YS: Argentinië krijgt respijt Aandelen op nieuwe laagtepunten Beursweek Vertrouwen in banken wankelt Detailhandel had een moeilijk jaar Bedenktijd voor schuldenregeling Kans op nieuw gesprek in Westduitse metaal Geldmarkten ZATERDAG 2 JUNI 1984 Laag tarief Londen-A'dam nog niet rond SCHIPHOL (ANP) - De Britse luchtvaartmaatschappij British Caledonian wenst van de Neder landse Rijksluchtvaartdienst (RLD) een formele luchtvaartpo- litieke politieke beslissing over haar aanvraag om het retourta rief Amsterdam-Londen zonder beperkende voorwaarden voor de passagier te mogen verlagen tot 199 gulden (49 Engelse pon den). De RLD schreef British Caledo nian enige dagen geleden dat de ze maatschappij over het tarief Amsterdam-Londen eerst moet onderhandelen met de andere maatschappijen op deze lucht lijn, te weten KLM, British Air ways en Air UK. British Caledonian was bij een eer de overleg niet betrokken en werd op het laatste moment in gelicht, aldus het bedrijf. DEN HAAG (GPD) - Voor de de tailhandel in het algemeen was 1983 een moeilijk jaar. De geld- omzet daalde in veel branches, maar er zijn ook branches die een stijging noteerden. Dit wis selende beeld blijkt uit een jaar overzicht van het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf. De cijfers zijn geba seerd op onderzoek bij 6.000 ves tigingen. Bij de voedings- en genotmiddelen bleef de omzet ongeveer gelijk. Dat geldt onder meer voor de le vensmiddelenbranche (super markten e.d.) en voor de winkels in aardappelen, groenten en fruit. De mindere koopkracht van de consument liet zich dui delijk voelen by de slagers. In wat mindere mate merkten de banketbakkers en de zuivelwin- kels de achteruitgang. Er blijkt dus te worden bezuinigd op „ex tra's" in het voedingsmiddelen pakket. Bij kleding en textiel verliepen de omzetten niet zo ongunstig als werd gevreesd. In de dames- en herenconfectie bleven de geld- Economie omzetten op peil; dat betekende daling van de omvang. De zaken in jeans en vrijetijdskleding heb ben een minder goed jaar achter de rug. Omzetstijgingen werden onder meer behaald in de spe ciaalzaken in baby- en kleu- terkleding en de kledingstoffen. De sector woninginrichting kwam - na enkele zeer slechte jaren - in wat rustiger vaarwater. De om zetten lijken gelijk te blijven, al zijn er nog dalingen bij enkele bedrijfstypen. De speciaalzaken in bedden noteerde een omzet stijging van 9 procent. De win kels in fotoartikelen, rijwielen en leerwaren lieten uitschieters zien in negatieve zin, voor wat betreft de duurzame consumptiegoede- In de elektronische branche heeft het merendeel van de bedrijven het jaar 1983 niet met een hogere omzet afgesloten. Lichtpuntjes zijn er in de vorm van „omzetma kers" als de videorecorder, de compactplaten en de home com puter; het prijspeil staat sterk on der druk. De doe-het-zelfbranche liet een positief beeld zien, maar de groeicijfers waren lager dan voorgaande jaren; de hoeveel heid bleef gelijk. Bij de overige branches valt onder meer de gunstige omzetontwik keling van de kantoorboekhan del op. Ook de drogisterij- en parfumeriebedrijven wisten een omzetstijging te bereiken. Bij de ambachtelijke branches, zoals schoenherstellers en kappers waren er lichte stijgingen. De in komens zullen, zo denkt het EIM, wat gedaald zijn als gevol gen van gestegen (loon)kosten. De zogenaamde arbeidsprodukti- viteit (prestatie per werknemer) steeg in de meeste branches. Nu de omzetten al jaren onder druk staan hebben de bedrijven hun personeelsbestand geleidelijk aangepast. Er wordt nu met min der mensen gewerkt en dat bete kent een hogere omzet per werk kracht. Dit effect is het sterkst merkbaar in de sector duurzame consumptiegoederen, omdat daar de dalende omzetbeewe- ging het eerst is opgetreden. De eerste drie maanden van dit jaar trouwens, zo meldt het EIM tegelijkertijd, heeft het midden- en kleinbedrijf in de detailhan