c
Computers draaien warm
op gemeentesecretarieën
Mozambique hoopt op betere tijden
Echtscheiding
en maatschappij
op meao-examen
Nieuwe uitgaven
VRIJDAG 13 APRIL 1984
Streek
Automatiseren. Niet alleen voor bedrijven
steeds meer een noodzakelijk goed, maar
evenzeer voor overheden met hun omvang
rijke administraties. Computer en beeld
scherm hebben op veel gemeentesecreta
rieën al een plaatsje gekregen, al staan veel
ambtenaren er nog onwennig tegenover.
Bij diverse ministeries en bij het leger heb
ben ze er ronduit een potje van gemaakt, zo
meldde de Algemene Rekenkamer, het re
kenkundig controle- en adviesorgaan van
de regering, onlangs. Computersystemen,
die waren aangeschaft, bleken soms in het
geheel niet geschikt.
Hoe hebben de gemeenten in de Rijnstreek
het er tot dusverre van afgebracht? Heb
ben ze net als de ministeries bij aanschaf
reeds verouderde spullen in huis gehaald?
Lopen er op de gemeentehuizen wél vol
doende ambtenaren met kennis van zaken
rond? Komt automatiseren het besturen
ten goede? Staat het 1984 van George Or
well in de Rijnstreek op uitbreken nu ie
dere burger in de computer is gestopt? Uit
een rondgang langs de diverse gemeenten
in de regio alvast wat conclusies: veel ge
meenten zijn en blijven afhankelijk van
computercentra; het aanbod van appara-
Op de gemeentehuizen is men koortsachtig
bezig met de invoering van de computer,
want de tijd dringt. Met ingang van 1985
gelden namelijk de nieuwe comptabili-
teitsvoorschriften. Die houden in dat de be
grotingen van de gemeenten een geheel
nieuwe opzet krijgen. Automatisering is
daarbij een noodzakelijk hulpmiddel. Het
wemelt dan ook van de automatiserings
werkgroepjes en -rapporten in de gemeen
ten.
Ambtenaren druk bezig om know-how te vergaren
ALPHEN/STREEK - In Ter
Aar werkt de apparatuur
naar tevredenheid, vertelt ge
meentesecretaris P.A. Vonk.
De financiële administratie is
al in de computer gestopt,
evenals de admininistratie
van de afdeling sociale zaken
en de belastingen.
"In vergelijking met het rijk is het
hier natuurlijk allemaal veel
kleinschaliger en dus overzichte
lijker. Die kleinschaligheid die
Ter Aar kenmerkt werpt ander
maal zijn vruchten af. Maar laat
ik daar maar over ophouden
voordat ik op een ander onder
werp beland", zegt Vonk la
chend, doelend op de Ter Aarse
afkeer van gemeentelijke herin
deling.
In Ter Aar wordt nog gewerkt aan
een verordening opdat privacy-
gegevens niet voor Jan en Alle
man toegankelijk zijn. Men heeft
dan ook nog even gewacht met
het inbrengen van de gegevens
van het bevolkingsbestand in de
computer.
Vonk vreest geen Orwelliaanse
toestanden. "Of je nu gegevens
uit het archief haalt of dat je ze
met een computer oproept, da s
toch om het even", meent hij.
"We moeten ervoor waken dat
we spelletjes gaan spelen met de
computers. Ze zijn er om doel
matig te administreren. Dat men
in Alphen onlangs de spijbelaars
uit de computer liet rollen keur
ik niet af. Al brengen dit soort za
ken wel een schokeffect teweeg.
Dat komt door de hoge snelheid
waarmee je nu allerlei gegevens
boven water kunt toveren", al
dus Vonk.
Overjarig
H. Hoekstra van de afdeling finan
ciën in Hazerswoude vindt auto
matiseren - wel een heel groot
woord 'voor de vervanging van
onze overjarige boekhoudappa-
ratuur'. Hij verhaalt over de Ha-
zerswoudse problemen met de
automatisering van de afdelin
gen financiën en sociale zaken.
