Nederland ergert NAVO-partners c De waarheid over bananen Binnenkort koud zuiniger koken Video kan smalfilm niet vervangen HOBBY I> Vijf miljard tekort op begroting van EG Industrie voor meer vrij verkrijgbare medicijnen Miniatuur hoortoestel DONDERDAG 17 MEI 1984 Varia BRUSSEL De NAVO-bondgenoten hebben Nederland opnieuw in de beklaagdenbank gezet vanwege de ondui- delijkheid'bver de plaatsing van de 48 kruisraketten. Mi nister De Ruiter (defensie)werd gisterochtend, bij het be gin van de tweedaagse zitting van het NAVO-defensie- plancomité, door de belangrijkste NAVO-collega's onder vuur genomen. Uit die infrastructuurpot moet ook de 592 miljoen gulden komen waarvoor de speciale bases voor de nieuwe atoomraketten wor den aangelegd. Met 572 raketten komt de infrastructuur dus op ;n miljoen gulden per ra- DEN HAAG (GPD) - Nog steeds bestaat er bij overheidsinstanties onbegrip over het optreden van de nationale ombudsman. Wel lijkt de functie meer en meer te worden geaccepteerd. Maar te vaak wordt nog gezegd dat de ombudsman een 'luxe-instituut' is, dat meer past in de jaren zes tig. Dit schrijft de nationale om budsman, dr J.F. Rang in zijn tweede jaarverslag. Rang ontkent dat er in de jaren tachtig, gezien de voortgeschre den democratisering, geen be hoefte meer zou bestaan aan een onafhankelijke onderzoeksin stantie. Wie dit denkt miskent volgens hem de afstand die in de gecompliceerde maatschappij blijft bestaan tussen het be stuursapparaat en individuele Zij verweten hem dat Nederland te lang over het plaatsingsbesluit aarzelt en zo de solidariteit en de samenhang binnen de NAVO aantast. De Nederlandse rege ring laat zich volgens de bondge noten ook te veel beinvloeden door actiegroepen. De Italiaanse minister van defensie Spadolini verklaarde dat zijn land tot plaatsing is overgegaan ondanks het feit dat de volksver tegenwoordiging voor 30 procent wit-communisten bestaat. Spa dolini noemde de voortdurende door Ferry Hingelen i (EïR) - De aftre dend secretaris-generaal van de NAVO, Josef Luns, zal worden onderscheiden met de vrijheids medaille, de hoogste niet-mili- taire Amerikaanse onderschei ding. Dat heeft het Witte Huis gisteren bekendgemaakt. President Reagan zal de medaille uitreiken op 30 mei tijdens een Hij diner in het Witte Huis voor nisters van buitenlandse zaken van de NAVO. onzekerheid over de Nederland se positie voordelig voor van de Sowjet-Unie in haar pogingen verdeeldheid te zaaien in het westerse bondgenootschap. De Britse minister van defensie Heseltine zei dat er „politiek lei derschap" nodig is om een be sluit te nemen. Minister De Rui ter zag daarin echter geen verwijt aan Nederlands *adres. „In som mige landen bestaat de indruk dat de Nederlandse regering aan de hand loopt van de actiegroe pen. Dat is echter niet het geval". Minister De Ruiter vindt, dat de bondgenoten al ,te gemakkelijk vergeten datNederland bij de NAVO-beslissing over de kern wapenmodernisering in 1979 een voorbehoud heeft gemaakt wat betreft van de plaatsing van de nieuwe raketten in Nederland zelf. „De teneur was: je moet doen waartoe je je verplicht hebt. Ons voorbehoud blijkt steeds weer te verwateren", zo consta teerde hij. Ook wees hij het verwijt van de hand, dat Nederland te lang met de beslissing zou wachten. „De Nederlandse regering heeft het parlement beloofd in juni met een standpuntsbepaling te ko men", zei hij. Minister De Ruiter had, zo zei hij, geen nieuwe argumenten van de bondgenoten gehoord over van het plaatsingsprobleem. „Ik deel het gevoelen dat Nederland een goed en trouw bondgenoot moet blijven. Dat zal altijd een belang rijke rol spelen. Maar dat moet in evenwicht worden gebracht met de noodzaak om een besluit te nemen dat aanvaardbaar is voor de