del een flinke veer moeten laten. Bij voedingsmiddelen bleef de geldomzet nog enigszins op peil. Textiel, kleding en overige duur zame goederen registreerden echter zeer forse omzetdalingen. WASHINGTON/BELGRADO (Rtr.) - De Verenigde Staten hebben hun toezegging voor een krediet van 300 miljoen dollar aan Argentinië met twee weken verlengd tot 15 juni om de regering in Buenos Aires meer tijd te geven voor overleg met het Internationale Monetaire Fonds (IMF) over een herstelprogramma voor de Argentijnse economie. Volgens het Amerikaanse ministe- rie van financiën is tot verlen ging besloten omdat de onder handelingen tussen de Argen tijnse regering en het IMF goed vorderen. Eind maart troffen de VS samen met enige Latijns- Amerikaanse landen een krediet- regeling om te voorkomen dat Amerikaanse banken waarbij Ar gentinië in het krijt stond hun vorderingen als oninbaar te boek zouden moeten stellen. Brazilië, Mexico, Venezuela en Colombia brachten 300 mihoen dollar bij elkaar, elf banken stelden 100 miljoen beschikbaar en Argenti nië zelf sprak zijn reserves voor 100 mihoen dollar aan. De VS beloofden Argentinië tot 30 april 300 miljoen dollar beschik baar te houden voor aflossing van het krediet van de vier lan den zodra een akkoord met het IMF tot stand gekomen zou zijn. Die termijn werd later met een maand verlengd en nu weer met veertien dagen. Dat gebeurde na overleg met de regeringen van de vier Latijns-Amerikaanse landen nadat uit Buenos Aires het be richt was gekomen dat een ak koord met het IMF in zicht was, aldus het Amerikaanse ministe rie van financiën. SHELL - De Kon/Shell Groep heeft de termijn, waarin aan deelhouders van de Amerikaan se Shell Oil hun stukken ter ver koop konden aanbieden, afge sloten. Er is nu 94,7 pet van de aandelen in principe in handen van de groep. De aandeelhou ders kunnen hun aanmelding nog ongedaan maken, wanneer er bepaalde nadere gegevens over Shell Oil zijn bekendge maakt, zo is eerder door het hof van de Amerikaanse staat Dela ware beslist. Joegoslavië Joegoslavië en het Internationale Monetaire Fonds (IMF) hebben hun meningsverschil over het prijsbeleid van de Joegoslavi sche regering bijgelegd. Het eer ste deel van een IMF-krediet van 390 miljoen dollar voor dit jaar kan nu worden overgemaakt, zo heeft de minister van financiën van Joegoslavië, Vlado Klemen- cic, verklaard in het parlement in Belgrado. De problemen kwamen de afgelo pen maand aan het licht toe het IMF bezwaar maakte tegen de wijze waarop Joegoslavië vol deed aan de eis om de prijsstop op te heffen. Die eis was een van de voorwaarden om voor het kre diet in aanmerking te komen. Het land had in een beginsel verklaring toegezegd op 3 mei de prijzen van 55 procent van de goederen en diensten vrij te la ten, maar in feite werd de prijs stop voor twintig procent van de goederen en diensten opgehe ven. Voor de rest zou een proce dure gelden met een aanzegter mijn van dertig dagen, hetgeen het IMF in het verkeerde keelgat schoot. Volgens minister Klemencic is er een aanvullende intentieverkla ring naar Washington gestuurd ter goedkeuring door het IMF- bestuur. Wat daar precies in staat is niet bekend, maar in kringen van westerse diplomaten is ver nomen dat Joegoslavië heeft la ten weten de termijn niet verder te laten lopen dan tot en met 31 augustus. De problemen met het IMF heb ben er ook voor gezorgd dat de westerse regeringen en interna tionale banken een bedrag van twee miljard dollar aan leningen hebben vastgehouden. Daarover is al overeenstemming bereikt, maar het geld komt pas vrij als het IMF en Joegoslavië het volle dig eens zijn geworden. Waar schijnlijk zal het IMF-bestuur aanstaande woensdag zijn goed keuring hechten aan het krediet voor Joegoslavië, dat een schuld aan het buitenland heeft van 21 miljard dollar. Beveiliging computers TOKIO (GR.) - De Japanse maatschappij Nippon Tele graph and