'Een steen in de dorpsvijver'
STAJ»
Chefs blikken terug op 12 V2 jaar Alphens Dagblad
DINSDAG 29 MEI 1984
DO/ST
Aan de tafel zitten Jan Westerlaken, momenteel redacteur
bij het Leidsch Dagblad - in 1971 pionier in Alphen -
Henk de Kat, nu chef van de Delftse Courant, Jan Uitzet
ter, eindredacteur op de binnenlandredactie van het ANP
en Henk Houtman, de huidige chefredacteur van het Al
phens Dagblad.
De Rijnstreekeditie van het Leidsch Dagblad ging op 30 no
vember 1971 onder de eigen naam 'Alphens Dagblad' van
start en is momenteel de grootste regionale avondkrant in
Alphen en de omliggende dorpen. In de twaalfeneenhalf
jarige geschiedenis van het Alphens Dagblad hebben vier
chefs de scepter gezwaaid over de redactie.
In de serre van hotel-restaurant 's Molenaarsbrug aan de
Rijn werd nog eens teruggeblikt op de nieuwsgaring in
het nog niet eens zo grijze verleden, op de verstandhou
ding met bestuurders van de oude stempel en de groeistui
pen van Alphen.
Jan Westerlaken begon in november 1971 bij het Alphens
Dagblad en keerde na een tropenjaartje, dat tot septem
ber 1972 duurde terug naar het Leidsch Dagblad. Hij werd
opgevolgd door Henk de Kat die tot januari 1976 in Al
phen bleef. Jan Uitzetter hield de chefstoel warm tot mei
1980, waarna Henk Houtman aan het bewind kwam, tot
op heden.
"Er was al langer over gepraat
om wat in Alphen te beginnen.
Tot het moment dat we met de
Rijnstreekeditie in een televi
siequiz kwamen. Het is toen in
een stroomversnelling geraakt
en het Alphens Dagblad ge
worden. Ik ben thuis begon
nen, boven, op een kamertje.
Daar was het echt een bende.
Mijn huis was net een zoete
inval. Van 's morgens vroeg -
tot 's avonds laat kwamen er
mensen langs. Later betrokken
we het stulpje aan de Juliana-
straat, dat vroeger een kap
perszaak was", bijt Jan Wester
laken het spits af. Redactie en
administratie van het Alphens
Dagblad zijn daar nog steeds
gevestigd.
"We zijn begonnen met niks.
Zonder archief. Het nieuws
was aanvankelijk koetje-boe-
nieuws dat in een Tante Betje-
stijl in de krant kwam. De
raadsvergaderingen werden
wel gedaan, maar dat was toch
frutselwerk. Driekwart van het
nieuws in Alphen bleef liggen.
Toch waren er nogal wat men
sen die blij waren dat ze een
uitlaatklep hadden. In Alphen
had de Rijn en Gouwe immers
de hegemonie. Wat die krant
niet zinde werd eruit gelaten".
Henk de Kat: "Dat pionierswerk
van Jan is toen twee jaar voort
gezét. Dat was in de tijd dat het
oude lintdorp van vroeger
met zijn kerkelijk georiënteer
de bevolking - ineens een
stadsbevolking binnen de
grenzen haalde. Na een paar
weken aftasten schreef ik een
artikel, wat becommentarië
rend, met het woord 'grijs' als
kleurbepaler zowel voor de
sfëer in de gemeenteraad als
voor de pakken van de heren
die er toen in overgrote meer
derheid in zaten. Dat was wel
even een steen in de dorpsvij-
"Het Alphens Dagblad werd als
een verfrissend element gezien
in die gemeenschap. Ik denk
dat het AD die functie van
wekker en wakkerhouder nog
steeds heeft. Je kreeg wel al
gauw de naam, juist doordat de
krant dat andere geluid liet ho
ren, alleen maar uit te zijn op
protest en linkse geluiden. Het
was natuurlijk moeizaam om
duidelijk te maken dat niet het
stommetje spelen van de zwij
gende meerderheid het nieuws
is, maar vaak datgene wat een
oppositie heeft te zeggen".
Sabel
"De commissaris Van Voorden
van de politie ging in die tijd
naar recepties in zijn deftige
pak en met zijn sabel langszij.
