C
'Wegens plaats
gebrek gesloten'
en er is geen kip
Onverdraagzaamheid komt
voort uit onwetendheid
'ledereen moet toch kunnen vrijen?'
contact
lenzen.
Predikanten willen regeling studieverlof
een rubriek voor jongeren
Meeste scholen
niet voor
gehandicapten
toegankelijk
'Mooi' natuurkunde
vwo, Duits voor
mavo langdradig'
WOENSDAG 9 MEI 1984
Varia
Redactie:
Annemiek Ruygrok
telefoon 071-144941, toestel 243
Deze KITS gaat over gehandicapte jongeren. Met welke pro
blemen ze te maken hebben, hoe 'gewone' mensen hen be
handelen. Het zijn maar een paar aspecten, dus daarom
komt de KITS-redactie er volgende week weer op terug.
Zielig vinden we gehandicapten allemaal. Er is nie
mand die zou willen ruilen met een leeftijdgenoot in
een rolstoel. En helemaal niemand wil ruilen met een
geestelijk gehandicapte jongere.
Hoewel gehandicapten het vre
selijk vinden om zielig gevon
den te worden. En over geeste
lijk gehandicapten zei iemand
die in een dagverblijf werkte
ooit eens: "Geestelijk gehandi
capten zijn de gelukkigste
mensen van de wereld; ze heb
ben geen zorgen. Een zwakzin
nig kind kan uren tegen een
lantaarnpaal staan te lachen..."
Zo'n opmerking klinkt natuur
lijk aardig, maar of 'ie waar is?
Medelijden hebben we allemaal,
maar toch gaat dat medelijden
niet zo ver dat we gehandicap
ten, en dan vooral geestelijk
gehandicapten, accepteren zo
als ze zijn. Denk maar eens aan
de bezwaren die er door omwo
nenden worden gemaakt wan
neer er plannen zijn om in hun
woonwijk een zogenaamd fase
huis te vestigen, een huis waar
in een groep van vier of vijf
Altine Westerhuis en Conny
van der Brugge, twee Leidse
studenten orthopedagogie,
hebben onderzocht welke
mogelijkheden er op de
scholen zijn voor
gehandicapten. Na bij tien
scholen in de Leidse regio te
hebben gesproken, blijken
die mogelijkheden zeer
beperkt.
Volgens Altine en Conny zijn
van de tien scholen drie
volledig toegankelijk. Deze
zijn heel goed aangepast voor
rolstoelen. Een is heel slecht
toegankelijk, daar zijn veel
trappen en drempels. De
overige zes zouden met een
beetje passen en meten
toegankelijker kunnen
worden gemaakt, maar dat
gaat (te) veel geld kosten.
Altine en Conny vonden de
schoolleidingen overigens
heel bereidwillig. De
meesten zien wel in, dat het
prettig zou zijn als ook
gehandicapten naar een
'gewone' school toe zouden
kunnen gaan.
"Gehandicapte en
niet-gehandicapte leerlingen
zouden van te voren met
elkaar moeten praten en
elkaar leren begrijpen. Als
een gehandicapte op een
'gewone' school komt,
moeten 'beide partijen' al een
beetje aan elkaar gewend
zijn. Bijvoorbeeld via een
rollenspel", vinden de twee
studenten.
Overigens kregen ze op één
school iets vreemds te horen:
daar vonden ze ook wel dat er
Rel
En denk maar eens aan de rel die
een paar jaar geleden ontstond
in Noordwijkerhout toen een
restaurant daar een bord voor
zijn deur zette met daarop de
mededeling dat patiënten van
Sancta Maria en de Sint Bavo,
twee grote ziekenhuizen waar
geestelijk gehandicapten wo
nen, 'wegens plaatsgebrek'
niet meer zouden worden toe
gelaten.
'Wegens plaatsgebrek', maar het
bord stond er ook als er geen
kip in de zaak was. Het ging
om iets heel anders eigenlijk,
het ging erom dat 'normale'
gasten van het restaurant het
niet smakelijk vonden als een
groepje zwakzinnigen er koffie
met appeltaart aten. Want
zwakzinnigen eten helaas niet
altijd even netjes: er wordt wel
eens gekruimeld en er loopt
wel eens een straaltje koffie
langs een mondhoek. Ze pra
ten niet altijd even zachtjes, en
hebben weieens een snotte
bel...
