KITS
De ware dichter zwoegt
een rubriek voor jongeren
Deze maatschappij
De toekomst aan de jeugd
CIA moet mijnen leggen staken
WOENSDAG 11 APRIL 1984
Varia
PAGINA 13
Zondagmiddag moest ik in 'Kom
'ns langs in Des Indes' van Karei
Prior het gesproken portret van
Linda van Dyck uitspreken. De
tekst stond van A tot Z op papier,
dus zenuwachtig voelde ik mij niet,
maar toch vroeg ik mij nieuwsgie
rig af of de blaadjes papier niet in
mijn handen zouden trillen en
daarmee, onhoorbaar voor de ra
dioluisteraars maar wel zichtbaar
voor het zaaltje vol publiek, mijn
klaarblijkelijk toch aanwezige ner
vositeit zouden verraden.
Trouwe lezers zullen zich herinne
ren dat ik twee maanden geleden,
na een avond over Het Fatsoen in
Paradiso, over het merkwaardige
feit schreef dat sommige optreden
den wel met vaste stem hun tekst
oplazen maar hun velletjes papier
intussen met trillende handen vast
hielden. Ik kreeg toen enkele reac
ties, die ik u nu, nadat ik dit pro
bleem weer eens aan den lijve heb
ondervonden (mijn handen trilden
niet of nauwelijks zichtbaar, ik
voelde de trilling echter wel op de
loer liggen maar was zo wijs de ge
lezen blaadjes op de grond te laten
dwarrelen en ze niet onder de nog
te lezen blaadjes te willen hergroe
peren), wil voorleggen.
Mevrouw L. van der Meer-Veld-
kamp uit Terwispel veronderstelt
dat iemand die in het openbaar
moet spreken wel geconcentreerd is
op zijn stemgeluid, maar meestal
niet op zijn handen. Als hij zich op
zijn handen concentreerde zou hij
daar wel degelijk invloed op kun
nen uitoefenen. „Verder geloof ik",
schrijft zij, „dat een mens zich
nooit helemaal in de hand heeft als
hij in de piepzak zit. Er is altijd
wel iets waardoor hij zich, voor een
CLandachtige toeschouwer, ver
raadt. De één krijgt trillende han
den, de ander zwetende handen,
weer een ander kan last hebben
van zweetdruppels op de bovenlip,
ook al weet hij ogenschijnlijk z'n
stem dan toch nog zacht en vast te
laten klinken. Ik meen dat u tot de
laatsten behoort, zoals ik me van
een Sonja Barend-uitzending nog
meen te herinneren".
Sjef Boon uit Donkerbroek schrijft
dat hij eens van een beroeps-poker
speler heeft gehoord dat het succes
van pokeren afhangt van de mate
waarin je in staat bent je tegen
stander psychologisch te ontmaske
ren. Iedereen laat wel op de een of
andere manier de 'spanning' van
het ogenblik zien: een knippering
van het oog, een trillend neushaar-
tje, of bijvoorbeeld de vingers die
de kaarten doen vibreren. Een
scherp oog breekt door iemands
'pokerface' heen, was de mening
van die pokerspeler.
Het lichaam, schrijft Sjef Boon, zal
elke aanslag die op hem gepleegd
wordt op zijn eigen manier trach
ten te pareren. De spanning waar
aan men zich blootstelt zal een ei
gen reactiepatroon vertonen. Spre
kers die gewend zijn in het open
baar te spreken, hebben flink met
hun stem geoefend. Hun stem zal
dus niet hun zwakste plek zijn en
een trillende stem komt als reactie
patroon niet als eerste in aanmer
king. ,Jils schrijvend columnist
acht ik u vaardiger met de pen als
met de stem. Misschien is uzelf ook
uw krakende stem opgevallen tij
dens uw optreden in de 'Sonja op
dinsdag show' over Wibo van de
Lindes euthanasieverslag?".
Coby Overduin uit Enschede meldt
tenslotte dat zij als psychomoto
risch therapeute dagelijks te ma
ken heeft met bewegingsgedrag,
ook wel lichaamstaal genoemd:
„Onze cultuur is er één van het
woord. Meningen, manipulaties,
onzekerheden, leugens, dubbelhe
den, diplomatie worden door het
woord geuit. We zijn zó gebiolo
geerd door het woord, dat er aan
andere signalen nauwelijks aan
dacht wordt besteed".
We zijn van ons lichaam ver
vreemd. en merken dat pas als we er
last van krijgen, schrijft ze. Ons li
chaam vertikt het langer, we krij
gen psychosomatische klachten.
Wel hebben we geleerd deze signa
len zo goed mogelijk te verbergen,
zodat ze alleen opvallen als we er
speciaal op letten of als ze versterkt
worden (door een blad in de hand
te hebben).
