W Woensdrecht reageert verdeeld op vredeskamp Brandbom en scheldpartijen joegen activisten niet weg KISEVEERS DE TIJD DONDERDAG 5 APRIL 1984 Interessante vraag: bestaat een ko ningin zonder fotografie? Of wordt ze dan, net als Hari Kumar in de serie 'De parel in de kroon' onzicht baar voor haar omgeving? Een 'no nentity', zoals dat zo fraai in het Engels heet? In het Nationaal Fo toalbum 'Juliana 75', waarin 250 foto's, of beter gezegd: kiekjes zijn samengebracht van 'zomaar men sen' die met hun eigen camera of boxje de koningin hebben gefoto grafeerd buiten het circuit van de officiële persfotografen om, be schrijft de heer W. Meijer uit Wor- merveer dat gevoel als volgt: ,Als je daar dan bent en een foto maakt gaat er wel wat door je heen. Is ze het nu echt? Kijkt ze naar mij? Je ziet de koninklijke fa milie alleen maar op foto's en op de televisie. Maar als je dan langs het bordes loopt, dan krijg je een ge voel van: Ze bestaan écht!" De samenstelster van het boek, Mies Bouwman, heeft onder de naam M. Timp-Bouwman, Blaricum, ook nog een kiekje uit het familiealbum voor het boek geleverd. De foto da teert van 30 april 1952. Mies Bouw man schrijft erbij: „Na afloop van de eerste televisie reportage van het défilé op Soest- dijk zouden enkelen van ons aan de koningin worden voorgesteld. Daarvoor moesten we in de rij gaan staan, we waren lacherig ge spannen. Een hoffunctionaris fluis terde nog snel dat we onder geen beding als eerste onze hand moch ten uitsteken. Toen was het zover. ,JMevrouw Bouwman", lachte „ik ken u van de televisie". En ik lachte terug, vergat de structie, stak mijn hand uit en z ,Jk U óók Majesteit". Die ontmoeting was in feite heel pi kant: Juliana was toen al 3,5 jaar koningin, Mies (die ik jaren later eens in een gedicht gekarakteri seerd heb als 'de broekpakkoningin van Nederland') was nog maar nauwelijks op weg naar haar im mense populariteit die haar tot 'de ongekroonde koningin van Neder land' zou maken. Want de televisie was op die 30e april 1952 pas zeven maanden en met mondjesmaat in ons midden, het aantal televisietoe stellen in Nederland zal de 5000 niet overschreden hebben (pas op 1 januari 1953 waren het er 9000). 'Open het dorp' zou nog tien jaar op zich laten wachten. Die eerste re portages met drie camera's van het defllé verliep overigens niet vlekke loos, schrijft Bert van der Veer in 'Grepen uit een kwart eeuw TV in Nederland': „De 14-jarige prinses Beatrix was even binnen op de tv naar het défilé gaan kijken en vertelde, terug op het bordes, haar vader hoe het eruit zag. Maar er stond een microfoon open en heet Nederland luisterde mee. „Oh, het was om je ziek te la chen wat je allemaal hoorde. Je hoorde de wachtende mensen alle maal lelijke woorden zeggen omdat zij zo lang moesten wachten". Maar goed, zowel de heer Meijer als mevrouw Timp blijken de koningin eigenlijk alleen van de foto's en de televisie te hebben gekend, van daar die gedachte dat een konin gin 'als zodanig' zonder beeltenis sen in feite niet bestaat. Daarom is het 'menselijk' gezien nog wel be grijpelijk dat koningin en prinses Juliana niet van fotografen hield, maar is hetkoninklijkgezien niet erg verstandig. A. C. Brandsma uit 's-Gravenhage meldt bijvoorbeeld dat prinses Juliana een keer, toen zij door fotografen werd omgeven, geirriteerd had uitgeroepen: „He ren, heren, heeft u nu nóg niets ge leerd?" Het aardige is intussen dat 'het volk' zelf die behoefte aan privacy soms loepzuiver aanvoelt. Van de 250 opgenomen foto's is er maar één uit Baarn, waar Juliana vroe ger en nu toch dikwijls loopt te win kelen. Kans te over voor een onge dwongen kiekje, zou je menen, maar ten eerste nemen de inwoners van