Blijven strijden tegen
nederzettingen Israël
Priesterambt ook voor
gehuwde man en vrouw
LEZERS SCHRIJVEN
t6KORT "«Er terus.
Centrumpartij
Homo's
Raad van Kerken
DONDERDAG 3 MEI 1984
Meningen
Het heeft lang geduurd, maar afge
lopen week heeft de Israëlische
contraspionnagedienst Shin
Beth eindelijk eens een proeve
van bekwaamheid afgelegd die
ook haar vele critici kan beko
ren. Bijna dertig joodse extre
misten werden opgepakt, na een
mislukte poging om vijf Arabi
sche bussen met tijdbommen op
te blazen. De dienst blijkt de af
gelopen maanden met succes te
zijn geïnfiltreerd in kringen van
extremisten, die vooral vanuit de
bezette gebieden opereren.
door
Ton van Brussel
Hoewel de meeste operaties van de
Shin Beth nooit in de openbaar
heid komen, ontbrak tot voor
kort elke aanwzijzing dat de
dienst zich op iets anders con
centreerde dan het Palestijnse
geweld. Dat is er helaas in over
vloed, maar toch is het niet de
werklast die de ogen van de
dienst gesloten hield voor de ter
reur van de Israëli's zelf. Achter
eenvolgende Israëlische regerin
gen hebben zich vooral door "de
kleur" van terroristisch geweld
laten leiden en de hand ver van
eigen boezem gehouden. De laat
ste acties van Shin Beth tegen
joodse organisaties dateren van
dertig jaar geleden, toen stappen
werden ondernomen tegen ver
meende oprukkende linkse in
vloeden.
De gewijzigde aanpak van deze
binnenlandse veiligheidsdienst
kan moeilijk worden los gezien
van de toenemende kritiek op
het nederzettingenbeleid van
premier Shamir, die op dit ter
rein niet in de schaduw wil staan
van zijn voorganger Begin en
diens harde lijn de afgelopen
maanden scherp heeft doorge
trokken. Op de sinds 1967 bezet
te Westoever van de Jordaan en
in de Gazastrook wonen 1,3 mil
joen Palestijnen. In hun midden
bevolken vijfendertigduizend Is
raëli's de nederzettingen die daar
vooral in de periode-Begin in
adembenemend tempo werden
gebouwd.
Gebrek aan geld vertraagde recen
telijk de bouw van nieuwe neder
zettingen, maar in het zicht van
de verkiezingen van 23 juli heeft
de regering-Shamir extra fond
sen beschikbaar gesteld, waar
mee ten minste vijfentwintig
nieuwe vestigingen kunnen wor
den gerealiseerd. Haast daarbij is
geboden, want de resultaten van
opiniepeilingen duiden op zware
verliezen van het regerende Lik-
hoed-blok. De Arbeiderspartij is
aan de winnende hand en poli
tiek leider Peres heeft aangekon
digd alle bouwplannen te bevrie-
De situatie in de bezette gebieden
is om twee redenen problema
tisch. In vrijwel alle wezenlijke
varianten voor een vredesrege
ling in het Midden-Oosten moet
Israël de Westoever verlaten ten
gunste van een al dan niet door
de Palestijnen zelf bestuurd
thuisland. Dat is toekomstmu
ziek, maar dat zal het blijven als
de bezetting door de aanhouden
de bouw van nieuwe vestigingen
het feitelijke karakter van een
annexatie aanneemt.
Een eventuele bouwstop brengt
nog geen oplossing voor de nij
pende dagelijkse problemen van
de Palestijnse meerderheid, die
leeft onder de dagelijkse terreur
van de joodse kolonisten. Die
terreur is maar ten dele het ge
volg van acties van extremisten,
van wie er vorige week een aan
tal is opgepikt. Van meer invloed
op het dagelijkse bestaan is de
grove schending van mensen
rechten die het gevolg is van de
bezetting zelf.
