Iran werkt aan
eigen atoombom
Braziliaans verzet
negeert noodwetten
D-
U hoeft uw geld
niet meer vast te zetten
als u'n hoge rente wilt.
Mag Genscher nog
wel naar Libië?
Produktie binnen twee jaar voltooid
r
Afgezant Gaddafi in
Engeland uitgewezen
Sowjet-offensief Afghanistan
WOENSDAG 25 APRIL 1984
LONDEN (UPI) - Iran werkt aan een eigen atoombom. Binnen twee jaar kan het bewind
Y* Teheran er over beschikken, zo meldt het gezaghebbende militaire vaktijdschrift
Jane s Defence Weekly. Het blad haalt persberichten aan uit de „Arabische Golf' waar
uit zou blijken dat de produktie van de Iraanse atoombom „in de laatste fase" gekomen
Buitenland
Chomeini: eigen bom
Het in Londen verschijnende blad
meldt dat het werk aan de kern
centrale in Boushahar weer is
hervat nadat het na de revolutie
in 1979 was stilgelegd. De centra
le heeft een capaciteit van 1300
Megawatt. Volgens Jane's De
fence Weekly moet de kerncen
trale het ruwe materiaal leveren
voor de produktie van de atoom
bom.
Een Westduitse onderneming zou
kort geleden ongeveer 40 des-
LONDEN - Abdul Baghdadi, de
leider van het sinds ruim een
week omsingeld gehouden Libi
sche 'Volksbureau' in Londen, is
gisteren Engeland uitgewezen.
Hij wordt beschouwd als de per
soonlijke vertegenwoordiger in
Engeland van de Libische leider
kolonel Gaddafi.
door
Henk Dam
Baghdadi was secretaris en daar
mee de belangrijkste man van
het comité van vier 'studenten'
dat in februari het Libische am
bassadegebouw in Londen over
nam. Hij was niet in dat gebouw
aanwezig toen vorige week dins-
Boek over Hess
MUNCHEN (AP) Deze week ver
schijnt in West-Duitsland een
biografie van Rudolf Hess, de
voormalige rechterhand van
Adolf Hitler, die in 1941 naar
Groot-Brittannië vloog en sinds
dien gevangen zit.
Het boek is geschreven door Hess'
zoon Wolf Rüdiger Hess en ver
schijnt morgen, op de 90ste ver
jaardag van Hess. In het boek be
schrijft Wolf Rüdiger Hess de
vlucht van zijn vader naar Enge
land, diens proces in Neurenberg
in 1946 en zijn leven in de Span-
dau-gevangenis in Berlijn.
dag de schietpartij plaats had
waarbij politieagente Yvonne
Fletcher om het leven kwam.
De uitwijzing van Baghdadi, die
niet over de diplomatieke status
beschikt, tekent de harde lijn die
de Britse autoriteiten tegenover
Libië hebben ingenomen. Maan
dag werd ook al een lid van het
studentencomité op het vliegtuig
naar Tripoli gezet; gisteren werd
een groep van acht Libiërs op het
vliegveld Heathrow tegengehou
den toen ze het land wilden bin
nenkomen.
Inmiddels is gisteravond een hoge
Libische regeringsfunctionaris,
Abd al-Rahmain Shaibi, in Lon
den aangekomen. Hij zal, in op
dracht van kolonel Gaddafi de
sluiting van de Libische ambas
sade en de terugkeer van de naar
schatting 30 mensen in dat ge
bouw, begeleiden.
De Britse regering heeft Libië tot
zondag gegeven het gebouw te
ontruimen als uitvloeisel van het
door Engeland verbreken van de
diplomatieke betrekkingen.
Shaibi zal de komende dagen vrij
het ambassadegebouw in en uit
mogen om de noodzakelijke re
gelingen te kunnen coördineren.