Zo'n snottebel hebben we alle
maal wel eens, maar dat mag
toch geen reden zijn zwakzin
nigen buiten de deur te hou
den. Toegegeven, het is na
tuurlijk geen smakelijk gezicht
als zo'n groepje geestelijk min
der bedeelde medemensen
koffie met appelgebak te zien
eten, maar de vraag is natuur
lijk of je zo nadrukkelijk op ze
moet letten. Maar als je dat
toch doet let dan op het plezier
dat ze hebben en accepteer ze
daarom.
Wat ik pas onsmakelijk vind is
een 'normale' heer, die in een
restaurant al schransend zijn
dikke buik nog dikker vreet.
HANS VELDHUIZEN
Kees Korswagen, leraar
maatschappijleer aan de
Rembrandt
Scholengemeenschap, wilde het
in zijn les over tolerantie hebben.
Want, zo meent hij,
onverdraagzaamheid komt voort
uit onwetendheid. Om een
voorbeeld te noemen, gebruikte
hij het beeld van de
gehandicapte die in de
maatschappij zoveel intolerantie
ondervindt. Omdat de mensen
gewoon niet weten hoe ze met
gehandicapten moeten omgaan.
Om zijn voorbeeld aansprekelijk
te maken nodigde hij een aantal
gehandicapten uit om zijn lessen
bij te wonen. En zo kwam een
balletje aan het rollen, dat zowel
de niet-gehandicapten als de
gehandicapten de ogen opende.
Want zijn leerlingen vonden het
de leukste lessen van het hele
jaar: leerzaam, boeiend en ze
kregen een hele andere kijk op
gehandicapte leeftijdgenoten.
De gehandicapten zelf waren
ook laaiend enthousiast. Ze
vonden het prima om eens uit
hun eigen wereldje te stappen en
naar buiten te gaan.
De schoolleiding was eveneens
erg over het intitiatief van
Korswagen te spreken en zelfs
op het Stadhuis in Leiden wordt
geestdriftig over het experiment
gepraat. 1
Kortom, zo vinden betrokkenen,
deze poging om gehandicapten
en niet-gehandicapten met
elkaar te laten omgaan, verdient
herhaling. Rector Geerts toonde
zich al bereid om een aantal
gehandicapten op zijn school
voor vast toe te laten.
Dat is een goed idee. Want de
meeste (lichamelijk)
gehandicapten zijn nu
veroordeeld tot de mytylschool,
die niet verder gaat dan mavo.
En op een scholengemeenschap
kunnen ze tenminste verder
komen. Toch zal niet iedere
gehandicapte bij het voorstel van
Geerts juichen. Zo noemt
Korswagen het voorbeeld van
een jongen in Delft, een jongen
in een rolstoel, die op een
'gewone' scholengemeenschap
niet kon wennen. Omdat hij zijn
leeftijdgenoten nogal hard en
intolerant vond. Hij is toen naar
een avondschool gegaan, waar
oudere leerlingen zaten. Die
vingen hem beter op.
Veel hangt dus af van de
leerlingen zelf en van de leraren.
Want die moeten er tenslotte
voor zorgen dat de mentaliteit
ten opzichte van gehandicapte
mede-leerlingen goed is.
ite\
groepsgesprek zou moeten
worden gehouden, maar
alleen "als de bewuste
leerling (de gehandicapte)
nog niet aanwezig is". Over
betutteling gesproken.
Of je nu een tijdschrift leest, tv
Idjkt of over straat loopt: voor
je het weet heb je een paar
seksuele prikkels te pakken.
Voor veel jongeren is dat leuk
of spannend. Als ze een flinke
portie lef hebben en een beetje
leuke kleren aantrekken, slaan
ze voor ze het weten een
vriend(in) aan de haak en
rollen ze misschien nog wel
eens het bed in met de nieuwe
aanwinst.