Telephone Public Corporation (NTT) heeft een nieuw systeem voor beveili ging van in computers opge slagen gegevens ontwikkeld. Het gaat om apparatuur voor de codering van informatie die niet alleen doeltreffender maar ook goedkoper is dan de systemen die nu worden toegpast. Door de codering van de gege vens is de informatie die in een computer zit zonder de sleutel onbruikbaar, ook al zou iemand er in slagen de coputer af te tappen. Volgens NTT zou het zelfs een super snelle computer nog tien jaar kosten om de sleutel te vin den. Maar aangezien deze desnoods om de twee of drie maanden kan worden gewij zigd heeft het geen zin om in de computer in te breken. NTT denkt het systeem op de markt te kunnen brengen voor ongeveer 300.000 yen (4000 gulden). Dat is maar on geveer een vijfde van de prijs van een apparaat dat de Ame rikaanse regering en grote ondernemingen in de Ver enigde Staten nu gebruiken voor de beveiliging van in computers opgeslagen infor matie. LONDEN - De Britse premier Thatcher drinkt een glaasje water tijdens haar wekelijkse persconferentie, gisteren in Londen. Zij liet bij die gele genheid weten zeker geen wonderen te verwachten van de topconferentie van de zeven grote industrielanden die volgende week donderdag en vrij dag in Londen wordt gehouden. De wereldleiders zullen zich moeten be zighouden met de dreiging die uitgaat van de hoge rentetarieven, van de schuldencrisis in de landen van de Derde Wereld en van de oorlog tussen Iran en Irak, aldus Thatcher. „Wonderen zullen niet gebeuren; gezegend is hij die niets verwacht, hij zal niet teleurgesteld zijn", verklaarde de pre mier. (foto AP) HAMBURG (DPA) - De partijen in de door stakingen en uitslui tingen getroffen Westduitse metaalindustrie hebben na het afbreken van de besprekingen in het begin van de week gisteren weer bereidheid getoond tot her vatting van de onderhandelin gen. De werkgevers riepen de vakbond in Stuttgart op nu zijn bereidheid tot een compromis te bewijzen. Een woordvoerder ver klaarde dat de werkgevers zon der voorwaarden vooraf tot ver dere onderhandelingen bereid zijn. De voorzitter van de metaalvak bond, Hans Mayr, deed een be roep op de ondernemers met de bond op de snelst mogelijke ma nier verder te onderhandelen. Voor het begin van een bijeen komst van het bestuur van zijn organisatie zei hij dat aan een uit breiding van de staking op het ogenblik niet wordt gedacht. Er is nog geen nieuwe datum be kend voor hervatting van de on derhandelingen over de eis tot verkorting van de werkweek van 40 tot 35 uur met behoud van loon, maar waarnemers gingen er vanuit dat het al de volgende week tot nieuwe onderhandelin gen komt. Beide partijen houden rekening met langdurig overleg dat pas na Pinksteren tot afslui ting zou kunnen komen. Beter resultaat voor Nijverdal ALMELO (ANP) De textielon derneming Nijverdal-ten Cate heeft in de eerste 15 weken van dit jaar uitkomsten geboekt, die gunstiger zijn dan de prognoses. De omzet ten opzicht van dezelf de periode van 1983 steeg met 12 pet. tot 157 mihoen en het ex ploitatieresultaat voor interest en belastingen ging van 2,6 mil joen naar 5 mUjoen. Rekening houdend met enige onzekere fac toren wordt voor heel 1984 een resultaat verwacht dat tenminste gelijk zal zijn aan de nettowinst 19,1 miljoen) van vorig jaar. Voor vele beurzen was het ditmaal een gebroken week. Wall Street bleef maandag gesloten wegens Memorial Day en Amsterdam was, zoals vele Europese beurzen donderdag gesloten. Niettemin was het een aantal dagen met flinke emoties en liep Amster dam andermaal een lelijke kater op. Nadat vorige week vrijdag door paniekverkopen vrijwel alle beursgroepen de tot dusver laag ste stand van 1984 aansloegen, begon Amsterdam de nieuwe week met een fors herstel. De koersval van het algemeen ge middelde van vijf punten vorige week vrijdag werd omgezet in een herstel van 2,5 punt. Waar dinsdag