Die kwam altijd samen met de
burgemeester. Over bromsnor
gesproken", haalt Jan Uitzet
ter lachend herinneringen op.
"En dan was je lucht voor hem.
Dan keek hij je niet aan", lacht
Jan Westerlaken mee. Henk de
Kat: "Dat was ook de tijd van
netjes bidden voor de raads
vergadering".
De chef van de Delftse Courant
meent dat het Alphens Dag
blad in die tijd baanbrekend
werk heeft verricht. "Als er een
plan was voor de bouw van een
kantoorflat bij de Julianabrug,
dan bemachtigde het AD een
tekening die het zien hoe het
ging worden. Die voorinforma
tie maakte dat mensen wisten
wat er gebeurde en dat die hele
besluitvorming meer in het
daglicht kwam".
"Over die flat gesproken", herin
nert Jan Westerlaken zich,
"daarbij stond op de plaats
waar nu het christelijk lyceum
staat, een snackbar. Daar
kwam een keer een soldaat, die
stikte zowat de moord in een
kroket. Ze hebben in allerijl
een arts moeten laten komen
die die vent op zijn kop heeft
gezet en ermee heeft staan
Vier redactiechefs van het Alpheus Dagblad bekijken aan de stamtafel nog eens hoe het er twaalfeneenhalf jaar geleden uitzag. Van links i
Houtman, Jan Uitzetter en Jan Westerlaken.
rechts: Henk de Kat, Henk
ook nog dat een voorlichter uit
belangrijke besloten vergade
ringen werd gezet".
Henk Houtman: "Voor een stad
als Alphen, die zich graag als
groeikern uitgeeft, is een voor-
lichtingsapparaat van één man
toch onvoorstelbaar. Die had
uitermate goed werk kunnen
doen voor het image van de
stad".
Kritiek
Kritiek op de krant is er in de af
gelopen jaren ook altijd ge
weest. Sommige mensen wor
den boos als de krant door hen
aangedragen informatie niet
interessant genoeg vindt en
het niet plaatst. Henk Hout
man: "Selectie is subjectief,
daar ontkom je niet aan. Wij
gaan niet de Amrobank inter
viewen over hoe snel die bank
groeit. Bij het schrijven pro
beer je die objectiviteit wel te
pakken te krijgen".
Jan Westerlaken: "De een hecht
meer waarde aan nieuws uit de
gemeentelijke bron en de an
der wil dagelijks een verhaal in
de sfeer van 'human interest'
in zijn krant lezen". "Je moet
elke keer een gevarieerde dag
schotel maken", stelt Henk de
Kat. "Je hebt dat alleen niet
helemaal in de hand omdat er
te veel mensen door de gaar
keuken lopen".
Gerechten die al twaalfeneenhalf
jaar in de gaarkeuken van het
Alphense Dagblad worden toe
bereid: De Kom, Rijksweg 11,
Kerk en Zanen en Rijnomleg
ging brengen een koor van
'aha-Erlebnisse' te weeg.
"De Prins Bernhardlaan", vult
Jan Westerlaken het lijstje aan.
"Kamerlid Imkamp (D'66)
kwam hier toen poolshoogte
nemen. Hij heeft het via de Ka
mer in de publiciteit gebracht.
Maar dat heeft niet veel gehol
pen. De mensen hebben zich er
vermoedelijk toch by neerge
legd".
De verhezen van Rijnoord (Henk
de Kat: "Er is in mijn tijd zelfs
sprake geweest van opheffing
van het streekziekenhuis"), de
uitbreiding van het Alphense
raadhuis en Avifauna, en de
neergang van de scheepswer
ven (alle chefs hebben er wel
één zien sluiten) zijn ook on
derwerpen die al jarenlang de
nieuwskolommen vullen.
Splitsing
Over de functie van de regiojour-
nalistiek en de toekomst van
de regionale krant willen de
heren tot slot ook een woordje
doen. "Heel belangrijk", vindt
Henk de Kat regionale verslag
geving. "Je zou eens toemoe-
ten naar een splitsing van puur
regionaal en landelijk werk.
Veel lezers willen een landelij
ke krant voor het grote nieuws
en daarnaast de kritische be
richtgeving uit de streek niet
missen. In zo'n streekkrant,
waarvoor niet het volle pond
hoeft te worden betaald, zie ik
wel brood".