Voor gehandicapte jongeren is
het vaak veel moeilijker. Zij
kunnen negen van de tien keer
weinig doen met die 'seksuele
prikkels'. Een
niet-gehandicapte stapt nog
altijd makkelijker op een
'soortgenoot' af dan op een
gehandicapte. En als een
niet-gehandicapte eens een
keertje naar een gehandicapte
toestapt, doet hij vaak een
beetje betuttelend of
overbezorgd.
Niet zo leuk dus. En een seksuele
relatie zal er niet gemakkelijk
uit ontstaan, weet Bertine. Ze
vindt dat jammer en wil
voorlichting geven over
gehandicaptensex, net als de
Nederlandse Vereniging voor
Seksuele Hervorming (NVSH)
dat doet. Zij wil het echter
doen met de SSOG, de
Socio-Seksuele Ontwikkeling
van Gehandicapten. De
voorlichting is bestemd voor
ouders, begeleiders en
gehandicapte jongeren zélf.
Ze heeft het in de praatjes en de
folders niet alleen over sex
tussen gehandicapten en
niet-gehandicapten, maar
vertelt ook hoeveel problemen
ontstaan wanneer twee
gehandicapten met elkaar
willen vrijen. Er zit namelijk
nogal wat aan vast. Vaak
moeten ze begeleid worden.
De vraag is dan niet alleen: hóe
moeten ze geholpen worden?
maar ook: willen de
begeleiders wel helpen?
Volgens leden van de Arnhemse
Stichting Alternatieve
Relatiebemiddeling hebben de
groepsleiders er vaak veel
moeite mee. Zij hebben
ontdekt dat veel leiders
proberen de seksuele
gevoelens te onderdrukken
door medicijnen. Soms ook
zwijgt de leiding het
onderwerp dood of gaat er
voor het gemak van uit dat
gehandicapten geen behoefte
hebben aan sex.
"Nou, dat is natuurlijk niet zo",
zegt René, penningmeester
van de stichting. "Ga, maar na
bij jezelf. Het hoort er gewoon
bij. Je merkt ook datje minder
het idee hebt gehandicapt te
zijn. Je zelfvertrouwen en je
eigenwaarde nemen toe".
Maar zelfs wanneer de
begeleiders dit inzien, is het
probleem nog niet altijd
opgelost. Ze mogen namelijk
volgens de wet geen
minderjarigen "aanzetten tot
sex". René vindt dat
belachelijk: "Waarom moetje
tot je achttiende wachten?",
vraagt hij zich af. Door de
wetten mag zijn stichting
niets doen voor jonge
gehandicapten. Terwijl oudere
gehandicapten .vaak worden
opgefleurd door de vijf dames
en twee heren van de stichting.
Zij bezoeken tegen betaling
zo'n 60 gehandicapte mensen,
verspreid over het hele land en
maken een praatje met ze. Ook
hebben ze nogal eens
"seksuele gemeenschap" met
de klanten. Dit laatste hoeft
helemaal niet
allesoverheersend te zijn. Het
ligt er maar helemaal aan waar
de klant behoefte aan heeft.
René vindt het werk, dat gedaan
wordt door 'beroeps' heel
belangrijk voor de
gehandicapten (sex). René:
"Het is het begin. Maar het
gaat langzaam, heel langzaam.
Het zal wel een soort
50-jarenplan worden".
"Een heel mooi examen". Ik ben
heel tevredeh over dit produkt
van de examencommissie". Bart
Vrijdaghs, leraar natuurkunde
aan de Louise de Coligny-scho-
lengemeenschap, is duidelijk te
vreden over de opgaven die de
vwo-eindexamenkandidaten in
zijn vak gisterochtend kregen
voorgeschoteld. Hij vond het
niet extreem moeilijk. "Nou ja,
Atheneum is nooit zo makke
lijk".
De slachtoffers denken er duide
lijk anders over. "Bizar. Ik vond
het gewoon bizar moeilijk".