meerderheid van de Tweede Kamer", aldus De Ruiter, dit laatste tijdens Nog steeds onbegrip over ombudsman burgers. Bovendien wordt daar mee voorbij gegaan aan de func tie van de ombudsman om aan te geven wat in zijn ogen behoorlijk bestuur is. De overheidsinstellingen blijken nogal verschillend te reageren op bemiddelingspogingen van Rang. Het ministerie van finan ciën is niet erg bereid mee te werken, terwijl het departement van onderwijs en wetenschap pen de bemiddeling van de om- Rang schrijft verder dat in een groot aantal gevallen klagers, maar ook overheidsinstanties, niet precies op de hoogte waren van de bevoegdheden van de ombudsman. Zo kwam het nog al eens voor dat gemeente- of provinciale ambtenaren ten on rechte klagers naar de ombuds man doorverwezen. De nationale ombudsman kan al leen klachten in behandeling ne men die betrekking hebben op de rijksoverheid, en gemeente en rijkspolitie. De bevoegdheden van de ombudsman zullen trou wens spoedig worden uitge breid, zodat hij dan wel klachten over provincies en gemeenten in behandeling kan nemen. ciale internationale persconfe rentie om de moeilijke positie van Nederland tegenover het on begrip van de partners nog eens uiteen te zetten. De NAVO-minister van defensie hebben gisteren geen alternatie ven besproken voor de plaatsing van de raketten. Ook het militai re comité gaat er in zijn planning gewoon van uit dat Nederland de 48 raketten plaatst. Volgens de voorzitter van dat comité, de Ne derlandse generaal C. de Jager, is er binnen de NAVO geen plan ning voor het geval Nederland die plaatsing niet laat door gaan. De Jager liet overigens weten persoonlijk voorstander te zijn van de plaatsing. De defensieministers bespraken woensdag voorts de financiering van de NAVO-infrastructuur (de bouw van vliegvelden, bunkers, enz.) in de komende zes jaar. De NAVO-landen verschillen echter zeer van mening over de vraag hoeveel geld er precies in de spe ciale infrastructuurpot moet worden gestopt. Minister De Ruiter rechtsen de Nederlandse ambassadeur bij de NA VO, De Hoop Scheffer, tijdens de NAVO-bijeenkomst (Foto anp> UTRECHT (ANP) - Meer „zelfmedicatie", het gebruik van medicijnen die zonder recept te koop zijn, kan grote besparingen opleveren. Als het aandeel van de vrij verkrijgbare geneesmiddelen in het totale genees- middelengebruik in ons land met de helft zou toenemen, van acht naar twaalf procent, zou dat honderd miljoen gulden besparen op de collec tieve uitgaven. Dat schrijft de organisatie van de Nederlandse genees middelenindustrie, Nefarma, in haar jaarverslag over 1983. Nederland is volgens Nefarma rijp voor een grotere sortering vrij ver krijgbare geneesmiddelen. „Zelfzorg met medicijnen" is een recht van patiënten, die best in staat zijn te beoordelen welke klachten ze zelf kunnen behandelen, aldus het jaarverslag. Het aandeel van de zelfmedicatie in de Nederlandse geneesmiddelen voorziening is, met acht procent, een van de laagste ter wereld. In de meeste andere Westeuropese landen en in Amerika wordt, in geld gere kend, twintig procent van de geneesmiddelen vrij over de toonbank verkocht, aldus Nefarma. Omdat vrij verkrijgbare medicijnen niet meer door het ziekenfonds mo gen worden vergoed, voelt de industrie er op dit moment weinig voor de zelfmedicatie te bevorderen. Door het „vrij geven" van een middel kan de fabrikant de recept-omzet van dat middel wel vergeten. Volgens Nefarma moet die regel verdwijnen. BRUSSEL (ANP) - De Europese Gemeenschap krijgt volgend jaar te maken met een tekort op haar begroting van twee miljard ecu (Europese rekeneenheden) ofwel ongeveer vijf miljard gul den. Dat blijkt uit de ontwerpbe groting die de EG-commissie gis teren in Brussel heeft vastge steld. Dat tekort zal door