3 'Radikaliiiskf Cees Schelling verdoezelde het conflict niet C 'Vrouw blijft op kerkdeur kloppen' Voorzitter Voedingsbond FNV keert terug naar boerenerf Costa Rica opent informatie-offensief DINSDAG 22 MEI 1984 Varia UTRECHT Met een eg achter de trekker maakt een man het bietenland klaar om het te kunnen inzaaien. Die man is Cees Schelling in het jaar 1957, landarbeider bij een boer in het Zuid hollandse Zevenhuizen. In de verte ziet hij een fi guur aankomen. Het is de voorzitter van de ANAB, de Algemene Nederlandse Agrarische Bedrijfsbond waarvan Schelling al jaren lid is. „Cees, we hebben een bestuurder nodig. Die van Zuid-Holland", luidt zijn boodschap. Zo be gint Cees Schellings loopbaan in de vakbewe ging. Aan die loopbaan is giste ren een einde gekomen, op het congres van de Voedingsbond FNV. Schelling, 57 jaar oud, trad af als voorzitter om zich terug te trekken als boer in Noord-Gronin- gen. Daarmee is de meest geruchtma kende vakbondsbestuurder van dit moment van het toneel verdwenen. Eentje die een he kel had aan compromissen en zodoende in de ogen van zijn collega's vaak uit de pas liep. Zoals in het afgelopen vooijaar toen Schelling propageerde gas- en lichtrekeningen en kijk- en luistergelden niet te betalen bij wijze van protest te gen de bezuinigingen van 1 juli aanstaande op de sociale ze kerheid. door Nel van Bemmel Jeugd Schelling groeide op in het dorp Klaaswaal in de Hoeksewaard. Hij kreeg het socialisme niet van huis uit mee. „Ik kom uit een religieus gezin. Een ortho dox-protestants milieu van landarbeiders. Ik heb vanaf mijn vroegste jeugd moeite ge had met de oneerlijke verde ling van de rijkdom. Thuis pro beerde ik erover te praten. Dat kon, tot het punt waar mijn va der mij niet meer kon weerleg gen. Dan zei hij: „Genoeg. God is ook nog eens een God van orde. Amen". Vader Schelling werkte voor een tientje in de week op een ge mengd bedrijf. Cees had acht zusjes en één broer, met wie hij een jas deelde. In het gezin draaide alles om het geloof. Bidden, bijbellezen en zingen uit de bundel van Johannes de Heer. Vader Schelling ging naar de kerk van de Gerefor meerde Gemeente, moeder naar de Gereformeerde Kerk. Vader Schelling was lid van de SGP, Cees' tien jaar oudere broer van de ARP. Voor beide partijen bracht Cees pamflet ten rond. Zelf werd hij voorzit ter van de gereformeerde jon gelingenvereniging in zijn ge boortedorp. Oorlog Toen Cees van de lagere school kwam, werd het oorlog. Hij werkte op het land, en las. Vooral politiek getinte litera tuur. Werd na de oorlog lid van de PvdA en de N W-landarbei- dersbond ANAB. Volgde vak bondscursussen, kwam in de gemeenteraad. Werd in 1957 vakbondsbestuurder van de PPR-fractiele- idster in de Tweede KamerRia Beckers. Deze begon er direct in te neuzen, terwijl Schelling zich kennelijk tevreden in de handen wreef. (foto ANP) Die houding heeft hem kwalifi caties opgeleverd als „de meest militante vakbondslei der van Nejderland", „de hoge priester van de laagstbetaal den", en „de radikalinski van de FNV". ANAB en in 1969 bij de Voe dingsbond. Eerst als secretaris, werd daarna vice-voorzitter en in 1976 voorzitter na een con flict met zijn voorganger, Sake van der Ploeg. Onder Schellings leiding ontwik kelt de Voedingsbond zich tot de radicaalste FNV-bond. De nieuwe voorzitter houdt ervan de tegenstellingen duidelijk te laten blijken. „Laten we in dit kapitalistische stelsel het rol lenspel zuiver houden. Kapi taal en arbeid zijn in een voort durend conflict met elkaar. Ik geloof niet in het harmoniemo del, daarmee verdoezel je het conflict". Stakingen