'Als het maar zeggingskracht heeft'
DE NATUUR ALS BUUR
Custos Frans Eradus exposeert foto's in LAK-galerie
Leiden
densda
WOENSDAG 28 MAART 1—
LEIDEN - Frans Anthonius Eradus
probeert tussen de gordijnen de
juiste houding aan te nemen.
Voor de gelegenheid heeft hij zijn
jasje uitgetrokken. Gouden bril,
blauwe ogen. Hij fatsoeneert nog
even zijn achterover gekamde
haar. Het geluid van de zelfont
spanner. Of er een Marklin-trein-
tje door de bocht gaat. Even glim
lachen astublieft!
Misschien komen zo de zelfportret
ten van Frans Eradus wel tot
stand. Dit portret maakt deel uit
van een schitterende collectie fo-
hiac heb ik tot tranen toe geroerd
gestaan. Adembenemend".
Erkenning
het raam van de zetterij, terwijl
hij dacht: waarom ben ik niet
rijk? Hij gaf er de brui aan. Maar
niet voordat hij zeker wist be
noemd te zijn als custos.
"In een opwelling heb ik deze stap
gedaan. En geen moment spijt
van gehad. Toen ik samen met
mijn vrouw het huis ging bekij
ken, de dienstwoning dus, had ik
de donkere kamer al ingedeeld.
Een heerlijke dag was dat. Het le
ven bood weer mogelijkheden.
En er viel weer wat te regelen".
De ambassadeur van Zuid-Korea
kwam op bezoek, de broer van
keizer Hirohito en de ambassa
deur van Japan, de Spaanse ko
ning en zijn vrouw, Beatrix en
Claus, ga zo maar door. Steeds
was de custos present om de
plechtigheden in goede banen te
leiden. En dat het tot ieders te
vredenheid was, moge blijken
uit de zilveren manchetknopen
die de ambassadeur van Japan
hem cadeau deed. En wat te den
ken van de Spaanse koninklijke
onderscheiding, de orde van Isa
bella (de Katholieke) van Kasti-
lië, die Eradus af en toe draagt
om in bepaalde gezelschappen
niet op te vallen.
Bruidsreportages
Geen Hasselblad of een Leica,
maar een Asahi Pentax van der
tig jaar oud hangt om zijn schou
der. "Een meesterlijk toestel. Ik
lach me rot op al die afstudeer-
feesten. Dan zie je ze klungelen
met al die prachtige apparatuur.
Ik ben dan altijd benieuwd naar
de resultaten". Hoewel Eradus
nu ook beschikt over prachtige
lenzen, verwisselbare objectie
ven en een extra 4,5 bij 6 centi
meter-camera met toebehoren,
was dat in zijn begintijd wel an
ders. Het bekende verhaal.
Bruidsreportages, kinderportret
ten zorgden voor extra inkom
sten. Inkomsten om materiaal
aan te schaffen.
'Het klinkt heel arrogant, maar ik
voelde dat mijn foto's boven de
middelmaat uitstaken. Vanaf het
moment dat ik een. camera had,
heb ik mij ook aangesloten bij de
Leidse Amateur Fotografenver-
door
Saskia Stoelinga
eniging en liet de foto's beoorde
len. Verhoudingen, vormen en
schoonheid zijn belangrijke ele
menten. Hoe beeld je een land
schap uit zonder dat de schoon
heid en verhoudingen verloren
gaan? Kijk naar vakantiefoto's:
datgene waar de reiziger in
werkelijkheid weg van was,
blijkt op de foto opeens zoek te
zijn. Gelukkig heeft de reiziger er
nog herinneringen bij, maar een
toevallige kennis die zoiets op
een veijaarsfeestje moet aan
schouwen, is al gauw uitgeke
ken".
Hij verhaalt enthousiast over twee
fototentoonstellingen die hij net
in Amsterdam heeft gezien. De
één van de Pool Vishhiac en de
ander van Ed van der Elsken.
"Voor sommige platen van Vish-
Emoties had Eradus ook toen hij
vernam dat hij één van de win
naars was van een wedstrijd uit
geschreven door de firma Pentax
in Tokio. Een vreugdedans rond
de tafel. Zijn vier landschappen
werden bekroond met de derde
en vierde prijs. Hierbij moet wel
de kanttekening worden ge
maakt dat er vijftig derde en hon
derd vierde prijzen te verdelen
vielen. "Ik beschouwde deze
prijs als een erkenning. Vierhon
derdduizend inzendingen uit de
hele wereld. Dat is toch niet niks.