Het International Center for Peace
in the Middle East in Tel Aviv
publiceerde eind vorig jaar een
rapport getiteld "Mensen
rechten op de Westoever", dat de
onderbouwing bracht van aan
houdende berichten over Israels
verdeel- en heerspolitiek in het
gebied. De samenstellers om
schreven hun uitgangspunten
als volgt: "De legale en humani
taire criteria volgens welke wij
worden gemeten en de eisen die
wij ons zelf stellen zijn het resul
taat van de essentie van de zio
nistische beweging en haar
strijd. Ze zijn de uitkomst van
een ideologie die was gebaseerd
op het recht op zelfbeschikking,
op soevereiniteit, op gelijkwaar
digheid voor ieder mens, natie en
Het onderzoek valt in verschillen
de delen uiteen. Op economisch
terrein wordt een grote achter
stand in ontwikkeling gesigna
leerd, onder meer als gevolg van
het uitblijven van financiële
steun van Israël en het verbod op
industriële investeringen. Arabi
sche banken mogen alleen
werken als ze geen banden meer
met Jordanië onderhouden; Is
raëlische banken houden zich
nogal afzijdig.
In tegenstelling tot de Israëlische
binnenlandse markt die op tal
van manieren tegen bedreigende
importen is afgeschermd, is de
export naar bezet gebied volle
dig vrij. Het rapport signaleert
ook op het gebied van de sociale
zekerheid een grote verschil in
behandeling tussen joden en Pa
lestijnen. Ze hebben gelijke pre
mieplichten, maar geen gelijke
rechten. Regelingen voor sociale
uitkeringen, pensioen, zwanger
schapsverlof, vakantiegeld en
ziektegeld lopen sterk uiteen.
De juridische uitwerking van het
fenomeen "bezetting" leidt in de
praktijk voor de Palestijnen
eveneens tot ongelijkheid. Afge
zien van treiterpraktijken als het
weigeren van toestemming om
bruggen over te steken, uitgaans
verboden, het weigeren van
overheidsdiensten etc., is er een
opmerkelijk verschil in behande
ling bij de toepassing van de gel
dende noodwetten. Uitvoering is
veelal in handen van het militair
gezag, dat zich maar zeer gedeel
telijk gecontroleerd weet door
het Israëlische Hooggerechtshof.
Onderzoek van verdachten is
volledig in handen van de in het
geheim opererende Shin Beth.
Beroepsmogelijkheden ontbre
ken. In geval van een geschil tus
sen joden en Palestij nen is het Is
raëlische recht op de eerste
groep wel en op de tweede groep
niet van toepassing, hetgeen al
tijd in het nadeel van de Palestij
nen werkt.
Een derde schending van mensen
rechten die de onderzoekers sig
naleren is het verbod op politie
ke actviteit, met uitzondering
van de dorpsraden. Alle gemeen
telijke instellingen blijven echter
verantwoording schuldig aan het
militaire bestuur.
Tegenover het klimaat van wille
keur en rechteloosheid waarin
de Palestijnen noodgedwongen
moeten leven, steekt het door Is
raël geschetste voordeel van een
sinds de bezeting bescheiden
toegenomen levensstandaard
schril af. De recente acties van de
geheime dienst Shin Beth dra
gen voorlopig het karakter van
een incident. Het mag geen ver
bazing wekken dat Palestijnen
weinig vertrouwen hebben in
een instituut dat zelf leiding
geeft aan het in standhouden van
structurelerechtsongelijkheid.
Een dienst bovendien met activi
teiten die zich ook vrijwel volle
dig onttrekken aan parlementai
re controle.
Kunnen de Palestijnen en andere
critici van het nederzettingenbe
leid hoop putten uit de verkie
zingsbelofte van de Arbeiders
partij? Ook bij het beantwoorden
van die vraag is reserve gepast.
De toezegging van Peres is hel
der voor zover het de bouw van
nieuwe nederzettinge betreft,
maar is veel onduidelijker over
wijzigingen in het leefklimaat op
de Westoever. Onduidelijk is ook
wat er met de bestaande neder
zettingen moet gebeuren.
In een vorige week verschenen
rapport van een particulier Ame
rikaanse onderzoeksinstituut, ta
xeert de ex-burgemeester van
Jeruzalem Meron Benvinisti de
vraag bezetting of annexatie als
volgt: "Er zijn aanwijzingen dat
het kritieke punt al is gepasseerd
en dat de hele politieke discussie
is overvleugeld door de gebeur
tenissen. Wat alle praktische
doeleinden betreft lijkt annexa
tie van de Westelijke Jordaanoe-
ver en de Gazastrook nog slechts
een kwestie van tijd".