De politie blijft het beleg van het
ambassadegebouw verder ge
woon voortzetten. Gisteren
mocht wel voor het eerst kan
toorpersoneel binnen het afge
zette stuk Londen rond de am
bassade, naar het werk. In vele
gevallen ging dat, uit veiligheids
overwegingen, via ladders en da
ken.
kundigen naar de in aanbouw
zijnde centrale hebben gestuurd
om het werk af te maken. Bron
nen in de Westduitse inlichtin
gendienst hebben het militaire
tijdschrift laten weten dat de
produktie van een Iraanse
atoombom daardoor „in de laat
ste fase" is gekomen.
In Washington zou Jane's Defence
Weekly te weten zijn gekomen
dat Amerikaanse satellieten fo
to's hebben overgeseind die be
vestigen dat Iran haast maakt
met de bouw van de centrale in
Boushahar.
Iran is met Irak al meer dan drie
jaar verwikkeld in een afmatten
de oorlog. Volgens het tijdschrift
heeft Teheran er tegen geprotes
teerd dat Iraakse strijdkrachten
een aanval hebben gedaan op de
in aanbouw zijnde kerncentrale.
Irak zou in het verleden ook be
zig zijn geweest met de produk
tie van een atoombom. In 1981
vernietigden Israëlische straalja
gers een in aanbouw zijnde reac
tor in Irak. Vermoed werd dat
deze reactor een belangrijkse
schakel was in de Iraakse atoom
bom-strategie.
Vorige maand sloot Irak een con
tract met de Sowjet-Unie om de
mogelijkheden te onderzoeken
voor de bouw van een kerncen
trale. Deze zou een capaciteit
moeten krijgen van 800 tot 900
Megawatt.
BONN De Bondsdagaf
gevaardigde van de Groenen,
Petra Kelly, heeft harde kri
tiek uitgeoefend op haar frac
tiegenoten in het Westduitse
parlement. Zij is van mening
dat in de fractie van de Groe
nen over alles uitsluitend in
theoretische termen wordt
gepraat en te weinig wordt
gedaan. "Er wordt gezwetst",
aldus Petra Kelly, die zeker
door
Hans Amesz
één van de symboolfiguren
van de Groenen is en kort ge
leden tot haar ongenoegen
niet werd herkozen als gelijk
berechtigde woordvoerder
van de fractie.
Petra Kelly krijgt "kippevel"
als zij eraan denkt dat nu al
veel Groenen bij de volgende
Bondsdagverkiezingen in
1987 op voorhand bereid zijn
een bondgenootschap met de
SPD te vormen. "De rege-
Petra Kelly:
kippevel van
de Groenen
ringsposten worden al ver
deeld", zegt zij. En dat gaat
volgens Kelly ten koste van
de discussie over werkelijk
belangrijke politieke vragen
als de bescherming van het
milieu, het verzet tegen kern
energie en vooral het verzet
tegen de atoombewapening.
In Bonn wordt het niet meer
uitgesloten geacht dat Petra
Kelly de fractie van de Groe
nen zal verlaten, zoals ook
een paar maanden geleden de
vroegere generaal Gert Bas-
tian deed. Bastian zei destijds
dat hij het 'menselijk' ver
schrikkelijk vond hoe de
Groenen met elkaar omgin
gen en dat binnen de partij
een radicale minderheid de
anderen terroriseert. De ex-
generaal gaat het onder meer
te ver dat de Groenen op zijn
minst de indruk wekken dat
al het 'bewapenings-kwaad'
in de wereld uitsluitend is te
wijten aan de Amerikanen.
Als Petra Kelly echt mocht be
sluiten de Groenen in de
Bondsdag te verlaten, loopt
de Groene fractie het gevaar
niet meer als fractie te wor
den erkend. Daar zijn mini
maal 25 afgevaardigden voor
nodig, zoals in de statuten
van de Westduitse volksver
tegenwoordiging is vastge
legd. Als de Groenen de sta
tus van fractie verliezen, be
ll tekent dat dat zij geen deel
^ïeer kunnen uitmaken van
de vaste parlementaire com
missie. In feite zou dat neer
komen op een politieke dood
van de Groene Bondsdag-
fractie, omdat juist in de
commissies vrijwel alle poli
tiek wordt voorgekauwd en
het voltallige parlement dat
alleen nog maar kan bekrach
tigen of niet.
