'Een hart teken je niet zomaar'
Kamer van Koophandel en
banken meer ruimte nodig
Medisch illustrator Jan Tinkelenberg exposeert in Sylvius
S tadsvernieuwingsprij s
te winnen bij provincie
Roeiers uit Oxford
op bezoek bij Njord
PAGINA 4
Leiden
DONDERDAG 19 APRIL 1984
Bezwaren tegen plan voor Stationsbuurt
LEIDEN - De Kamer van Koop
handel en een tweetal bankin
stellingen menen dat zij te veel
aan banden worden gelegd door
het ontwerp-bestemmingsplan
voor de Stationsbuurt.
In bezwaarschriften, ingediend te
gen het ontwerp-plan, zeggen de
instellingen dat uitbreidings
plannen voor de toekomst door
het plan onmogelijk worden ge
maakt. De Kamer van Koophan
del, gevestigd aan de Stations
weg, wijst er op dat de ruimte in
het gebouw van de Kamer thans
krap is bemeten. Voor de langere
termijn wordt gedacht aan uit
breiding aan de achterzijde van
het gebouw. Het bestemmings
plan zou die uitbreidingsmoge
lijkheid op voorhand afsnijden,
meent de Kamer van Koophan
del.
De Amrobank, eveneens gevestigd
aan de Stationsweg, is van me
ning dat toekomstige ontwikke
lingen worden geremd door de
bestemming die aan het bankge
bouw is gegeven. Het ontwerp
plan zou, naar de opvatting van
de Amrobank, de bestemming
kantoor, winkel en dienstverle
nende instelling met een balie
functie door het gehele gebouw
mogelijk moeten maken.
De Rabobank, eigenares van het
pand Stationsweg 39, maakt be
zwaar tegen het bestemmings
plan met het oog op concrete
plannen om binnen afzienbare
tijd aan één of meer verdiepin
gen van het pand een bestem
ming als kantoor te geven. Die
plannen zouden door het be
stemmingsplan onmogelijk wor
den gemaakt.
Behalve door genoemde instellin-
Actie Amnesty
LEIDEN - De Leidse werkgroep
van de mensenrechtenorganisa
tie Amnesty International staat
zaterdag in het kader van de
campagne tegen martelingen
met een informatiestand op het
Stadhuisplein. Het publiek kan
er bovendien petitielijsten teke-
nen, die aan de regering van
Honduras zullen worden gericht.
gen is nog een reeks bezwaren te
gen het ontwerp-bestemmings
plan ingediend. Verscheidene
bezwaarden menen door bepa
lingen in het bestemmingsplan
te worden beroofd van de moge
lijkheid om gronden, gelegen
achter bedrijfspanden, in te rich
ten als parkeerterrein.Ook zijn
bezwaren gerezen tegn de door
gang die van het Schuttersveld
naar de Stationsweg is geprojec
teerd.
Passage Noordwijk B.V. maakt be
zwaar tegen de woonbestem
ming van de panden Stations
weg 23 en 25, die niet reèel zou
zijn in verband met de plan voor
de bouw van een modern kan
toorpand op deze plek. De com
missie voor de beroep- en be
zwaarschriften heeft onlangs uit
gesproken dat een bouwvergun
ning ten behoeve van dit kan
toorpand verleend moet worden.
Afbraak school
Het afbreken van de school aan de
Rijnsburgersingel en de bouw
van een kantoor en woningen op
deze plek wordt door een viertal
bewoners van de Marislaan (Ma-
redijkbuurt) ongewenst geacht.
Gevreesd wordt dat het tekort
aan parkeerplaatsen in de buurt
onaanvaardbare proporties zal
aannemen.
Bewoners van de Stationsbuurt
maken op grote schaal bezwaar
tegen het ontweip-bestemmings-
plan voor hun wijk. De bezwaren
zijn gericht tegen de realisatie
van een parkeerdek bovenop het
bestaande parkeerterrein tussen
het Stationsplein en de Morssin
gel, tegen de uitbreiding van de
horeca en het aantal nachtver
gunningen, tegen de vyijziging
van de Plesmanrotonde in een T-
kruising, tegen de bouw van een
kantoorgebouw bij de Plesman
rotonde en tegen de mogelijke
ondertunneling van het Stations
plein. Volgens de bewoners van
de Stationsbuurt moet in plaats
van extra horeca en kantoren
juist het wonen en winkelen in
de wijk versterkt worden om van
de Stationsweg een 'echte aan-
looproute' naar de binnenstad te
maken.