Met andere woorden: het is op zijn
minst twijfelachtig of de Arbei
derspartij aan deze opeenhoping
van door Begin en Shamir be
wust gecreërde voldongen feiten
nog iets kan doen. Benvinisti
schrijft aan het slot van zijn stu
die "Voortgezette Israëlische
overheersing over grote aantal
len Palestijnen kan leiden tot een
situatie gelijkend op Zuid-Afri-
ka, waar een minderheid van
blanken een grote niet-blanke
meerderheid overheerst. Het Is
raëlisch/Palestijnse conflict
wordt dan een intern, etnisch
conflict". Hoe dan ook een opti
mistische conclusie, want voor
de Palestijnen op de Westoever
ziet zijn schets van de toekomst
er al hetzelfde uit, als de realiteit
van vandaag.
Halstarrigheid heeft Begin en Sha
mir geen windieren gelegd. De
druk van de Verenigde Staten,
de belangrijkste westerse bond
genoot van Israël, om een bouw
stop in te stellen is weerstaan en
inmiddels nemen valt in de wes
terse steeds vaker te beluisteren
dat de nederzettingen maar sl
vaststaand feit moeten worden
geaccepteerd. Dat valt niet alleen
in de VS te beluisteren, maar
zelfs Nederland kent in de WD
een aan gezag winnende stro
ming die zich bij de 'realiteit' wil
neerleggen.
Die tendens is juist nu gevaarlijk,
omdat daarmee een eventueel re
gerende Arbeiderspartij in de
verleiding kan worden gebracht
het in eigen land omstreden stre
ven tot koerswijziging in de be
zette gebieden minder serieus te
nemen. Dat zou het zoveelste
succes zijn van de 'aanhouder-
wint-strategie', waarmee Begin
en Shamir hun land in het Mid
den-Oosten uiteindelijk steeds
verder in een isolement dringen.
bron: Vrede Nu)
(De auteur Is redacteur van deze
krant).
In deze krant van 12 april stond
een interview met de vroegere
hoofdinspecteur Kalma over de
vraag: kan een lid van de Cen
trumpartij politieman zijn? Dit
naar aanleiding van de hoofd
agent in Rotterdam, die voor de
ze partij lijsttrekker is. Over deze
zaak een paar gedachten.
Ongeveer 55 jaar geleden, rond
1930, was ik actief lid van de
SDAP. Onder de leden bevond
zich een agent die een actief lid
was. De man heette Kuyper. Ook
toen vroegen bepaalde mensen
zich af: kan een SDAP'er politie
agent zijn? Daarbij moet men
zich wel bedenken dat de SDAP
anders was dan de PvdA nu. Ze
zongen toen de Internationale en
het koningshuis was een vies
woord.
Er is dus geen nieuws onder de
zon. Ook herinner ik mij de tijd
dat ambtenaren geen lid moch
ten zijn van de SDAP. Een naam
genoot van mij weigerde zijn lid
maatschap op te zeggen en werd,
zover ik mij herinner, ontslagen.
Nu had hij wel een hoge militaire
functie, namelijk schoenmaker.
Hij kende alle geheimen van de
militaire schoen.
Dus de geschiedenis herhaalt zich
gewoon, nu tegen de CP.
Voor nog wat jongere lezers het
volgende. We hebben ook mee
gemaakt een mandement van de
r.k. bisschoppen, waarbij het aan
r.k. mensen werd verboden om
lid te zijn van de VARA. Ook
mochten zij niet luisteren naar
de VARA-radio. Ook hier zie je
weer dat een groep mensen de
VARA gevaarlijk vond. Er is ook
wel eens overwogen de CPN te
verbieden. En nu dus de Cen
trumpartij.
Verboden hebben geen zin. Het
historisch materialisme zegt te
recht: het denken van mensen,
en in het bijzonder het politieke
denken wordt bepaald door de
economische toestand. Ook dis
criminatie en racisme, de mate
daarvan, wordt bepaald door de
economie. Het socialisme, com
munisme, nationaal-socialisme,
maar ook de CP zijn geen verzin
sels, maar ontstaan door de eco
nomische omstandigheden.