Chhaya Sampatsing geeft toe dat
ze nou niet direct de beste van de
klas in natuurkunde is, maar dit
ging volgens haar alle perken te
buiten. Rika Mikkers is het met
haar eens: "De schoolonderzoe
ken waren al niet gemakkelijk,
maar dit was echt moeilijk". Ri
ka vond de haar toegemeten tijd
wel voldoende en over de zwaar
te van het examen zegt ze nog
toegeeflijk: "Nou ja natuurkun
de is altijd moeilijk". Richard
Veffer is duidelijk positiever: "Ik
vond het wel te maken. Van de
meeste sommen snapte ik de be
doeling wel. Het was net te doen
in die drie uur".
'Inswinger'?
Ook de havo- en mavo-kandidaten
togen gisteren aan het natuur-
kundewerk. De meningen waren
zeer verdeeld. De een vond vraag
één een binnenkomer, de ander
vond dat juist de moeilijkste
vraag. Bart Vrijdaghs spreekt
van een 'inswinger'. Havo-kandi
date Froukje Oostra bestrijdt
dat: "Het werd bij de volgende
opgaven steeds makkelijker".
Marcel van der Meer vond het
"pittig", Oscar Massee had het
duidelijk moeilijk. Ook Martin
Heus vond dat de eerste twee
vragen "vies tegenvielen". "Ik
ben echt wel goed in natuurkun
de, maar ik geloof nooit dat ik
een voldoende heb. Het waren
een heleboel korte vragen".
Bij de mavo-kandidaten wil André
van Duyn wel kwijt dat hij het
makkelijker dan vorig jaar vond.
Hij denkt wel een voldoende te
hebben. Natuurkunde is voor
hem een belangrijk vak, want
slaagt hij, dan gaat hij naar de
visserij school in Katwijk. Stuur
man te worden is zijn wens en
daar heb je dat vak bij nodig.
Saai en lang
's Middags was Duits aan de beurt.
Voor de mavo-afdeling vond le
raar Duits, Sjoerd Bronsgeest,
dat de kandidaten niet te klagen
hadden. "Het enige bezwaar
vond ik de nogal lange en saaie
teksten. Zowel voor het C- als het
D-niveau. Het nadeel daarbij is
datje dan zolang moet lezen, dat
de concentratie verslapt". De
teksten met hem doornemend
valt de saaie tekst (uit Der Stern)
over mankementen aan school
bussen voor mavo-D op, Vijfen
vijftig regels lang. Niet moeilijk,
maar zeker niet boeiend. De vier
de tekst over boeren in Lübeck is
best moeilijk volgens hem. Voor
al het laatste deel. "Dat is ge
woon een juridisch steekspel. De
vragen daarbij maken misschien
wel onduidelijke zaken duide
lijk".
Over tekst 2 van het C-niveau is hij
niet zo te spreken. "Veel te moei
lijk voor ze, abacadabra". De
overige teksten zijn wel leuk.
Eén ervan komt uit 'Scala', een
blad dat veel middelbare scholie
ren lezen. "Maar inhoudelijk valt
die tekst dan weer tegen". Sjoerd
Bronsgeest heeft de vragen in
middels uitgewerkt en ze aan het
bord gehangen. Iedereen kan nu
vergelijken wat hij of zij ervan
gebrouwen heeft. Maar of dat de
zenuwen tot bedaren zal bren
gen?
Ook het havo en Atheneum gingen
gistermiddag met Duits aan de
slag. De havo-tekst vond leraar
Hans Bissecker niet moeilijker
dan verwacht. "De eerste tekst
was een leuk binnenkomertje
over de auto als statussymbool
en de gevolgen ervan voor het
milieu. Sommige meisjes heb
ben er misschien wat moeite mee
gehad". De tweede tekst was vol
gens hem "heel goed te doen en
ook de derde, over bodemveront
reiniging was "redelijk". Alleen
kwamen daarin nogal wat vak
termen voor die voor sommigen
misschien te moeilijk waren.
Maar verder een "zeer actuele,
zeer doorzichtige tekst". De vier
de tekst was lastiger, wat te ab
stract.
Filosofisch
De Atheneum-kandidaten hadden
het, volgens Bissecker, heel wat
zwaarder te verduren. De eerste
tekst ging nog wel, maar de twee
de was nogal filosofisch getint.