"De krant zal wel blijven", meent
Henk Houtman. "Je ziet de
nieuwe media op je af komen
maar de gedrukte krant biedt
zoveel voordelen boven bij
voorbeeld een kabelkrant. Je
kan het lezen op een tijdstip
dat jou schikt en de krant is al
tijd bij de hand.
Henk de Kat: "Die krant blijft
een uniek ding in je hand".
Een toepasselijke slotopmer
king waarna de heren nog een
laatste borrel drinken op twee
mensen wier namen jarenlang
aan de krant waren verbonden:
ome Piet Butterman, degene
die het Alphens Dagblad vroe
ger aan de bezorgers uitdeelde
en op Will Dijkman, jarenlang
als fotgraaf en correspondent
voor de Rijnstreek een steun
pilaar voor de krant.
springen om die kroket uit zijn
strot te krijgen. Dat was kantje
boord".
"Op dat moment trokken de
groeistuipen van Alphen de
aandacht", neemt Henk de Kat
de draad weer op. "De uitbrei
ding in Ridderveld of in Kerk
en Zanen was toen een item
voor de gemeenteraadsverkie
zingen. De Volkskrant schreef
een verhaal, alles vlijmscherp
geregistreerd. Zo'n man kon
dat veel vernietigender dan
wij. Wij doseerden dat mond
jesmaat".
Jan uitzetter: "Toen ik hier na
jou kwam, was er in ieder geval
respect. Je schreef kritisch, je
legde je oor niet alleen te luis
ter bij notabelen. Integendeel,
juist bij de door hen 'aangeval
len' partij. Clubs die vaak wer
den veronachtzaamd. Als een
ambtenaar zei dat een burger
iets niet wilde of iets niet ge
daan had, dan werd dat voet
stoots aangenomen. De ambte
naar dicteerde hier vrolijk het
gebeuren, eigenlijk".
"Ik kwam toen uit Zwolle, dat de
naam en faam had achter te
zijn bij het westen van het
land. Maar hier in Alphen
speelde zich alles zich achter
gesloten deuren af. Ik wist
waarlijk niet wat me over
kwam. Ook niet toen meneer
Gallas zich bij voorkeur liet
aanspreken met burgemeester.
Ik zei dus 'dan spreekt u mij
aan met journalist?".
Geritseld
Jan Uitzetter: "In de vier jaar dat
ik hier heb gezeten is er wel
wat gebeurd met betrekking
tot de openbaarheid. In een
raadsvergadering, als het echt
moeilijk werd en voor ons als
journalist dus echt leuk, dan
werd er een besloten 'commis
soriale' raadsvergadering be
legd. Daar werd dan ook niks
in besloten, zoals de burge
meester altijd fijntjes zei. Dat
klopte wel, maar daar werd na-
tuurUjk wel alles geregeld, ge
manipuleerd en geritseld en de
leuke details uit de doeken ge
daan".
Jan Westerlaken: "Ik weet nog
wel dat ik in de krant invoerde
dat 'de heer' bij de namen van
raadsleden verviel. Ik heb toen
van meneer Gallas min of meer
op mijn donder gehad, hoe ik
het in mijn hoofd haalde om
raadsleden en ambtenaren
geen 'de heer' te noemen. 'Wa
ren dat dan geen heren?' vroeg
hij zich letterlijk af'.
Henk Houtman: "Zoals je nog
steeds dat soort vragen krijgt.
Zo ben ik wel gebeld door een
lezeres die er schande van
sprak dat. de krant schreef
'Beatrix bezoekt RAI'. Dat er
niet Hare Majesteit of Hare Ko
ninklijke Hoogheid stond".
Jan Uitzetter: "Dat geknok tegen
die gouvernementele overheid
is altijd gebleven. Voor de bur
ger is er alleen maar 'ach en
foci' over te roepen. Maar als
journalist kon je altijd leuke
verhaaltjes naar boven halen.
En hoe vaak moesten ze in de
gemeenteraad een raadstuk te
rugnemen omdat dat dekselse
AD toch maar aan het licht had
gebracht dat het met de feiten
niet helemaal goed zat".
Hoorzitting
Henk de Kat: "In mijn tijd is het
fenomeen hoorzitting voor het
eerst naar boven gekomen.