nog bijna één punt aan werd toegevoegd. Maar daarna ging het weer fors terug. Onder leiding van de internatio nals die woensdag maar liefst vijf punten op hun index verspeel den, kwam het algemeen gemid delde voor Hemelvaartsdag zelfs op een nieuw laagtepunt van het jaar terecht. Wall Street beleefde hoogst emo tionele dagen vol geruchten en bange veronderstellingen. Nadat vorige week vanuit Europa het nadien ontkende gerucht ver spreid was dat een andere grote Amerikaanse bank in liquidi teitsmoeilijkheden was geraakt, kwam woensdag tijdens beurs in New York plotseling het bericht binnen dat Iran zijn olieprijzen zou hebben verlaagd. Wall Street vergat even zjjn zorgen, schoot 26 punten en voorkwam hier door een slot beneden de 1100 en daarmede een voortgezette koersdaling van vorige week. Donderdag voltrok zich een soort consolidatieproces waarbij de Dow Jones-indes juist boven de 1100 bleef. Hoewel Iran later be vestigde met Japan over lagere olieprijzen te onderhandelen om zo tankers in de Golf te lokken, lijkt het toch een slag in de lucht Staten miljarden dollars hebben geleend, blijft het binnen de Amerikaanse bankwereld gisten. Want zodra een land besluit zijn rente en aflossing niet meer te betalen zijn de Amerikaanse banken die hierdoor getroffen worden volgens de wet verplicht alle uitstaande vorderingen op dat land tot de laatste cent af te schrijven en als een verlies op te klaren dat hun eigen rente veel te hoog is. Waartoe deze eigenaardi ge boetedoening voor het finan ciële wereldforum moet leiden is niet duidelijk, maar het zet de FED, het bestuur van de geza menlijke Amerikaanse centrale banken, wel onder druk alles na te laten wat de rente in de Ver enigde Staten verder kan doen stijgen. Het aantrekken van de kredietteugels, altijd een heet door C. Wagenaar nu Irak heelt aangekondigd Irans olie-eiland Charg volledig te zullen blokkeren en zelfs te vernietigen. Kortom de zorgen over de Golf-oorlog lijken zeker nog niet voorbij. Maar veel ernstiger en ingrijpender blijven de zorgen van Wall Street over de financiële kracht van Amerika's bankwezen. Zolang er geen definitieve oplossing ge vonden is voor de schuldenpro blemen van diverse Midden- en Zuidamerikaanse landen waar aan de banken van de Verenigde En Volcker moge om het publiek gerust te stellen, nu wel ver klaard hebben dat geen enkele Amerikaanse bank in de steek zal worden gelaten en in tijden van nood zoveel geld als nodig is van de centrale banken kan le nen. Als het werkelijk tot een grote financiële krach komt zit ten de Verenigde Staten opge scheept met een enorme geld- schepping en dus een ernstige monetaire inflatie. Daarom gaan de Verenigde Staten komende week op de economi sche top in Londen openlijk ver hangijzer voor Wall Street, wordt daarmee problematisch, ook al zou de sterke toename van de geldhoeveelheid in de maand mei daartoe wel nopen. Maar misschien kan het ertoe leiden dat de neergaande koerslijn in New York er eindelijk eens door wordt omgebogen. De rente in ons land is niet onge voelig gebleken voor de stormen in de Verenigde Staten. Vorige week vrijdag, toen de aandelen- beurs een forse val liet zien, zak te ook de obligatiemarkt weg. En deze week kwam er nauwelijks enig herstel door. Later traden zelfs nieuwe dalingen op waar door ook de obligatie-index een nieuw laagterecord van het jaar aansloeg. De hypotheekbanken gingen er dan ook toe over de af- gifteprijzen voor hun pandbrie ven op lager niveau te brengen. Op de aandelenmarkt waren ook nu de bankaandelen weer het ge voeligst voor de wisselende stemmingen. Scherp herstel in het begin van de week en forse reactie daarna. Maar ook voor de internationals en vele lokale top- aandelen liep het aanvankelijk krachtig herstel al snel op niets uit en werd de vrije donderdag ingegaan op vrijwel hetzelfde ni veau als de flauwe vrijdag van vorige week. Bijzonder kwam het