Een 200 millimeter telelens die ik
ten geschenke kreeg, was voor
mij op dat moment een lot uit de
loterij. Heel fraai".
Van het een' komt het ander. Bij
het vijftigjarig bestaan van de
Leidse industriëlen viel er ook
wat te verdienen. Opdracht:
maak een foto van mensen in een
fabriek. Speciaal voor die gele
genheid mochten de eventuele
inzenders alle fabrieken bezoe
ken. "Razend interessant. Ik heb
er gewoon een aantal vrije dagen
voor opgenomen. Eén ding stond
voor mij vast: in de toch vrij don
kere fabriekshallen wilde ik geen
flits gebruiken. Ik werk altijd
met een snelle Tri-X film. Die
heb ik in dit geval overgewaar
deerd. Toen ik aan het ontwikke
len was, wist ik het, dit wordt
hem. Eigenlijk bij het maken al".
"Ja, dat is een feilloos gevoel. Der
tig kilometer snelweg in de Ardè-
meen:
Hongl
che met in het achterhoofd dat! nalite:
op de eerste kilometer een lartoor de
huis hebt gezien dat de moei WD
waard is. Niet kunnen kere officii
Een crime. Toch ben ik, op h belan
moment dat het kon, onmiddi de we
lijk teruggegaan. Met mi, neme
vrouw naast me. Dat is een g zeggii
duldig persoon. Nee, zeurt niel dat ei
wijs i
Onscherp offici
De arbeider in de fabriek kijkt f uitzo:
uit zijn ogen. Besmeurd gezicli gema
Je ziet hem denken: "Wat m|n <je i
dat hier op de werkvloer?" Er g^g
dus schiet. Pats, hoofdprijs. 1 fandj
de Lakenhal wordt hij bejubel twaa1
door de industriëlen. Er ks binn*
weer fotomateriaal worden aai Derji
geschaft.
"Ik werk niet klakkeloos. Toch ka yoor
ik snel beslissingen nemen. Oo groei
al zit ik binnen de scherptegren r
Een foto mag in bepaalde geva
len onscherp zijn, als wat <>rn
staat maar zeggingskracl
heeft". 1 1
Het is even stil. Dan volgt: "Uit dDO
reizen die ik maak en de muse
die ik bezoek, put ik energie. P/yf*
die plekken leef ik mij uit. VajlJli
tijd tot tijd ben ik dan erg gelul
kig. Hier op de universiteit
ik een representatieve functidll
waarvan ik alles probeer te ma
ken. Rondleidingen voor
ders en dochters. Gesprekke: li-li
met promovendi.... Je probeei
iedereen met egards te behande
len. Dat lukt je niet als je dit mi ALM
lieu niet aanvoelt. Als je niet me in
een bepaalde uitstraling in hd ma
Groot Auditorium gaat staar bei
ben j^ toch nergens?" ho<
I ter
De biologen J.P.H.M. Adema en
H.A.J. in den Bosch steken de
ze week hun neus in de brand
netels. Zij verhalen van rheu-
malijders die zich geselen met
bossen brandnetels en één
van hen waagde zich aan een
netelsoepje.
Er zullen maar weinig mensen
zijn die niet op onaangename
wijze kennis gemaakt hebben
met brandnetels. De brandne
tel, Urtica dioica, doet zijn
naam alle eer aan. Op de bo
venzijde van het blad staan ve
le honderden brandharen. Dit
zijn lange, holle, verkiezelde en
met gif gevulde haren. De top
van een volgroeide brandhaar
is verdikt. Raakt men een der
gelijke haar aan, dan breekt de
top langs een bepaalde, zwak
ke plek scheef af.
Het nu ontstane vlijmscherpe,
glazen injectienaaldje boort
zich door de huid en het gif
wordt in de wond (voorzover je
daar van kan spreken) gespo
ten. Dit geeft een sterk brande
rig gevoel. Het gif bestaat o.m.
uit histaminen en mierezuur.
Histaminen zijn lichaams-
vreemde eiwitten, die bij het
slachtoffer (mens of dier) een
pijnlijke afweerreactie veroor
zaken.
Volgens sommige mensen werkt
de plant heilzaam bij een aan
tal kwalen en aandoeningen,
zoals nierstenen, ischias en
rheumatiek. Rheumalijders ge
selden zich met bossen
brandnetels. Of ze lieten zich,
als ze erg aan de kwaal leden,
door anderen er mee om de
oren slaan. Dit zou de pijn van
de rheuma verzachten en de
kwaal misschien helpen gene-
Door J.P.H.M. Adema
en H.A.J. in den Bosch
zen. Het eerst is misschien
waar: door de pijn van het ge
selen en van het gif vergat men
de rheumatiek. In oude boe
ken wordt het geselen van
rheumalijders met brandnetels
met klem aangeraden. Deze
behandeling had zelfs een ei
gen naam; men noemde het ur-
tikatie. Urtica, de wetenschap
pelijke naam van de brandne
tel, betekent: brandend.