Kort na zijn aantreden als voor zitter is het al raak. In februari 1977 lopen de werkgevers in de zuivel, het brood en het vlees naar de rechter om stakingen van Voedingsbondleden voor uitbetaling van prijscompensa tie te voorkomen. Schelling voelt zich als voorman van arbeiders door de werkge vers tegen de boeren uitge speeld. „Ik weet van het boe renbedrijf. Ik weet van de lief de van mensen voor koeien, hoe gek dat ook klinkt. Ik heb vijf jaar onder de koeien geze ten, heb melkdiploma's. En het heeft me in mijn ziel getroffen dat uitgerekend die groep te gen mij werd uitgespeeld". De werkgevers krijgen gelijk van de president van de Utrechtse rechtbank, mr. V. J. A. van Dijk. Schelling verklaart geen vertrouwen meer te hebben in de rechterlijke macht en be ticht Van Dijk van 'klassejusti- tie'. „Ik durf te wedden dat die rechter nog nooit in een fa briek of op het land heeft ge werkt. Dat moest voor elke rechter verplicht gesteld wor den. Een paar weken per jaar gewoon werk doen, tussen de arbeiders over wie hij von nist". Werkgelegenheid Naarmate de werkloosheid toe neemt, groeit binnen de vakbe weging de bereidheid loon in te leveren voor werkgelegen heid. Maar niet bij Schelling en niet bij de Voedingsbond. Schelling gelooft niet dat mati gen helpt. In zijn ogen leidt matiging alleen tot meer winst, en meer winst tot meer inves teringen in automatisering. En dus tot nog meer werkloos heid. Schelling stelt dat volle dige werkgelegenheid nooit te rug komt. Daar toch naar te streven acht hij zinloos. Bo vendien: zijn leden behoren tot de laagst betaalde groep werk nemers, en die kunnen niet meer inleveren. „De politiek en de vakbonden lopen achter de gevolgen van de economi sche crisis aan. Die crisis wordt traditioneel bestreden met lagere uitkeringen en ho gere sociale premies". Vooral de PvdA en de Industrie bond FNV nog onder voor zitterschap van Arie Groene- velt - krijgen zijn kritiek te verduren. Onbegrijpelijk vindt hij het dat collega-vakbonds bestuurders met een beschul digende vinger naar hem wij zen als hij probeert de eisen van bijvoorbeeld melkchauf- feurs in goede banen te leiden. En die eisen dus niet als onver-* antwoordelijk van de hand wijst. „Dan ben ik in de FNV de poenjongen en kunnen al die anderen in de vakbeweging zich zogenaamd de redders des vaderlands noemen". Het banenplan dat Den Uyl in 1981 als PvdA-minister van so ciale zaken ontvouwt mist in Schellings ogen elke realiteit omdat het niet valt te financie ren. „Een soort Delta-plan voor de werkloosheid is het. Men doet het voorkomen alsof er mee een paradijselijke situatie op het terrein van de arbeid zal ontstaan. Het wordt hoogstens een beetje marginaal bezig zijn". „Verloedering", vindt Schellig het dat niemand durft te zeggen dat volledige werk gelegenheid nooit terugkomt. Basisinkomen Schelling gelooft in een radicale re oplossing: invoering van een basisinkomen voor iedereen van bijvoorbeeld 1000 gulden per maand, waarnaast iedereen vrij is om door middel van werk nog een bedrag bij te ver dienen. Tot nog toe is alleen de PPR ook voorstander van een basisinkomen. Behalve van de PvdA is Schel ling dan ook lid van de PPR. Evenals zijn lidmaatschap van de Gereformeerde Kerk is zijn lidmaatschap van de PvdA niet meer van harte. „Officieel ben ik dus nog lid van de Gere formeerde Kerk. Misschien is het ook slordigheid van me, had ik een briefje moeten schrijven. Zoals ik ook al tien jaar geleden voor de PvdA had moeten bedanken. Maar daar kreeg ik al gauw een mooi alibi voor. Als de voorzitter van de Voedingsbond zijn lidmaat schap opzegt, komt het in de krant". 