"De benodigde hardware (appa
raten) was er wel maar de softwa
re (programmatuur) niet. Nee, ik
vind niet dat je gemeenten de
schuld kunt geven vari de aan
schaf van apparatuur die later
niet op elkaar blijkt te passen. De
software-fabrikanten hebben na
melijk ingespeeld op een bepaal
de vraag, die niet correspondeer
de met onze specifieke behoef
ten. Oorzaak daarvan is een faal
angst onder software-fabrikan
ten. Een en ander heeft ertoe ge
leid dat wij het tot vijf jaar gele
den niet aandurfden om de afde
ling bevolking te automatise-
Bescherming van privacy-gege-
vens, daarmee zit het in Hazers
woude volgens Hoekstra wel
snor. "Een buitenstaander kan
niet zomaar even kijken wie er
hier een uitkering geniet of zijn
belasting niet betaalt", zegt
Hoekstra.
Touwtjes
(GPD) - „Het verschijnsel echt
scheiding kan worden be
schouwd als een belangrijke
fase in een historisch ontwik
kelingsproces. Het is geen
voorbijgaande rage". Vraag 1:
noem vier oorzaken voor het
feit dat echtscheidingen meer
voorkomen. Vraag 2: Beschrijf
drie gevolgen voor de maat
schappij. Deze opgave kregen
de eindexamenkandidaten
Maatschappijleer te beant
woorden op het m
Leraar Hundling van de Ensche-
déschool voor meao in Haar
lem vond dit één van de'weini-
ge vragen met actualiteits
waarde. Als gevolgen voor de
maatschappij van het toene
mende aantal echtscheidingen
noemt hij de stijgende vraag
naar andere woningen doordat
kleinere huishoudens ont
staan, de behoefte aan kinde
ropvang en een toenemend
aantal mensen dat in de bij
stand terechtkomt.
Het examen Maatschappijleer
was dit jaar weinig origineel.
Vraag vijf kwam bijna letter
lijk een paar jaar geleden ook
al in het examen voor. „Noem
drie kenmerken van het bu
reaucratisch systeem", luidde
de vraag. Hundling dacht me
de daarom dat het examen vrij
makkelijk was. Over de her
haalde opgave zegt hij: „Ik
weet niet wie de examenopga
ven maakt. Wij als leraren heb
ben daar geen invloed op. We
mogen suggesties opsturen,
maar daar houdt het mee op".
Machineschrijven
Het opschrijven van een brief via
de dictafoon kan lastig zijn.
Een directeur bijvoorbeeld
spreekt een brief in een dicta
foon in en aan een secretaris of
secretaresse is dan de taak die
brief fatsoenlijk uit te tikken.
De mogelijkheid bestaat ech
ter een dictafoon stil te zetten
door met je voet op een pedaal
te drukken. Op het meao-exa
men machineschrijven worden
de leerlingen onder meer daar
op getoetst.
Dit jaar moesten zij een brief
schrijven die een firma in tuin-
spullen uit laat gaan naar me
vrouw Jackson in Vlierden. De
lente breekt aan en mevrouw
Jackson heeft vast al wel een
paar keer in haar tuin gekeken
en gedacht: ja. daar zou een
tuinameublement best op zijn
plaats zijn. De firma wil haar
graag helpen bij het uitzoeken
van zo'n ameublement en no
digt haar uit eens langs te ko-
frien.
Dat was de opgave die docente
mevrouw de Jonge van de En-
schedéschool voor meao nogal
pittig vond. Leerlinge Dorothy
Margaret was het daar niet mee
eens maar denkt niet dat ze het
examen goed gemaakt heeft.
„Ik heb veel tikfouten gemaakt
en het carbonpapier fout in
mijn machine gestopt. Niet zo
slim".
Mevrouw de Jonge benadrukte
dat een examen goed moet
aansluiten op de praktijk. „Het
is belangrijk dat bedrijven in
dé gaten hebben dat een vak
goed gegeven wordt op de
meao en dat het examen ook
Het rustige Hert
Restaurant het Rustige Hert
heeft twee kelners in dienst:
één voor de tafels met een even
en één voor die met een one
ven nummer. Het restaurant
heeft zogezegd twee afdelin
gen. Maar de groep oneven ta
fels ligt iets beter 'in de loop'.