Niet alle dieren hebben last van
de brandharen. De rupsen van
een aantal van onze fraaiste
dagvlinders, zoals de atalanta,
de kleine vos en de dagpau
woog, hebben de brandnetel
als voedselplant. Als u deze
vlinders in de tuin wilt hebben,
moet u bij het wieden van het
onkruid niet alle brandnetels
uitroeien, maar in een paar niet
gebruikte hoekjes enkele pluk
ken laten staan. Het zal u bij
het wieden ongetwijfeld opval
len hoe stevig de stengels en de
wortels zijn.
Vroeger, toen katoen in Europa
nog niet bekend was, werden
de stugge vezels gebruikt om
neteldoek te maken. Dit werd
gebruikt als kledingtextiel; het
diende tevens voor gebruik in
de keuken, bijvoorbeeld om
melk te zeven. Tegenwoordig
is neteldoek zeldzaam en erg
kostbaar. Misschien is het
thans verkrijgbare produkt
niet afkomstig van onze in
heemse grote brandnetel, maar
van een Zuidoostaziatische
soort, Boehmeria nivea.
0
1
to's die op het moment hangt in
de tentoonstellingsruimte van de
LAK-galerie aan de Cleveringa-
plaats.
cept is afkomstig uit een Bel
gisch kookboek:
Netelsoep: neem 2 ajuinen
(uien), 4 geschilde aardappe
len, reuzel of boter, 11. water,
peper, zout, twee grepen jonge
neteltoppen, 2 dl. room. Snij de
ajuinen en de aardappelen in
stukjes, smelt de boter (of de
reuzel); fruit hierin de ui; voeg
het water, de aardappelen, zout
en peper (naar smaak) toe; laat
dit kokert tot de aardappel gaar
is; neemt de blaadjes van de
netels en was deze zorgvuldig;
hak ze vervolgens in stukken;
voeg ze aan de kokende soep
toe en laat deze nog vijf minu
ten zonder deksel doorkoken;
pureer de soep (met een klop
per of een mixer); giet de room
in een soepterrine en voeg de
hete soep toe.
Het recept lijkt zeer eenvoudig.
Alleen, hoeveel is twee grepen
neteltoppen? Dat is op goed
geluk gekozen. Bij het wassen
bleek dat de brandharen intact
bleven. In de keuken was het
branderige gevoel datje er aan
overhoudt extra duidelijk. Het
was hetzelfde gevoel dat je
krijgt als je je aan een te hete
Kinderen ergens in Oostenrijk.
Tijdens de 3-Oktoberviering.
•.giucy
ihet VO
onvold
ders sl
officiël
herkor
)e kan
Van
(D'66)
op de
I staan
i nen
voerta
I mers
i ciële
Frans Eradus kan worden gezien
als de koster van de universiteit.
In universitaire kringen heeft hij
de titel van custos. Hij regelt alle
plechtigheden, ontvangsten, pro
moties en colleges die in het Aca
demiegebouw aan het Rapen
burg worden gehouden. Uit
hoofde van zijn functie woont hij
in het belendende pand. Op de
tweede verdieping bevindt zich
de donkere kamer. Zijn andere
kamer, de kamer die hoort bij
zijn functie, is gelegen op de eer
ste verdieping. De eerste verdie
ping van het Academiegebouw
wel te verstaan.
Een gespleten persoonlijkheid?
"Nee, zo erg is het niet met me
gesteld. Ik ben wel een figuur die
twee levens leidt: 's avonds gaan,
mits er geen bijeenkomsten
meer zijn, de das los en het pak
uit".
Ongeveer 23 jaar geleden kreeg Er
adus ineens de onbedwingbare
lust om een camera te kopen. Hij
wilde de omgeving vastleggen;
de Haven waar hij als kind op
groeide, waar zijn vader een
schoenlapperij had. Net zoals
zoon Frans een geboren en geto
gen Leidenaar.