'Uiterst rechts' Het ligt in de lijn van de ver wachtingen dat Schelling niet staat te juichen bij het centraal akkoord dat werkgevers- en werknemersorganisaties in het najaar van 1982 met elkaar af sluiten. De strekking van dat akkoord luidt: inleveren van prijscompensatie in ruil voor rendementsherstel en arbeids tijdverkorting. De arbeidstijd verkorting moet vervolgens leiden tot meer banen. De Voe dingsbond gelooft dat niet, en laat de prijscompensatie wél uitbetalen. Wat opnieuw tot conflicten met vooral de In dustriebond leidt. Dagblad Het Parool betitelt Schellings on wil in te leveren als 'rechts'. CNV-voorzitter Harm van de Meulen noemt hem nog geen twee weken geleden 'uiterst rechts' en stelt hem op één lijn met Shell die liever de prijs compensatie uitbetaalt dan ar beidstijdverkorting invoert. Afgelopen vooijaar laait boven dien een conflict met de Indus triebond hoog op. Wanneer de Voedingsbond in het openbaar zijn afkeer uitspreekt over de handelwijze van de Industrie bond die met werkgevers en overheid samen een herstelbe leid voor de industrie wil ont wikkelen. Onder meer omdat de vakbeweging bij een af brokkelende werkgelegenheid niets meer te vertellen heeft. Bevrijdingsbeweging Een heilloze weg, vindt Schel ling. Volledige werkgelegen heid is een illusie, en de vakbe weging moet zich omvormen. „Mensen kunnen zich niet meer uitsluitend op basis van een baan organiseren. Er zijn vele bewegingen gegroeid. De Derde Wereldbeweging, de vredesbeweging, vrouwenbe weging, milieubeweging, woonbeweging, wetenschaps beweging, minderhedenbewe- ging, studentenbeweging, en zovoorts. Dat zijn stuk voor stuk bevrijdingsbewegingen. Daar hoort de oude vakbewe ging ook toe. De vakbewe ging zal dus haar taak niet zien verdwijnen. Ze zal eindelijk toekomen aan taken die ze al maar heeft laten liggen". Daarin zal Cees Schelling geen hoofdrol meer spelen. Hij trekt zich terug in een landarbei- dershuisje in het Groningse Pieterburen. Om te boeren en om een boek te schrijven over ■i economie. Bronnen: Archief van het Haagsch Persbureau Matla en het boek 'Cees Schelling van de Voedings- geverij Xeno in Groningen. Prijs PENAS BLANCAS (ANP) - Aan de Pan-Amerikaanse autoweg staan aan de grens met Nicara gua enkele lage gebouwtjes van de Costaricaanse Guardia Civil. Kapitein Antonio Castrillo Medi na toont een groepje van drie journalisten, die door Costa Rica zijn uitgenodigd in het kader van de „Operatie-Waarheid", de ga ten waarin „kogels van de sandi nisten" zijn ingeslagen en een verwrongen hek. Om ons heen is het rustig. Aan de andere kant van de grens staat onder een af dakje een Sandistische militair met een Kalashnikof-geweer. Vrouwen met een grote tas op het hoofd en mannen passeren de grens te voet. Leden van de Guardia Civil bewaken hun post, de Gallil-geweren zijn naar bene den gericht. Met de „Operatie Waarheid" wil de Costaricaanse regering in juni tij dens het bezoek van president Luis Alberto Monge aan Westeu- ropese landen, waaronder Ne derland, „de desinformatiecam pagne van de Sandinisten" pare ren. Nicaragua beschuldigt Cos ta Rica er volgens Monge ten on rechte van dat het de zelf verklaarde neutraliteit schendt en toelaat dat guerrillastrijders van ARDE (Revolutionaire De mocratische Alliantie) vanaf Cos- taricaans grondgebied aanvallen op Nicaragua uitvoeren. Kranten, radio en televisie in Costa Rica tellen het aantal dagen af, voordat de „Operatie-Waarheid" zal beginnen. „Iedereen in de re gering staat achter de in de grondwet vastgelegde politiek van neutraliteit, die door