Verander de economische toe
stand en dan verdwijnt de CP
vanzelf, zoals ook de Boerenpar
tij verdween toen de economi
sche toestand van de boeren ver
anderde. Het zou goed zijn als de
media minder aandacht besteed
den aan de capriolen van de CP.
Overigens zij duidelijk gesteld dat
het voor mij als oudere socialist
niets uitmaakt om te strijden te
gen de CP of tegen de WD en
het CDA. Wat mij betreft mogen
ze alledrie verdwijnen.
C. Baart
Lombokstraat 79
Leiden
Geschokt en verontwaardigd wil
len wij reageren op een bericht in
het Leidsch Dagblad van 24 april
jl. In dit bericht wordt melding
gemaakt van het feit, dat de
Christelijk Gereformeerde Kerk
van Rijnsburg aan 22 kerkeraden
een brief heeft verzonden, waar
in instemming gevraagd wordt
met een protest tegen gehouden
voorlichtingen van de Leidse
Werkgroep Homosexualiteit op
de scholengemeenschap Visser 't
Hooft.
In het verleden werd ons het geven
van voorlichting door bestuur en
schoolleiding van deze school
onmogelijk gemaakt. Voor de
scholengemeenschap De Vliet-
schans geldt dit overigens nog
steeds. Na inspanningen van do
centen maatschappijleer en
godsdienstonderwijs waren wij
in staat om eind 1983 voorlich
ting te geven op het Visser 't
Hooft.
De voorlichtingen, die niet alleen
goed voorbereid waren, maar
ook grondig geëvalueerd zijn,
werden door leerlingen en leer
krachten als bijzonder positief
ervaren.
De in het protest van de Christelijk
Gereformeerde Kerk van Rijns
burg opgenomen beschuldiging,
dat bijbelse normen niet of nau
welijks ter sprake zouden zijn ge
komen, berust op onwaarheid.
Dat de L.W.H. de door deze kerk
opgelegde normen, ook op grond
van een andere bijbelinterpreta
tie, niet onderschrijft, is een an
dere kwestie. Overigens bleek
tijdens de voorlichtingen, dat
maar enkele leerlingen van me
ning waren, dat de bijbel homo
seksualiteit verbiedt.
Wat jammer, dat de Christelijk Ge
reformeerde Kerk van Rijnsburg
geen positievere houding kan
opbrengen tegen haar wezens
vreemde gevoelens. Laat zij een
voorbeeld nemen aan andere
christelijke kerken. En wat een
cynische bijkomstigheid, dat
ook de kerken in Rijnsburg door
homo's in Katwijk is gevraagd
om vanwege 4 mei in de preken
aandacht te besteden aan de in
de oorlog omgebrachte homo
seksuelen!
Namens de voorlichtingsgroep van
de Leidse Werkgroep Homose
xualiteit, Guus Wakelkamp, na
mens de homo's in Katwijk, Ron
Mesland.
p/a Caeciliastraat 18
Leiden
Het lijkt gewenst dat in uw rubriek
Geestelijk Leven eens commen
taar wordt gegeven op besluiten
en uitspraken van de Raad van
Kerken.
Veel kerkleden menen dat de raad
zich door haar in hoofdzaak poli
tieke opstelling niet bewust is
van haar verantwoordelijkheid
betreffende de veiligheid en vrij
heid van haar leden. Misschien
wel begrijpelijk dat de kerk van
vandaag niet meer kan verkondi
gen dat in geval van oorlog
Christus op de wolken verschijnt
om legers tegen te houden.
Als men in de kerk spreekt over
laarzen-gestamp in Lafijns-Ame-
rika en niet over Polen, de Muur
en de onderdrukten in China is
de kerk eenzijdig en discrimi
neert.
Schriftgeleerden van nu, er is in
Jezus naam nog genoeg te zeg
gen en uit te leggen over de Berg
rede, de opstanding en het
scheppingsverhaal.
De stemmen van zes miljoen joden
klinken nog steeds van dichtbij
en bedenk dat vervlakking leidt
tot overheersing.