Dat er verschil is tussen het hante
ren van de stem en de lichaamstaal
ligt aan het spanningsveld tussen
het geleerde en gecontroleerde (de
taalhantering) en het niet geleerde
(eigene) en ongecontroleerde (het
uitdrukkingskarakter van het be
wegen). Dat de een wel trillende
handen vertoont en de ander niet is
afhankelijk van de mate waarin
zij zich door anderen laten beïn
vloeden.
Is de invloed van die anderen over
heersend, dan legt ook het aange
leerde (de taaihantering) het af,
maar is die invloed iets minder,
dan zien we tegenstrijdig bewe
gingsgedrag, namelijk trillende
handen en vaste stem. Een van de
belangrijkste signalen, schrijft Co
by Overduin, is de ademhaling.
„Schakel bij stress-situaties over op
buikademhaling (bij de inademing
de buik uitzetten), dan houd je het
hoofd koel en de voeten warm".
Redactie:
Annemiek Ruygrok
telefoon 071-144941, toestel 243
Al was het aantal inzendingen niet overweldigend, KITS is deze week toch gewijd
aan HET GEDICHT. Wim Brands schreef een bijdrage over de totstandkoming van
gedichten en schreef er zelf ook één. De twee dichters in de dop die hun produkten
opstuurden, worden beloond met plaatsing daarvan.
Even voet ik me blij
want jij hoorde bij mij
en toen ik net aan dat
idee gewend was
besefte ik pas
je hoort niet bij mij
ik laat je vrij
Anne-Marie van der Sluis
Ik ben het niet eens met deze maatschappij.
Ik mag demonstreren, dat wel, zoveel ik wil. Maar wie luistert er non naar mij?
Stemrecht heb ik immers nog niet, dus voorlopig ben ik niet belangrijk.
In deze maatschappij zijn alleen de rijken belangrijk, niet de armen.
Alleen de wapens zijn belangrijk, niet de levens.
Alleen de afval vaten zijn belangrijk, niet de vissen.
Alleen de nummers zijn belangrijk, niet de mensen.
Deze maatschappij heeft allerlei termen verzonnen, zodat ze mij niet serieus hoeft te nemen: puberteit,
depressiviteit, onnozelheid enz.
Eén term kent ze echter niet, die wil ze liever niet kennen: de waarheid.
Cathy Wansink
Ik ben vergeten of het een
Japans, Chinees of Fins verhaal
is, maar de inhoud ken ik nog
goed: een kunstenaar wordt
bezocht door een man die een
tekening van een haan wil.
Komt voor elkaar, zegt de
kunstenaar, maar ik heb wel
tijd nodig. Een jaar om precies
te zijn.
Een jaar voor een tekening van
een haan, het lijkt een lange
tijd, maar goed: zo'n
kunstenaar kun je beter niet
tegenspreken, dus komt de
man een jaar later weer terug.
En, wil hij weten, is het gelukt?
Even geduld, antwoordt de
kunstenaar, ik pak dadelijk
papier en tekenmateriaal.
Dadelijk? Wil hij soms beweren
dat hij de hele tijd..!
En ja hoor, de kunstenaar pakt
papier en gaat tekenen. In no
time heeft hij een haan
getekend, een prachtige haan.
De opdrachtgever verbaasd.
Als hij zo snel een zo mooie
tekening kan maken, waarom
heeft hij dan een jaar geleden
niet meteen een haan op het
papier gezet?
De kunstenaar staat op, loopt
naar de kast, opent die, en wat
ziet de opdrachtgever. Uit de
kast vallen talloze tekeningen.
Van hanen.
Samuel Beckett, een Ierse
schrijver uie in Frankrijk
woont en werkt, vernam op een
dag dat een kleine uitgeverij
een poëzie-wedstrijd had
georganiseerd. De beste
inzending zou worden gedrukt.
Eén dag tijd had hij nog om het
gedicht te schrijven.
Hij toog aan het werk. Schreef
een lang gedicht binnen de
tijdslimiet en zorgde ervoor dat
zijn inzending op het goede
adres werd afgeleverd. Hij won.
Verbazing alom.
Maar schreef Beckett dit
gedicht wel in één nacht?
Feitelijk wel. Maar
welbeschouwd ook niet
natuurlijk. De vondsten
waarmee Beckett zijn werk
lardeerde - de felgekleurde
rozijnen in de pudding
zogezegd - bedacht hij heus
niet al schrijvende.
Natuurlijk, op dat ene moment
schreef hij ze op, maar ze
spookten al veel eerder door z'n
hoofd. Eerst waren ze stil
aanwezig, verscholen in
uithoeken van z'n hersens.