Daarom verdient kelner A veel
meer provisie dan kelner B. De
eigenaar van het restaurant
heeft echter geen zin meer om
steeds maar weer alles met een
eenvoudig zakrekenmachien-
tje uit te rekenen. Daarom
koopt hij een huiscomputer en
hij denkt nu alles snel te kun
nen verwerken.
Maar dat valt even tegen. Hij kan
zelf geen programma maken.
Wat nu? Heel simpel. Hij belt
gewoon even naar de meao
want de eindexamenkandida
ten daar weten sinds gisteren
hoe dat moet. Het examen In
formatica werd namelijk afge
nomen en blijkens de, reacties
van leraren en leerlingen was
het niet moeilijk. Het uitreke
nen van een programma voor
de arme restauranthouder
vond Peter Zeelenberg van de
Enschedéschool geen pro
bleem. „Het ging wel lekker",
was zi,jn commentaar.
Vandaag was voorlopig de laat
ste examendag. Na de paas
vakantie gaat het weer begin
nen. En dan gaan ook de eind
examenleerlingen van het lbo
en mavo. havo en vwo voor de
bijl.
J.J.F.M. van Elk, afdeling algeme
ne zaken, Alkemade. maakt deel
uit van een werkgroep die zich
bezighoudt met de automatise
ring in deze gemeente. Gevraagd
om een reactie op de miskleunen
in het Haagse antwoordt hij: "Er
wordt te impulsief geautomati
seerd, dat zullen wij zeker niet
doen. Vergeten wordt dat auto
matiseren niets anders is dan het
voorzien in behoeften; wat wil je
en wat kan. Onze bevolkings
boekhouding is geautomati
seerd. De apparatuur voldoet re
delijk tot goed", zegt hij.
Alkemade wil de touwtjes wat
meer in eigen handen nemen.
"Nu is het nog zo dat we voor de
een of andere uitdraai onze gege
vens telkens naar Alphen moe
ten brengen. Maar er zijn nog
maar weinig gemeenten die vol
ledig zijn geautomatiseerd, dat
hangt af van de grootte en Alke
made telt niet meer dan 13.000
zielen".
Ook in Boskoop wordt nog even
gewacht met de automatisering
van de bevolkingsadministratie.
J. Fokker van de afdeling finan-
door
Wim Koevoet
ciën vertelt dat het rijk bezig is
met het opstellen van richtlijnen
voor de automatisering. Ge
meentewerken, financiën en so
ciale zaken zitten al in de twee
office- of de andere twee mini-
computers die Boskoop rijk is.
Net zo min als in andere gemeen
ten heeft de automatisering er tot
verlies van arbeidsplaatsen ge
leid.
Fokker vertelt een verhaal dat - la
ter ook in Bodegraven wordt
afgestoken: "We hebben te kam
pen gehad met een 'know how'-
probleem. Dat is opgevangen
door de systeembeheerders. Ge
lukkig zijn we in Boskoop zo ver
standig geweest alle computers
van hetzelfde merk aan te schaf
fen. Doe je dat niet dan krijg je
van die toestanden met compu
ters die niet op elkaar zijn inge
speeld", aldus Fokker.
J. de Vries van een computerbedrijf bezig met het installeren i
apparatuur in Alphen. (foto's t
Jongelui
"Integreren". Dat is het Bode-
graafs devies. Gemeentesecreta
ris A.M. de Jong vertelt dat de
computers in het kaasdorp zijn
aangesloten op' verschillende
centra. De salarisadministratie
bijvoorbeeld komt terecht in
Haarlem, de huuradministratie
in Eindhoven en die van de on-
roerend-goedbelasting in Arn
hem. Dat heeft nogal wat nade
len. De Jong: "We zijn daardoor
volledig afhankelijk van derden,
we hebben nauwelijks of geen
inbreng in de programmatuur,
de verwerkingskosten zijn hoger
en we zijn gedwongen grote or
ganisatorische aanpassingen te
doen".