Baarn natuurlijk hun fototoe stel niet meer als ze gaan winkelen (dat doe je alleen als 'de koningin komt'), en ten tweede schrijft me vrouw G. H. Grootendorst-Doorne kamp uit Baarn: „We vinden het fijn dat ze zich thuisvoelt in Baarn en gunnen haar dat gezellige win kelen van harte: memand van ons haalt het in zijn hoofd haar dan te fotograferen. De foto's die wij had den willen nemen, bewaren we dan ook als dierbare herinneringen in ons hoofd. Dat ik toch een foto van haar durfde maken komt, omdat zij bij die gelegenheid officieel in Baarn was". En de heer (of mevrouw) B. Dem- mink uit Eindhoven schrijft bij de ingestuurde foto uit Portofino, 1958: „We waren verrukt toen wij op vakantie in Portofino in het haven tje de Piet Hein en de Groene Draeck ontdekten. Even later za gen we de koningin onbevangen, en volgens haar ook zonder op te val len, neuzen tussen de kraampjes met snuisterijen. Ze was met een paar vriendinnen die zoiets zeiden als: „Och, dat is niet veel zaaks". Maar de koningin antwoordde Als je een stel dochtets hebt weetje dat ze die kettingen erg leuk vin den". Omdat ik haar die heerlijke vrijheid gunde, heb ik haar toen op de rug gefotografeerd" Voor de een is het een teken van hoop, voor de ander een poel des verderfs: het Vredesaktiekamp (VAK) in Woensdrecht. Zeven maanden geleden groeven de bewoners zich in en ze staan er nog steeds, de tenten, barakken, een bus en andere onderkomens. Ondanks een stevige najaarsstorm en een poging van het colle ge van B en W om zeven van die bouwsels te laten slopen. Een poging overigens die voorlopig op niets is uitgelopen. De wieken van de windmolen, een van de 'bedreigde' objecten, draaien nog steeds in het rond. Tot ergernis van menig Woensdrechtenaar die in het verleden zijn zelfgebouwde duivenhok ten prooi zag vallen aan de strenge bouwvoorschriften die burgemeester Jan de Leeuw de bijnaam van Jan de Sloper opleverden. Apathie Het Vredesaktiekamp, met de nadruk op aktie, is en blijft een vreem de eend in de Woensdrechtse bijt. Het apies kijken door de Woens- drechtenaren in de eerste weken van het bestaan van het kamp heeft, zo lijkt het althans, plaats gemaakt voor een soort apathie. Al zijn er mensen die hun woede, tegen wat dan ook, afreageren op het kamp en zijn bewoners. Dat uit zich in bedreigingen of soms in het gooien met brandbommen. In enkele gevallen vervoegden boze mensen zich bij de bewoners van het kamp om verhaal te halen. Want acties bij de luchtmachtbasis, of die nu wel of niet door de mensen van het Vredesaktiekamp worden uitgevoerd, vallen niet altijd even goed. Zoals enkele weken geleden, toen een actie voor de poort van de basis het zweefvliegers van de Westbrabantse Aero Club onnmoge- lijk maakte hun sport te beoefenen. Met de militaire autoriteiten zijn afspraken gemaakt dat als demonstranten de basis belegeren, de vliegers dan niet de lucht in zullen gaan. En dat steekt. En op diezelfde dag waren ook de bouwers van carnavalswagens boos omdat hun pronkstukken onbereikbaar op het terrein van de basis stonden. Provocerend bord bij de toegang tot het kamp: antwoord op de hoon van boorbijgangers. (fotoGPDi Het Vredesaktiekamp is gelegen op een industrieterrein. En dat is een doorn in het oog van de ongeveer 25 'captains of indus try' die daar hun bedrijven hebben. Die hebben van B en W geëist dat die de vergunning van het VAK intrekken. Voor- "lopig zal dat niet gebeuren om dat niet aangetoond is dat de activisten schade berokkenen. En dat is juist waar de onder nemers bang voor zijn. Ze vre zen deze zomer een toeloop van tienduizenden demon stranten die bij een confronta tie met de politie het industrie terrein op vluchten. Maar de ondernemers