Lanpaam ontwaak
ik uit een droom
jouw handen voel ik
langzaam verdwijnen
evenals jouw aanwezig
heid
ik draai me om
en kijk je aan
ik weet het
het is tijd
om te gaan
Anne-Marie van der Sluis
Als ik je na een
tijd weer zie
mijn handen door je
haar laat gaan
dan besef ik
dat ik je heb gemist
als ik je dat wil zeggen
willen mijn lippen niet
bewegen
je kijkt me aan
en ik laat mijn
ogen spreken
jij kust me
en laat
je mond spreken.
Anne-Marie van der Sluis
Samuel Beckett: gedicht in één dag.
Later werden ze steeds
luidruchtiger. Hinderlijke
vliegen. Gevangen onder een
stolp.
Ik ga jullie niet opzadelen met
een moraal. Nergens voor
nodig. Ook zo is wel duidelijk
dat alles schijn is. De
dichter(es) die op een herfstige
middag bij het open haardvuur
gezeten het ene prachtige vers
na het andere schrijft alsof hij
of zij boontjes aan het doppen
is, nou, die man - of vrouw -
bestaat niet.
Oké, misschien bestaat zo
iemand wel, maar aan de
producten van zo'n persoon
zou ik maar niet teveel waarde
hechten. Door een holle pijp
roepen: "Ik hou van jou, zet me
niet in de kou". Leuk hoor,
André Hazes zou ermee uit de
voeten kunnen, maar
dichtkunst is het niet.
De ware dichter zwoegt en
spant zichzelf voor de kar, die
door de vette modder moet
worden getrokken. Laten we
tenslotte niet vergeten wat de
Amerikaanse schrijver Truman
Capote ooit zei: als God je een
gift schenkt, krijg je
tegelijkertijd een zweep. Voor
de Engelstaligen onder ons:
When God hands you a gift, He
also hands you a whip.
En als die zweep neerkomt -
When the whip comes down,
zoals Mick Jagger zingt - nou,
dan kan de verzenmaker zich
bergen. Z'n hele wereld in
duigen. O zo mooi leek het
gedicht, maar bij nader inzien:
pulp. Ik hou van jou, zet me
niet in de kou.
Maar wij, de lezers, hebben
daar natuurlijk eigenlijk niets
mee te maken. Kijk, of hij z'n
gedichten nou hongerend op
een zolderkamer schrijft, of aan
het open haardvuur van een
Wassenaarse villa - niets mee te
maken. Of zij haar gedichten
nou schrijft met haar voeten in
een zinken emmertje, of op de
wc - zal ons een zorg zijn.
Als het maar een mooi gedicht
is. Kome er schoonheid uit de
pen. Doet er niet toe wat voor
pen. Hema-pen, Parker - de
dichter ziet maar, als de
gedichten ons maar raken. Als
zwepen.
WIM BRANDS
(Illustratie: Bert Bljlafe)
De toekomst aan de jeugd
Zijn woorden zitten vast
aan kauwgom
Dikke tas achterop
een te grote fiets
Onbereikbare idolen bevolken
zijn godendom
Hij is op weg naar de toekomst,
op weg naar niets
De schoolagenda zijn bijbel,
eigenhandig volgeschreven
Zijn eerste liefde,
het eerste litteken
Nu nog slaat hij stof weg,
want voor hem een heel leven
Maar nog even en dan het besef:
onbenullig deel van een keten
Op z'n veertigste moegestreden,
het vuur uitgedoofd
In de tredmolen zingt hij dagelijks
hetzelfde lied van verlangen
Over een tijd zo onbereikbaar
dat niemand hem gelooft
Over dé tijd waarin hij de bui
nog niet zag hangen
WIM BRANDS
André Hazes: "Ik hou van jou,
ik blijf je trouw". UrchiefTotol
WASHINGTON/ROME (AP/AFP)
- De Amerikaanse Senaat heeft
gisteren een resolutie aangeno
men, waarin wordt aangedron
gen op beëindiging van de CIA-
hulp bij het leggen van mijnen in
Nicaraguaanse havens. De reso
lutie werd met 84 tegen 12 stem
men aangenomen. De resolutie
was een compromis tussen de
mocraten en republikeinen.
De republikeinse meerheid in de
Senaat besloot het voorstel te
steunen, toen senator Edward
Kennedy bereid was om zijn
voorstel voorlopig aan te hou
den. Het voorstel van Kennedy
beoogt de regering Reagan ertoe
te bewegen terug te komen op
haar besluit om twee jaar lang
geen uitspraken in deze kwestie
van het Internationale Hof van
Justitie in Den Haag te erken
nen. (Amerika zal hooguit advo
caten naar Den Haag sturen om
de bevoegdheid van het Hof te
betwisten, zo berichtten wij gis
teren).
De republikeinse senator Pressler
zei dat Reagan de republikeinen
in een lastig parket had gebracht.
De republikeinen hebben het
Midden-Amerika-beleid van
Reagan steeds ondersteund.