Al jarenlang had hij van zichzelf
gemerkt oog voor detail te heb
ben. Toen Prins Claus eens de
universiteit bezocht, zag Eradus
dat de zoom van de broek van de
Koninklijke Hoogheid met rijg
draad bijeen werd gehouden. Hij
lacht ingetogen: "Opmerkelijk
hè? Overigens heeft geen foto-
Het zelfportret.
graaf dit detail vastgelegd. Hoeft
ook niet", zegt hij er direct
achteraan. "Daarvoor is het een
te charmante man, die moet je
niet in verlegenheid brengen".
Tweede natuur
Eradus bekent de hele dag aan het
fotograferen te zijn. Het is een
soort tweede natuur geworden.
Hij ziet vormen, structuren en ta
fereeltjes die een prachtige plaat
zouden kunnen opleveren. Zel
den echter staat hij tijdens zijn
arbeidzame uren met het toestel
in de aanslag.
"Kijk, ik ben niet voor niets zoals
ik ben. Deze functie laat het niet
toe dat je als een bezetene rond
loopt. Op een gegeven moment
moet je je jasje rechttrekken en
iets van je laten horen. De hele
dag ga je om met intellectuelen,
van wie sommigen menen alles
veel beter te weten. Ik kan heel
moeilijk tegen onrecht en tegen
gekleineerd worden. Ja, op dat
punt ben ik gevoelig".
Bijna zes jaar geleden zette Eradus
een punt achter zijn werkzaam
heden als graficus. De computer
gestuurde zetmachine ontnam
hem zijn ideeën. Melancholische
buien gingen zijn leven teveel
beïnvloeden. Te vaak keek hij uit
LEIDEN - Omdat het vandaag boomfeestdag is, mochten schoolkinde
ren vandaag 'plantsoenendienstje' spelen. Zo gaven leerlingen van de
Lucas van Leydenschool het terrein bij de oude Mor spoor tkazerne van
morgen een groen aanzien. Weihouder Waal hielp daarbij een ha.ndje.
Met het weghalen van een tegel schiep hij ruimte voor een kastanje (zie
foto Holvast).
Vijfdeklassers van de Viersprong en de Alphons Ariënsschool deden het
zelfde in de Driftstraat en 's middags plantten kinderen van de Stevens-
hof boompjes in hun eigen wijk. In de Merenwijk ten slotte zijn rond de
speelplaats De Merendroom struiken geplaatst, ook door kinderen.
Een haar op een
jong
brandnetelblad.
Lengte van 1 wit
streepje: 0,1 mm.
(foto In den Bosch)
Brandnetels groeien bij voor
keur op stikstofrijke grond.
Men vindt ze vaak op mest- en
composthopen, vuilstortplaat
sen en aanverwante plekken.
In Meijendel groeien ze met
name onder slaapbomen van
vogels, daar vogelpoep rijk is
aan stikstof. Ze zijn in dat ge
bied overigens nog op andere
plaatsen aan te treffen, ook on
der bomen. Daar er in Meijen
del uiteraard weinig sanitaire
voorzieningen zijn, gebruikt
men de achterzijde van dikke
bomen voor dat doeleinde.
Aan de uitbundige groei van
de brandnetels kan men zien
welke bomen hierbij het meest
in trek zijn. Later in het sei
zoen is dit een onaangename
plek voor sanitaire behoeften,
daar de planten meer dan een
meter hoog kunnen worden.
Behalve als geneesmiddel en als
grondstof voor textiel is brand
netel ook bruikbaar als voedsel
voor de mens. De planten zijn
rijk aan mineralen, waaronder
ijzer, en aan vitamine C. Van
de vele mogelijkheden heeft
één van ons afgelopen zondag
er één uitgeprobeerd. Het re
Het uiteindelijke resultaat zal
best gezond geweest zyn, maar
of het lekker was? Nou nee.
Om u eerlijk de waarheid te
zeggen, het smaakte nergens
naar, de room bleek een nood
zakelijke toevoeging. Het leek
nog het meest op kooknat van j
spinazie, geserveerd als soep.
Misschien is er toch iets fout
gegaan; volgens het kookboek
moest het zeer smakelijk zijn.
Wilt u het zelf eens proberen,
dan moet u dat nu doen. Later
in het jaar worden de brandne
tels stug en bitter. Oude brand
netels bevatten bovendien
stoffen die maagklachten en
huidaandoeningen kunnen
veroorzaken.
pan brandt. Van tijd tot tijd
kwam het branderige gevoel
terug ook toen er geen pannen
meer op het vuur stonden, het
geen een merkwaardige ge
waarwording was. Overigens
was het niet al te slim om de
gewassen brandnetels met blo
te handen aan te pakken; na
een flinke regenbui zijn de
brandharen immers ook nog
intact...