gaan voorbij aan het feit dat die demonstranten niet voor het VAK naar Woens drecht komen, maar om een eventuele plaatsing van 48 kruisraketten tegen te gaan. Vrije dagen Maar er is meer. Zo liet de heer Baartmans (woordvoerder van de plaatselijke ondernemers) weten dat het kamp 'erg demo raliserend' voor de werkne mers is, die er elkë dag op hun fietsje langsrijden. „Als ik in zo'n kamp zou willen gaan, dan moet ik vrije dagen opnemen. En het is één grote vuilnis belt". De kans is groot dat als de kruisvluchtwapens er ko men, veel zakenlieden op het industrieterrein geen last meer zullen hebben van het VAK omdat ze dan zelf het veld moeten ruimen. Volgens het IKV komt er met de raketten ook nucleaire minutie mee. Er wordt rekening gehouden met de bouw van een kernwapen- opslagplaats voor ongeveer zestig kernbommen. Als dat zo is, zal in een straal van 600 me ter om de opslagplaats elke be bouwing verboden zijn. Het zal duidelijk zijn dat toleran tie van mensen die het kamp met argusogen bekijken haar grenzen kent. Al doen veel par tijen hun best om net te doen alsof het allemaal pais en vree is. Zo werd het gooien van een brandbom op een van de ten ten lange tijd geheim gehou den uit vrees voor een herha ling. Waar de activisten wel voor willen uitkomen, en waar ze verder geen moeite mee zeg gen te hebben, is dat er ge scholden wordt. De meeste scheldwoorden die ze naar hun hoofd geslingerd krijgen zijn van stapvoets langsrijdende automobilisten. 'Rooie zwij nen', wordt er soms geroepen. En ook veel gehoord is de op merking 'moet je niet werken?'. Die opmerkingen moe hebben de activisten aan de ingang van het kamp een bord geplaatst waarop ze mee delen dat 'ze werken voor ont wapening'. Broodwinning Er zijn Woensdrechtenaren die verwachten dat naarmate het tijdstip van een eventuele plaatsing dichterbij komt, de tolerantie jegens de VAK-men- sen minder zal worden. Een van hen is pater Alexander, de pastor van Hoogerheide. „De mensen hier zeggen: het lijkt wel of wij de schuld zijn. Er wordt nogal mokkend gespro ken over het aktiekamp. Ze moeten daar gaan uitkijken. Er zijn al eens mensen uit het dorp naar toe gegaan als iets ze niet aanstond. Hier zijn er ook veel tegen de raketten, maar ook tegen het geloeder, zoals ze dat hier noemen, op het kamp. Het steekt ze ook dat er zonder vergunning maar raak gebouwd kan worden. Kijk, ik denk dat het onze taak is, als al die mensen de komende maan den komen, te zeggen: protes teren, oké, maar doe het in stil te, ga niet op de weg liggen of iets dergelijks, want dat zal het volk hier zeker afwijzen". Er is nog iets dat de actievoer ders volgens de pastor over het hoofd zien: de broodwinning van de Woensdrechtenaren. „Kijk, die mensen op het vre deskamp komen hier niet van daan. Maar ze komen bij al die protesten wel aan iets wat de bevolking zeer na aan het hart ligt. Het vliegveld is iets van Hoogerheide en Woensdrecht, daar verdienen vele gezinnen hun dagelijks brood. En het komen aan die boterham kan grote antipathieën teweeg brengen". De in Woensdrecht en Hooger heide wonende militairen voe len zich persoonlijk aangespro ken door de acties bij de basis. Het heeft ook maar kort ge duurd dat de basisleiding prikacties van vredesactivisten op de basis als ludiek be schouwde. De krampachtige houding van de autoriteiten om toch vooral maar niet te provoceren veranderde toen bleek dat het de activisten ernst was met het verzet tegen kruisraketten en het militaris me in het algemeen. De aan vankelijk gematigde opstelling maakte maanden geleden plaats voor de grimmige werkelijkheid van NAVO-prik- keldraad, dat de basis nu af schermt tegen indringers. Maar zelfs dat verhindert