de EG- lidstaten moeten worden be- taald. Dat betekent voor Neder land een extra uitgave van zo'n 225 miljoen gulden. De EG-commissie zal de ontwerp begroting voor 1985, die nu nog geheim is, volgende week in het Europees Parlement in Straats burg presenteren. Dat gebeurt dan in de laatste plenaire zitting Europarlementariër Hans Nord stond gisteren op onze buitenlandpagina geportret teerd als het nieuwe staats hoofd van Joegoslavië, Ves- lin Djurnanovic. Zo ver heeft de WD-er het nog niet geschopt. Onze excuses. van het parlement in zijn huidige samenstelling. In juni gaan de Europese kiezers naar de stem bus om een nieuw Europees Par lement te kiezen. Volgens commissiekringen in Brussel wil de EG-commissie dat de lidstaten volgend jaar 1,12 procent van hun BTW-opbrengst aan de gemeenschappelijke kas in Brussel afdragen. Maar het huidige financiële reglement van de EG voorziet slechts in een af dracht van maximaal één pro cent van de BTW-opbrengst. Toch zal de EG-commissie de EG- lidstaten verzoeken om die 1,12 procent van hun BTW-opbrengst te betalen, ervan uitgaande dat er een zodanig tijdig Europees be sluit over de verruiming van de financiële middelen van de EG getroffen zal zijn dat die ruimere financiën op 1 oktober 1985 ter beschikking komen. Is dat niet het geval dan blijft de commis sie, evenals dit jaar, met een gat in de begroting zitten. In dat ge val zal ze opnieuw aan de lidsta ten vragen om geld aan de EG- kas te lenen. Wilander onderuit in Rome ROME (AFP) - De als eerste ge plaatste Zweed Mats Wilander werd gisteren in de tweede ronde van de open Italiaanse tennis kampioenschappen uitgescha keld door de Italiaan Francesco Cancellotti. De setstanden waren 6-3 en 6-0. Cancellotti staat op de 71ste plaats van de wereldrang lijst. Al in de eerste ronde liet Wi lander zien niet in al te beste vorm te zijn door slechts met grote moeite te winnen van de Spanjaard Sergio Casal, nummer 86 van de wereld. De partij duur de minder dan een uur. Eerder verdwenen ook onder meer de nummers twee (Jimmy Arias), vier (Jose Higueras), zes (Eliot Teltscher) en zeven (Guillermo Vilas) uit het toernooi. Wilander was uiteraard niet erg te spreken over zijn kortstondige optreden. „Ik sta op dit moment niet zq best te spelen. Ik weet wel wat ik wil, maar op de baan lukt het gewoon niet", zei hij, „Ik moet zeggen dat Cancellotti fan tastisch op dreef was. Ik be schouw hem, Ocleppo en Noah als favorieten voor de eindzege". KNSA weert Zuidafrikanen DEN HAAG (GPD) - De konink- lijke Nederlandse schutters asso ciatie (KNSA) heeft de deelname van Zuid-Afrika geweigerd aan de open Europese kampioen schappen schieten met antieke wapens, die op Ji mei en 1 juni op de Leusderheide worden ge houden. Volgens een woordvoerder van de KNSA is de inschrijving van Zuid-Afrika aan het EK op prin cipiële gronden geweigerd. De Nederlandse schutters associatie mijdt elk contact met Zuid-Afri ka vanwege de apartheidspoli tiek die in het land wordt ge voerd. De KNSA doet ook niet mee aan de wereldkampioen schappen die in Zuid-Afrika worden georganiseerd. TRUTNOV (AFP) - De Oostduitse amateur Thomas Barth heeft gis teren de zevende etappe van de Vredeskoers gewonnen. Barth kwam in Trutnov, Tsjechoslowa- kije, na een rit over 151 kilometer alleen aan de finish. De Oostduit ser had vier seconden voor sprong op de Tsjechoslowaak Styks. De Pool Serediuk werd derde, op zeven seconden van de winnaar. Mathieu Hermans was gisteren weer de beste Nederlan der in de Oosteuropese etappe- Staikov blijft aan de leiding in Vredeskoers wedstrijd. Hermans eindigde als negende op 21 seconden van Barth. In het algemeen klasse ment blijft de Bulgaar Staikov leiden. De Columbiaan Francisco Javier Giraldo heeft gisteren