SAN DOMINGO - Op tal van plaatsen in de Dominicaanse Republiek doen zich de laatste dagen voedselrellen
voor. Als reactie op recente prijsverhogingen zijn burgers woedend de straat opgegaan om te betogen en te
plunderen. Bij vechtpartijen met de politie zijn nu al twaalf mensen gedood en veelvoud daarvan gewond
n noodprogram-
i aanmerking te
geraakt.
De prijsverhogingen, waartegen de bonden stakingen hebben uitgeroepen zijn het gevolg i
ma. dat de regering op last van het Internationale Monteaire Fonds moet doorvoeren
blijven komen voor financiële steun in de vorm van kredieten.
BONN In Bonn is de vraag actu
eel geworden of de Westduitse
minister van buitenlandse zaken,
Hans-Dietrich Genscher, bin
nenkort naar Libië gaat nu de
Britse regering de diplomatieke
betrekkingen met Libië heeft
verbroken. Officieel heet het in
de Westduitse hoofdstad dat de
komende ontwikkelingen in het
conflict tussen Engeland en de
staat van Gaddafi moeten wor
den afgewacht.
door
Hans Amesz
Omdat een preciese datum voor
het bezoek van Genscher aan Li
bië nog niet was vastgesteld, kan
buitenlandse zaken in Bonn vol
staan met de verklaring dat alle
details voor de reis van de minis-
ter nog niet geregeld zijn. Ver
taald in gewoon Duits betekent
dat dat Genschers bezoek, wan
neer dan ook, voorlopig door
gaat.
Oorspronkelijk zou de Westduitse
minister op 30 april en 1 mei in
Libië zijn. Vanwege de actuele
gebeurtenissen in Londen is dat
problematisch geworden. Ten
eerste staat namelijk vast dat
Genscher op 2 mei naar Enge
land gaat voor de gebruikelijke
Duits-Britse consultaties en al op
7 mei voor twee dagen naar Was
hington vliegt. Ten tweede wordt
in de Bondsrepubliek Duitsland
gezegd dat de minister van bui
tenlandse zaken alleen maar naar
Gaddafi kan gaan als hij een
soort bemiddelaarsrol tussen de
Libische heerser en de Engelse
premier Thatcher kan vervullen.
Genscher is op het terrein van de
buitenlandse politiek buitenge
woon ervaren en kan dat slechts
doen als er uitzicht op succes is.
In Bonn wordt eraan herinnerd dat
de Bondsrepubliek Duitsland
ook kennis heeft gemaakt met de
zeer brutale gewoonten van Li
bië. Vorig jaar slaagde Gaddafi
erin drie van zijn landgenoten,
waarvan één wegens moord op
een landsman in Duitsland ver
oordeeld was, vrij te krijgen. In
Libië waren namelijk Duitse
technici en zakenlieden gegij
zeld. De staatsminister van bui
tenlandse zaken, Jürgen Mölle-
mann, reisde toen naar Tripoli in
Libië om, achteraf met succes,
dit probleem discreet te regelen.
In Bonn vraagt men zich nu af of
een Engelse minister van buiten
landse zaken onder deze voor
Duitsers moeilijke omstandighe
den eventueel wel een van te vo
ren overeengekomen bezoek aan
Libië had afgezegd. In het alge
meen luidt het antwoord: nauwe
lijks.
Israël ontkent
wapenverkopen
verzet Nicaragua
JERUZALEM (AP) - Israël ver
koopt geen wapens aan landen in
Midden-Amerika en recente be
richten over dergelijke leverin
gen zijn "een poging Israel's
naam en internationale reputatie
schade te berokkenen."