niet dat vredesactivisten er nog re gelmatig binnendringen om gebouwen en weggetjes in kaart te brengen. Want ze heb ben vorig jaar al aangekondigd dat ze eventueel daadwerkelijk de basis zullen bezetten. Overleefd Het typische is, zo zeggen de kampbewoners, dat de meeste activiteiten die op en rond de basis plaatsvinden helemaal niet door hen worden bedacht en uitgevoerd. En dat er dus helemaal geen reden is hun de overlast die daar het gevolg van is, te verwijten. Soms zijn het de steungroepen van het kamp die een actie organise ren. Of zomaar groeperingen die tijdens een demonstratie de basis en het Vredesaktie kamp aandoen. Het is voor een buitenstaander moeilijk te ge loven dat die VAK-mensen 'die de hele dag tijd hebben om plannen te beramen' zich in veel gevallen afzijdig zeggen te houden. En soms is het ook zo dat mensen van het kamp tij dens acties van 'derden' door politie of marechaussee zijn aangehouden. Maar die doen dan. zo zeggen de vredesacti visten, mee op persoonlijke ti tel. Eddy, Karin, Corinne en Henk wonen al sinds de oprichting in het Vredesaktiekamp. Ze hebben meegemaakt dat het terrein te drassig was om op te wonen en dat de tenten door een flinke storm omwoeien. Vorst en regen waren hun deel genoten maar ze hebben de winter in hun wrakke bouw sels overleefd. „Het is een pitti ge manier van leven", zegt Henk, daarin bijgevallen door Eddy. Karin: „Wij hebben overleefd dank zij een fantasti sche onderlinge verstandhou ding. Ik ben er nu achtergeko men dat ik in de maatschappij niks mis. Hier ben ik in een voortdurend gevecht met de natuur gewikkeld". Henk: „Ik zal weer moeite hebben om eventueel terug te gaan. Het gras is onze, soms wat drassi ge, huismaker". Uitstraling Karin zegt trots te zijn dat het al lemaal gelukt is, al zijn er ook teleurstellingen geweest. „Sommige mensen dachten dat het bij ons een zoete inval, een sociaal opvangcentrum of een psychiatrische inrichting was". Alle vier menen ze het VAK bü veel mensen een belangrijke bijdrage heeft gele verd aan het vormen van een mening over kruisraketten. Naar schatting duizenden mensen hebben al een bezoek gebracht aan het terrein aan de Woensdrechtse Middenweg. „Die uitstraling hè. die is enorm", zegt Henk. „Maar we zullen altijd wel kwartierma kers blijven. Als we hier klaar zijn, kunnen we zo weer ergens anders aan de slag". vraag op of Nederland al rijp is voor een genuanceerd beeld over Mussert. De lezer oordele zelf. De kernbewapening in het alge meen en de mogelijke komst van de kruisraketten in het bijzonder vergt in Vrij Nederland vele ko lommen in verschillende artike len. Van Tijn en Van Weezei gaan voort met de vraag: Hoe wordt Nederland geregeerd? In ver band met de kruisraketten cite ren zij een van hun vele infor manten die opmerkt over de mi nister-president: "Lubbers is lin ker dan ooit". Een gesprek met oud-minister van defensie Van Mierlo maakt duidelijk hoe om zichtig er wordt gestudeerd op en gedelibereerd over allerlei va rianten die geen compleet ja of een compleet nee tegen de kruis raketten inhouden. Terwijl de alternatieve defensieno ta van de PvdA nog moet ver schijnen, legt Koen Koch dit stuk alvast op de snijtafel. Zijn conclusie is in ieder geval dat de PvdA verstrikt is geraakt in de eigen tegenstrijdige verlangens met als mogelijke uitkomst de nucleaire vernietiging van het Ruhr-gebied. Het laatste woord is er nog niet over geschreven. Hans Smits tenslotte onderzoekt de mogelijkheden van een crea tief gebruik van de Franse en Britse raketten, waaraan onlos makelijk de vraag verbonden is van het bestaansrecht van een ei gen Europese kernmacht. Het geruzie over de biografie van Vestdijk, een paginagroot