de achtste etappe van de belangrijkste wie lerronde van zijn vaderland ge wonnen. Giraldo had voor de rit over 122 kilometer 3 uur 27 mi nuten en 18 seconden nodig. Hij had op de eindstreep in Cali een voorsprong van twintig secon den op zijn landgenoten Manuel Aristizabal en Julio Cesar Cade- na, die in deze volgorde als twee de en derde finishten. De Colum biaan Luis Herrera behield de eerste plaats in het algemeen klassement. In Engeland is een nieuw tuingereedschap ontwikkeld: de grasrandsnij der. Daarmee kunnen de grenzen tussen het grasveld en de borders perfect strak worden 'gesneden'. Het apparaat kan vlak langs muren, bomen, hekken en borderbegrenzingen als bielzen en dergelijke ko men, beter dan een zogenaamde strimmer. Om van de nieuwe grasrandsnijder het volle profijt te hebben, kan men het best in het vroege vooijaar de grasrand scherp afsteken. Na elke maaibeurt werkt de snijder de kanten van het gazon snel en keurig af, ook vlak langs struiken, planten en andere 'obstakels'. De in het begin afgestoken kanten worden daarbij telkens opnieuw recht getrokken. Dit nieuwe tuingereedschap wordt door Black en Decker geïntrodu ceerd; de adviesprijs is 129 gulden. (pr-foto) Over nog maar enkele jaren zal het mogelijk zijn de aardappels en de groenten 'koud' te koken. Noch aan de elektrische kook plaat, noch aan de pan kun je dan je vingers branden, maar de in houd van de pan wordt toch 'zo gaar als boter'. Die droom is technisch gezien al sinds geruime tijd verwezenlijkt, maar voor huishoudelijke toe passing was dit systeem van 'in ductief verwarmen' nog te kost baar. Er komt namelijk een hele voorziening aan te pas om storin gen op lichtnet en radio- en tv- ontvangst uit te sluiten. Dit heeft men nu echter langzamerhand zo ver onder de knie dat het moge lijk is het nieuwe systeem volko men storingvrij, betrouwbaar en betaalbaar te maken. Het toekomstige inductieve kooktoestel is eigenlijk een soort zender, die met een frequentie van 35.000 hertz een elektromag netische energie afgeeft. Dit is een in intensiteit regelbare en sterk gebundelde energiegolf. Deze dringt tot een diepte van 1 mm in de bodem van de pan door; de hitte plant zich door de rest van de bodemdikte voort tot in de inhoud van pan. Een belangrijk aspect van het 'koudkooksysteem' is dat er aan zienlijk minder energie verloren gaat. Bij koken op een normale elektrische kookplaat of op gas worden geen hogere rendemen ten bereikt dan resp. 60 en 40 procent. Bij het toekomstige sys teem zal dit minimaal 75 procent zijn. ongetwijfeld de vrucht waarover de meeste grap jes worden gemaakt. Niet erg hof felijk, vooral als we bedenken dat bananen na druiven en citrus vruchten de derde plaats bezet ten op de wereldranglijst van het fruit. Geen vrucht bevat zoveel koolhydraten als de banaan, het gehalte aan fosfor en kalium is bijzonder hoog, evenals de hoe veelheid vitamine B6. Een mens zou het dus best een tijdje kunnen uithouden op een dieet dat hoofd zakelijk uit bananen bestaat. Nu is teveel van het goede nooit best. Dat ondervonden ook aller lei landen die voor wat betreft hun export voornamelijk van ba nanen afhankelijk waren. Met uitzondering van enkele welva rende hereboeren is de bevol king er tot diepe armoede ge doemd. Bananen kweken is niet zo moei lijk. De plant groeit snel op uit een wortelstok en draagt binnen het jaar rijkelijk vrucht. Eén tros bestaat uit wel tien halfronde kammen (ook wel 'handen' ge noemd) waaraan twaalf tot zes tien bananen groeien. Zo'n tros weegt dan ook 20 tot 35 kilo gram. Als het tijd is om te oog sten, wordt de hele plant afge kapt. Uit de wortelstok groeit dan al snel weer een nieuwe plant van wel tien meter hoogte, die op zijn beurt binnen het jaar vruchten oplevert. Hoe