Alfonso Robelo, de politiek leider
van de oppositiebeweging Arde
(van Eden Pastora) heeft in Ro
me bekendgemaakt dat zijn be
weging bereid is onmiddellijk
het leggen van mijnen te staken
als de Sandinistische regering
bereid is over zes punten betref
fende het organiseren van de ver
kiezingen te spreken. De Arde,
die ca 8.000 gewapende man
schappen in het zuiden en het
centrum van het land heeft, eiste
alle verantwoordelijkheid op
voor het leggen van mijnen in de
haven van Corinto aan de Stille
Ocaan en van El Bluff aan de At
lantische Oceaan.
Van de te bespreken punten noem
de hij het organiseren van de
persvrijheid het belangrijkste.
De andere vijf punten zijn deel
neming van allen zonder uitzon
dering aan de verkiezingen,
beëindiging van de overheersing
van de Sandinistische partij over
staat en leger, Latijnsamerikaans
toezicht op de verkiezingen, her
stel van alle burgerlijke vrijhe
den en beëindiging van de staats-
onderdrukking.
Maandag had een fractie van de Ni
caraguaanse democratische con
servatieve partij van Nicaragua
in Managua een lijst van acht
voorwaarden - waaronder pers
vrijheid - aan de Sandinistische
regering ingediend met het oog
op eventuele deelneming aan de
in november te houden verkie
zingen.
Het hoofd van de Sowjet-delegatie
bij de Verenigde Naties heeft gis
teren gezegd dat Moskou een Ni-
caraguaans verzoek om de mij
nen op te ruimen in overweging
zou nemen. Maar hij merkte te
vens op dat Frankrijk al had aan
geboden mijnenvegers naar Ni
caragua te zenden.
HAARLEM (GPD) - De Verenig
de Nederlandse Uitgeversbedrij
ven (VNU) zijn optimistisch over
de gang van zaken dit jaar. Opti
mistischer ook dan in het van
daag verschenen jaarverslag nog
wordt aangegeven. Wordt daarin
nog gesproken over een aarze
lend marktherstel, nu zegt het
bestuur dat 1984 al weer beter
gaat dan 1983 en zelfs beter dan
eind december werd begroot.
Tijdens een toelichting op het
jaarverslag vertelde bestuurs
voorzitter drs. P. Emondts dat
aan het begin van het jaar de in
druk bestond dat de advertentie
bezetting van de door VNU uit
gegeven dagbladen en tijdschrif
ten mogelijk nog een paar pro
cent zou dalen. Nu verwacht
VNU eerder een stijging van en
kele procenten. „Daarbij", aldus
Emondts, „doen de dagbladen
het nog wat beter dan de tijd
schriften. Daarbij zijn het vooral
de personeelsadvertenties die
aantrekken.
In het jaarverslag schrijft het be
stuur een zorgelijke passage over
de huis-aan-huisbladensector,
die landelijk gezien steeds meer
in de problemen begint te ko-
Hoger aanbod
advertenties
stemt VNU
zeer hoopvol
men. Dat geldt ook voor de door
VNU uitgegeven huis-aan-huis-
bladen. Het advertentievolume
van die bladen daalt nog steeds.
In dit geval is het de detailhandel
die het laat afweten. Ook de dag
bladen moeten het niet van die
sector hebben. De stijging daar is
uitsluitend te danken aan het
aantrekken van de personeelsad
vertenties.
VNU liet het afgelopen jaar een
winststijging zien van 85 pro
cent, van f 19 miljoen naar f35
miljoen. Dat geeft, aldus
Emondts een vertekend beeld,
de stijging van het bedrijfsresul
taat van f47 miljoen naar f64
miljoen, een stijging van 36 pro
cent geeft de ontwikkelingen be
ter weer. Die goede ontwikkeling
is vooral te danken aan wat VNU
haar basis-activiteiten noemt,
het uitgeven van kranten en tijd
schriften.
De boekensector is de enige ver
liesgevende tak van het bedrijf.
Weliswaar werd het verlies vorig
jaar wat teruggedrongen, de ver
wachting is dat ook dit jaar ver
liesgevend zal zijn. Kritiek uitte
Emondts op de arbeidsbureaus
die vaak onnodig lang ontslag
aanvragen aanhouden.
De sector vaktijdschriften, waar
mee VNU vooral ook in het bui
tenland opereert, onder andere
met een groot aantal computer
bladen, deed het in 1983 uitste
kend. Alleen in Engeland waren
wat problemen omdat een be
langrijke vacature niet op de
juiste wijze werd opgevuld. De
problemen daar zijn inmiddels
opgelost.
VNU spreekt met zoveel binnen
landse als buitenlandse partners
om samen abonnee-televisie in
Nederland op te zetten. Eerder
sprong de samenwerking met El-
1 sevier, V D en Deltakabel af
omdat het aandeel van VNU te
klein zou worden.