Vandaar dat men in Bodegraven
de zaak fase-gewijs in eigen be
heer wil nemen. Niet dat dat nu
zo zaligmakend is. De Jong: "Al
les zelf doen betekent datje voor
de begeleiding, het onderhoud
en de verdere programmatuur
niet kunt terugvallen op mensen
van de computercentra. En wij
zelf zijn nu niet bepaald 'compu-
ter-minded'. Vanachter de
schoolbanken heb ik er zelf ten
minste niets van mogen leren.
Daarom zijn we zo blij met die
jongelui op het gemeentehuis,
die zijn met computers opge
groeid".
De Jong constateert nog een ander
probleem. "De meeste fabrikan
ten van automatiseringsappara
tuur richten zich op bedrijven.
Gemeenten spreken in hun ad
ministraties echter een heel an
dere taal".
Van de bescherming van privacy-
gegevens ligt hij niet wakker.
"Voorheen mochten ook uitslui
tend daartoe bevoegde ambtena
ren inzage hebben in bijvoor
beeld uitkerings- en belastinge-
gevens. Wat dat betreft verandert
er niet veel".
De Jong is trouwens de enige die
automatisering noodzakelijk
noemt. Andere woordvoerders
noemen automatisering een ver
plichting, voortvloeiend uit de
nieuwe comptabiliteitsvoor-
schriften. "Bodegraven is een
groeiende zaak. Zeker als je kijkt
naar de steeds omvangrijker
wordende administratie van ons
woningbedrijf, het groeiende in
wonertal en - dit klinkt ironisch
maar ik vind het erg triest - de
stijging van het aantal cliënten
van sociale zaken".
Evenals Bodegraven is ook Alphen
op weg naar de invoering van au-
tomatiserings-apparatuur van
één en dezelfde leverancier 'op
dat we geen toestanden krijgen
met computers die niet op elkaar
passen', aldus voorlichter P.
Camphuysen, die eraan toevoegt
dat een speciale stuurgroep is be
last met de begeleiding van dit
proces. Geautomatiseerd zijn de
bevolkingsadministratie, de so
ciale diertst, woon- en energieza
ken. In 1*985 volgen openbare
werken en de algemene dienst.
Camphuysen schetst het volgen
de toekomstbeeld: "Als de pers
mij iets vraagt over een bepaald
onderwerp dan hoef ik dat alleen
maar even in te toetsen en ver
schijnt alle informatie op het
beeldscherm". Maar ook in Al
phen hoeft niet te worden ge
vreesd voor verlies van arbeids
plaatsen, vertelt hij.
Spijbelaars
Volgens de voorlichter werkt de
Alphense apparatuur naar volle
tevredenheid: "Van de afdeling
burgerzaken bijvoorbeeld heb ik
begrepen dat cliënten aan het lo
ket veel sneller aan een uittrek
sel uit het geboorteregister of
iets dergelijks kunnen worden
geholpen". Ietwat verontwaar
digd reageert hij als hem wordt
gevraagd naar de bescherming
van privacy-gegevens en de Al
phense computer-zoekactie naar
spijbelaars: "Nu maak je eens
goed gebruik van je apparatuur
en dan is het weer niet goed. Het
is toch juist een goede zaak dat
we die gegevens zo snel op tafel
kunnen krijgen".
Camphuysen vertelt dat de priva-
cy-verordening 'op weg naar de
gemeenteraad is'. Dat betekent
niet dat tot die tijd een Alphense
Big Brother vrij spel heeft. "Op
de afdeling sociale zaken kun je
alleen door het wachtwoord in te
toetsen toegang tot de computer
gegevens krijgen".
Ook in Leimuiden werkt men met
in het land verspreide computer
centra. Dat zal voorlopig wel zo
blijven ook. G. Verweij, chef fi
nanciën, gelooft tenminste niet
dat er in zijn gemeente al over
wordt gedacht de zaak in eigen
beheer te gaan nemen. "Daar
voor ontbreekt de kennis en de
mankracht. En een externe pro
grammeur is te duur, bovendien
is er te weinig werk voor zo'n fi
guur in zo'n kleine gemeente".