verlies aan voor Schuitema en Grasso waar tegenover Audet en Nutricia ondanks de baisse terrein konden winnen door de veel hogere winsten in het eerste kwartaal behaald. De Europese optiebeurs moest het ditmaal met een dag minder stel len. Desondanks was de totale omzet nog 92.000 contracten of 23.000 gemiddeld per dag tegen 20.600 als gemiddelde in de voor gaande werkperiode. Akzo was ook nu duidelijk nummer één met zowel calls als puts. Hoewel door de schrik het aantal puts- contracten duidelijk steeg, ble ven de calls toch in de meerder heid zodat op wat langere ter mijn gezien het optimisme de overhand behield. Drie weken geleden werd in deze kolommen gesignaleerd dat er sprake was van hernieuwde onrust op de financiële mark ten. Beleggers werden nerveus omdat de rente in de Verenig de Staten tegen de verwach ting in omhoog ging. Wanneer de rente stijgt worden mensen in het algemeen somberder in hun verwachtingen ten aan zien van de toekomst. Inmid dels is duidelijk geworden dat die toegenomen onzekerheid één slachtoffer heeft geëist. Continental Illinois National Bank Trust Co, een van de grootste banken in de VS, on geveer zo groot als ABN of Amro in Nederland, kon slechts met vele miljarden dol lars overheidssteun overeind gehouden worden, toen bui tenlandse beleggers op grond door Paul Frentrop van geruchten dat er iets mis zou zijn bij de bank, hun tegoe den begonnen op te vragen. In zekere zin is Continental Illi nois een geval apart. Al twee jaar lang is bekend dat de bank voor 2 miljard kredieten uit heeft staan bij Amerikaanse bedrijven, die in problemen zitten. Ook weet men dat Con tinental nog eens 2 miljard heeft uitgeleend aan landen in Zuid-Amerika, waarvan het ook twijfelachtig is of dat geld ooit nog eens terug komt. Bij elkaar zit aan 10 procent van de kredieten van Continental zo een luchtje, dus de bank had al geen al te goede naam meer. Continental is ook nauwelijks te vergelijken met banken zoals wij die in Nederland kennen. De wetten van de staat Illinois verbieden het aan banken om meer dan één vestiging in die staat te hebben. Zelfs een grote bank als Continental had dus maar één kantoor in Chicago, één reusachtige wolkenkrab ber van waaruit alle zaken ge daan worden en dan nog wat vestigingen in het buitenland, onder meer in Amsterdam. Die struktuur betekent dat de bank kredieten moet verlenen aan bedrijven die dikwijls erg ver weg zitten en die men niet uit de dagelijkse omgang kent. Dat zijn dus vooral grote be kende bedrijven en per bedrijf zijn er grote bedragen met het krediet gemoeid. Gaat het een keer mis, dat zijn de stroppen dus ook meteen fors. Bovendien heeft die vreemde struktuur tot gevolg dat de bank nauwelijks kan beschik ken over goedkope en stabiele gelden van partikulieren, die salaris- en spaarrekeningen aanhouden. Dat ene kantoor is voor de meeste mensen im mers te ver weg. In plaats daar van moet de bank zijn gelden lenen van andere banken en van institutionele beleggers. Omdat de naam Continental al niet meer al te hoog stond aan geschreven moest de bank op de Amerikaanse geldmarkt meer betalen dan andere ban ken. Dus trok zij zoveel moge lijk dollars aan in het buiten land, op de Eurodollarmarkt. Maar die Eurodollars, afkom stig van Europese banken, gro te internationale beleggers, of multinationale bedrijven, zijn zeer beweeglijk. Het komt met vele miljoenen te gelijk, maar verdwijnt met de zelfde snelheid. In de drie we ken voor de ineenstorting vroegen beleggers 8 miljard terug van Continental, een vijf de van de totale gelden van de bank. Zoveel geld heeft geen enkele bank voorradig. Andere banken probeerden Continen tal nog te helpen door een vangnet van 5,5 miljard be schikbaar te stellen, maar dat hielp niet. Beleggers waren pas gerustgesteld toen de Ameri kaanse overheid bekend maak te dat zij alle tegoeden bij Con tinental - ruim 40 miljard! - garandeerde. In