DEN HAAG - De provincie Zuid-
Holland gaat jaarlijks een stads-
vemieuwingsprijs uitreiken. De
prijs is uniek voor Nederland. De
winnaar zal een bedrag van
15.000 gulden ontvangen. Tevens
zullen vier aanmoedigingsprij
zen worden toegekend van 5000
gulden.
Het dagelijks bestuur van de pro
vincie heeft dit aan de Provincia
le Staten voorgesteld. De leden
van de statencommissie voor
volkshuisvesting en ruimtelijke
ordening hebben gistermiddag
met instemming op het plan ge
reageerd. Het provinciebestuur
is op het idee van een jaarlijkse
prijs gekomen door het uitblij
ven van reacties op de onlangs
uitgebrachte circulaire over
stads- en dorpsvernieuwing. Met
name de hierin opgenomen con
statering dat er over het alge
meen weinig creativiteit aan de
dag wordt gelegd bij het zoeken
naar oplossingen voor proble
men bij stads- en dorpsvernieu
wing. had naar de mening van
het provinciebestuur wel wat
meer mogen prikkelen.
Met de instelling van de prijs wil
het provinciebestuur vier doelen
bereiken. Het stimuleren van de
creativiteit bij het oplossen van
problemen op gebied van stads
vernieuwing, een uitwisseling
van ideeën, het benadrukken
van de betrokkenheid van de
provincie bij de problematiek, en
het waarderen van de grote in
spanningen die er op dit terrein
worden geleverd.
Bingo
De majorettenvereniging 'The
Koper Girls' organiseert vrij
dagavond een bingo-avond
met een grote loterij. Deze
avond van het kansspel wordt
gehouden in de aula van de
openbare school aan het Val
kenpad in de Merenwijk. Aan
vang 20.00 uur.
Vegetarisch
ln Repelsteel, Breestraat 19, kan
vrijdagavond Chinees-vegeta
risch worden gegeten, in het
kader van de buitenlands-ve
getarische vrijdagen. Van half
zes tot half acht.
Ruilbeurs
De Ruilclub Koningskerk-
houdt vrijdag de laatste ruil-
avond van het seizoen in de
V/illem de Zwijgerschool. Ver
zamelaars van postzegels,
munten, lucifermerken, bank
biljetten, ansichtkaarten, aan-
tekenstrookjes, stickers en der
gelijke zijn van zeven uur af
welkom in de school aan de
V/illem de Zwijgerlaan 44.
LEIDEN - De Leidse studentenroeivereniging Njord heeft op het ogen
blik elf roeiers en één stuurvrouw op bezoek uit het Engelse Oxford. Ze
zijn studenten van het Jesus College. Njord-lid Annelie Kohl, studente
Engels, heeft tydens een bezoek in het kader van haar studie aan Ox
ford het contact gelegd en staat daarmee wellicht aan de basis van een
geregelde uitwisseling. In elk geval worden er bij Njord, dat in mei 110
jaar bestaat, al plannen gesmeed voor een tegenbezoek aan Engeland.
Geheel in de Leids/Oxfordse traditie dus, want zowel de gemeenten als
diverse verenigingen onderhouden al jarenlang contacten. De Engelse
roeiers/studenten zijn inmiddels ontvangen door mr. Cath, de voorzit
ter van het college van bestuur van de Leidse universiteit, en namens
het gemeentebestuur door burgemeester Goekoop. Ook hebben ze een
bezoek gebracht aan het Heineken-complex in Zoeterwoude. Maar
vooral benutten ze hun tijd door gebruik te maken van de Leidse wate
ren die uitstekende mogelijkheden bieden om te trainen. Meer dan de
roeiers in Oxford ter beschikking staan. Dat komt goed uit, want binne-
kort wacht het Jesus College in Oxford namelijk een varsity.
Op de foto: de roeiers en hun stuurvrouw, in het Galgewater, (foto Holvast
ding kun je altijd nog een keuze
maken".
Leraar of artiest?
Leraar werd hij. "Ik gaf een aantal
uren per week les. Op een gege
ven ogenblik werd me gevraagd
of ik wat mensen aan de univer
siteit van Amsterdam kon hel
pen. Op het anatomisch lab. Wat
bleek? Daar waren ze bezig met
het samenstellen van een medi
sche atlas. Voor die atlas moes
ten tekeningen worden gemaakt,
van lichaamsdelen".
Tinkelenberg had al snel door dat
het een apart vak was, medisch
illustrator. "Ja, op de academie
heb je ook wel anatomie gehad,
maar dit was toch wel wat an
ders. Gelukkig werkte er op de
universiteit van Amsterdam een
tekenares die het klappen van de
zweep kende".