Ook in Leimuiden geen verlies
van arbeidsplaatsen. Verweij:
"De automatisering heeft hoog-,
stens personeelsuitbreiding
voorkomen". Verweij wijst op
een ander probleem, dat van de
grote prijsverschillen: "We heb
ben hier apparaten staan die
twee jaar geleden voor zo'n
90.000 gulden zijn gekocht. In
kleine buurgemeenten hebben
ze nu dezelfde dingen staan voor
de helft van de prijs. Door die
heftige prijsontwikkelingen
weet je niet op welk moment je
het best tot aanschaf kunt over
gaan". Ook Verweij noemt het
probleem van de software die zo
moeilijk is te krijgen en onvol
doende is toegespitst op gemeen
telijke administraties.
De Woubrugse gemeenteraad be
slist deze maand over de aan
schaf van een mini-computer ten
behoeve van de financiële admi
nistratie. Kosten: twee ton. In de
automatiseringsnota die er rou
leert is als uitgangspunt gekozen
dat er geen arbeidsplaatsen ver
loren mogen gaan. De aanschaf
hangt nauw samen met de comp-
tabiliteitsvoorschriften, vertelt
gemeentesecretaris A.A.J. Mees
ter.
De Nieuwveense gemeenteraad
besliste onlangs een kleine ton te
spenderen aan een computersys
teem. Ook deze gemeente denkt
er niet over alles in eigen beheer
te nemen en blijft voor de salaris-
en huuradministratie gebruik
maken van de diensten van com
putercentra. "Te veel hooi op de
vork nemen zal van een kleine
organisatie die Nieuwveen nu
eenmaal is, te veel vergen", stel
den B en W in hun voorstel. Het
college rept eveneens over het
minimale aanbod van voor ge
meentelijke administraties
bruikbare programmatuur.
"Nagenoeg niet", antwoordt de
Koudekerkse woordvoerder op
de vraag of er in deze gemeente
al is geautomatiseerd. Een Apel-
doorns centrum verzorgt er de
input van de karige Koudekerk-
se apparatuur. Op komst is een
mini-computer, uiteraard met
het oog op de comptabiliteits-
voorschriften. Nog in discussie is
de automatisering van sociale za
ken en de bevolkingsadministra
tie. "Dat we hier nog bijna niets
hebben geautomatiseerd komt
doordat we hier geen afzonderlij
ke takken van dienst hebben, zo
als in Alphen en Boskoop", lijkt
hij zich te verontschuldigen.
Een nieuw, nog niet onderkend
probleem, is dat als straks de ge
meentelijke herindeling een feit
is, verschillende gemeenten bij-
elkaar worden gevoegd en die
waarschijnlijk allemaal andere
computerapparatuur hebben.
Enfin, de Algemene Rekenka
mer houdt zich niet bezig met de
controle van de gemeentelijke
uitgaven, dus van die kant be
hoeven de computerende ge
meenten geen kritiek te ver
wachten.
In Mozambique herleeft de hoop
op betere tijden. Na het sluiten
van een niet-aanvalsverdrag met
Zuid-Afrika staat de deur open
voor buitenlandse investeerders
en kan een begin worden ge
maakt met de wederopbouw van
de zwaar getroffen economie. De
problemen blijven niettemin gi
gantisch. De opstandige guerril
la's van het Mozambikaans Na
tionaal Verzet kunnen ook zon
der Zuidafrikaartse steun nog
lange tijd vooruit en de aanhou
dende droogte blijft nog dage
lijks slachtoffers maken.
Het Renamo of MNR, het Mozam
bikaans Nationaal Verzet, is de
wijdse naam voor wat niet meer
is dan een goed georganiseerde
bandietenbende. Ze beroven de
boeren van het weinige dat ze
hebben en maken verder alles
kapot wat nuttig zou kunnen zijn
in de strijd tegen de honger.
Bruggen worden opgeblazen,
dorpen platgebrand en zelfs Ro
de Kruisposten overvallen.
Fernando Mucungurenhe, 23 jaar,
was onderwijzer op de lagere
school van Cacaro in de provin
cie Manica, toen op 30 oktober
1982 zijn dorp door een groep
van 60 bandieten werd overval
len. Hij en andere dorpelingen
werden gedwongen de buit voor
de bandieten mee te voeren, vele
dagen lopen, naar een Renamo-
basis van ongeveer 150 hutten.
