'Besluit niet
te veranderen'
De kruisraket is geen
wonderwapen
Vredesbewegingen gematigd positief
D-
Kabinet koos 'boodschap aan Moskou'
Letterlijke tekst
plaatsingsbesluit
ME maakt einde aan
blokkade Woensdrecht
Puzzel voor de NAVO
Binnenland
ZATERDAG 2 JUNI 1984
DEN HAAG (ANP) - De diverse vredes-
groeperingen in Nederland hebben ge
matigd gereageerd op het kabinetsbe
sluit. Het Interkerkelijk Vredesberaad
(IKV) heeft het besluit over de kruisra
ketten een winstpunt voor de vredesbe
weging genoemd. 'Maar meer dan een
winstpunt is het niet', aldus secretaris
Mient Jan Faber. 'Want de plaatsing van
kruisraketten is absoluut nog niet van de
baan. Voor ons is er alle reden om met het
verzet door te gaan'.
Ook het ICTO, het Interkerkelijk Comité
Tweezijdige Ontwapening, is 'gematigd
positief over het besluit. Het stemt het
ICTO (de tegenhanger van het IKV) te
vreden dat het besluit duidelijk uitgaat
van wapenbeheersing, zonder dat de
Sowjet-Unie wordt beloond voor het te
genhouden van een akkoord, aldus een
woordvoerder.
Ook Pax Christi ziet winstpunten in de ka
binetsbeslissing: de plaatsing wordt uit
gesteld evenals de bouw in Woensdrecht.
Een derde winstpunt vindt Pax Christi
dat de datum voor het definitieve besluit
vlak voor de verkiezingen van 1986 ligt.
Positief
IKV-secretaris Faber noemde het rege
ringsvoornemen 'een vooruitschuiving
van de beslissing'. 'Dat is een belangrijk
gegeven, omdat Nederland voor het eerst
uit het NAVO-planningsschema stapt. De
atlantische bondgenoten zullen hier niet
gelukkig mee zijn. Nederland doet op dit
moment niet wat de NAVO heeft ge
vraagd'.
De vredesbeweging heeft nu, aldus Faber,
voor de tweede keer een kleine winst be
haald. 'Het voorbehoud van Nederland
bij het dubbelbesluit in 1979 kwam tot
stand onder druk van de publieke opinie.
En nu hebben we weer enige ruimte ge
schapen. De Nederlandse regering is in
een positie gebracht waarin het niet kan
doorgaan volgens de lijnen die door het
bondgenootschap zijn uitgestippeld. Er is
een land dat zegt: we gaan niet mee met
de ontwikkeling die is ingezet. Dat zal
zonder meer zijn invloed hebben op Bel
gië en op landen waar al kruisraketten
zijn geplaatst. Die invloed zal door de vre
desbeweging worden gebruikt'.
Het ICTO betreurt het uitstel van een be
slissing, maar is niettemin positief. Be
stuurslid Jobse benadrukte, dat het Ne
derlands voorbehoud door dit voorstel is
opgeheven 'waardoor de positie van het
bondgenootschap is versterkt'. Volgens
Jobse betekent dit uitstel in ieder geval
geen uitstel.
De Rotterdamse bisschop mgr. Bar, een uit
gesproken voorstander van de plaatsing
van kruisraketten, toonde zich 'ziels-
dankbaar' dat het kabinet nu eindelijk
een besluit heeft genomen. 'De onzeker
heid over het uitblijven van een beslis
sing vond ik veel erger', aldus de bis
schop.
Jan ter Laak, secretaris van Pax Christi,
noemde het uitstel een overwinning voor
de vredesbeweging. 'We zijn het eerste
land, dat zich niet geheel wil voegen on
der het NAVO-juk. Dat is winst De vre
desbewegingen zullen nu verder moeten
Minder verheugd
Duidelijk minder verheugd waren de FNV,
de actiegroepen „Stop de N-bom" en
„Stop de kernwapenwedloop" en de sol-
datenvakbond WDM. FNV-bestuurder
Commandeur vond dat het kabinet geen
rekening heeft gehouden met het brede
verzet, dat in ons land is ontstaan tegen
de plaatsing van kruisraketten. Het kabi
net hecht blijkbaar meer waarde aan het
behoud van de coalitie dan aan het wezen
van de kernwapenkwestie, aldus Com
mandeur.
De actiegroepen „Stop de N-bom" en „Stop
de kernwapenwedloop" hebben het rege
ringsvoornemen van de hand gewezen.
Zij menen dat het besluit te weinig ruim
te overlaat om tot geen enkele plaatsing
van raketten in ons land te komen. De
soldatenvakbond WDM noemt het be
sluit een „theoretisch uitstel, dat uitein
delijk toch zal neerkomen op plaatsing
van kruisraketten in Nederland".
DEN HAAG (GPD) - Het plaatsingsbesluit dat het kabinet-Lubbers gisteren heeft geno
men is nauwelijks voor wijziging door het parlement vatbaar. Het kan het kabinet de
hals kosten, maar we moeten eens onze nek uitsteken, aldus gistermiddag de minister
president tijdens zijn persconferentie.
Lubbers omschreef het kabinets
besluit (waarvan rechts boven op
deze pagina de integrale tekst)
als „een boodschap aan de Sow
jet-Unie dat het nu welletjes is"
met de toename van het arsenaal
SS-20-raketten.
Een kerngedachte achter het be
sluit is volgens Lubbers dat reke
ning wordt gehouden met bevor
deren van wapenbeheersing,
„zonder de fout te maken het ge
zicht geheel van plaatsing af te
wenden. Het is allemachtig be
langrijk een ommekeer in de ont
wikkelingen te bereiken. Ik weet
absoluut niet of de Sowjets er op
instappen, maar het zou een fan
tastisch resultaat zijn", aldus
Lubbers.
Volgens de premier beschikt de
Sowjet-Unie thans over 378 SS-
20-raketten met elk drie koppen.
Een deel ervan staat niet op Eu
ropa gericht, maar is in het Azia
tisch gedeelte van de Sowjet-
Unie gestationeerd. Lubbers be
nadrukte echter dat het kabinet
bij zijn afweging in november
volgend jaar geen aandacht zal
schenken aan verplaatsing van
raketten binnen Rusland. „Ons
criterium blijft het totale aantal.
We maken een politieke afwe
ging, geen militaire", zo zei hij.
Wijziging van het NAVO-plaat-
singsschema is volgens de pre
mier mogelijk, omdat Nederland
met zijn voorbehoud zich nooit
op een datum heeft vastgelegd.
Met de eveneens op de perscon
ferentie aanwezige ministers
Van den Broek en De Ruiter was
hij van mening dat de bondgeno
ten de Nederlandse verschuiving
zullen billijken, te meer daar
wordt gegarandeerd dat eventue
le Nederlandse plaatsing binnen
het NAVO-schema zal blijven. In
1979 is vastgelegd dat de plaat
sing van de 572 Pershing 2- en
kruisraketten uiterlijk december
1988 voltooid moet zijn.
Lubbers maakte ook duidelijk dat
met het kabinetsbesluit het Ne
derlandse voorbehoud tegen
plaatsing van de baan is. „We
hebben nu voor iedereen duide
lijke Nederlandse criteria ge
steld. Er is geen sprake van een
hutspot", aldus de premier.
Hij achtte het niet waarschijnlijk,
maar evenmin onmogelijk dat
Moskou als gevolg van de Neder
landse houding de voortgaande
stationering van SS-20's zal stop
pen. „In dat geval is een Neder
lands besluit niet te plaatsen pu
re winst, want dan is er een einde
gemaakt aan de jarenlange acti
viteiten van de Sowjet-Unie op
dit punt", aldus de premier.
Minister Van den Broek meende
dat het Nederlandse uitstel kan
worden opgevangen door de
bondgenoten. „Maatgevend is de
einddatum 1988. Bij Nederland
se vertraging kan misschien el
ders sneller dan het oorspronke
lijke schema worden geplaatst".
Hij verwachtte naast teleurstel
ling ook begript bij de bondge
noten, die via de ambassadeurs
in Den Haag gistermiddag op de
hoogte zijn gesteld. Officiële
reacties waren nog niet geko-
De Ruiter beklemtoonde dat hij
„niet om is gegaan". Hij zei de
afgelopen tijd ten onrechte te
zijn afgeschilderd als tegenstan
der van plaatsing onder alle om
standigheden. „Het ging mij niet
om zomaar voor of tegen, maar
om een verantwoord defensiebe
leid waarin wapenbeheersing
voldoende tot uitdrukking komt.
Dat is ook met dit besluit het ge
val", aldus De Ruiter.
Het kabinet kwam gistermiddag
tot het rakettenbesluit na een
vergadering van amper één uur.
Daarvoor was intensief overleg
gevoerd tussen de vyf meest be
trokkenen premier Lubbers ën
de ministers Van den Broek (bui
tenlandse zaken), De Ruiter (de
fensie), Van Aardenne (vice-pre
mier) en Korthals Altes (justitie).
Bovendien werden de fractie
voorzitters De Vries (CDA) en
Nijpels (WD) telefonisch van de
ontwikkelingen op de hoogte ge
houden.
In het begin van de week waren he
le andere oplossing in het kabi
net in bespreking, maar daarte
gen heeft de WD bezwaar aan
getekend. Volgens De Vries
heeft toen Lubbers een „laatste
voorstel" aan het kabinet ge
daan, waartegen de bewindslie
den slechts 'ja of nee' konden
zeggen. De WD heeft toen het
laatste compromisvoorstel van
Lubbers aanvaard, aldus De
Vries.
De letterlijke tekst van het plaatsingsbesluit van de regering
luidt:
- 1. De Nederlandse regering verklaart nu dat als het tot een wa-
penbeheersingsovereenkomst tussen de Verenigde Staten en de
Sowjet-Unie komt, die handhaving van een aantal LRINF-syste-
men in West-Europa inhoudt, Nederland zijn aandeel daarin zal
aanvaarden en tot plaatsing zal overgaan.
- 2. De plaatsingsdata voor Nederland, als voorzien in het NAVO-
plaatsingsschema, worden naar achteren geschoven en wel zo
danig dat december 1988, dat is de einddatum van het NAVO-
plaatsingsschema, niet overschreden wordt.
- 3.a. Het kabinet zal hiertoe op 1 november 1985 een besluit
nemen over een dan met de Verenigde Staten te sluiten overeen
komst over de plaatsing van kruisvluchtwapens in Nederland,
zodat op 1 januari 1986 het goedkeuringswetsontwerp bij het
parlement kan worden ingediend.
- b. Ter voorbereiding van de totstandkoming van deze overeen
komst zal tijdig overleg met het parlement en de bondgenoten
worden gevoerd over de „beheersaspecten" van de eventueel te
plaatsen kruisvluchtwapens.
- c. De voorbereidende werkzaamheden ten behoeve van even
tuele plaatsing worden voortgezet waar het betreft de ruimtelij
ke ordeningsprocedure, noodzakelijke vergunningen en het
aanbestedingsrijp maken.
- d. Op 1 november 1985 zal aanbesteed worden, teneinde beging
1986 te kunnen gunnen.
- 4.a. Indien op 1 november 1985 een wapenbeheersingsovereen-
komst als bedoeld onder 1 is tot stand gekomen, zal met de
Verenigde Staten een overeenkomst worden gesloten, welke be
trekking zal hebben op de plaatsing van het aantal kruisvlucht
wapens dat Nederland in redelijkheid als zijn aandeel zal heb
ben te aanvaarden.
- b. Indien op 1 november 1985 een dergelijke wapensbeheer-
singsovereenkomst niet tot stand is gekomen en de Sovjet-Unie
gemeten vanaf de datum van dit besluit (1 juni 1984) het aantal
geplaatste SS-20's nog verder heeft opgevoerd of niet heeft te
ruggebracht tot het niveau van 1 juni 1984, zal de met de Ver
enigde Staten te sluiten overeenkomst betrekking hebben op de
plaatsing van 48 kruisvluchtwapens.
- 5. Indien aldus besloten is tot plaatsing zullen gunning en bouw
direct aanvangen na de parlementaire goedkeuring van de over
eenkomst, zodat het onder 2 genoemde tijdschema aangehou
den kan worden.
- 6. In samenhang met het bovenstaande heeft het kabinet beslo
ten de nucleaire'taken, zoals die thans vervuld worden, tot 1
januari 1986 voort te zetten en dan opnieuw onder de loupe te
nemen.
Tijdens een schorsing van het kabinetsberaad, zetten de ministers De
Ruiter (defensie) en Van den Broek (buitenlandse zakengistermiddag
hun discussie over het plaatsingsbesluit voort, in de tuin van het Catshuis.
WOENSDRECHT (ANP) - Bij de
ontruiming van een blokkade bij
de vliegbasis Woensdrecht is gis
teravond voor het eerst de ME in
gezet en gebruik gemaakt van de
wapenstok. De blokkade was 's
morgens begonnen. Met uitzon
dering van enkele arrestaties ver
liep de actie rustig tot aan de
avond.*,
Omstreeks half negen 's avonds
kregen ongeveer tweehonderd
demonstranten te horen dat zij
een van poorten moesten vrijma
ken, omdat er manschappen van
de luchtmacht van buiten naar
WASHINGTON - De NAVO-bond-
genoten hebben Nederland sinds
1979 onder wisselende druk gezet
om akkoord te gaan met de
plaatsing van de 48 kruisraket
ten. Die druk bereikte de afgelo
pen weken een hoogtepunt met de
Amerikaanse ministers Schultz
(buitenlandse zaken) en Weinber
ger (defensie), die op snelle plaat
sing aandrongen, en met de Ne
derlandse defensieminister De
Ruiter, die tot tweemaal toe
openlijk door zijn NAVO-colle-
ga's stevig op het matje werd ge
roepen.
door
Ferry Mingelen
Of het allemaal heeft geholpen, zul
len de bondgenoten nog aan het
uitpuzzelen zijn, nu ze het inge
wikkelde kabinetsbesluit uit Den
Haag binnen hebben.
Het zal in ieder geval onvoldoende
zijn voor NAVO-secretaris-gene-
raal Luns, die deze week nog bij
de opening van de NAVO-minis-
terraad in Washington betoogde,
datje niet tegelijk voor de NAVO
en tegen de volledige uitvoering
van het NAVO-dubbelbesluit
over de kernwapens kunt zijn.
Volgens die logica is Nederland
nu dus niet meer voor de NAVO,
maar secretaris-generaal Luns is
met pensioen en de bondgenoten
zullen er minder zwaar over oor
delen.
Niet het plaatsen van de raketten
om de Sowjet-Unie tot onderhan
delingen te dwingen is tegen
woordig het NAVO-credo, maar
het doorgaan met plaatsen om de
Sowjet-Unie niet te belonen voor
zijn weigering om te onderhan
delen. Dat is een credo dat de
bondgenoten Nederland de laat
ste tijd met alle hevigheid hebben
willen opleggen.
Dat gebeurde in een soort dubbele
aanpak, volgens de zogenaamde
stok-en-het-stuk-worst-formule.
De worst kreeg minister Van den
Broek, die als voorstander van de
plaatsing door de bondgenoten
openlijk werd geprezen voor zijn
sterke karakter en zijn goede uit
leg van de Nederlandse situatie.
De stok kreeg minister De Ruiter,
die als tegenstander van de
plaatsing gebrek aan leider
schap en buigen naar de vredes
beweging werd verweten, tot
tweemaal toe. De eerste keer op
de vergadering van de Nucleaire
Plan Groep van de NAVO in Tur
kije, en enkele weken daarna in
Brussel nog eens dubbel op.
De druk tot plaatsing kwam niet
alleen van de Verenigde Staten,
maar evenzeer, zo niet meer van
Westeuropese bondgenoten zoals
Groot-Brittannië, België en in
wat mindere mate West-Duits-
land. Deze landen vreesden een
negatief effect op hun publieke
opinie als Nederland nee zou zeg
gen.
D$ laatste weken hebben de bond
genoten enerzijds geprobeerd het
effect van een Nederlands nee te
minimaliseren, en anderzijds de
nadruk van eensgezindheid bin
nen de NAVO onderstreept. „We
hebben een bladzij omgeslagen,
alleen in Nederland is de plaat
sing van de kruisraketten nog
een probleem, de NAVO kan zich
aan andere zaken gaan wijden
zei een hoge Amerikaanse func
tionaris in een poging de zaak
'down te spelen'.
Op de afgelopen NAVO-Raad in
Washington werd echter sterk de
nadruk gelegd op de noodzaak
om de Sowjet-Unie in deze moei
lijke tijden niet „de verkeerde
boodschap" te sturen. De goede
boodschap in NAVO-ogen is una
nimiteit, standvastigheid, een
heid in opstelling tegenover de
Sowjet-Unie, zonder gaten in de
gelederen. Men was dus zeer te
vreden toen minister Van den
Broek in Washington aankondig
de dat een Nederlands besluit
„bondgenootschappelijk aan
vaardbaar" zou moeten zijn. Of
dat nu echt zo is, dat kunnen de
bondgenoten nu pas in november
1985 beoordelen, en daarover zul
len ze toch niet zo tevreden zijn.
de basis dienden te worden ge
bracht. Toen de demonstranten
weigerden weg te gaan, begon de
rijkspolitie de actievoerders weg
te dragen.
Toen de demonstranten zich ver
volgens toch weer op de toe
gangswegen naar de poort op
stelden, werden paarden tegen
hen ingezet. Na hard duwen en
trekken tussen demonstranten
en politie kwam tenslotte de ME
in actie. Die mocht gebruik ma
ken van de wapenstok 'mits de
situatie dat verlangde en dan nog
in alle redelijkheid'.
Meteen daarop werden de demon
stranten met de wapenstok be
handeld, wat in sommige geval
len tot een hard treffen leidde.
Daarbij viel op dat de demon
stranten het treffen met de ME,
die overigens zonder helm en
schild waren, niet uit de weg gin
gen.
Toen de militaire wagens de basis
binnenreden, trok de ME zich
snel terug. Daarna werd het weer
rustig rond de basis.
De blokkadeen naaf hun barakken
moest op de weg nog een aantal
eenvoudige versperringen wor
den opgeruimd. Snel toege
stroomde mededemonstranten
hadden die opgericht. Kort na
tien uur werd het weer rustig in
Woensdrecht.
Op de drie tentenkampen die de
demonstranten rond de basis
hebben ingericht waren gister
avond enkele honderden tenten
opgezet. Enkele tientallen busjes
en auto's van de organisatie zorg
den ervoor dat de blokkadeploe-
gen naar de toegangspoorten
werden vervoerd. Op de kampen
zijn grote tenten opgezei, waar
eten wordt gekookt en wordt
vergaderd over de actiestrategie.
De volle naam is General Dyna
mics BMG-109G Tomahawk
Ground Launched Cruise Mis
sile. Maar hoewel „cruise"
kruis en missile „raket" bete
kent is de kruisraket geen
kruis-RAKET. Het is in feite
een klein onbemand straal-
vliegtuigje, dat zich met een
snelheid van 880 kilimeter per
uur (even snel als een straal-
passagiersvliegtuig) naar zijn
doel begeeft.
De zachtere naam „kruisvlucht-
wapen" is daarom eigenlijk
meer op zijn plaats, maar we
zullen het spraakgebruik maar
even blijven volgen. De 6,40
meter lange en 1400 kilo zware
„Tomahawk" is zeker geen
wonderwapen. Er is immers
niets nieuws onder de zon. De
V-l die de Duitsers in de Twee
de Wereldoorlog in grote aan
tallen op Engeland afvuurde,
was ook een soort kruisraket.
Dergelijke wapensystemen
door
Hans de Bruyn
zijn zelfs al sinds de jaren '20 in
ontwikkeling.
De benaming „kruis"-raket heeft
de Tomahawk, omdat hij zich
niet persé in een directe lijn
naar zijn doel begeeft. De To
mahawk vliegt laag, zo'n vijf
tien tot dertig meter boven de
grond dat is te laag om door
vijandelijke radar te worden
opgespoord - en past zijn
koers en vlucht aan de grond-
gesteldheid aan. Heuvels, da
len of bossen worden in een
golvend patroon moeiteloos
gevolgd.
De kruisraket is daartoe in staat
dank zjj een zeer ingenieus
„brein", het Tercom-systeem,
dat zich direct achter de nu
cleaire lading bevindt. Tercom
staat voor Terrain Comparison
(terreinvergelijking), en dat is
precies wat het systeem doet.
In de computer van de Toma
hawk worden tevoren digitaal
coördinaten en radarbeelden
van het te overvliegen gebied
opgeslagen, die verkregen zijn
via satellieten en spionagefo-
to's. De radar aan boord van de
kruisraket vergelijkt op een
aantal tevoren vastgestelde
momenten al vliegend die ge
gevens in zijn geheugen met
die welke hij op het moment
werkelijk onder zich ziet.
De computer brengt daarna in
dien nodig correcties aan in de
koers van de kruisraket en
stuurt hem zo feilloos naar zijn
doel, dat afwijkingen maxi
maal enkele meters van de
vooraf geprogrammeerde rou
te bedragen. Inmiddels is al
een verbeterde versie van dit
systeem ontwikkeld, die voor
al de afwijkingen in het laatste
stadium van de vlucht tot een
minimum beperkt.
Hoewel de kruisraket in principe
uitgaat van het „fire-and-for-
get"-principe (afvuren en ver
der doet hij alles zelf) is het
mogelijk om de raket via een
radiografische instructie in de
lucht uit te schakelen indien
de oorlogssituatie dat mogelijk
maakt. De atoomkop kan bo
vendien pas op een tevoren ge
pland, via het Tercom-systeem
te controleren plaats geacti
veerd worden, zodat bij een af
wijking van de koers de raket
niet per ongeluk boven een
verkeerd doel kan ontploffen.
Gezien de lage snelheid duurt
het zeker drie uur voordat een
vanuit Nederland afgevuurde
kruisraket een doel in de Sow
jet-Unie kan treffen. De maxi
male reikwijdte is - afhanke
lijk van de weersomstandighe
den - ongeveer 2000 kilome
ter, dus even voorbij Moskou.
De atoomkop van de kruisra
ket is er een van het type W-80,
met een explosieve kracht van
ongeveer 200 tot 300 kiloton
TNT, dat is 10 tot 15 maal zo
veel als de bom van Hiroshima.
Voor het afvuren van een kruis
raket hebben de flight-com-
mandanten een instructie no
dig van de president van de
Verenigde Staten. Zij ontvan
gen'daartoe een gecodeerde
boodschap, de Emergency Ac
tion Message. De kruisraketten
worden afgevuurd vanaf een
grote vrachtwagen. Die wagen
bevat vier lanceerbuizen. Voor
48 kruisraketten zijn dus
twaalf lanceervrachtwagens
nodig. Daarmee is de kruisra-
ketteneenheid echter aller
minst compleet. Er komt nogal
wat voor kijken vooraleer die
eenheid operationeel is.
De kruisraketteneenheden be
staan uit „flights" van elk 16
raketlanceerbuizen. Daarom
gaat het bij plaatsing altijd om
veelvouden van 16. Drie flights
vormen een „wing". Voor
Woensdrecht is de 486 US Air
Force Tactical Missile Wing
aangewezen.
Elke flight bestaat uit maar liefst
22 voertuigen: vier (in Duits
land te bouwen) lanceerwa-
gens, twee rijdende comman
do- en controleposten, wagens
met onderdelen en lichte pant
serwagens voor de beveiliging
van de eenheid. Die bestaat in
totaal uit 69 mensen: de flight-
commandant, vier lancerings
officieren, negentien man on
derhoudspersoneel, allen
Amerikaanse militairen, en
een medisch-assistent, een vei
ligheidsofficier en 44 soldaten
voor de bewaking en beveili
ging, voor een deel Nederlan
ders.
In de twee rijdende commando-
en controleposten (waarvan er
één reserve is) kunnen de Ter-
com-systemen van de kruisra
ketten worden geprogram
meerd. Zij ontvangen de gege
vens daarvoor pas in het laat
ste stadium via de satelliet van
een centrale commandocentra
le, in Engeland of West-Duits-
land. Het is mogelijk in het ge
heugen van een commandowa
gen 1700 verschillende doelen
op te slaan. De flights staan in
permanent radiocontact met
de thuisbasis. Via de satelliet is
het mogelijk zonder tussen
komst van de basis direct met
andere commandowagens te
communiceren.
In oorlogstijd blijven de kruisra
ketten niet op de basis (Woens
drecht) maar gaan „op stap".
De lancering kan immers door
het mobiele karakter van elke
plaats gebeuren, waar de
grond een beetje stevig is. In
zo'n geval vormen de 22 voer
tuigen per flight dus één grote
kolonne, hoewel het ook moge
lijk is de flight te splitsen in
twee maal twee lanceerwagens
met één commandopost.
In vredestijd staan de eenheden
op de basis. By 48 raketten ver
keert één van de drie flights in
een parate status, gereed om
binnen vijf minuten een of
meer raketten te kunnen afvu
ren, één is in onderhoud en één
is beschikbaar voor oefenin
gen.
De flights worden onderge
bracht in betonnen bunkers
(„shelters"), die voor het groot
ste deel ondergronds zijn. Elke
bunker bestaat uit drie „cel
len" en in elke cel (50 bij 4 me
ter) kunnen twee lanceer- of
commandowagens worden ge
borgen. Het dak wordt afge
dekt met vijf meter zand, ter
wijl de toegangsdeuren één
meter dik en 75 ton zwaar zijn,
om de wapensystemen te be
schermen tegen een eventuele
nucleaire aanval.
Buiten de bunkers zijn'op de ba
sis nog tal van andere voorzie
ningen nodig, zoals aparte
even zwaar beveiligde opslag-
bunkers voor de los te bewaren
atoomkoppen van de kruisra
ketten, loodsen voor onder
houd en controle, bewakings
gebouwen, legeringsgebou
wen voor de soldaten en een
brandweergarage.
In totaal zullen bij een plaatsing
van 48 raketten 1100 Ameri
kaanse militairen werkzaam
zijn op de basis. Voor hen en
hun naar schatting 1400 fami
lieleden -zullen op de basis 650
woningen, scholen, winkels,
recreatiegelegenheden, sport
faciliteiten en andere dorps-
voorzieningen gebouwd moe
ten worden. Daarvoor is in
Woensdrecht maximaal 100
hectare beschikbaar. Vermin
dering van het aantal raketten
betekent ook vermindering
van het aantal Amerikanen.
Voorts zullen permanent 100
Nederlandse soldaten aanwe
zig zijn voor de buitenbewa
king van de basis en werken er
nog eens 100 burgers.
Op de vliegbasis moet ook de
startbaan worden aangepast
voor het ontvangen van zware
transportvliegtuigen van het
type Lockheed C-5 Galaxy of
Lockheed C-141 Starlifter, om
dat de wapensystemen ook via
de lucht verplaatst moeten
kunnen worden. Rond de basis
zal een aantal wegen moeten
worden verbeterd om de zware
vrachtwagens in kolonne on
gehinderd te kunnen laten pas
seren. Regelmatig zal namelijk
met de flights geoefend moe
ten worden. Dat zal meestal op
andere militaire terreinen ge
beuren.