D. de Graaf
Leuvenstraat 50
Leiden
Het aantal priesters in ons land
loopt schrikbarend terug. Dood
en ambtsverlating hebben reeds
grote gaten in het priesterbe
stand geslagen. Nieuw bloed
wordt niet meer of nauwelijks
aangevoerd: het aantal priester
wijdingen per jaar is op de vin
gers van één hand te tellen. Vóór
het jaar 2000 is bij ongewijzigd
beleid de ramp niet meer te over
zien. De r.k. kerk zal dan vrijwel
priesterloos zijn. De leek zal de
taak van de priester moeten
overnemen als er geen maatrege
len worden getroffen. Gehuwde
priesters moeten in hun ambt
worden gehandhaafd. Gehuwde
mannen moeten tot priester kun
nen worden gewijd. En de vrouw
moet tot het priesterschap geroe
pen kunnen worden.
door
Theo Kroon
Het Tweede Vaticaans Concilie en
aansluitend daarop het Pastoraal
Concilie hebben in hun decreten
en constituties duidelijk gesteld,
dat het volk Gods vóór alles gaat.
Daar is het wezenlijk om te doen.
Het Oude Testament kiest duide
lijk stelling in deze: het volk
Gods is bedoeld priesterlijk en
koninklijk te zijn. En dat gaat
vooraf aan elk ambt. Uit de Bij
bel slechts twee citaten ter illu
stratie. Uit het Boek Openba
ring: "En gij hebt hen voor onze
God gemaakt tot een koninkrijk
van priesters en zij zullen als ko
ningen op aarde heersen". Uit
het boek Exodus: "U zult mij een
koninkrijk van priesters worden,
een heilig volk".
Ambtsverlating en vrijwel geen
roepingen en dus priestertekort
zijn helaas noodzakelijk geble
ken om de plaats van de leek in
de kerk erkend te krijgen. De
leek zelf nam in die 69 er jaren in
een onstuitbare vrijheidsdrang
ook zijn eigen verantwoordelijk
heid. Dat resulteerde in het el
kaar vinden van bisschoppen/
priesters en leken. De hulp van
de leek werd niet alleen in finan
ciële zin gevraagd maar ook ver
taald in pastoraal beleid. Het Al
gemeen Reglement (de statuten
Bomers: eigen taak
van de parochie) spreekt van
"adviseren" van de parochie-
geestelykheid door leken. Dat
betekent echter geen vrijblij
vendheid, want de geestelijkheid
kan niet voorbijgaan aan de ad
viezen van mensen, aan wie de
bisschop heeft opgedragen te ad
viseren.
Tijdens de Synode in 1980 is echter
tussen paus en bisschoppen na
drukkelijk afgesproken "bij het
toewijzen van de taken en de af
bakening van de verantwoorde
lijkheden het onderscheid te be
waren tussen de bijdrage van de
leken en de taken die aan de
priesters en diakens zijn toever
trouwd". Daarmee is volgens de
paus "heel het belang aangege
ven van de besluiten waartoe de
ze synode gekomen is op het ge
bied van de medewerking van de
leken aan de pastorale taken".
Paus en bisschoppen hadden er
behoefte aan de tendenzen van
vervaging tussen priester en leek
aan te geven door de eigen aard
van het priesterschap te bena
drukken. Dat is nl. de wijding
van de priester waardoor h*j na
mens de Kerk - vertegenwoor
digd door de bisschop - het
Woord te verkondigen en de sa
cramenten toe te dienen. Het on
derscheid tussen priester en leek
dreigt met name te vervagen
door het functioneren van de
pastorale werkers - en werk
sters, voor wie de bisschoppen
overigens hun waardering heb
ben. Ze hebben "reeds ervaren,
dat deze leken zeer gewaardeer
de medewerkers kunnen ziin".
Die vervaging wordt met name in
de hand gewerkt door het feit,
dat deze pastorale werkers en
werksters worden benoemd op
plaatsen waar vroeger priesters
functioneerden. Zij krijgen een
groot deel van hun takenpakket
en worden door velen in de paro
chie ook beleefd als gelijk aan
priesters. Zij worden bv net als
priesters aangesproken met
Gijsen: klok terug (foto ANP)
"pastor". Ook in het liturgisch
functioneren ziet men nauwe
lijks onderscheid.
Ter vervanging van het onder
scheid tussen priester en leek
maakt men het onderscheid tus
sen beroepskrachten (gewijd of
niet gewijd) en vrijwilligers in
het pastoraat. Men spreekt over
nieuwe ontwikkelingen in het
ambt en noemt pastorale
werkers ook ambtsdragers.