Dit heeft woordvoerder Yosef
Amihud van het Israëlische mi
nisterie van buitenlandse zaken
gezegd. Maihud reageerde op
een maandag uitgezonden repor
tage van de Amerikaanse tv-
maatschappij NBC. Hierin werd
gezegd dat Israël op de PLO
buitgemaakte machine-geweren
van Sowjet-makelij verkocht aan
Nicaraguaanse rebellen en dat
dit geschiedde op aandrang van
Amerikaanse regering. Een
woordvoerder van het ministerie
van defensie weigerde overeen
komstig het Israëlische beleid
commentaar te geven op wapen-
verkopen.
Leger in El
Salvador
tart politiek
SAN SALVADOR (Rtr) - Het leger
van El Salvador, per traditie 's
lands machthebber, heeft een
boodschap voor de volgende pre
sident opgesteld waarin hem
wordt meegedeeld zich niet te
bemoeien met militaire aangele
genheden.
De hoge officieren die dit meede
len, zeggen dat de boodschap is
vervat in een brief die door een
speciale commissie van het op
perbevel is opgesteld en die zal
worden overhandigd aan de win
naar van de presidentsverkiezin
gen-tweede ronde op 6 mei.
Volgens diplomatieke kringen pro
beert het leger de besluitvormen
de bevoegdheden van de presi
dent aan banden te leggen wat
betreft belangrijke zaken als on
derhandelingen met linkse guer-
rilleros, en zijn traditionele greep
op de macht te behouden door te
regeren via de nieuw gekozen
president, zo in feite een militai
re regering creërende.
In de brief omschrijft het leger de
„militaire zaken" waar de presi
dent van af moet blijven en die
aan de legertop zijn voorbehou
den. Volgens politieke kringen
zijn hieronder onderhandelingen
met opstandelingen.
„Het leger is overeengekomen dat
de toekomstige president geen
militaire aangelegenheden be
handelt", zei kolonel Jorge Adal-
berto Cruz, commandant van de
noordoostelijke provincie Mora-
zén. „Het zou goed zijn als de
president zich hield aan
s van het leger".
ISLAMABAD (Rtr/AFP/DPA) -
Afghaanse troepen hebben de
strategisch belangrijke Pansjir-
vallei op het verzet veroverd. Dit
meldde Radio Kaboel. De uitzen
ding werd opgevangen in het Pa
kistaanse Islamabad. De Pansjir-
vallei ligt tussen-Kaboel en de
Russische grens.
De vallei is lange tijd onder contro
le geweest van guerrillastrijders
onder leiding van Ahmad Shah
Masood. De gevechten zijn vol
gens sommige berichten vooraf
gegaan door zware bombarde
menten. Zes keer eerder hebben
Russische en Afghaanse troepen
geprobeerd de vallei in te nemen.
Reizigers die in Islamabad arri
veerden, verklaarden dat het ver
zet een groot aantal burgers had
geëvacueerd. Men was op de
hoogte van het offensief van de
Russische en Afghaanse militai
ren, zo werd gezegd. Radio Ka
boel deed een oproep aan "loya
listische" burgers om terug te ke
ren naar de Pansjir-vallei en daar
een "veilig leven" te leiden.
De radio-uitzending maakte mel
ding van de "uitschakeling" van
"de misdadige bende van Ah
mad Shah" (Masood). In vluchte-
lingenkringen in Pakistan wees
men er dinsdagavond op dat het
de eerste keer is sinds het begin
van de guerrilla-oorlog dat de
naam van Masood in een radio-
uitzending wordt genoemd.
Over het lot van Masood, bijge
naamd "de leeuw van de Pans
jir", is niets bekend.
