Visadviezen? Maar
dan wel de juiste
Schaken
Bridge
Dammen
Filatelie
VISSPORT
KRUISWOORD
OPLOSSING
ZATERDAG 2 JUNI 1984
DOOR BRAM VAN LEEUWEN
Voordat u er toe overgaat zelf
gevangen vis te consumeren
is het goed daarbij het vol
gende te bedenken. Vette
zoetwatervis, zoals paling,
afkomstig uit de sterk ver
vuilde binnenwateren als
Rijn, Maas, Waal, IJssel en
Merwede bevat veelal meer
voor de gezondheid gevaar
lijke stoffen dan is toege
staan.
Met name de moeilijke af
breekbare polychloorbifeny-
len(pcb's), die kanker kun
nen veroorzaken, blijken in
grotere hoeveelheden voor
te komen dan de 5 milligram
die als norm wordt gehan
teerd.
Paling uit het IJsselmeer
blijkt met 2 tot 3 milligram
nog onder de norm te liggen.
Datzelfde is het geval met
vette zeevis zoals makreel
en haring dat gemiddeld 1
milligram pcb's per kilo be
vat.
Het Instituut voor Visserijpro-
dukten van TNO waar
schuwt vooral voor lever
van kabeljauw die afkom
stig is uit de zuidelijke
Noordzee. Daarin worden
pcb-gehaltes aangetroffen
die variëren van 10 tot 15
milligram. Dat laatste is
volgens de TNO-onderzoe-
kers het maximum toelaat
bare. Kabeljauwlevers uit
het noordelijke deel van de
Noordzee blijken veel beter
uit de bus te komen. Die be
vatten meestal niet meer
dan één milligram per kilo.
Op die manier een haak uit de
bek van een paling halen is een
duidelijke vorm van dieren-
kwellerij. Voorzichtig onthaken
is het parool.
(foto Dierenbescherming)
Misschien heeft u het reclame-
vliegtuigje vandaag ook boven
uw visstek zien cirkelen. Met
op de sleep de boodschap "Vis
sen hebben ook gevoel". Die
tekst gebruikt de Nederlandse
Vereniging tot Bescherming
van Dieren al enkele jaren bij
de opening van het nieuwe vis-
seizoen. Op die manier pro
beert men het legioen der
sportvissers nog eens te wijzen
op het belang om gevangen
vissen goed te behandelen.
Nu kan een welgemeende waar
schuwing geen kwaad. Er zijn
nog altijd sportvissers die niet
met vis omspringen zoals het
zou horen. Dat wil zeggen: be
seffen dat het om levende we
zens gaat, die zo min mogelijk
nadelige gevolgen van de
vangst dienen te ondervinden.
Al blijf ik ernstige bezwaren
houden tegen de slogan die
wordt gebruikt door de dieren
beschermers.
Want het is diezelfde dierenbe
scherming die mede met finan-
ciële steun van de georgani
seerde hengelsport op het
ogenblik door de Utrechtse
hoogleraar dr. F.J. Verheijen
Iaat onderzoeken wat een vis
nu precies voelt van het ogen-
blik dat hij aan de haak wordt
geslagen tot hij weer in het wa
ter wordt teruggezet. Van dit
vorig jaar begonnen onderzoek
wordt het komende najaar het
eerste deelrapport verwacht.
Van tweeën een: of de dierenbe
scherming heeft de bewijzen
dat vissen gevoel hebben en
dan is het onderzoek waaraan
men meewerkt overbodig. Of
het bewijs is niet voorhanden
en dus deugt de slogan 'niet.
Voorlopig houd ik het op het
laatste en wacht ik met belang
stelling op de eerste resultaten
van Verheijen's onderzoek.
Hoe dat resultaat ook mag uitval
len, het blijft zaak dat de sport
visser weet waarmee hij bezig
is. Mede door acties van de die
renbescherming is bereikt dat
sinds enige jaren op de vis-
kaart enkele adviezen staan
voor de hengelaars. Bovendien
heeft men dit seizoen een nieu
we folder laten drukken, die
nog meer achtergrondinforma
tie geeft. Belangrijk onderdeel
van die folder vormt de manier
waarop de vis het best kan
worden onthaakt.
Het advies luidt: raak een gevan
gen vis alleen met natte han
den aan. Want, zo zegt de die
renbescherming, wie de vis
met droge hand vastpakt zorgt
ervoor dat de slijmlaag aan de
hand vastplakt. Op die manier
wordt de bovenste laag van de
vissehuid losgescheurd en
loopt de vis kans op infectie.