Mevrouw Blumenthal. "Een oude
rot in het vak. Ze was één van de
eersten die dit vak beoefende.
Van haar heb ik een aantal jaren
les gehad. Je krijgt lichaamsde
len voorgezet, op sterk water of
delen uit een kadaver, en dan
luidt de opdracht: zo systema
tisch mogelijk tekenen. Ik, die ei
genlijk helemaal niet had gewe
ten dat dit vak bestond, doorliep
na de academie als het ware een
nieuwe opleiding. Van de grond
af'.
Macaber
In den beginne vond hij het soms
wel eens macaber, het tekenen
van een lichaamsdeel. "Maar la
ter denk je daar niet meer bij na.
Dan let je op de systematiek. En
vergeet niet: dit vak kent een ei
gen esthetiek".
Toen er aan de Leidse universiteit
een vacature was, solliciteerde
Tinkelenberg. "De hoogleraar in
Leiden dacht dat hij z'n slag wel
kon slaan met een medisch illu
strator, ik bedoel: die weten
schapper zag de noodzaak er van
in iemand aan te stellen die boe
ken kon illustreren en artikelen".
Hij was inmiddels al redelijk be
dreven. "Ik had al ervaring opge
daan in Amsterdam. En dan heb
je natuurlijk nog houvast aan de
grote voorgangers, wier werk je
bestudeerde. Je had bijvoor
beeld voor de oorlog in Duits
land, Oostenrijk en Amerika gro
te artiesten die zich gingen toe
leggen op het medische. Mensen
die door omstandigheden een
verhouding met de wetenschap
aangingen. Zoals ik".
Toegegeven, die beginjaren wer
den misschien soms gekenmerkt
door amateurisme, maar: "Ik heb
altijd geprobeerd me in te leven
in het werk van de wetenschap
per. Je moet ook niet denken:
Tinkelenberg krijgt de opdracht
om een hart te tekenen en dan
tekent hij even een hart. Zo g^at
dat niet. Je denkt mee met zo'n
wetenschapper en hij met jou.
Het uiteindelijke resultaat: een
LEIDEN Jan Tinkelen
berg (62), medisch illustra
tor: "Ook in een medische
tekening herken ik de per
soonlijke toets, het stem
pel van de maker". Meer
dan dertig jaar werkt hij al
bij het Laboratorium voor
door
Wim Brands
Anatomie en Embryolo
gie. In het Sylvius Labora
torium wordt tot 12 mei
werk van hem tentoonge
steld. Tekeningen die hij
in zijn vrije tijd maakte.
Tijdens en na de oorlog zat hij in
Amsterdam op de tekenacade
mie. Wilde artiest worden. "Wie
niet. Maar mijn vader vond dat ik
maar naar die academie moest,
leren voor tekenleraar. Een vaste
baan. En zei hij: na zo'n oplei
Een prent van de vroegere rector van het Leidse universiteit, D.J. Kue-
nen, die van huis uit bioloog is. Te zien op de tentoonstelling in het Sylvius
Laboratorium.
Voormalig universiteitsbestuurder Koppelaars, die de bouwzaken van
de universiteit moest behartigen.
w'eest dan de rechter. Op een be
paald moment besef je datje ana
lytisch tekent en niet gevoelsma
tig. Je bent meer wetenschappe
lijk dan artistiek bezig".
Vandaar dat hij in z'n vrije tijd de
natuur introk en studies ging
maken: om de rechterhelft te ac
tiveren. "Dan gaat het dus niet
om de wetenschappelijke weer
gave, maar om de artistieke. Het
picturale voert de boventoon. Je
ziet een tafereel, vertaalt dat met
je eigen waarden, en dan gaat het
eindresultaat, het schilderij, een
eigen taal spreken. Zo'n medi
sche tekening heeft ook wel een
eigen taal, bezit zoals ik zei ook
een persoonlijke toets, maar het
is toch minder vrij".
Nog even en Tinkelenberg gaat
met pensioen. Terugkijkend: "Ik
kan niet zeggen: in die tijd vond
ik dit en toen dat. Kjjk, er was
sprake van een continu stroom
van ontwikkelingen. Golven van
energie. Voortdurend was ik in
beweging. Dan werkte je met be
hulp van de microscoop, dan
stond je weer in de operatiezaal".