Daar werd hij met nog andere ge
vangenen meer dan een halfjaar
in kleine hutten opgesloten. In
mei vorig jaar konden ze de ge
vangenschap inruilen tegen een
militaire training, om voortaan
als leden van de bende mee te
doen. Wie dat weigerde of pro
beerde te vluchten werd met de
dood bedreigd.
Mucungurenhe werd na de trai
ning ingezet als tolk-schrijver
van de commandant, een analfa
beet die nauwelijks Portugees
(de voertaal in Mozambique) ver
stond. In die functie was hij ge
tuige van radiocontact met het
Renamo-hoofdkwartier in Zuid-
Afrika. Ook de bevoorrading van
de Renamo-basis met wapens,
voedsel en medicijnen kwam
vanuit Zuid-Afrika. Regelmatig
werd dat door de Zuidafrikaanse
luchtmacht met parachutes ge
dropt.
door
Jan Halkes
In juni werd de basis in een verras
singsaanval door het Mozambi-
kaanse leger vernietigd. Mucun
gurenhe werd overgeplaatst naar
een ander Renamo-kamp in Mes-
singazi. Volgens zijn zeggen wil
de hij altijd al vluchten maar
eerst op 28 september zag hij de
kans schoon. Na een eenzame
voettocht van 13 dagen door de
savanne bereikte hij een dorp en
kon hij zich overgeven aan het
Mozambikaanse leger. Gebruik
makend van een algemene am
nestie voor overlopers verwacht
hij binnenkort zijn werk als on
derwijzer weer te kunnen hervat
ten.
Sinds maart heeft Zuid-Afrika zijn
steun aan het Renamo ingetrok
ken. Als tegenprestatie heeft Mo
zambique beloofd geen militaire
steun te geven aan de Zuidafri
kaanse bevrijdingsbeweging
ANC. Het aantal overlopers uit
het Renamo is sindsdien met
sprongen toegenomen. Maar aan
de andere kant is ook het aantal
aanslagen gestegen omdat het
Renamo wil bewijzen niet van
Zuidafrikaanse steun afhanke
lijk te zijn. Op de Renamo-basis
in het Mozambikaanse binnen
land is voor nog vele maanden
wapens en munitie voorradig.
Maar het voedseltekort zal nu
ook voor de bandieten nijpend
worden en hun moreel, voor
zover aanwezig, zal verder dalen.
Het niet-aanvalsverdrag met Zuid-
Afrika zet ook de deur open voor
meer westerse steun aan het so
cialistische Mozambique. De eer
ste resultaten zijn al binnen in de
vorm van noodhulp voor droogte
en watersnoodslachtoffers. Ame
rikaanse en Westeuropese hulp
organisaties als Oxfam, Care en
Rode Kruis overstelpen de Mo
zambikaanse autoriteiten na
meer dan een jaar wachten met
geld en goederen. Voor een paar
honderdduizend Mozambikanen
komt die hulp te laat.
De gewone Mozambikanen reage
ren enthousiast op de vrede met
Zuid-Afrika. Het niet-aanvals
verdrag zien ze als een diploma
tieke overwinning van president
Samora Machel. De strijd tegen
de honger en de bandieten, de
twee politieke prioriteiten voor
1984, biedt nu weer perspectief.
De andere politieke doelstellin
gen, zoals de opbouw van het so
cialisme en de solidariteit met de
strijd tegen de apartheid - ze
zijn er nog wel, maar je hoort er
niet veel meer over praten.
Integendeel, heel wat Mozambika
nen zullen niet rouwig zijn wan
neer straks de Zuidafrikaanse
toeristen terugkomen en geld in
het laatje brengen, net als in de
tijd van het Portugese koloniale
bewind. Dat geld is met apart
heid besmet maar Mozambique
kan zich de luxe niet meer ver
oorloven daar principieel over te
doen. „Van ons kan niet meer
verwacht worden dat we de kas
tanjes uit het vuur halen van een
economische boycot tegen de
apartheid waar het westen niet
aan mee wil doen", zeggen de
Mozambikaanse politici.