De plaatsvervangend woordvoer
der van het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken,
Alan Romberg, noemde de bom
bardementen door Sowjetvlieg-
tuigen een "escalatie van de ver
woestende en wrede taktiek" in
de oorlogsvoering. De VS, aldus
Romberg, hebben uit verschil
lende bronnen de bevestiging ge
kregen dat de Sowjettroepen een
offensief waren begonnen in de
Pansjir-vallei.
Afgelopen vrijdag en zaterdag
werd de vallei zwaar gebombar
deerd, aldus de woordvoerder
van het VS-ministerie. Het offen-
dief van de Russische bezettings
macht werd ingezet nadat guer
rillastrijders drie bruggen had
den opgeblazen op de route tus
sen de hoofdstad en de grens. Als
gevolg daarvan ontstonden, met
name in de hoofdstad, grote
brandstoftekorten.
ADVERTENTIE
De Giro Plus Rekening is een aan
trekkelijke spaarvorm van de Amro Bank.
U profiteert van een hoge rente en
toch kunt u over uw spaargeld beschikken
wanneer u dat wilt.
Dat is handig als u onverwachts een
rekening moet betalen of spaart voor iets
speciaals. Want van uw Giro Plus
Rekening kunt u elke maand f 3.000,- op
nemen (of meer tegen 1% kosten).
Inleggen en opnemen gaat heel een
voudig via uw bank- of girorekening.
Bij elke Amro Bank kunt u direct zo'n
spaarrekening openen.
Amro Bank. De bank waar je wat aan hebt.
'Direitas Ja', directe presidents
verkiezingen nu. Aan de voor
avond van het debat in het Bra
ziliaanse parlement over een
onmiddellijk herstel van direc
te presidentsverkiezingen is er
opnieuw massaal gedemon
streerd in de belangrijkste Bra
ziliaanse steden, onder meer in
Rio de Janeiro en Sao Paulo,
maar ook in de hoofdstad Bra
silia, waar een officieel verbod
op protesten van kracht is.
door
Rob Sprenkels
Het Braziliaanse leger had maan
dag met een militair défilé in
de hoofdstad zijn kracht ten
toon gespreid. Maar noch dat
militaire machtsvertoon, noch
de door president Joao Figuei-
redo voor 60 dagen afgekon
digde noodtoestand in de
hoofdstad en directe omge
ving, kon de tegenstanders van
het al 20 jaar oude militaire be
wind in Brazilië van nieuwe
demonstraties afhouden.
Tegen het vallen van de avond
blokkeerden duizenden 'Direi
tas Ja' toeterende auto's de be
langrijkste straten van de 25
jaar geleden in de jungle opge
richte science fiction-stad.
Reeds eerder op de dag had er
een incident plaatsgevonden
in het congresgebouw. Op de
publieke tribune brak een
enorm kabaal los toen een
woordvoerder van de officiële
partij de door de oppositie
geuite kritiek op de noodtoe
stand en de perscensuur pro
beerde te weerleggen. De ses
sie werd opgeschort, studen
ten raakten slaags met veilig
heidsagenten en uiteindelijk
werd het congres door een
paar honderd militairen om
singeld. Niemand mocht tot
laat in de middag het gebouw
in of uit, ook geen senatoren of
afgevaardigden.
Sinds mensenheugenis heeft
Brazilië nog nooit zo'n massale
volksbeweging gekend als de
door de oppositie ontketende
'Direitas Ja'. De afgelopen we
ken hebben de oppositiepartij
en miljoenen mensen de straat
op weten te krijgen, meer dan
een half miljoen in Bello Hori-
zonte, ruim 1 miljoen in Rio de
Janeiro, anderhalf miljoen in
Sao Paulo. Volgens opiniepei
lingen zou zo'n 80 procent van
het Braziliaanse volk vóór di
recte presidentsverkiezingen
zijn. De Braziliaanse militairen
voelen zich duidelijk in het
nauw gedreven, maar lijken
onder leiding van president Fi-
gueiredo toch te hebben beslo
ten om niet toe te geven aan de
druk vanuit het volk.