Het Nieuwe Kerkelijk Wetboek
biedt helaas ook geen oplossing.
Integendeel. In noodgevallen
mogen leken - en dat geldt voor
man en vrouw - taken van pries
ters en diakens overnemen, zoals
preken. Dat geldt niet voor het
bedienen van de sacramenten
met uitzondering van het doop
sel. Bij afwezigheid van priesters
en diakens kunnen leken met
verlof van de bisschoppenconfe
rentie worden ingeschakeld voor
huwelijksassistentie. Mannen
kunnen officieel worden aange
steld als lector of acoliet. Vrou
wen kunnen slechts tijdelijk de
ze functie vervullen. Zij kunnen
geen priesters worden. Wel mo
gen zij, net als de mannen theolo
gie studeren aan een katholieke
universiteit en daar ook doceren.
In het bisdom Rotterdam heeft
men - zij het eigenlijk maar voor
een (belangrijk) detail - de im
passe willen doorbreken. De
Vereniging van Pastoraal
Werkenden (VPW) kwam nog
niet zo lang geleden met een
"Stappenplan". Dit plan wil o.a.
dat de parochiebesturen het
recht krijgen de pastores aan te
stellen. De opstellers van het
plan verwijzen daarbij naar het
ziekenhuispastoraat, waar de be
sturen en directies steeds meer
zelf de verantwoordelijkheid
dragen voor de pastorale dienst
verlening. De Rotterdamse bis
schop Bar was er zichtbaar verle
gen mee. "Een opzet die op geen
enkele wijze strookt met wat in
de Kerk en aanziening van be
noemingen gebruikelijk en wen
selijk is".
In het Haarlemse bisdom ging met
enigszins prudenter te werk. De
pastoraal werkenden daar schrij
ven in hun nota "Het pastoraat
en de toekomst van de kerk "dat
zij niet als zodanig kunnen voor
zien in het priestertekort. Zij zijn
echter van mening, dat zij wel ta
ken op zich kunnen nemen, die
voor het voortbestaan van de
plaatselijke geloofsgemeenschap
Bar: verlegen
wezenlijk noodzakelijk zijn. De
Haarlemse bisschop Bomers
wees n.a.v. het verschijnen van
de nota op de eigen taak van de
priester en de pastoraal werker.
"We moeten oppassen dat ze el-
kaars concurrenten worden".
In het Limburgse bisdom wordt de
klok gewoon nog meer terugge
draaid. Bisschop Gijsen wil dat
de godsdienstlessen op de r.k.
scholen weer worden verzorgd
door de pastoor. Als hij niet zelf
voor de klas kan staan zal hij zich
op zijn minst meer met het gods
dienstonderricht moéten gaan
bemoeien dan nu het geval is,
vindt mgr. Gijsen. Op dit mo
ment worden de godsdienstles
sen verzorgd door zg. districtska-
techeten. Dat zijn soms priesters,
soms leken. Zij vallen echter niet
rechtstreeks onder het gezag van
het bisdom. En dat dient wel het
geval te zijn, zo vindt de Roer-
mondse prelaat. Katecheten die
geen priester zijn, verliezen der
halve 1 september a.s. hun baan.
Dit ondanks de mededeling van
aartsbisschop Simonis dat de ka-
techeet "een onmisbare en niet
meer weg te denken figuur is ge
worden".
Het priestertekort stijgt met de
dag. De Kerk mag niet uitsterven
bij gebrek aan priesters. Wil de
Kerk niet aan de oplossingen zo
als opheffing van het celibaat en
de toegang van de vrouw tot het
ambt dan zal de leek het heft in
eigen handen moeten nemen.
Niet om zich te verzetten tegen
"Rome" of tegen de bisschop
pen, maar om het voortbestaan
van ook zijn zijn/haar Kerk te
verzekeren. Zoals in de begi-
neeuwen van de Kerk zal dan het
volk uit zijn midden iemand vra
gen om voor te gaan. Door die
roep zal hij of zij gewijd zijn, zij
het in andere dan kerktheologi
sche zin. Wanneer, "Rome" niet
wil rest de leek niets anders. Het
is zijn en haar Kerk meer nog
dan van "Rome".
i deze
Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs
