'Komisch dat ik zo'n rol speel'
C
J
Te veel van het goede
12.50
Goedemorgen, vergeet al je zorgen.!
Virtuoos spel cellist Despalj
Aarzelend begin van 'Alexander's Feast'
Nederlandse acteur Ronald Beer speelt in internationale film
Joe Cocker
gearresteerd
DONDERDAG 3 MEI 1984
DEN HAAG (GPD) - De toneelgroepen en theaterinstellingen die
blijkens het gisteren aan de minister van WVC uitgebrachte
eindadvies van de Landelijke Werkgroep Toneelbestel (commis
sie-De Boer) met ingang van het seizoen 1985-'86 zouden moeten
verdwijnen, hebben forse kritiek op het rapport van deze comm-
missie.
Florian Diepenbroeck van Sater zegt: „Het eindrapport verbaast
ons. De commissie-De Boer geeft geen enkel inhoudelijk argu
ment waarom Sater zou moeten verdwijnen. Het advies van de
Raad voor de Kunst wordt klakkeloos overgenomen en dat ter
wijl we de laatste maanden toch ongezouten kritiek op dit ad
vies hebben gegeven. We hebben niet eens een poging gedaan
om die kritiek te weerleggen. Kriteria waarom het ene gezel
schap wel mag blijven voortbestaan en het ander niet voert de
commissie-De Boer niet aan. Voor ons is het rapport onaan
vaardbaar".
Zakelijk leider Menso Carpentier Alting van toneelgroep Cen
trum: „Het laatste woord is nog niet gesproken. Burgemeester
Van Thijn van Amsterdam zei bij het op 30 april uitreiken van
een lintje aan onze artistieke leider Peter Oosthoek dat Centrum
niet in Amsterdam valt weg te denken. We wachten dus af hoe
de stad Amsterdam gaat reageren. Ik heb het gevoel dat we
slachtoffers zijn van de positie die we innemen".
Stress
Coördinator David Schild van de Theaterunie in Amsterdam rea
geert: „Het is toch wel vreemd dat wij moeten worden opgehe
ven, terwijl er in het rapport van de commissie-De Boer in wordt
voorzien dat er een aantal nieuw op te richten organisatorisch-
administratieve bureaus (werkplaatsen) moeten komen die zich
juist op de produktie van ad hoc-toneel moeten richten. Ons
begeleidingsapparaat, met jarenlange know-how, kost het rijk
en de gemeente Amsterdam samen 250.000 gulden per jaar. Dat
zou dan moeten worden opgeheven, terwijl de commissie-De
Boer om 1 miljoen extra voor incidentele toneelprodukties
vraagt. Dat begrijpen wij niet. Er worden ook geen motieven
voor aangevoerd".
„Het verdwijnen van de Nieuwe Komedie, geheel door het rijk
gesubsidieerd, betekent volgens ons een enorm verlies voor het
theaterlandschap in Den Haag. Daar gaat men in het advies van
de commissie-De Boer volkomen aan voorbij, terwijl er vele ali
nea's worden gewijd aan de theatervoorzieningen in Amster
dam. Dat is verbijsterend. Bovendien, nu Proloog al weg is, Sa
ter en wij moeten stoppen, is er van het politieke theater in
Nederland niets meer over. Dat is zacht gezegd merkwaardig als
- zoals de commissie-De Boer doet - uitgegaan wordt van de
diversiteit van het Nederlandse toneel. Ja, wij ervaren dit wel als
een nieuw klap in ons gezicht".
Poèzie Hardop was niet voor commentaar bereikbaar.
De toneelwereld heeft met gemengde gevoelens gereageerd op het
rapport. De voorzitter van de Vereniging van Nederlandse To
neelgezelschappen, Hans van Westrenen: „Een aantal punten
uit het rapport spreekt ons aan, maar de opheffing van de vijf
gezelschappen ligt ons zeer zwaar op de maag. Dat de commissie
dit baseert op het jaarlijkse rapport van de Raad voor de Kunst,
verbaseert ons hooglijk. Dat er ook geen vinger wordt uitgesto
ken voor een of andere sociale regeling door die commissie is
des te verbazingwekkender. We zullen naar de Tweede Kamer
toe moeten om onze standpunten verder te verduidelijken en
hulp te krijgen".