Toen werd het de gemeente
langzamerhand duidelijk datje
er toch beter aan deed de be
volking te polsen voordat je
een besluit nam".
Jan Uitzetter: "Maar de gemeen
teraad heeft nog vaak de nei
ging om dingen die moeilijk
liggen, belangwekkende zaken
waartegen je veel tegenstand
kunt verwachten, eerst door de
raad te jassen om dan naar het
volk te stappen en te zeggen
'dat is besloten en u zult dat
moeten aanvaarden'
"We kabbelen zo door van 1980
naar 1984 en dan merkje dat de
bestuurder de schok van de
openbaarheid nog niet te bo
ven is", vervolgt Henk Hout
man. "We hebben op mei 1980
de wet openbaarheid van be
stuur gekregen, maar in de
praktijk is gebleken dat die
wet in feite een onding is. Er
wordt nog steeds een hoop bin
nenskamers bestuurd, gepraat
en dingen voorgekauwd".
"Dat kan niet, dat kunnen we
niet allemaal vertellen, dat le
vert brokken op. We moeten
privacy en belangen van wie
dan ook beschermen", somt
Henk de Kat de te pas en te on
pas door bestuurders gebruik
te argumenten op om zaken
aan de openbaarheid te ont
trekken. "Achteraf blijkt dat
openbaarheid nog nooit ie
mand schade heeft berok
kend", heeft hij ervaren. "Vaak
hele interessante rapporten die
alleen de discussie zouden
starten en daardoor de besluit
vorming mee kunnen helpen
krijgt de pers niet of te laat",
doet Henk Houtman ook een
duit in het zakje.
Henk de Kat: "In Delft, waar ik
nu werk, zit nu de oud-burge
meester van Alphen, Gallas. Je
merkt dat die toen heel duide
lijk zijn stempel heeft gezet op
de archaïsche sfeer van Al-
phen. Jan Westerlaken: "Ge-
door
Raymond Peil
meentesecretaris Van der Top
ook".
"Gallas heeft nog eens aan de bel
getrokken bij onze toenmalige
hoofdredacteur Han Mulder",
weet Jan Uitzetter nog. "Van
wege wat geprikkeldheid over
de manier waarop wij dingen
boven tafel brachten. Van het
bezwaar bleef uiteindelijk wei
nig over".
Scherper
Toch blijkt die geprikkeldheid
nog te bestaan. Henk Hout
man: "Die is er nog steeds.
Men durft wat meer te zeggen
en te schrijven dan vroeger.
Door die veranderde gezags
verhouding is de toonzetting
wat scherper geworden bij de
krant. Wethouders en burge
meesters hebben daar ontzet
tend veel moeite mee. Als zij
iets leuks en iets positiefs mel
den en wij zijn niet zo enthou
siast, wordt ons dat kwalijk ge-
Door het redactionele beleid van
het Alphens Dagblad, het niet
de slippendrager willen zijn
van het gezag, krijg de krant
een links etiket opgeplakt,
meent Henk Houtman. De vier
chefs vinden dat niet geheel te
recht. "Kritisch, niet klakke
loos, gravend naar achter- en
ondergronden", schetst Henk
de Kat het karakter van het
AD. Jan Uitzetter bezigt uit
drukkingen als 'progressief en
'niet zittend op het behouden
de'.
De terugblik op de twaalfeneen
halfjarige historie van het Al
phens Dagblad houdt ook de
lachspieren van de ex-chefs en
chef in training. Jan Westerla
ken: "Een politie-adjudant ver
telde mij eens dat hij uit zijn
bed kwam omdat hij buiten la
waai hoorde: er manoeuvreer
de een automobilist over de
stoep en langs een lantaarn
paal. Hij pakte direct zijn boek
je en noteerde, gekleed in
slechts zijn onderbroek, het
Later op het bureau schreef de
man het dagrapport dat hij de
overtreding had geconsta
teerd, 'in mijn onderbroek'.
Dat verhaal kwam zo in de
krant. Iedere politieman die
dat bericht las ging in het dag
rapport zitten bladeren om te
kijken wie die idioot was die in
zijn onderbroek de bekeuring
had uitgeschreven".
Rechter
Aan de gepensioneerde kanton
rechter mr. H.H. Kirchheiner
denken de heren ook met een
glimlach terug. "Die werd om
de haverklap bekeurd omdat
hij veel te hard reed in dat ou
de volkswagentje van hem",
weet Jan Westerlaken nog. Jan
Uitzetter: "Hij presteerde het
om de zitting te onderbreken
omdat de burgemeester moest
komen opdraven als getuige.
Hij was immers de kanton
rechter in Alphen en dus de
baas in de rechtzaal".
Henk de Kat: "Een typerend
trekje van hem was dat hij
mensen die een aanrijding
hadden veroorzaakt steevast
vroeg 'hoe lang schat u dat de
ze rechtzaal is'. Dat werden af
standen van 20 tot 80 meter. Of
dat hij iemand naar buiten
stuurde om kauwgom uit de
mond te halen".
Jan Westerlaken: "De Alphense
Nel Spijker was ook een opval
lende persoon. Die vrouw ging
aan de waterkant zitten, ging
aan het praten en op het mo
ment dat ze haar stem liet ho
ren zwommen de vissen naar
de kant en aten uit haar hand.
Heel frappant".
Sprekend over andere markante
Alphenaren laten de heren de
namen vallen van Poedel van
Dam, Winninghoff, de inmid
dels overleden Piet Houwe-
ling, Leger des Heils-m^joor
Eva den Hartog, schrijfster
Jackie Lourens-Koop. Jan Uit
zetter: "Hans van Steenis
(PSP) was dé man van progres
sief Alphen, de luis in de pels.
En Henk Pijper (D'66), die erg
geslepen was en slim.
Henk de Kat: "Winninghoff was
echt de kopman van het katho
lieke volk. Piet van Oostrom
als een steeds linkse, felle tek
kel was ook zo'n figuur. Siem
van 't Wout en zijn vrouw vond
ik voor het Bernhardlaan-co-
mité representatief. Dat waren
toch mensen die een stroming
vertegenwoordigden".
"Wethouder Goedhart was na
tuurlijk ook een markant man
zoals hij ieder jaar zijn begro
ting opdiende en steeds weer
waarschuwde dat we dreigden
af te glijden naar artikel 12 ge
meente en op de proppen
kwam met een achter-de-hand
je, de spreekwoordelijke potjes
van Goedhart".
Krenten
Leuke primeurs, de krenten in
de journalistieke pap, hebben
alle betrokkenen uiteraard
meegemaakt. Jan Westerla
ken: "Ik ben de concurrent een
keer voor geweest met een pu-
blikatie over de afgeronde
plannen van het winkelcen
trum De Aarhof, hoewel zij
goede vriendjes waren met de
middenstand. Dat was nogal
wat voor Alphen, een echt win
kelcentrum, dat kende men
niet. En de sluiting van Hollan-
dia Tricots. Daar kwamen toch
maar even tweehonderd vijftig
mensen op straat te staan".
Jan Uitzetter: "Wij hadden de
primeur van het tracé van de
Zegerbaan. We kregen een
luchtfoto van het zogenaamde
zanddepot van Alphen. Amme-
zolen. Je kon zo de Zegerbaan
zien liggen. Ik zie die foto, ik
denk daar heb je hem", zegt
hij, tot grote pret van de aan
wezigen.
Henk de Kat: "We hebben een
voortrekkersrol gehad in de
opgraving van de Romeinse
schepen in Zwammerdam.
Toen een wrak was gevonden
trok de architect Perotti zich
dat aan en wilde de plaatselijk
bevolking bewust maken van
wat er hier heeft gespeeld. Hij
stelde voor een actie te starten.
Hoewel we bedenkingen had
den we waren een kleine
krant - zijn we daarin meege
gaan. Dat heeft een sneeuw
baleffect gehad, tot in het bui
tenland aan toe, wat tot gevolg
had dat die wrakken zijn ge
conserveerd".
Aanleiding tot ergernis is het im
mer gebrekkige apparaat van
de gemeentelijke voorlichting
naar de pers toe geweest. Jan
Uitzetter: "Dat lag aan het
ambtenarenapparaat dat daar
in niet goed functioneerde. Er
was in mijn tijd al wel een
voorlichtingsambtenaar, maar
daar zat een slot op. Ik weet