wezen is dat een soort nationalisatie van de bank, door een regering-Rea- gan. die zon uitgesproken voorstander van het functione ren van de vrije markt is. Continental is in zekere zin een geval apart, omdat haar naam al was aangetast en haar spe ciale struktuur haar extra kwetsbaar maakte voor een "run". Maar toch mag uit het feit dat op louter geruchten het vertrouwen in de grootste Amerikaanse banken als sneeuw voor de zon kan ver dwijnen, worden afgeleid dat het vertrouwen in het hele bankwezen tanende is. Dat bleek ook wel toen vlak na de redding van Continental nieu we geruchten over andere Amerikaanse banken de ronde gingen doen. Alle banken moesten plotseling veel meer betalen om gelden aan te trekken en beleggers kochten en masse Amerikaans overheidspapier omdat ze hun geld niet meer op de banken durfden te houden. Blijkbaar worden de banken in een we reld waar de onzekerheid ten aanzien van de toekomst groot is toch als de meest kwetsbare plek van het financiële sys teem gezien. De olieprijs en de goudprijs bijvoorbeeld rea geerden nauwelijks op de be schietingen van tankers in de Perzische golf. Die risico's worden blijkbaar kleiner inge schat dan de risico's bij de ban ken. De aandacht voor de problemen bij de banken leidde ook tot nieuwe attentie voor de proble men rond de schuldenlanden. De rentestijging, de bron van alle onrust, maakt het voor die landen nog moeilijker hun ver plichtingen na te komen. Bo vendien betekent een stijgen de rente dat het voor de ban ken zelf steeds duurder wordt om de kredieten te financieren die door die schuldenlanden niet op tijd worden terugbe taald. Meer en meer wordt duidelijk dat er voor het bankwezen bij na onvermijdelijk grote strop pen aankomen. Maar niemand weet wanneer, hoeveel en wel ke bank. Eind juni moeten de onderhandelingen met Argen tinië weer rond zijn over het betalen van de rente over de maanden april, mei en juni. Drie maanden geleden werden soortgelijke onderhandelingen nog maar op het nippertje afge rond. Wanneer Argentinië nu niet op tijd betaalt moeten de Amerikaanse banken hun kre dieten aan dat land bij de pre sentatie van de halfjaarcijfers als verliezen afboeken. Mochten de gesprekken in Ar gentinië goed aflopen, dan kunnen de onderhandelaars van de banken meteen door vliegen naar Mexico, waar in juli gepraat gaat worden over een manier om de 25 miljard die Mexico, tussen nu en 1986 had moeten aflossen naar de toekomst te verschuiven. Na de vakantie staan dan in sep tember onderhandelingen met de Braziliaanse generaals op de agenda van de banken. Tus sendoor wordt er nog gepraat met talrijke kleinere landen. De kans op één misser is groot. De Amerikaanse regering heeft door haar steun aan Continen tal Illinois bevestigd dat zij be reid is ongelimiteerde bedra gen uit te trekken om de grote banken overeind te houden. De regeringen van alle Wester se landen hebben al laten we ten dat zij het internationale monetaire systeem niet in el kaar zullen laten klappen door problemen bij de banken. Maar ook de gezamenlijke overheden kunnen niet alle vorderingen op alle grote ban ken garanderen. Dat zou tot een nieuwe inflatieronde lei den en het hele bankenstelsel eigenlijk nationaliseren. De verliezen die eraan komen, zullen voor een groot deel door de banken en hun aandeelhou ders zelf gedragen moeten worden. Aangenomen mag worden dat dit probleem een belangrijk agendapunt zal zijn op de top van de grote indus trielanden die 7 juni in Londen begint. Daar zal men naarstig zoeken naar een manier om het vertrouwen in het bankwezen te herstellen. Terwijl brandende tankers in de Perzische Gold de financiële wereld nauwelijks een reactie ontlokken, staan de beleggers bij geruchten over banken in problemen klaar om hun geld op te ne men. Het vertrouwen in het bankwezewn is tanende. (foto ghdi

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 9