inter view met Jack Nicholson en'aan dacht voor de Canadese schrijf ster Margaret At wood, zorgen voor de nodige culturele ver strooiing. De bijlage is, op glanspapier en met sterke zwart-wit-contrasten. gewijd aan een biografie over de leider van de NSB, ir. Anton Mussert. De auteur van deze bio grafie. Jan Mevers. werpt de De 'lobbyist' wordt uitgebreid der de loep genomen in de Haag se Post. De lobbyist is volgens HP iemand die werkt voor een organisatie die erachter is geko men dat je hedentendage twee dingen niet kan missen: goede contacten met de politiek en een professional die die contacten verzorgt. Een aantal van hen in daarbij zo aardig een vaderlands taboe te doorbreken: lobbyen is vies noch smerig. Het is informe ren en beïnvloeden en niet om kopen. Voorhoeve, lobbyist van wegen bouwers, legt aan de hand van een voorbeeld uit wat zijn werk inhoudt: "Als er geen nieuwe we gen kunnen worden aangelegd omdat het land al volgeplaveid is en omdat de actiegroepen daar zo kwaad over worden, ga je lob byen voor herstel van al die we gen waar gevaarlijke kuilen inzit ten. Dat is zeer hinderlijk voor de verkeersveiligheid, voor de han del niet te vergeten, en daarmee kom je al een heel eind in de poli tiek". Studeren in België: de Vlaamse universiteiten dreigen de vuil bak van Europa te worden. On geveer duizend Nederlanders studeren in België. HP vraagt zich af of zij werden verjaagd door de numerus clausus of wer den geronseld vanwege het aan vullend inschrijfgeld. Echt blij met de Nederlanders blijken de Belgen niet: ze kosten het land geld, gebruiken hun kennis straks in Nederland en Vlaamse studenten moeten er soms onder lijden. Bovendien: "Tijdens de lessen halen we de Nederlanders er zo uit. Ze doen onmiddellijk hun mond open als ze het ergens niet mee eens zijn". Verder in HP de RSV-enquète ('Niets is zo adembenemend als verhevenen van hun veronder stelde troon te zien duikelen'). Een verhaal over Roy Hill, een 'keiharde nazi' die spijtoptant werd en als spion ging werken. Een interview met 'Europa's Kis singer': Egon Bahr. En naar aan leiding van de tv-serie 'De Parel in de Kroon' de historische ach tergronden van India. "Iemand die aan de onderkant van de maatschappij bungelt en be seft dat dat buiten zijn schuld is, zal eerder jatten dan een ander om die ongerechtvaardigde on gelijkheid op te heffen. Ik heb me altijd afgevraagd hoe het in hemelsnaam mogelijk is dat er zo weinig criminaliteit bestaat". Hervormd Nederland tekent de ze uitspraak op uit de mond van de Groningse criminoloog Jong man. De ongelijkheid is volgens hem de belangrijkste motor van de criminaliteit. Die zeshonderd nieuwe cellen zitten volgend jaar weer vol. HN laat uitgebreid gefrustreerde ambtenaren en boze actiegroe pen aan het woord over wat het noemt het afbraakbeleid van Neelie Smit-Kroes (verkeer en waterstaat). Het openbaar ver voer wordt onbetaalbaar, wat schrijnende gevolgen heeft. Mas sa's mensen zijn gedeporteerd naar slaapsteden als Lelystad. Purmerend, Hoorn. Die worden steeds meer aan huis ge kluisterd. De dure strippenkaart veroorzaakt een tranendal, aldus HN. Frans Verhagen maakt de balans op van de economische politiek van Ronald Reagan. Ondanks het herstel in de Verenigde Sta ten is het begrotingstekort tot re cordhoogte gestegen. Het falen van Reagan op dit punt gaat voor de Democraten een belangrijk wapen vormen in de verkiezings strijd. Het is voor het eerst sinds mensenheugenis dat de Demo craten een campagne voeren voor een verantwoordelijk fis caal beleid, schrijft Verhagen. Hij voorspelt dat Reagan het in november nog moeilijk zal krij gen. Verder in HN een kort verhaal over het historisch onderzoek naar