Ik heb vele jaren gemeend dat
een dergelijk advies de beste
waarborg was dat de gevangen
vis zo min mogelijk bescha
digd weer in het water beland
de, maar sinds enige tijd ben ik
daarvan teruggekomen. Ik ben
ervan overtuigd geraakt dat er
methoden bestaan die nog be
ter zijn. Het probleem is alleen
dat je daarvoor enige ervaring
in het onthaken moet hebben.
Wat ik tegen heb gekregen op de
door de dierenbescherming ge
propageerde methode is dat
een vis met natte handen vast
gehouden er gemakkelijk uit
glijdt. Het is nu eenmaal een
glibberig beest. Zo'n vis komt
dan op de bodem van de boot,
op de stenen oever of in het
gunstigste geval in de graskant
terecht. In de meeste gevallen
zal de. vis by deze val bescha
digd raken en schubben verlie
zen.
Beter is dacht ik om aan te leren
de vis zo beet te pakken dat het
contact met de schubbenhuid
zo klein mogelijk is. Dat kan
bijvoorbeeld door de vis tus
sen duim en wijsvinger beet te
pakken vlak achter de kop.
Vissend vanuit een boot of
vanaf een lage oever is het dan
bijvoorbeeld helemaal niet no
dig de vis volledig uit het water
te tillen. De kop van de vis iets
uit het water opheffen en ver
volgens met de andere hand
het haakje verwijderen.
In de praktijk heb ik ook de erva
ring opgedaan dat het lang niet
altijd nodig is om de vis met
een landingsnet uit het water
te halen. Nog te vaak zie ik
kleinere vissen met een net
'scheppen'. Deze vissen kun
nen gemakkelijk aan de lijn
naar de kant worden getrok
ken.
Het voordeel is dat de vis door
het drillen meer afgemat is.
Daardoor spartelt de vis min
der heftig en kan de haak ge
makkelijker uit de bek worden
gehaald. Een landingsnet kan
de vissehuid beschadigen.
Een ander bezwaar dat ik tegen
de adviezen van de dierenbe
scherming heb is dat zonder
enige nadere toelichting het
gebruik van de beksperder
wordt geadviseerd. Laat één
ding duidelijk zijn: beksper-
ders kunnen alleen dan nodig
zijn wanneer het gaat om grote
roofvissen als snoeken en
snoekbaarzen. En dan nog
slechts wanneer de haak diep
in de bek zit.
Bij andere vissoorten is de bek
sperder uit den boze. Men kan
daarmee namelijk onherstelba
re schade aanrichten aan de
kaken van de vis. Worden die
teveel uiteengedrukt door de
spanning van de veer dan is de
vis ten dode opgeschreven. De
bek wordt ontzet en de vis kan
geen voedsel meer bemachti
gen.
Zelfs bij roofvissen kan men
soms volstaan met het plaatsen
van bijvoorbeeld een lucifers
doosje voorin de bek. Die is
dan ver genoeg geopend om de
haak te kunnen verwijderen.
Met één opmerking van de be
schermers ben ik het geheel
eens. Dat is de noodzaak om
goed onthakingsmateriaal te
gebruiken. Iedere sportvisser
die het goede met zijn oppo
nenten voorheeft is in het bezit
van een hakensteker of arterie-
tang.
Vooral dat laatste attribuut heeft
een hengelaar hard nodig en ik
zou er danook een voorstander
van zijn wanneer een sportvis
ser wordt verplicht een derge
lijke tang in zijn bezit te heb
ben wanneer hij Op of aan het
water zit.
Met behulp van een dergelijke
'schaar met twee platte bek
ken', in medische kringen ook
wel adertang genoemd, kan
met een simpele handgreep
ook een diep geslikte haak
worden verwijderd. Zo'n tang
kost u afhankelijk van de kwa
liteit en de grootte vijftien gul
den tot twee tientjes. En die
uitgave hoeft voor geen enkele
hengelaar een bezwaar te zijn,
want wie er zuinig op is, doet
er een leven lang mee.
Met de platte uiteinden van de
tang kan men gemakkelijk de
haak in de bek losmaken en te
rughalen zonder dat een nieu
we inhakingskans bestaat. Is
het zelfs met zo'n arterietang
onmogelijk de haak te verwij
deren - en dat zal niet zo vaak
voorkomen - ga dan niet lang
met een vis zitten sollen maar
knip de lijn zo dicht mogelijk
bij de haak af.