"Ik geloof niet dat ze de draag
wijdte daarvan hebben over
zien". De derde tekst was het
zwaarst, maar "op zeer goed ni
veau". Vervelend was dat één
centraal woord zumutbar in
veel variëteiten voorkwam. Mis
te je dat, dan kon verwarring op
treden. De laatste tekst ging over
de bijzondere positie van Zwit
serland in Europa. Een lastige
tekst met vragen, waarbij Bissec
ker zelf nog wel vraagtekens had.
Anne Reneé Overdevest van het
Atheneum denkt er niet veel van
gebakken te hebben. "Ontzet
tend rot was het. Lange teksten,
het doorlezen kostte enorm veel
tijd. Vooral de tweede tekst vond
ik moeilijk in elkaar zitten. De ar
gumenten waren niet uit elkaar
te houden". Maurice Kimman
vond het ook geen weggevertje,
maar toch wel te maken. "Maar
ik heb van mensen die anders
goed zijn in Duits ook gehoord
dat ze het moeilijk vonden".
Van de havo-kandidaten vond
Jean Pierre Massee het "wel
meevallen". Toegegeven, er za
ten wat moeilijke woorden in,
maar de betekenis daarvan kon
hij wel uit het verband halen.
Marco Pardon vond de opgaven
lastiger dan de oefeningen, die
hij had gemaakt. Sonja Kroes
had een tamelijk makkelijke
middag. "Ik heb de meeste din
gen wel, ik heb weinig getwijfeld".
Maar ja, Sonja heeft een talen -
knobbel.
ANNEMIEK RUYGROK
ADVERTENTIE
Katwijk - Voorstraat 80;
Heemstede - Binnenweg 114;
Leiden - Haarlemmerstraat 58;
Sassenheim - Hoofdstraat 253,
Vlaardingen - Hoogstraat 209,
Wassenaar - Langstraat 7
Voorschoten - Schoolstraat 115.
De Bond van Nederlandse Pre
dikanten die twee dagen in
Utrecht vergaderde - wil in de
Hervormde Kerk een landelij
ke regeling voor studieverlof
en een fonds voor onvrijwillige
werkloosheid. Ook zal de bond
bij de hervormde synode voor
zieningen vragen voor predi
kanten die na een tuchtmaatre
gel ontslag krijgen.
Het studieverlof van predikan
ten is nu afhankelijk van plaat
selijke en regionale regelingen.
Predikanten die na een tucht
maatregel ontslag krijgen val
len niet onder de wao- en ww-
bepalingen voor werknemers,
maar komen in de bijstand te
recht. Werknemers die worden
ontslagen wegens niet goed
functioneren krijgen een ww-
uitkering. De kerk zou hier
voor een speciaal fonds moe
ten hebben.
Bondsdag
De kwaliteit van een samenle
ving kan men meten aan het
respect voor de zwakste leden
van die samenleving. Dat zei
de arts mevrouw A. Hoek -
van Kooten uit Veenendaal
gisteren in eer. voordracht op
de bondsdag van de christelij
ke gereformeerde vrouwenve
rengingen in Den Haag.
Mevrouw Hoek ging in op de
abortuskwestie. "Eerst wordt
het ongeboren kind waardevrij
gemaakt door te spreken over
een klompje cellen, en als de
waarde van het mens-zijn er
dan af is, kan worden overge
gaan tot de ingreep".
Iets daarvan constateerde zij ook
met betrekking tot ernstig zie
ken, gehandicapten en demen
te bejaarden. Zij zijn zichzelf
en anderen tot last. Hun leven
wordt eigenlijk als waardeloos
beschouwd. "Juist dit negatie-
ve waarde-oordeel kan een ex
tra kruis zijn voor allen die lij
den".
Het is van groot belang, zei me
vrouw Hoek, hoe in de gezin
nen over de waarde van het le
ven wordt gepraat. In dit ver
band vroeg zij zich af, of de se-
xuele opvoeding van het kind
in de gezinnen niet een braak
liggend terrein is.