SUCCES VOOR LEDEN VAN GREENPEACE
J
ROTTERDAM Maggie McGraw, John Castell en Leo Snellink, drie leden van Greenpeace, hadden zich
gisteren aan de Noorse tanker 'Bow Cedar' in de Eerste Petroleumhaven van Rotterdam vastgeketend. Zij
protesteerden op deze wijze tegen het feit. dat er voor schepen in de Rotterdamse haven onvoldoende mogelijk
heden zijn zich van chemisch afval te ontdoen. Het drietal beemdigde gisteravond de actie, toen zij de toezeg
ging hadden gehad dal de lading van de chemicaliëntanker zou worden opgeslagen en verwerkt (foto anpi
- 'Exocet', weer een thriller van Jack
Higgins. Politieke ontwikkelingen
spelen een grote rol in het Londense
society leven. Van Holkema en Wa-
rendorf, prijs 24.50.
- 'Godric', roman van Frederick Buech-
ner op historische gegevens geba
seerd. Hij voert een meer dan 100-jari-
ge Godric ten tonele, die terugziet op
een bewogen leven, waarin hij mars
kramer. koopman en zelfs piraat is ge
weest. Kok. prys 22,50.
- 'Almanak voor de sociale verzekering
1984' van Elsevier. Handleiding voor
de sociale zekerheid. Annoventura,
priis f 38.50.
- 'Het manuscript' van Marie-Sophie Na-
thusius is een novelle over het verbor
gen leven van de moeder van de
hoofdpersoon. 'Subtiel proza', zegt
uitgeverij De Haan, prijs 24,50.
-'Libelle 50', een bloemlezing van vijftig
jaar dagelijks leven in Nederland, ver
teld aan de hand van de verschenen
Libelles. Samengesteld door Marian
ne de Groot en Trudy Kunz. Spec
trum, prijs tot half mei 29,90.
- 'New York - Den Haag', de briefwisse
ling tussen Kiet de Morees en zijn ex-
echtgenote Helen d'Ablaing van Gies-
senburg. Manteau. prijs 15,90.
- 'Surfgids 84'. samengesteld door Peter
van Wagensveld. Prijzen, afmetingen,
soorten, materialen, importeurs enz
van ruim 190 surfplanken. De Boer
Maritiem, prijs 14.95
- 'Kind en kerkdienst' en 'Lerenderwijs
meedoen', twee themanummers van
het Nederlandse tijdschrift voor pu.-
torale wetenschappen 'Praktische
Theologie' Er ziin nog meer van der
gelijke nummers in voorbereiding.
Waanders, prijs f 14,50 per stuk.
- 'Landverraad', Koos Groen schreef dit
boek over de berechting van collabo
rateurs in het Nederland van kort na
de tweede wereldoorlog. In totaal zijn
ruim 60.000 personen wegens 'fout'
gedrag in de oorlog veroordeeld,
maar er werden negen maal zoveel
dossiers aangelegd. Koos Groen
draagt merkwaardige feiten aan. Fi
bula van Dishoeck, prijs 29.50.
- 'Tuinieren met Groei en Bloei', een uit
gave van de Koninklijke Maatschap
pij Tuinbouw en Plantkunde voor de
beginnende en meer ervaren tuinlief-
hebber. Prijs 9.95.
- 'De verraders' en andere korte verha
len van Anthony van Kampen. Verha
len geschreven tussen 1940 en 1980,
toen de auteur vele buitenlandse rei
zen maakte. Van Holkema en Waren-
dorf. prijs 24,50.
- 'Beurs en effecten', de beurshandel en
de vormen van beleggen, behandeld
door S.G.LeUingj-VeKter, een v.m de
weinige vrouwen die zich in de finan
ciële journalistiek hebben begeven.
Kluwer, prijs 27,50.
'Je geld en je leven', samengesteld
door het Technisch Bureau ter Bevor
dering van Schadepreventie Een
handleiding voor bescherming van
personen en bezittingen. Kluwer.
prijs 14,50.
- 'De tweede wereldoorlog van dag tot
dag' De gebeurtenisen tijdens de oor
log niet per thema uiteengerafeld,
maar gewoon chronologisch geno
teerd. Van dag tot dag Oosthoek,
prijs 27.50