de vrouw van Luther, over de Afri kaanse revolutionaire ideologen en schrijvers en een interview met Piet Dankert, die een Euro pese defensie gemeenschap af wijst. ÜHCA7INF. Volgens minister Van Aardenne (economische zaken) houdt de werkloosheid de mensen "zoveel minder bezig dan je zou ver wachten". In een interview zegt hij: "Zijn er nou zoveel tv-pro- gramma's voor werklozen? Nee. Zijn er grote betogingen voor werklozen? Nee. Het is voor mij wel es beangstigend dat men het zo ondergaat". De minister denkt dat de huidige regeringscoalitie "die 900.000 werklozen wel zal doorstaan". Want: "Kijk, ik denk toch dat degenen die wél willen werken, na enige tijd ook werk vinden; het duurt alleen langer. De anderen zijn toch waarschijn lijk minder geneigd om te werken, dus die vinden het wel mooi zo. Maar de grote meerder heid vindt gelukkig toch zijn draai". Van Aardenne houdt ove rigens rekening met de mogelijk heid dat er binnenkort een poli tieke crisis ontstaat: "...dan wordt het erg belangrijk waar die crisis ontstaat. Is dat in de Ka merfractie van het CDA? Dat men zich tegen de eigen premier keert? Een tweede nacht? Van De Vries? Nou, dat lijkt mij een uiterst penibele ontwikkeling". Onder de kop 'Gouden handdruk voor aandeelhouders' gaat EM in op het plan van de WD om rpet steun van het CDA de fiscale voordelen van de aandeelhouder te bevorderen. En alsof het erbij hoort belicht het blad onder de zelfde kop de politieke strubbe lingen rond de middenschool. Een Franse verslaggever geeft een ooggetuigeverslag van de situa tie in Teheran, waar de nostalgie naar de dagen van de Perzische sjah schijnt toe te nemen. Verder bevat EM een dubbel-interview met de Democratische presi dentskandidaten Mondale en Hart (Mondale: "Ik ben de bes te") en een vraaggesprek met AVRO-voorzitter Wallis de Vries over het gedoe rondom het TROS-gezicht Wibo van de Lin- "RSV: de staat mocht de verliezen van de Amrobank aflossen", meldt De Tijd in een analyse van de verhoren in het kader van de parlementaire enquête rond de neergang van het RSV-concern. De Amro-bank zag als gevolg van de verliezen van Rijn-Schel de de bui van een- miljoenenstrop hangen en stuurde via een uit puttende, en naar later bleek suc cesvolle lobby aan op de fusie met Verolme, louter omdat de staat op die manier een finan cieel debScle voor de bank kon voorkomen. De Amsterdamse cardioloog en hoogleraar Ad Dunning, de laat ste tijd het troetelkind van de cri tici van de Nederlandse gezond heidszorg, laat in gesprek met P. van der Eijk zijn licht schijnen over de hausse in het aantal hart operaties in Nederland. Dubbel zoveel als in omringende Euro pese landen, minder dan in de VS, maar hoewel onderzoek naar de noodzaak ontbreekt, bestaat de voorzichtige overtuiging dat te snel tot opereren wordt beslo ten en dat medicatie te vaak ten onrechte wordt afgewezen. Ge volg: een bijkans onbeheersbare kostenontwikkeling. "Te goed, is ook niet goed". In zijn mediacolumn bepleit Arie Kuiper het afschaffen van het tientjes-lidmaatschap van om roepen, want anders gaat "de ether aan versnippering ten on der. Veronica, de EO en zeker de VPRO moeten blijven, maar het is nergens voor nodig dat ze groot worden". Het popidool Herman Brood is vastbesloten in "het gat van Doe Maar" te stappen en een succes volle come-back te maken. Matt Dings ondervroeg hem en lever de een interview dat vriendelijk gezegd "onthullend" mag heten, maar misschien wel meer aan spraak maakt op het etiket "sma keloos". Voorts in De Tijd een foto-reporta ge van het front in de Golfoorlog en een reportage over een bouw project van Ballast Nedam in Bahrein.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 19