presi dent Monge nog verder is verfijnd", verklaarde de Costari caanse minister van buitenland se zaken, Carlos Jose Gutierrez, donderdag in San José. Vooral aan de Socialistische Inter nationale, waarvan de vergade ring eind juni in Portugal door president Monge wordt bijge woond, wil Costa Rica duidelijk maken dat als het linkse bewind in Nicaragua uitgebreide steun krijgt, Costa Rica als „enige de mocratie in Centraal-Amerika" zeker ook sociale en economi sche steun verdient. Contadora Door het droge, verhitte landschap van de noordwestelijke provin cie Guanacaste rijden we in een splinternieuwe groene jeep naar de grensplaats Penas Blancas die, juist onder het meer van Ni caragua, in een driehoek in Nica ragua steekt. Vijfhonderd meter links van de weg, waar groepjes kinderen in schoolkleding lopen, is Nicaraguaans grondgebied. In het gehucht Lapimienta, waar van ARDE donderdag meldde dat het daar net als bij Penas Blancas tot een treffen was geko men met de sandinistische solda ten, heerst de tropisch stilte. Er zijn geen tekenen van geweld.. Kapitein Castrillo toont ons links van de weg een steil oplopende rots waar enkele weken geleden een mortier „van dé Nica's" is in geslagen. Hoe een mortier over de heuvel heen vervolgens fron taal in de rots kan zijn geslagen vertelt hij niet. Minister Gutierrez beschuldigde donderdag tegenover de pers ARDE, waarvan de leiders van de politieke vleugel in Costa Ri ca politiek asiel genieten, ervan het verdrag van Panama te sabo teren. Daar kwamen Costa Rica en Nicaragua maandag overeen een commissie met afgevaardig den van de bemiddelende Conta- dora-groep (Mexico, Columbia, Venezuela, Panama) te vormen om bewegingen aan de grens te controleren. Kapitein Castrillo is commandant van Penas Blancas sectie van het noordelijk commando van de Costaricaanse burgerwacht. Cos ta Rica heeft geen leger maar ruim vijfduizend man burger wacht en tweeduizend man plat telandswachters. Aan het hoofd kwartier van de sectie zijn 193 le den van de burgerwacht en bur gerpersoneel verbonden. De le den van de burgerwacht zijn voorzien van nieuwe Israëlische Gallil-geweren en zondag zijn er drie nieuwe jeeps aangekomen, vertelt een van de wachters. De Costaricaanse minister van Vei ligheid, Angel Solano, vertelde ACHTERGROND deze week dat Israël vijfhonder Gallil-geweren en vijfhonderd uzi's heeft geleverd. „Wij beste den twee procent, 9 miljoen dol lar van onze begroting aan de burger- en plattelandswacht. Er was één verouderd geweer op drie leden. Wij hadden de Ver enigde Staten gevraagd om een helikopter om de bewegingen aan de grens te controleren en om uniformen en laarzen. De jeeps hebben we nodig. De bur gerwachters moesten liftend naar hun posten. En dan is er nog iemand in het parlement geweest die ons ervan beschuldigde een leger op te bouwen", aldus mi nister Solano. Vliegtuigen President Monge erkende deze week tegenover uitgenodigde journalisten dat er problemen zijn bij het voorkomen dat AR- DE-troepen Costaricaans grond gebied betreden. Volgens Monge voeren ARDE-commandant Eden Pastora en zijn troepen op Nicaraguaans grondgebied een „interne guerrilla". Naar aanlei ding van het bericht van de Ame rikaanse pers dat Costaricaanse functionarissen worden omge kocht en acties vanuit Costa Rica worden getolereerd, heeft hij een protestbrief geschreven naar de New York Times. In San José kan men echter overal de anti- sandinistische en anti-commu nistische gevoelens horen. „Maar mondje dicht", is het gebaar dat een taxi-chauffeur maakte. Het vaak onherbergzame Centraal- amerikaanse gebied