Bally
poreen hebben gewoond, de pre
sident per brief hartelijk uitno
digde om te komen.
Hij was het ook, die de danszaal
van zijn café schielijk omdoopte
tot „Ronald Reagan's Lounge".
Gisteren werd hij beloond, toen
Reagan een biertje bij hem
kwam drinken, en enkele hap
pen van een eenvoudige lunch
(bestaande uit kool en gekookte
ham) nam.
Vóór die lunchpauze hadden Rea
gan en zijn vrouw by de dorp
spriester het doopboek ter inza
ge gehad, waarin de doop van
Reagans overgrootvader Michael
(hij emigreerde rond 1850 naar
de Verenigde Staten om aan de
armoede in zijn vaderland te ont
komen) vermeld staat.
De tocht door het volledig van de
buitenwereld afgesloten dorp
(niet minder dan duizend politie
mensen, Amerikaanse geheime
agenten en zwaarbewapende mi-
Met trillende stem sprak president Reagan de toegestroomde menigte i
Ballyporeen toe. «foto ai
litairen hielden Ballyporeen om
ringd) was een glanzende pr-
stunt, gadegeslagen door een
kleine 2.000 journalisten en naar
schatting 300 miljoen tv-kykers.
In het dorp had ook de geringste
middenstander zijn nering ij
lings omgebouwd tot souvenir
winkel. T-shirts, bedrukte bal
pennen. grammofoonplaatjes
met titels als „Wy zullen u be
schermen, meneer de president",
stickers en slecht lijkende gipsen
beeldjes verwisselden pijlsnel
van eigenaar.
John O'Farrell is inmiddels al rijk
geworden van de zakjes aarde,
afkomstig van de akker waarop
Reagans voorouders (vermoede
lijk) hebben gezwoegd, die hy in
zyn souvenirwinkel boven de
pub heeft verkocht. Hy verkoopt
de (kleine) zakjes voor twee gul
den per stuk, en heeft enkele we
ken geleden een reuzenorder uit
de VS voor maar liefst duizend
kilo aarde ontvangen.
Het bezoek van Reagan heeft, niet
alleen in Ballyporeen, maar ook
in andere plaatsen in Ierland die
hij de afgelopen dagen per heli
kopter heeft aangedaan, minder
mensen op de been gebracht dan
van tevoren wel was aangeno-
Warmte en spontaniteit hebben ten
enemale ontbroken, en oudere
Ieren vertellen graag dat het be
zoek niet te vergelijken was met
dat van Reagans voorganger
John Kennedy, die in 1963 in Ier
land ook op zoek ging naar zyn
wortels.
Reed Kennedy desUjds in een
open auto door de juichende en
deinende mensenmenigten, Rea
gan werd, zoveel als dat mogelyk
was, uit veiligheidsoverwegin
gen van de Ieren gescheiden ge
houden. Iedereen die op minder
dan 500 meter afstand van hem
was, was van tevoren met een
metaaldetector onderzocht.
Het bezoek heeft naar schatting 30
miljoen gulden gekost; geld, dat
goeddeels in de uitgebreide vei
ligheidsmaatregelen is gaan zit
ten. Zo waren zeven gepantserde
auto's speciaal uit de States over
gevlogen, en honderden even
eens meegekomen geheime
dienstmensen regisseerden het
bezoek van A tot Z.
Dat had zijn absurde kanten. Zo
moest het driejarige zoontje van
de eigenaar van Ashford Castle,
het hotel waar de Reagans twee
nachten doorbrachten, verplicht
constant met een pasje om zyn
nek lopen. Zijn fietsje was op de
lijst van goedgekeurde voertui
gen gezet...