Proeven hebben aangetoond dat
vissen er dikwijls in slagen de
haak toch snel kwijt te raken.
Bijvoorbeeld door het afschei
den van stoffen waardoor de
haak snel wegroest. De opmer
king dat een vis met een haak
in de bek veelal een langzame
dood sterft, berust in elk geval
niet op wetenschappelijk on
derzoek. Die geven heel andere
uitkomsten te zien.
Tot slot nog iets over de wens
van de dierenbescherming dat
de overheid op korte termijn
begint met een intensieve
voorlichting en controle. Het
eerste suggereert ten onrechte
dat op dit terrein nog niets ge
beurt. Het tweede zal in de
praktyk onmogelijk blijven.
Welk controleapparaat is in
staat een hengelaar de hele vis
dag te volgen in zijn doen en
laten? Zelfs een simpel iets als
de controle van de visvergun
ningen blijkt de politie al voor
grote problemen te plaatsen.
Horizontaal
1. speelkaart; 6. vol vrolijkheid;
9. werelddeel; 10. provincie in
België; 11. soort; 12. vreemde
munt; 14. strijk lak; 17. nacht
gewaad (kinderen); 19. licht ge
wapende ruiter; 20. goed ge
kookt; 22. kleine plaats; 23. ri
vier in Duitsland; 24. kelner;
25. titel; 27. accumulator (afk.);
28. één der Nederlandse Antil
len; 30. zéér dun en fyn; 32. in
drukwekkend; 35. .zangstem;
37. Griekse markt; 38. iemand
van adel; 39. krom; 40. familie
lid; 41. peilstift.
Verticaal
1. jeugdige, prille; 2. leesteken; 3.
rugzak; 4. klipgeit; 5. uitdruk
king bij een soort lottospel; 6.
roofdier; 7. over-via; 8. hand
vat; 13. droogoven; 15. grote
waterval in Amerika; 16. tuin
boon; 17. logement; 18. eerlijk;
21. belemmering; 22. spoedig;
26. grote zak; 28. bijgevoegd
stuk; 29. op een bepaalde
plaats; 30. vrolijk en bekoor
lijk; 31. kleur; 33. muziektem
pel; 34. voertuig; 35. koor
hemd; 36. ambtsgewaad.
De prijs van 25,- werd toegekend
aan M. Buijsen, G. Kasteinstraat
34, 2321 RW Leiden.
De prijs wordt de winnaar toege
zonden.
Oplossingen met vermelding van
"Puzzel" voor donderdag op
briefkaart of in enveloppe zen
den aan Redactie Leidsch Dag
blad, Postbus 54, 2300 AB Lei
den.
Het kampioenschap van de
strijdkrachten werd van 15 tot
28 februari in Charkov gehou
den, in Rusland dus. Het is
geen individueel maar team
kampioenschap. Veel dam
mers achter de "muur" moeten
een deel van hun leven onder
de wapenen doorbrengen, zo
dat bekende figuren als Wadim
Wirny, Alexander Dybman,
Rotislaf Lesjtsjinsky en Pe-
toechof en Goichman mee
speelden.
De uitdager van Harm Wiersma,
Wirny pakte menig puntje in
het late middenspel en bracht
indien mogelijk een klassiek-
achtig spelbeeld op het bord.
Allereerst de finesse waarmee
hij Berchis op de knieën
bracht. Zie diagram 1. Wirny
heeft zijn stelling met zwart zo
danig opgebouwd dat wit een
belangrijke beslissing moet ne-
Twee Dominicaner monniken
vroegen aan Rome: 'Heer, mo
gen we roken onder het bid
den?' Dat mocht niet. De mon
niken baden en baden, maand
in, maand uit en rookten niet.
Totze op een dag twee Je
zuïeten paters ontmoetten,
biddend en lurkend aan
een grote sigaar. De Dominica
ner monniken verbolgen:
'Heer, waarom zij wel en wij
niet?' Waarop het verrassende
antwoord kwam: 'Maar dat ligt
totaal anders, zij namelijk
vroegen of ze mochten bidden
onder het roken'.
De moraal: het is belangrijk hoe
een vraag wordt gesteld. Aan
dat verhaal moest ik denken
toen ik onlangs het volgende
spel zag spelen in een lagere
competitieklasse:
West, allen. West opende 1 SA
(16-18 pt), noord pas, oost 2 KI,
waarop zuid vroeg: 'Is die kla
veren echt of is dat Stay man?',
om vervolgens na het ant
woord 'Stayman' enigszins aar
zelend te passen. West zei 2 Ru,
men. Op 1. 36-31 volgt 21-27 2.