is inderdaad moeilijk te controleren. Vliegtui gen zijn er een ideaal middel om illegale acties uit te voeren. En kele maanden geleden stortte op Costaricaans grondgebied een DC-3 met wapens neer. Toen het toestel werd aangetroffen waren de wapens weggehaald. Onder de slachtoffers waren enige Amerikanen. Opheldering over het ongeluk is in San José nog niet gegeven. Naar schatting zijn in Costa Rica enkele honderden vliegveldjes, die bv. worden gebruikt bij het besproeien van land. Ook op stranden kan men landen. In het hotel in San José waar zij verblij ven, troffen journalisten deze week een Amerikaanse piloot aan die voor een „onbekende op drachtgever" werkt. Vragen om uitleg leverde weinig op. Via stoffige weggetjes gaat onze jeep naar het strand van de baai van Salinas, waar ook een post is. Hier alleen een paar burgers. Ze tonen een stuk van een mortier die op de post is afgeschoten. Het is er een van Amerikaanse makelij. „Het was in december niet?", vraagt kapitein Castrillo. „Nee, eh, in juni", antwoordt een van de mannen. „Het was in sep tember", wordt men het eens. Later op dag zien we een heel mortier, maar deze staat op het bureau van de commandant van het garnizoen „Liberia". Op vierhonderd meter in Costari caans grondgebied staan enkele tientallen vrachtauto's. Ook het vrachtverkeer gaat gewoon door in het door oorlogsgeweld geteis terde gebied. Kapitein Castrillo loopt langs met zandzakken ver sterkte. maar lege, loopgraven van een meter diep. Hij wijst ach ter het riviertje Sapoa. „De san dinisten hebben daar een 20-mm kanon", zegt hij. De kapitein kijkt naar de andere kant van de grens en zegt met enige afkeer dat er ondanks de afstand van slechts enkele tientallen meters niet veel contact is met „de Ni- Voor de Amerikaanse rooms- katholieke zuster Theresa Ka ne staat het vast, dat de vrouw op de kerkdeur blijft kloppen totdat ze, gelijkwaardig aan de man, in het kerkelijk ambt wordt toegelaten. "Als het moet tot in de 21ste eeuw". Zij verklaarde dat op een congres van het Amerikaanse Joods Comité over 'de gelovige vrouw in de jaren 80'. Zuster Theresa kreeg bekend heid door haar spontane toe spraak tot de paus, toen deze in 1979 op bezoek was in de Ver enigde Staten. Zij was toen hoofd van de Zusters van Barmhartigheid en van de Conferentie van Vrouwelijke Religieuzen. In haar toespraak liet zij de paus zeer direct we ten, hoe volgens haar en vele medezusters de uiteindelijke uitkomst van het Tweede Vati caans Concilie in de praktijk moet zijn. Op dat getuigenis kreeg zij overal vandaan veel bijval, mondeling en schrifte lijk. Er is sinds 1979 enige vooruit gang geboekt, zo stelde zuster Kane vast. In november vorig jaar hebben Amerikaanse bis schoppen in opdracht van de nationale conferentie van ka tholieke bisschoppen speciaal met groepen vrouwen religieu ze onderwerpen besproken. In voorbereiding is een pastorale brief over de rol van de vrouw in de kerk. Het officiële standpunt van de kerk veroorzaakt grote span ningen, zei zuster Kane. Dat komt omdat wijding onverbre kelijk met beslissingsbevoegd heid is verbonden. Die is dus officieel uitsluitend aan man nen voorbehouden. Cuba Aartsbisschop Jean Vilnet van Rijsel, voorzitter van de Franse bisschoppenconferentie, heeft Cuba bezocht. Hij is daar, zo verklaarde hij bij zijn terug keer, onder de indruk geko men van de vitaliteit van de kerk en de toewijding van de gelovigen. Vilnet sprak ook met regerings functionarissen en bezocht ook niet-kerkelijke projekten. De resultaten in het onderwijs en de gezondheidszorg, ook voor de allerarmsten, hadden hem getroffen. Steeds meer jonge mensen ne men deel aan het kerkelijk on derricht, dat strikt tot kerkelij ke ruimten beperkt moet blij ven. Er zijn nu 48 seminaristen in opleiding. De snelle terugval van 700 priesters in 1969 tot 210 nu lijkt tot staan te zijn geko men. Voor bedevaarten op het eiland bestaat grote belangstel ling. Vorig jaar namen 200.000 mensen daaraan deel. Videotheken. De lutherse staatskerk van Zweden heeft vijf videotheken geopend, waar gemeenten en particulie ren banden kunnen huren voor vertoning op kerkelijke verga deringen of gewoon thuis. Er zijn, om maar wat te noemen, banden gemaakt over de kerk op het zendingsveld, het Beroepen Beyers Naudé. De Zuidafri- kaanse predikant Beyers Nau dé, die zich om zijn verzet te gen de apartheid niet vrij mag bewegen, kreeg van de Evan gelische Kerk in Rijnland (West-Duitsland) een uitnodi ging om eind deze maand - be gin volgende maand de her denking van de 'Barmer The sen' bij te wonen. Als zijn huis arrest daarvoor wordt opgehe ven, zal Naudé aan de uitnodi ging gevolg geven. (Met het aannemen van de 'Bar mer Thesen' werd in mei 1934 in Duitsland de 'Bekennende Kirche' (Belijdende Kerk) op gericht als antwoord op de ge lijkschakeling van de officiële kerk door de nazi's. Naudé wordt beschouwd als verte genwoordiger van de 'belijden de kerk' in Zuid-Afrika, die zich verzet tegen de apart heidspolitiek van de regering). Hervormde Kerk: beroepen te Hoogeveen F. Immink Be- soyen, te Woudenberg P. Koe man Rijssen, te Ilpendam-Wa- tergang kandidaat A. D. van den Bos Maarssen; aangeno men naar Nancy (Frankrijk,, voor Franse Hervormde Kerk) C. Keijzer Leeuwarden, de be noeming tot predikant voor toerustingswerk namens de Gereformeerde Zendingsbond in de Hervormde Kerk en de Bond voor Inwendige Zending op Gereformeerde Grondslag C. Snoei Noordhorn; bedankt voor Schoonhoven H. Harke- ma Brakel. Gereformeerde Kerken: aange nomen naar Gorredijk G. Steen Utrecht. Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt: beroe pen te Ommen M. Blok En schede. Christelijke Gerefor meerde Kerken: bedankt voor 's Gravendeel P. J. van Dam Woerden. Samen. De kerkeraden van de christelijke gereformeerde kerk van Rotterdam-centrum en de Nederlands gereformeer de kerk van Rotterdam-Over- schie hebben plannen bekend gemaakt 'om te komen tot een officieel erkende verhouding van zusterkerken, met alle mo gelijkheden van dien, waarbij volledige kanselruil en ge meenschappelijk avondmaal'. Er zijn tien jaren van samenspre- kingen aan voorafgegaan. De christelijke gereformeerde ker- keraad moet toestemming heb ben van de classis (regio), die in het najaar bijeenkomt. Voor deze classis is dit een geheel nieuw punt. De predikant J. Manni verklaarde, dat de ker- keraad zich niet zal laten lei den door wat de classis 'al of niet ziet zitten'. "Als men niet akkoord gaat, zal men met ar gumenten moeten komen". Tien jaar. Het Omroeppasto raat van de KRO bestaat tien jaar. Dat wordt op zondag 3 ju ni in de parochiekerk aan 't Zand in Amersfoort gevierd. Gemiddeld kijken zo'n 145.000 mensen naar de diensten van het Omroeppastoraat. Orgel. De orgelcommissie van de oecumenische geloofsge meenschap 'De Regenboog' in de Leidse Merenwijk heeft voor het kerkelijk centrum een nieuw elektronisch kerkorgel besteld bij Hcijligers Orgel bouw in Ermelo. Het orgel, zo deelde de organist Cor Resse- ler ons mee. krijgt 22 stemmen, waarvan 4 op het pedaal. De kosten zijn begroot op rond f 65.000. Aan het eind van de zomer zal het orgel worden ge plaatst.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 13