warmer het klimaat, hoe rijker de oogst. Daarom is de banaan een van de oudste, door de mens geculti veerde vruchten. In Assirië be stonden zo'n 3000 jaar geleden al bananenplantages. Zoals bij de meeste planten en die ren, bestaan er ook onder de ba nanen allerlei verschillende ras sen. Die heeft men door de eeu wen heen veredeld en verbeterd. Kenners onderscheiden dan ook vele soorten met steeds weer an dere eigenschappen. Toch zijn hoofdzakelijk twee typen van be lang: het zoete fruit dat wij ba naan noemen maar in Suriname bacove wordt genoemd, en de groene bakbanaan die niet rauw kan worden gegeten, niet zoet is, en in Suriname nu juist heel ge woon banaan heet. Die kookba- nanen heten ook wel plantain, al is ook dat een naam waarmee verwarring kan worden gesticht. Juist in de tropen zijn deze groe ne bananen van belang als hoofdvoedsel. Ze kunnen wor den gekookt, gebakken of ge stoomd. En natuurlijk kan er van elk gewas waarin veel zetmeel en suikers voorkomen een alcoho lisch drankje worden gebrou wen. In Oost-Afrika kweekt men dan ook bananen speciaal voor het brouwen van bier. Bananen kunnen worden gedroogd in de zon, ze worden daar nog veel zoe ter van. Kookbananen worden wel gedroogd en tot meel verma len. De Afrika-ontdekker Stan ley had dat als noodrantsoen bij zich. Bloemen Niet alleen de vruchten van de ba- nanenplant zijn eetbaar. De reus achtige bladeren dienen als ver pakkingsmateriaal voor gekook te en gestoomde gerechtjes en geven een speciaal smaakje dat heel karakteristiek is. En de bloemen, die er wat obsceen uit zien en paars van kleur zijn, kun nen een smakelijk groentege recht opleveren. Op de Filippij nen bereidt men ze door het bin nenste van de bloemen in plakjes te snijden en ze dan in zout een tijdje uit te laten trekken. Kno flook, uiringen en tomaatparten worden in wat hete olie aangef ruit. De bananenbloemplakjes gaan daarbij met een scheutje azijn. Dat moet drie minuten ko ken, of net zolang tot de groente gaar is. Binden met een kopje ko kosmelk en op smaak brengen met wat peper en zout. Van de bij ons meer bekende zoete banaan is een lekker drankje te maken. Een kwart liter melk, een eetlepel suiker en een banaan in de mixer-blender laten draaien. Of een Zuidamerikaanse variant voor volwassenen: het sap van vier citroenen, een kwart liter melk, twee eetlepels suiker, een banaan en 1,5 dl van de plaatse lijke borrel. Surinaamse kookbananen moeten, als ze zijn geschild, wel 30 tot 40 minuten koken. Het wordt graag gegeten bij gerechten van sterk gezouten, met knoflook, tomaat en kruiderij gebakken vis, zoals bakkeljauw of een soot'fiesie. Speciaal voor dat doel gekweek te dikke, rode bananen spelen een belangrijke rol als offerande in Hindoe-rituelen. Er wordt de laatste tijd wel be weerd dat het met smalfilmen als hobby is gedaan, omdat de op mars van de videorecorder het 'zelf maken' van films overbodig zou hebben gemaakt. Een werkelijk alternatief 'voor de filmhobby is echter alleen moge lijk wanneer je behalve een vi deorecorder ook een videocame ra bezit. De praktijk is dat maar heel weinig mensen zo'n camera hebben, of willen aanschaffen. Voorlopig zal de videotechniek dan ook het filmen als vrijetijds bezigheid niet verdringen. Beeldkwaliteit Er zijn nog meer verschillen tussen „gewoon" smalfilmen en video filmen. Allereerst is er een duide lijk verschil in beeldkwaliteit. De kwaliteit die u van de televisie gewend bent is met de gemiddel de video niet te bereiken. Daar staat tegenover dat een film beeldje van een acht millimeter film duidelijker is dan dat pro fessionele televisiebeeld. Zo klein als het is kan het toch meer informatie i Een ander verschil is het bedie ningsgemak van de moderne filmapparatuur. Een filmcamera