Kunst
Baal mag blijven
DEN HAAG (GPD) - Toneelgroep Baal moet blijven voortbe
staan en de plannen van maatschappij Discordia en de groepen
rond Annemarie Prins, Agaat Witteman en Gerard Jan Rijnders
moeten financieel worden gesteund. Dat zijn - naast het voorstel
tot opheffing van Sater, Nieuwe Komedie, Centrum,Theateru
nie en Poëzie Hardop - belangrijke punten uit het gisteren uitge
brachte rapport van de Landelijke Werkgroep Toneelbestel.
Volgens de werkgroep moet het verschijnsel dat gezelschappen
structureel worden gesubsidieerd worden vervangen door een
systeem van financiering voor de tijd van driejaar. Op basis van
beoordeling van de prestaties kan dan na deze periode de subsi
diëring al dan niet worden voortgezet.
De commissie wil dat voor de toneelgezelschappen buiten de drie
grote steden de koppelsubsidieverhoudingen wordt vervangen
door volledige financiering door het rijk. Het gaat hierbij om de
toneelvoorzieningen in Groningen, Theater in Arnhem en Globe
in Eindhoven.
Voor de drie randstedelijke repertoiregezelschappen - het Pu-
bliekstheater, de Haagse Comedie en het RO-theater en alle klei
ne gezelschappen in de drie grote steden - dienen rijk en be
trokken gemeenten echter gezamenlijk verantwoordelijk te zijn.
(GPD) De TROS-televisie zal begin volgend jaar een spectacu
laire avonturenserie op het scherm brengen die tot stand komt
in een internationaal samenwerkingsverband. Hoofdproducent
is de Norddeutscher Rundfunk (NDR). De TROS, het Finse
tv-station Mainos TV en de Joegoslavische maatschappij Ja-
dran Film delen mee in de produktiekosten, die voorlopig wor
den geraamd op bijna tien miljoen gulden. De serie draagt de
Engelse titel 'The Secret of the Black Dragon' en zal in zes
delen van elk een uur worden afgeleverd.
Het verhaal, opgezet voor de oude
re jeugd en volwassen kijkers,
speelt omstreeks 1650 en toont
de overwegend spannende avon
turen van een groep geroutineer
de reizigers in een 10.000 km lan
ge barre tocht van Duitsland,
dwars door Rusland naar China.
Zij doen dit in opdracht van een
rijke Duitse koopman, die in zijn
zeeroute naar China voortdurend
wordt gedwarsboomd door En
gelse en Nederlandse rovers. De
groep moet een nieuwe handels
route over land poberen te ont
sluiten.
Het verhaal is gebaseerd op au
thentieke gebeurtenissen uit die
periode en is in geromantiseerde
vorm door de Duitse scenario
schrijver Klaus Gröper op papier
gezet. De hoofdrol wordt ver
tolkt door de Engelsman Julian
Glover. De Nederlandse acteur
Ronald Beer is ingehuurd voor
de rol van een Tartaarse lijfwacht
en is in die creatie in de meeste
afleveringen te aanschouwen.
Met de opnamen is half maart in
het nog besneeuwde Finland een
begin gemaakt.
Dat Finse landschap, waarin ontel
bare meren en donkere bossen
elkaar afwisselen, vormt het de
cor waarmee miljoenen televisie
kijkers in Europa volgend jaar
worden geconfronteerd in de se
rie 'The Secret of the Black Dra
gon'. De keuze van deze Finse lo-
katie is bekend bij veel filmers.
Al eerder werden hier de opna
men voor de wereldberoemd ge
worden speelfilm Dr. Zjivago ge
realiseerd.
Een deel van het team bevindt zich
in het Bomba-complex, een
schitterend gelegen en volledig
uit hout opgetrokken recreatie
verblijf. In het hoofdgebouw is
regisseur Sigi Rothemund aan
wezig. Binnen de Duitse tv-we-
reld wordt hij beschouwd als een
autoriteit op het gebied van ac
tiefilms. Ook de Nederlandse ac
teur Ronald Beer is present. Hij
speelt de rol van Mursa, een
krijgshaftige Tartaarse lijfwacht
die gedurende de barre tocht
naar China de groep moet be
schermen tegen opduikend on
heil.
"Voor het opnemen van de win-
terscènes is speciaal voor deze
lokatie gekozen in verband met
de langdurige sneeuwzekerheid.