Volgens de door de militairen
opgestelde grondwet moet er
in januari 1985 een opvolger
voor president Figueiredo wor
den gekozen. Dat zou dan moe
ten gebeuren door een speciaal
kiescollege, waarin de officiële
partij zich reeds vóór de parle
mentsverkiezingen van 1982
van een absolute meerderheid
wist verzekerd en zodoende
dus ook tot en met 1990 van de
absolute uitvoerende macht,
het presidentschap.
Vandaag gaat het Braziliaanse
parlement stemmen over een
door de oppositie ingediend
voorstel om de directe presi
dentsverkiezingen reeds met
ingang van dit jaar te herstel
len zodat het volk zelf de op
volger van president Figueire
do kan aanwijzen. Het gaat om
een grondwetswijziging en
daarvoor is twee/derde van de
stemmen nodig, zowel in het
congres als in de Senaat.
Dankzij de overweldigende
stembusoverwinning van 1982
beschikt de oppositie in het
congres over een riante meer
derheid. De meerderheid van
twee/derde lijkt daar wellicht
mogelijk dankzij de steun van
tientallen afgevaardigden van
de officiële partij. President Fi
gueiredo wordt ervan beschul
digd dat hij met het instellen
van de noodtoestand 'dissiden
te' partijgenoten heeft willen
intimideren.
Sommigen van de 'dissidenten'
hebben zelfs beweerd dat zij
door Figueiredo persoonlijk
zijn benaderd en dat de presi
dent hen in bedekte termen op
het gevaar van een staatsgreep
wees, mocht het tot directe
presidentsverkiezingen ko
men. „In dat geval wordt er
een linkse president gekozen
en dan zijn we net zo ver als in
1964", zo zou Figueiredo hen
hebben gezegd. In 1964 maak
ten de Braziliaanse militairen
een einde aan het bewind van
de gekozen en progressieve
president Joao Goulart.
Officieel heeft Figueiredo gezegd
bereid te zijn om via onderhan
delingen in het parlement tot
een akkoord met de oppositie
te komen. Hij heeft daarom
een tegenvoorstel ingediend
dat de presidentstermijn van
zes jaar terug brengt tot vier
jaar, hetgeen dus zou beteke
nen dat er in 1988 directe presi
dentsverkiezingen kunnen
plaatsvinden. Maar de opposi
tie heeft dat voorstel afgewe
zen, evenals de massaal de
monstrerende Brazilianen
Toch is er maar weinig kans dat
de door de oppositie voorge
stelde grondwetswijziging het
zal halen. In het congres be
staat er dan wel een kans, maar
in de Senaat (waarvan slechts
een/derde van de zetels op het
spel stond bij de stembusslag
van 1982) heeft de officiële par
tij aanzienlijk meer zetels dan
de oppositie en lijkt een twee/
derde meerderheid onmoge
lijk. De oppositie kan in de Se
naat slechts rekenen op zeven
'dissidenten' van de officiële
party, terwijl er voor de grond
wetswijziging 23 nodig zijn.
Maar Figueiredo is ongerust. En
terecht. De economische
rampspoed heeft het Brazi
liaanse volk in verzet gebracht
tegen de militaire dictatuur.
De massademonstraties van
'Direitas Ja' hebben in feite
veel weg van de volksdemon
straties in Chili en Uruguay.
Een indirect gekozen presi
dent zal het volk, dat dagelijks
offers moet brengen vanwege
de buitenlandse schuld van
bijna 100 miljard dollar en een
jaarlijkse inflatie van 230 pro
cent, maar moeilijk tevreden
kunnen stellen. Maar aan de
andere kant is het Braziliaanse
leger, en ook het internationale
bankwezen, wellicht nog ang
stiger voor de mogelijke komst
van een linkse president, die
heel wat radicaler zou kunnen
uitvallen dan bijvoorbeeld een
Alfonsin in Argentinië.