32x21 17x26 (niet 1... 21-26 we
gens 31-27 en 27-21 want door
het openveld 14 mag zwart
geen 12-18 spelen) 3. 46-41?
(maar 12-18 dreigt en 37-32x41
is na 24-30x30 ook niet alles)
13-18 4.22x2 11-17 5.2x22 24-30
6. 35x13 9x47X. Na 1. 46-41 «4
26 faalt 2. 36-31 op 13-18 3. 22x2
11-16 4. 2x22 24-30 etc. Op an
dere zetten dwingt zwart met
17-21 sluiting van 27 af. Na 1.
34-29 zet wit zichzelf in de hek
stelling en 1. 50-44 is voorbarig
(meestal wordt dit pas ge
speeld als zwart zich op 35 laat
zien). Party: 1. 50-45 24-30 2. 35-
x24 19x30 3.36-31 (na 40-35 ver
liest wit een schijf via 12-18 en
wit moet toch met de aanval op
22 rekening houden) 21-27 4.
32x21 17x26 5. 46-41 9-14 6. 41-
36 14-19 7. 37-32 26x37 8. 32x41
(anders ijzersterk 12-17) 4-9 9.
41-37 12-17 (alweer deze om
knelling) 10. 33-29? 30-35! 11.
38-33 35x44 12. 39x50 19-23! 13.
29x18 8-12! en wit gaf het te
recht op.
Ook in het tweede diagram gaan
A5
VB982
O 642
932
HV10
A65
O VB97
A64
B986
O H104
O A1085
V5
de klassieke za-tegen de met
zwart spelende Gochman op
eens bliksemsnel. Wirny gaat
als volgt tot actie over: 1. 38-32
27x38 2. 43x23 22-27 (gedwon
gen, na 13-19 24x13 8x28 volgt
47-42 en na eerst 20-25 volgt 24-
19 met dam) 3. 31x22 17x30 4.
34x25 13-19 (zwart heeft de
controle over veld 9 verloren,
maar kan met een ruil veld 23
nog betreden, wel blyft hij dan
met een achtergebleven schijf
op 15 zitten) 5. 39-34 2-7 6.37-32
18-23 7. 29x18 12x23 8. 36-31 20-
24 9. 33-28 11-17 10. 34-30 8-12
11.31-27 7-11 12. 47-42 12-18 13.
26-21! (een offer om te onthou
den) 17x26 14. 28-22 23-28 (na
23-29 22x13 19x8 30x10 15x4
wint 32-28!) 15. 32x12 11-17 16.
22x11 6x8 17. 27-22! 8-12 18. 42-
37 24-29 19. 49-43 en zwart kan
opgeven.
door
Ton Schipperheyn
7432
O 73
O H3
HB1087
waarop oost de bieding besloot
met 3 SA. Noord legde vervol
gens KI 9 op tafel en west was
kansloos.
Die vraag van zuid kon natuur
lijk niet door de beugel en had
dan ook niet mogen worden
gesteld. Zuid had wel mogen
vragen: "Speelt u Stayman?"
Maar beter zou het zijn ge
weest als zuid niets had ge
vraagd, dan wel had gedou-
bleerd, waarmee dezelfde
boodschap zou zijn overge
bracht: Partner, kom eventu
eel met klaveren- uit. Ook
noords uitkomst is laakbaar;
een dergelijk schaamteloos
profiteren van partners ge
vraagd wordt als onethisch
aangemerkt. In dergelyke ge
vallen is klaveruitkomst alleen
geoorloofd, indien deze opge
legd is en dat is hier bepaald
niet het geval.
Onder meer om dit soort narig
heid te voorkomen heeft de
bridgebond destijds de sys-
teemkaart ingevoerd. Men ver
meldt daarop de gehanteerde
biedafspraken, alsmede de
conventies die worden ge
bruikt. Die systeem kaart
wordt voor aanvang aan de te
genpartij overhandigd, en mag
te allen tijde door de tegenparij
worden ingezien.
Deze week heb ik een aantal par
tijstellingen voor u uitgezocht
van de levende schaaklegende
Bobby Fischer. In alle dia
grammen maakt hij korte met
ten met zijn tegenstander. In
diagram 1, afkomstig uit het
kandidatentoernooi 1959,
speelde Paul Keres met wit 1.
Lb5. Fischer toonde aan dat dit
een ernstige fout was. Hoe?
door
Dirk Sikkel
Dd7). Maar Fischer had dieper
gekeken en zorgde voor de
laatste verrassing. Wat gebeur
de er? Oplossingen in de vol
gende rubriek.