Uitgerekend dit jaar echter is het
voorjaar veel vroeger dan nor
maal ingevallen. We hebben dus
extra haast moeten maken. Ge
lukkig liggen we momenteel en
kele dagen voor op het draai-
schema. Ik heb al uitgebreid on
dervonden dat je bij deze pro
duktie als acteur niets cadeau
krijgt. Er moet flink aan getrok
ken worden en de regisseur is
niet gauw tevreden. Hij let op elk
detail", aldus Beer.
door Dick Versteeg
Regisseur Rothemund ontgaat
geen enkel detail. De cameraman
Rolf Deppe mag pas gaan draai
en als de scènes terdege zijn ge
repeteerd. Rothemund toont
zich niet alleen een Pietje Pre
cies op het gebied van de dialo
gen en de bewegingen van de
spelers. Hij houdt ook de sfeer
waarin de scènes zich moeten af
spelen voortdurend in de gaten
en trekt veel tijd uit om de spe
lers te herinneren aan de fase
waarin het verhaal zich afspeelt.
De scènes worden zoals te doen
gebruikelijk niet in de uiteinde
lijke volgorde opgenomen, waar
door de spelers het spoor van het
verhaal herhaaldelijk bijster ra
ken.
Tijdens een korte werkonderbre
king vertelt Rothemund: "Ik
weet dat sommige regisseurs
sneller werken. Vooral in dit gen
re wordt nogal eens gedacht:
'Ach, het is toch maar een actie
film voor de grote massa'. Maar
ik sta op het standpunt dat ie
dere scène, in welk genre ook, er
tot in de kleinste details goed
moet uitzien. Niet alleen de mas
sascènes, maar ook de dialogen.
Rothemund omschrijft de produk
tie als 'actiefilm'. "Ik vind niet
dat je kunt spreken van een ge-
weldsfilm. Natuurlijk komt er in
'The Secret of the Black Dragon-
'geweld voor, maar de scènes
waarin dat tot uitdrukking komt,
zullen er subtiel uitzien. Het
bloed spat niet alle kanten op".
Acteurs
Het miljoenenproject heeft een be
trekkelijk kleine groep hoofdrol
spelers en een fikse hoeveelheid
figuranten. Voor het internatio
nale televisiepubliek heeft deze
produktie geen klinkende na
men te bieden, maar de Duitsers
zullen Charles Brauer zeker her
kennen. de Joegoslaven Oleg Vi-
De laatste hand wordt gelegd aan het uiterlijk v
Secret of The Black Dragon'.
i Ronald Beer, die e
dov en de Finnen Ake Lindman-
.Voor de meeste Nederlandse tv-
kijkers is Ronald Beer nog een
volslagen onbekende. Hij was in
1975 te zien in een bescheiden rol
in het tv-spel Standrecht van
Willy van Hemert en kort daarna
in de serie Brainwave. Twee jaar
geleden speelde Beer een rol in
een aflevering van de Duitse se
rie Tatort. Voor hem is deze pro
duktie het eerste echte grote
werk op televisiegebied.
Beer: "Het is eigenlijk heel ko
misch dat juist ik zo'n rol moet
spelen. Mursa's karakter is exact
het tegenovergestelde van mijn
zachtmoedige karakter. De rol
staat ook emotioneel heel ver
van mij af. Maar zo'n contrast is
ook wel weer heel leerzaam. Bo
vendien heb ik gedacht toen men
mij hiervoor vroeg: Het is een se
rie van zes delen, die in diverse
landen op de tv zal worden ver
toond. Ik word gezien door heel
veel mensen en dat is goed voor
iemand die aan het begin van
zijn carrière staat".
"Ook financieel is het aantrekke
lijk", vervolgt hij. "De Duitsers
betalen heel behoorlijk. Boven
dien, vijf tot zes maanden vrijwel
conintue werken binnen zo'n
grote produktie is natuurlijk ook
een interessante ervaring. Ik heb
hier toch dingen zien gebeuren
die je in Nederland niet voor mo
gelijk houdt. Op het gebied van
stunts en speciale effecten bij
voorbeeld. De manier waarop de
gevechten worden gefilmd, daar
leer ik ontzettend veel van".
Jn de meeste gevallen wordt Ro
nald Beer voor een rol uitgeko
zen vanwege zijn Oosterse uiter
lijk. De rol van de Tartaarse Mur
sa is hem zogezegd op het lijf ge
schreven. "Dat ik ook kan acte
ren is mooi meegenomen. Ik zou
het fantastisch vinden als ik een
rol zou mogen spelen waarbij
mijn uiterlijk niet van belang zou
zijn.
Een klein deel van het team gaat
nog enkele dagen in Lapland
filmen. Daarna gaat het gezel
schap voor opnamen naar Joego
slavië. Als alles volgens plan ver
loopt, worden de opnamen half
augustus afgerond. Daarna zal
tot het eind van het jaar aan de
montage, de nasynchronisatie en
de toevoeging van de muziek
worden gewerkt.
WENEN (UPI) - De Britse pop
zanger Joe Cocker is gisteren in
Wenen gearresteerd wegens
fraude. Hij wordt ervan beschul
digd dinsdagavond een gage van
37.500 gulden te hebben opge
streken zonder een concert te ge
ven. Dit heeft de politie meege
deeld.
De organisatoren van het concert
hadden de fout gemaakt Cocker
en zijn manager voor het concert
de gage uit te betalen.
ADVERTENTIE
Nu ook op zondag lekker eten bij
Noordzee uoor een
vriendenprijsje.
hinderen eten gratis mee bij Noordzee!
Op zondag krijgen kinderen t/m 10jaar
onder begeleiding gratis 'n heerlijk
kindermenu.
U bent welkom op zondag van 12.00 tot
19.00 uur.
NOORDZEE I
ZondagjVfenuJ
tomatensoep
De gezellige stek voor de lekkerbek L
Donkersleeg 9. Leiden
scho/Met 'Amsterdam'
kipfilet 'Hawaii'
'lsc°Ppen aTteuze
Hoofdstad Operette met 'lm weissen Rössl'
'Im weissen Rössl' door de Hoofdstad Operette.
Regie: Alexander Pichler. Muzikale leiding:
Meivin Margolis. Gezien op 2 mei in de Leidse
schouwburg. Aldaar nog vanavond te zien.
'Tm weissen Rössl am Wolfgangsee, daar
staat het geluk voor de deur en roept je
toe: goedemorgen, kom binnen en ver
geet al je zorgen". Deze regels vormen
niet bepaald een hoogliteraire tekst, maar
geven wel aan, waar het in dit "Singspiel
in drei Akten" omgaat: laatje meeslepen
door pretentieloos amusement en vergeet
even al je zorgen.
Daartoe dienen een mager verhaaltje, dat
uiteindelijk maar liefst drie liefdespaar
tjes oplevert, en een paar overbekende
melodieën, zoals het bovengenoemde
lied.
Nou zijn de verhaaltjes in de meeste operet
tes toch al niet zo van belang, maar in dit
geval is dat nog veel sterker. Tm weissen
Rössl' lijkt dan ook meer op een revue
achtige show, waarin het gaat om glitter
en glamour. Voor de muziek van dat alles
is volgens het programmaboekje Ralph
Benatzy verantwoordelijk, maar ook en
kele anderen, onder wie Robert Stolz,
hebben een muzikale bijdrage geleverd.
De Hoofdstad Operette doet daar nog een
schepje bovenop en laat Ton Hofman het
'La Donna e mobile' uit Verdi's 'Rigolet-
to' zingen.
Al behoort dit werk niet tot de mooiste ope
rettes, het is toch zeker één van de be
kendste. Verklaring daarvoor ligt deels in
het feit, dat de mogelijkheid wordt gebo
den om van het geheel een wervelende
show te maken. In het 39e seizoen van de
Hoofdstad Operette is deze Tm weissen
Rössl' een van de betere produkties ge
worden. Dirigent Meivin Margolis (het is
zijn tweede seizoen bij dit gezelschap)
lijkt een zeer gunstige invloed te hebben
op het orkest, dat dit keer nogal pittig en
vlot voor de dag kwam.