Auteurs
"Ik ben niet zo iemand die zichzelf
op de voorgrond plaatst. Kan
ook niet. Want je werkt in team
verband. Je collega's zijn even
belangrijk als jij. Ja, die samen
werking is hecht. Ik herinner me
nog goed dat een hoogleraar sa
men met een medewerker bezig
was aan een artikel over hartope
raties. Het was een goede samen
werking geweest en toen het arti
kel af was zei de hoogleraar: er
zijn drie auteurs en jij bent er één
van. Dat vind ik dan wel een
mooi compliment".
Aan de andere kant: je bent wel
vaak op jezelf aangewezen. "Me
dische kennis moet je zelf ver
werven. Daar komt nog eens by
dat de illustratoren niet zijn geor
ganiseerd in dit land. In Amerika
en Engeland is dat wel het geval.
Soms denk ik: je hoort er hier bij.
Meer niet. Heel terloops alle
maal. Mensen vergeten af en toe
dat dit een vak is. Een vak is het
natuurlijk wel degelijk. Een
moeilijk vak. Met eigen wetten".
Nog eenmaal komt zijn grote voor
beeld ter sprake: mevrouw Blu
menthal. "Het was een strenge
vrouw. Ook een gesloten ie
mand. Ze werkte volgens het
principe: ik geef me voor hon
derd procent en als ik m'n werk
niet afkrijg, dan ga ik gewoon 's
avonds door. Dat had ook wel z'n
achtergronden hoor. Ze had haar
man, een arts met wie ze veel had
samengewerkt, in de oorlog ver
loren. Ze stortte zich daarom he
lemaal op dat werk. Maar die ge
drevenheid, die heb ik altijd be
wonderd".
De expositie met werk van Jan Tinke
lenberg duurt tot 12 mei. Het Syl
vius Laboratorium aan de Wasse-
naarseweg is dagelijks van acht tot
vier uur geopend. Met de paasdagen
is het gesloten.
(Eustachii)
Tekening van een open hart, gemaakt door Jan Tinekelenberg.
boek of een publicatie met illu
straties".
Waarom zou je hersens tekenen als
je ze ook kunt fotograferen? - dat
wordt hem vaak gevraagd. Ja,
waarom? Hij heeft daar natuur
lijk goed over nagedacht. Van
daar dat z'n antwoord kort, maar
helder is.
"Een foto is een momentopname
van een situatie: het ligt er zoals
het er toen, op dat ene moment,
lag. De tekening is een optelsom
van allerlei indrukken. Een echte
compositie. Op een tekening kun
je ook dingen weglaten of accen
tueren. Dan kan op een foto niet.
Kijk, ik wil de fotografie niet
wegdrukken, maar deze verschil
len bestaan toch wel degelijk".
Hand
Medisch illustreren lijkt onper
soonlijk werk. Zo exact mogelijk
iets weergeven. Niets meer en
niets minder. "Maar dat is toch
niet zo. De persoonlijke toets
blijf je houden. Als ik een teke
ning zie van bijvoorbeeld een
hand, dan weet ik heel vaak: dat
heeft die collega getekend. Je
ziet het verschil. In Nederland
heb je op dit moment zo'n acht
medisch illustratoren. Ik herken
hun werk direct. Ik zie meteen:
dat heeft hij gedaan en die teke
ning is door hem gemaakt".
Soms krijg je veel vrijheid als me
disch illustrator. Als je een zoge
naamde 'phantom view' moet
maken. Tinkelenberg: "Zo'n
'view' maken is een kwestie van
herschikken. Een 'phantom
view' is dus een tekening waarbij
op fantasieachtige wijze door
sneden van een object zijn ge
maakt en doorzichtige effecten
zijn aangebracht. Geen kwestie
dus van: even natekenen".
De meest interessante klus: "Heb
ik gedaan zo rond '58. Weten
schappers onderzochten de af
wijkingen van het hart en bestu
deerden daarom de ontwikke
ling van het hart in de embryo. Ik
weet nog dat ik de preparaten te
zien kreeg: microscopisch klein.
Uren zitten turen voordatje aan
de slag durft. Er werden plakjes
van het embryo gemaakt, dat wa
ren dan mijn voorbeelden. Maar
het lukte. Ik heb zelfs nog een
techniek bedacht, zodat je dit
soort tekeningen in de toekomst
sneller kon maken".
Door dat medisch tekenen krijg je
een grote kennis van het li
chaam. En je weet dan op een be
paald moment ook dat een mens
twee hersenhelften heeft. "Om
het maar eens simpel te zeggen:
in de ene helft ligt het verstand
opgeslagen, in de andere het ge
voel. Mijn linkerhelft - en dat is
het verstandelijke deel - is de
laatste twintig jaar actiever ge-