is licht en er hangen geen kabels en draden aan. U heeft dus een grotere bewegingsvrijheid, en 2 filmt weet dat dat erg belang rijk is. Met de filmcamera kunt u snel reageren op allerlei situa ties. Een derde voordeel van de filmca mera is de betrekkelijk eenvou dige montagetechniek. Dat kost wel wat tijd, maar het eindresul taat is die moeite dubbel en dwars waard. Een vlot verlopen de film met afwisselende scènes blijft van begin tot eind boeien. Achter elkaar opgenomen video opnamen die steeds te lang du ren, gaan gauw vervelen. Ieder een is immers gewend dat er vaart in een film zit. Aan een De kosten Smalfilmen wordt wel beschouwd als een duurdere hobby dan vi deofilmen. Op het eerste gezicht lijkt dat te kloppen; een twee of drie uur durende band is goed koper dan een film van dezelfde lengte en duur. Maar een filmca mera is wel stukken goedkoper, en ook de toebehoren vergen geen groot budget. Wie een volle dige filmuitrusting koopt, heeft voor een bedrag tussen de f600 en f 1200 een camera, projector, scherm, montagespullen, film en wat effectfilters. Een recorder en een eenvoudige videocamera kosten veel meer. De toekomst .Filmen is dus nog lang niet achter haald. Nieuwe ontwikkelingen op filmgebied hebben ondertus sen gezorgd voor nog scherpere films, en ook op het gebied van camera's is het een en ander te doen. Verder kunt u over de hele wereld met uw filmcamera te recht en zijn er geen problemen met allerlei verschillende syste men, zoals dat bij video het geval Met de komst van de nieuw- we super-miniatuur hoortoestel- len is een van de grootste obsta kels voor in ieder geval een be langrijk deel van de gehoorge stoorden uit de weg geruimd. Zij hoeven niet langer met ontsie rende hulpstukken rond te lo pen, maar kunnen met een appa raat ter grootte van een vinger top weer normaal aan een ge sprek deelnemen. Dank zij de moderne micro-elek- tronica is het mogelijk, voor mensen die niet te ernstig ge hoorgestoord zijn, een geluids- versterkertje in het oor te monte ren dat niet opvalt. „Wat we ge daan hebben, is een microfoon tje, een versterker en een mini- luidspreker samen bouwen in een apparaatje dat precies in de gehoorgang past", zegt Robert Briskey, staf-audioloog van Bel- tone Electronics Corporation in Chicago, de firma die onder an dere de mini-gehoortoestellen fa briceert. Deze miniatuur hoortoestellen kunnen een uitkomst zijn voor mensen die een gering tot mid delzwaar gehoorverlies hebben. Voor ernstiger gevallen kan een wat groter maar ook in het oor te dragen geluidsversterkertje uit komst bieden. Volgens Briskey kan zeker de helft van de gehoor gestoorden gebruik maken van een apparaat dat in het oor ge dragen wordt, en voor ongeveer een kwart - naast de mate van ge hoorverlies ook afhankelijk van de vingergevoeligheid - is het in de gehoorgang te plaatsen hulpje geschikt. Een audioloog kan het best bepalen, na een onderzoek en gehoortest, welk apparaat het meest bruikbaar is voor een 'pa tiënt'. Door de goede weergave van ge luid is het mini-hoortoestel een steeds meer gevraagd produkt geworden. Ook in ons land zijn de apparaatjes die in het oor of in de gehoorgang kunnen worden gedragen verkrijgbaar. Ze kos ten tegen de 3000 gulden. Afhan kelijk van het ziekenfonds of de ziektekostenverzekering waarbij men is aangesloten, kan een bij drage van ongeveer 900 gulden worden verkregen. De hoortoe stellen worden geleverd op spe cificaties van de behandelende audioloog. Het zal duidelijk zijn dat het in brengen van een dergelijk mi nuscuul geval iets meer vin gervaardigheid vereist dan het opzetten van een bril. Zo moeten een of twee keer per week de bat terijtjes verwisseld worden. SVRIJErai)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 19