In diagram 3 is het duidelijk dat
Fischer met zwart veel beter
staat tegen Letelier in de
Olympiade van Leipzig 1960.
Op hardhandige wijze maakte
hij het uit.
Het laatste diagram is afkomstig
uit het toernooi van Mar del
Plata 1959. Zwartspeler Sho-
cron had de euvele moed om
met Dd8 een valstrik voor Fi
scher te spannen (goed was
door
Ronald van Egmond
Kon vorig jaar herfst by de be
spreking van de NVPH-catalo-
gus 1984 al worden geconsta
teerd dat de aantallen verkoch
te eerste-dagenveloppen flink
beginnen terug te lopen - van
gemiddeld 530.000 in 1980 en
1981 naar 450.000 medio 1983 -
nu zien we bij de bijslagzegels
hetzelfde verschijnsel.
Van de kinderzegels 1982 wer
den in totaal verkocht: 50 ct.,
3.512.180; 60 ct., 4.023.883; 65
ct., 3.226.510; 70 ct., 3.947.258
en van het velletje 5.127.096. In
1981 waren de aantallen op
eentiende miljoen afgerond
3,9; 4,5; 3,5; 4,1 en 5,2 en in 1980
(een topjaar): 4,1; 4,8; 4,3; 3,7
(een zegel van 80 cent) en 5,4.
Als we zegels en velletjes bij el
kaar optellen werden in 1980
afgerond 22,3 miljoen exem
plaren verkocht, in 1981 21,2
miljoen (1,2 miljoen minder) en
in 1982 19,7 miljoen (1,5 mil
joen minder).
Hoe liggen de cijfers bij de zo-
merzegels? In 1983 werden
verkocht: 50 ct., 3.135.051; 60
ct., 3.114.319; 65 ct., 3.091.570
en 70 ct. 3.285.170. In 1982 res
pectievelijk 3,4; 3,4; 3,4 en 3,5
miljoen en in 1981: 3,5; 3,6; 3,5
en 3,7 miljoen. In 1981 (net als
bij de kinderzegels een topjaar)
werden in totaal afgerond 14,3
miljoen zegels verkocht, in
door Hero Wit
In vroeger eeuwen werden de
Deense herbergen op konink
lijk bevel gebouwd. Een oude
Deense herberg staat afge
beeld op de derde bijzonder ze
gel die op 6 juni in de waarde
van 3 kroon (meerkleurig) ver
schijnt.
STEMPELNIEUWS - In een
stempelmachine van de post
kantoren van Maastricht en
Sittard wordt van 1 juni tot en
met 3 juli een bijzondere stem-
pelvlag gebruikt met de tekst
"Herdenking 1600e sterfdag
Sint Servaas Maastricht" en
een afbeelding van Sint Ser
vaas met de jaartallen 384 en
1984. Correspondentie naar:
Postkantoor Maastricht. Post
bus 99600,6200 NA Maastricht.
Op de omslag vermelden:
Stempelvlag herdenking Sint
Servaas.
In Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam wordt van 1 tot en
met 28 juni een stempelvlag
gebruikt met de tekst: "75 jaar
Het Orarye Kruis 1909-1984".
Correspondentie naar: Post-
district Amsterdam, Postbus
99100, 1000 NA Amsterdam, of
Postdistrict Den Haag, Post
bus 99100, 2500 NA Den Haag,
of Postdistrict Rotterdam,
Postbus 99100, 3000 NA Rot
terdam. Op de omslag vermel
den: Stempelvlag 75 jaar Het
Oraiye Kruis.
In diagram 2 is Fischer met zwart
aan zet tegen Rivera in het
toernooi te Varna 1959. Er lijkt
weinig aan de hand, maar toch
moest wit enige zetten later op
geven. Waarom?
1982 13,7 mihoen (0,6 miljoen
minder) en in 1983 12,4 miljoen
(1,3 miljoen minder).
DENEMARKEN - De Deense
post vervolgt op 6 juni het uit-
gifleprogramma met drie bij
zondere zegels. Op een 2,70 kr -
zegel (rood) prijkt het portret
van prins Henrik, die op 11 ju
ni zijn vijftigste verjaardag
hoopt te vieren.
I er herdenking van D-Day en ter
herinnering aan de Deense zee
lui uit de jaren 1939-1945 ver
schijnt een 2,70 kr.-zegel
(bruinlila) met daarop het an
ker van Nyhavn.