Decors en kleding waren zoals gebruikelijk
goed verzorgd. Naast bekende namen, als
die van Marga de Boer, Jan Handerson,
Jacco van Renesse en Anita Heins, viel
Franzi Stangl op door haar wervelende
aanwezigheid als de piccolo en door haar
authentieke Oostenrijkse accent: zij ver
ving gisteravond haar zieke moeder Nora-
Zoon. Helaas laat de kwaliteit van het ge
sproken Duits bij andere spelers wel eens
te wensen over en kan regisseur Alexan
der Pichler het blijkbaar nog altijd niet
laten om bepaalde toneelscènes oubollig
aan te dikken, waarbij hij Antoni Wink
altijd aan zijn zijde vindt. Onnodig, en
daarom zo jammer het publiek leek
zich er echter geenszins aan te storen. Wie
dus van operette, show en een Oosten
rijks sfeertje houdt, wordt door deze
voor Nederlandse begrippen'groots opge
zette - Tm weissen Rössl' op zijn wenken
bediend.
WIJNAND ZEILSTRA.
Scène uit 'Dagboek van de dief.
KA theater met hommage aan Jean Genet
'Dagboek van de dief, een hommage
aan Jean Genet door het KA Thea
ter. Gezien op 2 mei in het LAK
Theater. Herhaling op 3 mei.
LEIDEN - Dat de Franse auteur
Jean Genet zich tegen de heer
sende moraal keert en het le
ven aan de zelfkant verheer
lijkt, is niet verwonderlijk voor
wie iets van Genets eigen leven
weet. Dat hij zichzelf bevrijdt
door zich aan deze moraal te
onttrekken, zoals de program
matoelichting van het KA
Theater stelt, is ook nog een lo
gische redenering. Dat hij zich
daardoor zelfs in gevangen
schap vrij voelt, is echter vol
strekt in tegenspraak met de
voorstelling die het KA Thea
ter heeft ontworpen op basis
van Genets 'Dagboek van de
dief. Gevangenen die elkaar
aftuigen en verraden, die zijn
overgeleverd aan de machts
wellust en de perversiteit van
bewakers en die een vriend
schappelijke toenadering
beantwoorden door de ander
met zijn hoofd in een emmer
uitwerpselen te duwen, geven
weinig blijk van 'bevrijding".
De slotscène wijst trouwens
evenmin in die richting: een
scène vol warmte en tederheid
blijkt een droom van een ver
eenzaamde gevangene zonder
uitzicht op een betere toe
komst. (Een merkwaardig slot
trouwens, dat de toeschouwers
in het LAK Theater enige tijd
in het onzekere liet verkeren
over de vraag of het wel of niet
afgelopen was).
Hoe de wereld buiten de gevan
genis eruit ziet, wordt getoond
in de eerste helft van de voor
stelling, die eveneens een
vreemde mengeling biedt van
realiteit en droombeelden. De
ze beelden worden bovendien
geïllustreerd door meer dan le
vensgrote symbolen waarvan
de betekenis niemand kon ont
gaan. Het is allemaal een beetje
te duidelijk en teveel van het
goede, alsof niet Genet maar
het KA Theater misdaad, ho-
mosexualiteit en verraad wil
verheerlijken. Op zich is daar
geen bezwaar tegen, maar iets
meer subtiliteit is nooit weg.
Als het stuk begint met een
urinoir, een uitgebreide stoei
partij van twee naakte jongens
en het plastisch tevoorschijn
toveren van een hoeveelheid
braaksel, is iedere mogelijk
heid op een climax al verke
ken.
De inzet van de vier medespe
lers, die alles fysiek en zonder
de hulp van tekst moeten uit
drukken, is bewonderenswaar
dig en sommige toneelbeelden
zijn werkelijk schitterend.
Maar wanneer er zoveel effec
ten worden rondgestrooid,
duurt zelfs een korte voorstel
ling soms te lang.
PAUL KORENHOF
Valter DeSpalj, cello en Ronald
Brautigam, piano met werken van
Vitali, Ludwig van Beethoven,
Joh. Brahms en Boris Papandopu-
lo. Gehoord in de Kapelzaal op 2
mei.
Hoewel de Joegoslavische cellist
Valter DeSpalj in Nederland
nog weinig bekend is, waren
velen op het gerucht van zijn
meesterschap afgekomen zo
dat de Kapelzaal bijna geheel
gevuld was. In DeSpalj's muzi
kale ontwikkeling spelen Oost
en West een rol: zijn opleiding
ontving hij aan het Moskouse
Conservatorium en de New-
yorkse Juilliard School of Mu
sic, afgerond door lessen bij
grootmeesters als Casals, Pier
re Fournier en André Navarra.