In de discussie werd gevraagd, of
men het leven van een onge
neeslijk zieke almaar moet rek
ken. Mevrouw Hoek antwoord
de daarop, dat men zich moet
terugtrekken als de stervensfa
se duidelijk is ingetreden. Dat
proces moet zijn gang kunnen
gaan, maar men moet de pa
tiënt dan nog wel begeleiden
en de pijn bestrijden. In alle
gevallen wees mevrouw Hoek
actieve euthanasie af, ook als
de patiënt er zelf om vraagt.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Delft A. de Reuver
Capelle aan de IJssel, het be
roep van de synode tot predi
kant voor buitengewone werk
zaamheden (secretaris raad
voor de herderlijke zorg en
voor de zaken van kerk en ge
zin) Th. M. Loran (ziekenhui
spredikant) Loosdrecht.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Krimpen aan de
Lek (deelwerk) kandidaat J. O.
Kroesen Kampen, naar
Vroomshoop L. van Wijngaar
den Zwartemeer-Klaziena-
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Dronten,
Nieuwleusen, Uithuizen en
Utrecht-Noordwest H. van den
Berg Hoek.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Aalsmeer
B. de Graaf Zierikzee.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Vlissingen (als zen
dingspredikant in Nigeria) M.
Golverdingen 's Gravenzande,
voor Rotterdam-Centrum A.
Moerkerken Nieuw-Beijer-
land.
Promotie. Morgen promoveert
aan de Utrechtse universiteit
ds. M. J. G. van der Velden
(Doorn) tot doctor in de godge
leerdheid op een proefschrift
over 'K. H. Miskotte als predi
ker'. Eerst was ds. Van der Vel
den (55) predikant achtereen
volgens in Nieuwpoort en Ren-
kum. Toen werd hij rector van
het theologisch seminarium
van de Hervormde Kerk. Nu is
hij docent voor pastorale theo
logie aan de theologische fa
culteit in Utrecht. Zijn promo
tor morgen is prof. dr. H. Jon
ker.
Lutherse synode. De generale
kerkelijke vergadering en de
synode van de Evangelisch Lu
therse Kerk komen deze
maand bijeen, de eerste op 12
mei in Amsterdam, de synode
op 15 en 16 mei in Den Haag.
De synode moet een president en
twee vice-presidenten kiezen
voor het nieuwe synodale jaar.
Het is nog niet bekend, of ds.
W. Bleij zich weer beschikbaar
zal stellen voor een nieuwe
ambtstermijn. Hij kan hooguit
nog een jaar president blijven.
Dan bekleedt hij deze functie
tien jaar.
Professor dr. C. H. Lindijer gaat
in augustus met pensioen als
hoogleraar aan het evange-
lisch-luthers seminarium.
Voor hem zal de synode een
opvolger kiezen. Er zijn voor
deze post kandidaten zowel uit
binnen- als buitenland.
Gospelgroepen. De 'Landelij
ke groep jeugdkoren en go
spelgroepen' houdt op zater
dag 19 mei in 'De Bron' in Dalf-
sen haar 'Ontmoeting 84'. Tien
koren, groepen en bands, ook
uit het buitenland, zullen die-
dag optreden. De NCRV maakt
van het grote slotconcert radio-
opnamen.
Bij de landelijke groep zijp ruim
400 jeugd- en jongerenkoren,
gospelgroepen en bands aan
gesloten. Zij verenigen meer
dan 10.000 jongeren die zich in
hun viije tijd met gospelmu
ziek bezighouden.
Belangstellenden die nadere in
lichtingen wensen kunnen die
krijgen bij het secretariaat:
Banckertlaan 29, 1217 PV Hil
versum (035-11086).
Titus Brandsma. In verband
met de te verwachten zalig
verklaring van pater Titus
Brandsma in maart-april vol
gend jaar in Rome is een her-
denkingskaart gemaakt met
een foto en korte levensloop
van deze pater en een gedicht
dat hij in de Scheveningse ge
vangenis (1942) heeft geschre-
De kaart is een uitgave van het
Titus Brandsma-fonds, Karme
lietenklooster, Steenstraat 39,
5831 JA Boxmeer (08855-2142).