Invloeden, die in zijn spel op
gelukkige wijze versmolten
zijn.
Met die onbekendheid zal het
dan ook wel gauw afgelopen
zijn, want hij kan zonder over
drijving een meester op zijn in
strument worden genoemd.
Dat geldt niet alleen voor de
weergaloze beheersing van alle
aspecten van het cellospel,
maar ook voor de muzikale en
artistieke kanten van zijn spel.
De virtuoze techniek in Vitali's
Ciacona, en de krachtige toon
die voor het kleine zaaltje
naast te groot was, deden even
vrezen met een soort cello
leeuw van doen te hebben: im
posant maar eenzijdig. Er ble
ken echter meer facetten aan
zijn spel te zijn. Een weelde
aan kleurschakeringen spreid
de hij in Beethoven's sonate
op. 102 ten toon; door het ver
innerlijkte spel werden beide
langzame delen van deze sona
te tot een onbetwist hoogte
punt, geladen met een intensi
teit die zelfs in het uiterste pia
nissimo nooit krachteloos
werd.
Met Ronald Brautigam als per
fecte partner werd ook de So
nate op. 78 van Brahms tot een
muzikale belevenis van de eer
ste orde. Temperament ten
slotte in het sluitstuk van dit
recital, een van folkloristische
elementen doordrenkt werk
van Boris Papandopulo, waar
over het programma verder
geen uitsluitsel gaf. Twee toe
giften waren nauwelijks ge
noeg om de mensen te bedui
den dat het nu echt afgelopen
moest zijn.
MIES ALBARDA
Het Voorschotens Christelijk Vocaal
Ensemble met het pralorium 'Ale
xander's Feast' van Handel. Mede
werkenden: Ellen van Lier, so
praan, Ad van Baasbank, tenor,
Jelle Draijer, bas en het Utrechts
Begeleidingsorkest. Dirigent: Mi
chel Havenith. Gezien op 2 mei in
de Moeder Godskerk te Voorscho-
VOORSCHOTEN - 'Alexan
der's Feast' is een oratorium
met wereldse inhoud die niet
bepaald uitmunt in helderheid.
In het eerste deel wordt feest
gevierd ter ere van de overwin
ning door Alexander de Grote
op Darius. de koning van Per-
zië, terwijl in het tweede deel
nog tot een laatste krijgsdaad
wordt overgegaan: Persepolis
wordt in brand gestoken.
Het contrast tussen de twee de
len werd gisteravond onbe
doeld kracht bijgezet omdat
aanvankelijk de communicatie
tussen de dirigent Michel Ha
venith met zijn koor en orkest
niet goed verliep. Ondanks het
feit dat Michel Havenith zijn
tempi goed in de hand hield en
een duidelijke slagtechniek
heeft, kwam het feest aarze
lend op gang: het koor leek
vaak onzeker en het Utrechts
Begeleidingsorkest reageerde
niet alert genoeg, waardoor de
klank niet altijd homogeen
was.
Het tweede deel werd vanaf de
eerste noot veel positiever in
gezet: de Symfonie in Bes
werd stijlvol uitgevoerd, voor
al" omdat de strijkers van het
Utrechts Begeleidingsorkest
kans zien om vibrato-arm te
strijken, waardoor een barok
ke klankkleur ontstaat. Kenne
lijk hierdoor geïnspireerd bleef
daarna de muzikale spanning
op niveau: de aria van de bas
Jelle Draijer was indrukwek
kend expressief; hij heeft een
lyrische, lenige bas en benut
de uitspraak van de tekst met
raffinement; de sopraan Ellen
van Lier was hierin zijn even
knie, en met groot gemak zong
zij de vele coloraturen. De te
nor Ad van Baasbank had daar
iets meer moeite mee. Omdat
hij zich nogal ontstuimig in
zijn partij wierp, werd zijn in
terpretatie wat grof en onrit
misch. Het Voorschotens
Christelijk Vocaal Ensemble
kwam in het tweede deel ook
goed op gang. De moeilijke fu-
gato's en snelle coloraturen
werden triomfantelijk over
wonnen en het slotkoor stond
als een huis.
ELLEN LOOYESTIJN.
